O Καζαμίας για την Προεδρία της Δημοκρατίας: Όλες οι υποψηφιότητες που έπεσαν στο τραπέζι

Σύμφωνα με το άρθρο 31 του Συντάγματος Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να εκλεγεί όποιος είναι Ελληνας πολίτης πριν από πέντε τουλάχιστον έτη, έχει από πατέρα ή μητέρα ελληνική καταγωγή, έχει συμπληρώσει το τεσσαρακοστό έτος της ηλικίας του και έχει τη νόμιμη ικανότητα του εκλέγειν.

Η θητεία είναι πενταετής και έχει δικαίωμα επανεκλογής μία μόνο φορά. Από το 1975 έχουν εκλεγεί οκτώ Πρόεδροι της Δημοκρατίας, εκ των ο πρώτος, ο Μιχαήλ Στασινόπουλος, εξελέγη προσωρινός Πρόεδρος μέχρι να καταρτιστεί και να τεθεί σε ισχύ το νέο Σύνταγμα της χώρας.

Στην εκλογή του, στις 18 Δεκεμβρίου 1974, έλαβε 206 ψήφους, 74 ψήφισαν «όχι», υπήρξαν εννέα απουσίες, οκτώ ψήφισαν λευκό, ενώ βρέθηκαν και τρία άκυρα ψηφοδέλτια. Στις 19 Ιουνίου 1975 τον Στασινόπουλο διαδέχθηκε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος. Εξελέγη στο αξίωμα με 210 ψήφους, υποστηριζόμενος από τη Ν.Δ. που είχε 215 έδρες.

Ο αντίπαλός του Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που υποστηρίχτηκε από την Ενωση Κέντρου, έλαβε 65 ψήφους. ΠΑΣΟΚ και Ενωμένη Αριστερά ψήφισαν λευκό, ενώ πέντε βουλευτές απουσίαζαν. Το 1980 ήταν η σειρά του Κωνσταντίνου Καραμανλή να ανέλθει στο ύπατο αξίωμα.

Χρειάστηκαν τρεις ψηφοφορίες για να το καταφέρει. Στην πρώτη (23 Απριλίου) συγκέντρωσε 179 ψήφους (175 έδρες είχε η Νέα Δημοκρατία), στη δεύτερη (29 Απριλίου) έλαβε 181 και στην τρίτη (5 Μαΐου) 183 ψήφους. Το ΠΑΣΟΚ απείχε και από τις τρεις ψηφοφορίες, ενώ το ΚΚΕ ψήφισε λευκό.

Υπέρ του Καραμανλή ψήφισαν οι πέντε βουλευτές του εθνικιστικού και φιλοβασιλικού κόμματος της Εθνικής Παράταξης με επικεφαλής τον Σπύρο Θεοτόκη, καθώς και τρεις από τους βουλευτές της ΕΔΗΚ.

Σακελλαροπούλου

Το 1985 ενώ όλοι περιμένουν να επανεκλεγεί με μεγάλη πλειοψηφία ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ανδρέας Παπανδρέου προτείνει για το αξίωμα τον αρεοπαγίτη Χρήστο Σαρτζετάκη, ο οποίος και εκλέγεται στην τρίτη ψηφοφορία με 180 ψήφους.

Η επιλογή του Ανδρέα Παπανδρέου να αντικαταστήσει τον Καραμανλή με τον άνθρωπο που θύμιζε τη χειρότερη στιγμή των καραμανλικών κυβερνήσεων (δολοφονία Λαμπράκη) προκάλεσε πολιτικό σεισμό, ο οποίος έγινε ακόμη πιο ισχυρός λόγω της επιλογής αφενός να υπάρξουν διαφορετικού χρώματος ψηφοδέλτια στη δεύτερη ψηφοφορία και αφετέρου επειδή ψήφισε και ο πρόεδρος της Βουλής Γιάννης Αλευράς, ο οποίος όμως ασκούσε χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας λόγω της πρόωρης παραίτησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Το 1990 το ΠΑΣΟΚ δεν καταφέρνει να επανεκλέξει τον Χρήστο Σαρτζετάκη. Στη δεύτερη και την τρίτη ψηφοφορία αντί του Σαρτζετάκη προτείνεται ο Γιάννης Αλευράς. Ούτε κι αυτός όμως εκλέγεται.

Η Βουλή διαλύεται και η Ν.Δ. προτείνει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος καταφέρνει τελικά να εκλεγεί με 153 ψήφους. Είναι η πρώτη και μοναδική φορά που χρειάστηκε να διαλυθεί η Βουλή για να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας - και μάλιστα με σχετική πλειοψηφία.

Οπως είναι και η πρώτη φορά που ο Πρόεδρος εκλέγεται με ονομαστική και όχι μυστική ψηφοφορία. Η αλλαγή στον τρόπο εκλογής έγινε με τη συνταγματική αναθεώρηση του 1986.

Τα πράγματα στη συνέχεια ηρεμούν. Το 1995 εξελέγη, στην τρίτη ψηφοφορία, ο Κωστής Στεφανόπουλος. Υποστηρίχτηκε από το ΠΑΣΟΚ και την ΠΟΛΑΝ, το κόμμα που είχε ιδρύσει το 1993 ο Αντώνης Σαμαράς.

Και στις τρεις ψηφοφορίες ο Στεφανόπουλος συγκέντρωσε 181 ψήφους. Ο υποψήφιος της Ν.Δ., Αθανάσιος Τσαλδάρης, έλαβε 109 ψήφους, ενώ 10 ψήφισαν «παρών».

Ο Κωστής Στεφανόπουλος επανεκλέγεται το 2000 με ρεκόρ ψήφων. Τον ψήφισαν 269 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. Το 2005 ο Κάρολος Παπούλιας καταρρίπτει το ρεκόρ συναινετικής εκλογής αφού λαμβάνει 279 ψήφους. Δεν υπήρξε αντίπαλη υποψηφιότητα. Το 2010 ο Παπούλιας επανεκλέγεται με 266 ψήφους.

Στις 17, 23 και 29 Δεκεμβρίου 2014 η Βουλή δεν κατάφερε να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Σταύρο Δήμα που πρότεινε η Ν.Δ. και έτσι η χώρα οδηγήθηκε σε βουλευτικές εκλογές στις 25 Ιανουαρίου. Στις 18 Ιανουαρίου εξελέγη Πρόεδρος ο Προκόπης Παυλόπουλος. Τον ψήφισαν 233 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, της Ν.Δ. και των Ανεξάρτητων Ελλήνων του Πάνου Καμμένου. Το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι πρότειναν τον συνταγματολόγο Νίκο Αλιβιζάτο, ο οποίος έλαβε 30 ψήφους, ενώ 37 ψήφισαν λευκό ή απείχαν.

Σημειώνουμε πως στην εκλογή Παυλόπουλου «στη γραμμή του κόμματος κάποιος ήταν αόμματος». Αυτός ήταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Δεν ψήφισε τον Προκόπη. Και όταν έγινε πρωθυπουργός παρέμεινε συνεπής στη θέση του. Αντί να συμφωνήσει στην επανεκλογή Παυλόπουλου πρότεινε την εκλογή της Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Την πρόταση υπερψήφισαν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ (Κίνημα Αλλαγής τότε) και η Σακελλαροπούλου εξελέγη με 261 ψήφους.

Τα ονόματα

Και φτάνουμε στο τώρα. Θα προτείνει την επανεκλογή της Σακελλαροπούλου ο Μητσοτάκης; «Είναι πιθανό», λέει η Ντόρα Μπακογιάννη. «Μάλλον όχι», λένε οι περισσότεροι Νεοδημοκράτες. Και από κει και μετά αρχίζει το γαϊτανάκι των πιθανών υποψηφίων. Μέχρι στιγμής ο Κυριάκος δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά του. Θα αποφασίσει, λέει στους συνομιλητές του, μετά τις γιορτές και αφού το σκεφτεί καλά ατενίζοντας τη θάλασσα στο Μαράθι Χανίων ή κάνοντας πεζοπορία στον Ψηλορείτη. Μέχρι να αποκαλύψει τον/την εκλεκτό/ή του τα σενάρια (θα) δίνουν και (θα) παίρνουν. Και είναι λογικό. Τα ονόματα που μέχρι τώρα έχουν ακουστεί αισίως φτάνουν τα 24. Ναι, ναι, 24. Περισσότεροι και από τους παίκτες σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Εχουμε και λέμε: Κατερίνα Σακελλαροπούλου, Κώστας Τασούλας, Νίκος Δένδιας, Λίνα Μενδώνη, Δημήτρης Αβραμόπουλος, Γιάννα Αγγελοπούλου, Παναγιώτης Πικραμμένος, Ιωάννης Σαρμάς, Λουκάς Παπαδήμος, Ευάγγελος Βενιζέλος, Νίκος Αλιβιζάτος, Αλέκος Παπαδόπουλος, Μαρία Δαμανάκη, Αννα Διαμαντοπούλου, Γιάννης Δραγασάκης, Νίκος Κοτζιάς, Γιάννης Στουρνάρας, Λούκα Κατσέλη και η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου.

Στη λίστα υπάρχουν και τρεις υπηρεσιακοί πρωθυπουργοί που θα μπορούσαν να μπουν στη short list των υποψηφίων Προέδρων. Ο Λουκάς Παπαδήμος θα μπορούσε να ψηφιστεί και από το ΠΑΣΟΚ, εξάλλου από τις 11 Νοεμβρίου 2011 μέχρι στις 16 Μαΐου 2012 υπήρξε πρωθυπουργός κοινής αποδοχής. Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός (Μάιος - Ιούνιος 2023) Ιωάννης Σαρμάς θα μπορούσε επίσης να είναι αφού ως πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όπως παραδέχονται οι εκπρόσωποι όλων των κομμάτων, το μετέτρεψε σε ένα σύγχρονο, επιδραστικό, με κύρος και θεσμική βαρύτητα Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο και Ελεγκτικό Θεσμό. Στις δηλώσεις του αναφορικά με την υπηρεσιακή κυβέρνηση, έκανε λόγο για την «ουδετερότητα», την «αμεροληψία» και την «αντικειμενικότητα» που οφείλει αυτή να διαθέτει. Ενώ είχαμε και μια καινοτομία: Ο Δανιήλ Εσδράς, ο οποίος χρημάτισε υπηρεσιακός υπουργός Μετανάστευσης, ήταν ο πρώτος Ελληνοεβραίος που ανέλαβε κυβερνητική θέση. Ο τρίτος υπηρεσιακός πρωθυπουργός που θα μπορούσε να προταθεί από τον Μητσοτάκη είναι ο Παναγιώτης Πικραμμένος. Ανθρωπος της απολύτου εμπιστοσύνης του πρωθυπουργού, που στην πρώτη κυβερνητική θητεία του (2019-2023) ο Κυριάκος τον είχε κάνει και αντιπρόεδρο της κυβερνήσεως. Δύο επίσης αντιπρόεδροι, ο Βενιζέλος και ο Δραγασάκης, βρίσκονται στη λίστα των υποψήφιων Προέδρων. Ο πρώτος θα μπορούσε να είναι και πρόταση του ΠΑΣΟΚ, όμως είναι αρκετοί αυτοί που υποστηρίζουν ότι «ο Βαγγέλης εάν γινόταν Πρόεδρος θα καλούσε κάθε δεύτερη μέρα τον πρωθυπουργό να του υποδεικνύει τις πολιτικές που θα πρέπει να εφαρμόσει η κυβέρνησή του». Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν πως «ο Βαγγέλης δεν έχει πλέον το εξουσιαστικό σύνδρομο του αδικημένου επειδή δεν έγινε πρωθυπουργός. Εχει -λένε- “γλυκάνει” και με την πάροδο του χρόνου έχει αποκτήσει μια φιλοσοφική διάθεση για την πολιτική, την εξουσία και τα εγκόσμια», ενώ από το 2017 έχει και τον «Κύκλο Ιδεών», μέσω των εκδηλώσεων και των συνεδρίων του οποίου παρεμβαίνει στον πολιτικό και δημόσιο βίο.

Ο Γιάννης Δραγασάκης, αντιπρόεδρος των κυβερνήσεων Τσίπρα, περιλαμβάνεται στα ονόματα που σκέφτονται στην Κουμουνδούρου ως κοινή υποψηφιότητα του ΣΥΡΙΖΑ με τη Νέα Αριστερά, αλλά οι πιθανότητες ευδοκίμησης είναι μικρές. Ολο αυτό το διάστημα της προεδρολογίας ακούστηκαν και τα ονόματα των τεσσάρων πρώην πρωθυπουργών, Καραμανλή, Παπανδρέου, Σαμαρά και Τσίπρα, καθώς και του Χ. Ράμμου που προτάθηκε από τη Νέα Αριστερά.

Οι επίτροποι

Μικρές είναι και οι πιθανότητες ευδοκίμησης των δύο γυναικών, πρώην κοινοτικών επιτρόπων, της Μαρίας Δαμανάκη και της Αννας Διαμαντοπούλου, αλλά και του Δημήτρη Αβραμόπουλου. Η πρώτη έλκει την καταγωγή της από το ΚΚΕ, υπήρξε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, προσχώρησε στο ΠΑΣΟΚ και ο Γιώργος Παπανδρέου την έστειλε στις Βρυξέλλες. Το κοινό της δηλαδή είναι διακομματικό, αλλά οι βουλευτές των κομμάτων της αντιπολίτευσης, αλλά και της Ν.Δ., δεν είναι σίγουρο ότι θα ψηφίσουν με βάση το παρελθόν. Το ίδιο ισχύει και για τη Διαμαντοπούλου, η οποία ούτε στην Αριστερά είναι αποδεκτή ούτε ο Ανδρουλάκης θα ήθελε να «εισπηδήσει», μέσω αυτής, ο Μητσοτάκης στο ΠΑΣΟΚ, ενώ ενδεχομένως και περισσότεροι από δέκα βουλευτές της Ν.Δ. δεν θα συμφωνούσαν να την ψηφίσουν. Ο Αβραμόπουλος αναμφίβολα διαθέτει τα προσόντα να σταθεί στη διεθνή σκηνή με επάρκεια, έχει καλές σχέσεις με τον Ερντογάν, οπότε θα μπορούσε να συμβάλλει στα «ήρεμα νερά» που επιθυμεί η κυβέρνηση στα Ελληνοτουρκικά και οπωσδήποτε ο «μεγάλος Χατμάνος» θα μπορούσε να προσδώσει, όπως έκανε και στον Δήμο Αθηναίων, επικοινωνιακή αίγλη στον θεσμό. Η Λούκα Κατσέλη, την οποίαν πρότεινε για ΠτΔ ο Νικόλας Φαραντούρης, όπως και ο Νίκος Κοτζιάς, το όνομα του οποίου διακινούν ορισμένοι από τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν μπορούν να είναι πρόσωπα κοινής αποδοχής και να συγκεντρώσουν τον μεγάλο αριθμό ψήφων που είναι είναι και η βασική επιδίωξη του Μητσοτάκη για τον/την Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Στους υποψηφίους για το ύπατο αξίωμα περιλαμβάνονται -και μάλιστα σε περίοπτη θέση- ο πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας και ο υπουργός Αμυνας Νίκος Δένδιας. Ο πρώτος είναι σίγουρο ότι το επιθυμεί και ως προερχόμενος από τους «αβερωφικούς» της Ν.Δ. θα μπορούσε -λένε- να καθησυχάσει και την εκ δεξιών γκρίνια για τον Μητσοτάκη, ενώ ο δεύτερος προσώρας εμφανίζεται να το απορρίπτει προτιμώντας, όπως λέει σε συνομιλητές του, να παραμείνει για έναν ακόμη χρόνο στο Πεντάγωνο προκειμένου να ολοκληρώσει το έργο που έχει αναλάβει.

Η Λίνα Μενδώνη

Τελευταία στη λίστα των υποψηφίων προσετέθη και η «ακούνητη» από το υπουργείο Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Πολιτικά προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ και θα μπορούσε η επιλογή της να συνδυαστεί με την απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη η νέα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εφόσον είναι η Μενδώνη, να ασχοληθεί πρωτίστως με την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Η Μενδώνη γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο το θέμα και αν υπάρξει ευνοϊκή εξέλιξη στις διαπραγματεύσεις με το Βρετανικό Μουσείο μέχρι το 2027, τότε ο Μητσοτάκης θα προσέθετε ένα αποφασιστικό επιχείρημα για να διεκδικήσει, και να κερδίσει και τρίτη συνεχόμενη τετραετία. Από τους εναπομείναντες η Γιάννα Αγγελοπούλου, λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων, θα ήταν μια καλή διεθνής πρέσβειρα της χώρας. Ο Γιάννης Στουρνάρας, λόγω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θα είχε πρόσβαση στο ευρωπαϊκό οικονομικό κατεστημένο. Ο Νίκος Αλιβιζάτος θα μπορούσε να είναι η έκπληξη. Μπορεί στο παρελθόν να έχει δηλώσει ότι δεν τον ενδιαφέρει το αξίωμα, όμως ο 75χρονος νομικός και ομότιμος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου, εφόσον προταθεί, θα μπορούσε να εκπληρώσει το βασικό κριτήριο του Μητσοτάκη για την Προεδρία της Δημοκρατίας: να είναι εγνωσμένου κύρους, να διαθέτει ευρύτερη πολιτική αποδοχή και να εκλεγεί από την πρώτη ψηφοφορία συγκεντρώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερες ψήφους. ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, και Νέα Αριστερά είναι δύσκολο να αρνηθούν την ψήφο τους στον Αλιβιζάτο. Και οπωσδήποτε θα δώσουν την ευκαιρία στον Μητσοτάκη να τους κατηγορήσει για κομματικά παιχνίδια. Και μάλιστα σε μια εκλογή που μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2019 δεν μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές αφού ο/η Πρόεδρος μπορεί να εκλεγεί με απλή πλειοψηφία. «Μπορώ να εκλέξω δεξιό Πρόεδρο και δεν το κάνω. Εσείς υπονομεύετε τη συναίνεση για την οποία, όπως λέτε, ενδιαφέρεστε», θα μπορούσε να τους πει ο Κυριάκος. Και θα είχε δίκιο. Και από κει που όλοι περιμένουν να χάσει υποκύπτοντας στις εκ δεξιών του πιέσεις, άμα και εκβιασμούς, να βγει τελικά κερδισμένος.

Το ίδιο φυσικά θα συμβεί και με την πρόταση για επανεκλογή της Σακελλαροπούλου. Την άρνηση ψήφου θα πρέπει να την αιτιολογήσουν οι άλλοι (ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ), ενώ οι Νεοδημοκράτες που ενδεχομένως θα αρνηθούν ψήφο, παρά τα όσα έχουν ακουστεί, δεν θα είναι περισσότεροι από τα δάχτυλα της μιας παλάμης, προκειμένου να αποτραπεί και η φιλολογία για το αν η κυβέρνηση διαθέτει ή όχι τη δεδηλωμένη...