«Πρέπει να φτιάξουμε νέες τράπεζες», είπε ο Τσίπρας στη Νέα Υόρκη

Τάχθηκε υπέρ της εθνικοποίησης των τραπεζών - «Θέλουμε για το λαό μας να ζήσει με αξιοπρέπεια και όχι απλώς να επιβιώσει», τόνισε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκη

25.01.2013, 09:17 UPD: 25.01.2013, 09:46 10 ΣΧΟΛΙΑ

«Θέλουμε για το λαό μας να ζήσει με αξιοπρέπεια και όχι απλώς να επιβιώσει» τόνισε ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, Αλέξης Τσίπρας, απαντώντας σε ερωτήσεις, μετά την ομιλία του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης.

Ο κ. Τσίπρας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο μεγάλο ποσοστό της ανεργίας και στον «καταστροφικό ρόλο των τραπεζών», επεσήμανε ότι «πρέπει να φτιάξουμε νέες τράπεζες», ενώ σε άλλο σημείο έκανε αναφορά για την ανάγκη εθνικοποίησής τους.

Στη συνέχεια, έγινε συζήτηση σε δυο πάνελ για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και η Ευρωζώνη και για το όραμα του ΣΥΡΙΖΑ, όσον αφορά στην οικονομική και χρηματοπιστωτική μεταρρύθμιση.

Στο πρώτο πάνελ, με θέμα: «Επανασχεδιασμός, διαρθρωτικές λύσεις για την κρίση της Ευρωζώνης», συμμετείχαν -εκτός από τους Ρένα Δούρου και Γιάννη Μηλιό- οι Mathew Forstater, καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Missouri, ο οποίος σημείωσε ό,τι πρέπει να προχωρήσει η Ευρώπη ώστε να γίνει Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης.

Η Katharina Pistor, καθηγήτρια Νομικής είπε ότι τράπεζες πήραν τον έλεγχο της πολιτικής σχεδόν παντού, καθοδηγώντας κάθε στοιχείο της κρίσης. O Thomas Ferguson, διευθυντής Προγραμμάτων Έρευνας του Ινστιτούτου για τη Νέα Οικονομική Σκέψη, υποστήριξε ότι ήταν λάθος να τεθεί ως βασικό ζήτημα η λιτότητα.

Κλείσιμο

Στο δεύτερο πάνελ, με θέμα: «Επόμενα βήματα: Μια προοδευτική ατζέντα για την οικονομία στην Ελλάδα» συμμετείχαν οι πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας και η Rania Antonopolous, μελετητήτρια και σύμβουλος ισότητας των φύλων και οικονομικού προγράμματος του οικονομικού Ινστιτούτου Levy του Bard College.

Επίσης, μίλησε ο Mark Weisbrot, συνδιευθυντής του Κέντρου Οικονομικής Πολιτικής και Έρευνας και η Helen Ginsburg, ομότιμη καθηγήτρια Οικονομικών στο Brooklyn College του CUNY και συνιδρύτρια του Συνασπισμού National Jobs for All.

Η όλη εκδήλωση αποτελούσε μέρος της σειράς σεμιναρίων με θέμα «Σύγχρονα Θέματα Δικαίου και Πολιτικής Οικονομίας», που διοργανώθηκε από φοιτητές του Συνασπισμού για τα Δικαιώματα των εργαζομένων.

Διαβάστε την ομιλία του Αλ.Τσίπρα στο πανεπιστήμιο Κολούμπια

«Η επίσκεψή μας στις ΗΠΑ έχει ήδη αποδειχθεί χρήσιμη τόσο για εμάς όσο και για πολλούς και πολλές οι οποίοι είχαν ακούσει για το ΣΥΡΙΖΑ από τρίτους και τώρα αξιοποίησαν τη δυνατότητα να μας ακούσουν και από κοντά. Χωρίς διαμεσολαβήσεις, που καμία φορά υπόκεινται στον παραμορφωτικό φακό της πολιτικής σκοπιμότητας.

Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου έγινε επιλογή χρηματοπιστωτικής επέκτασης, η Ευρώπη επέλεξε το δρόμο των σκληρών προγραμμάτων λιτότητας για την αντιμετώπιση της κρίσης. Και ιδιαίτερα η Ελλάδα, αντιμετωπίστηκε ως ο πειραματικός σωλήνας εφαρμογής βάρβαρων νεοφιλελεύθερων επιλογών. Επιλογών που δεν οδήγησαν τη χώρα απλά στη παγίδα της ύφεσης, αλλά μπροστά σε μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση. Από την αρχή θέλω να ξεκαθαρίσω το εξής: Εμείς γνωρίζουμε ότι η ελληνική οικονομία είχε τα δικά της ενδογενή προβλήματα. Προβλήματα δομικά με βαθιές ρίζες. Τα έχουμε επισημάνει και έχουμε ασκήσει και την κριτική μας. Δεν είναι αυτά όμως που δημιούργησαν την κρίση στην Ελλάδα. Η κρίση, άλλωστε δεν είναι ελληνική. Δεν την προκάλεσαν οι ενδογενείς αδυναμίες, ενδεχομένως να την επιδείνωσαν, αλλά δε τη προκάλεσαν.

Ο ελληνικός λαός είναι ένας εργατικός λαός, αλλά, δυστυχώς, συκοφαντήθηκε άγρια από την πολιτική του ηγεσία. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υγιείς επιχειρήσεις κλείνουν και εκπαιδευμένοι άνθρωποι φεύγουν από τη χώρα. Όχι γιατί είναι τεμπέληδες, αλλά γιατί το πιστωτικό σύστημα έχει σταματήσει να λειτουργεί και το κράτος αντί να βοηθά υπονομεύει δυνατότητες ανάπτυξης. Οι τράπεζές μας δεν μπορούν ούτε να δανειστούν ούτε να δανείσουν, παρόλο που επρόκειτο για τραπεζικό σύστημα το οποίο δεν είχε εκτεθεί στον υπερδανεισμό στα στεγαστικά δάνεια και στις τιτλοποιήσεις, απ' όπου ξεκίνησε η κρίση. Και αυτός ο φαύλος κύκλος περιστρέφεται όλο και πιο γρήγορα. Η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε χώρα αναφοράς για όποιον θέλει να μελετήσει το πώς η πολιτική της ύφεσης καταστρέφει τον κοινωνικό ιστό. Για όποιον θέλει να καταλάβει πως τα προγράμματα λιτότητας αδυνατούν να λύσουν το πρόβλημα του χρέους. Για όποιον θέλει να δει πως μια κυβέρνηση καταφέρνει να προστατεύσει τους μεγάλους φοροφυγάδες που έχουν καταθέσεις στις τράπεζες του εξωτερικού.

Η επικρατούσα άποψη είναι ότι ο κύκλος της ύφεσης που σας περιγράφω ξεκίνησε εξαιτίας του υπερδανεισμού του ελληνικού κράτους κατά την περίοδο που προηγήθηκε του Κραχ του 2008. Ωστόσο, από πλευράς ανάλυσης δεν βοηθά στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε τα αίτια της κρίσης. Είναι κάπως σαν να λέμε ότι ένας ασθενής που πάσχει από καρκίνο, πονάει. Αυτό μπορεί πράγματι να ισχύει όμως η συγκεκριμένη παρατήρηση δεν μπορεί να εξηγήσει τι ακριβώς προκάλεσε τον καρκίνο, τι τύπο καρκίνου έχει ή ποια θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην ίασή του. Το χρέος, όπως και ο πόνος, είναι το σύμπτωμα ενός βαθύτερου προβλήματος. Δεν είναι η αιτία. Ωστόσο, αν δούμε τα στοιχεία, χρονιά με χρονιά, όπως ήταν διαθέσιμα ανά έτος, αυτά που χρησιμοποιούσαν όσοι λαμβάνουν αποφάσεις, το ερώτημα δεν είναι ο υπερδανεισμός του δημοσίου. Το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ είχε διατηρηθεί σταθερό γύρω στο 100% καθ' όλη τη δεκαετία πριν το 2008. Αλλά, αυτό που είναι παράδοξο είναι ότι την ίδια περίοδο, ενώ οι ρυθμοί ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, όπως μετριέται από την (ονομαστική) αύξηση του ΑΕΠ κάθε έτος, έφταναν μέχρι και το 10% (2003), το χρέος παρέμεινε σταθερό ως ποσοστό του ΑΕΠ. σε αντίθεση με τη κοινή λογική που λέει ότι όταν υπάρχει μεγέθυνση, το δημόσιο χρέος μπορεί να μειωθεί.

Στην αρχή έγινε προσπάθεια αυτό να δικαιολογηθεί με το τέχνασμα ότι το χρέος παρέμενε σταθερό επειδή δήθεν υπήρχαν υπερβολικές δημόσιες δαπάνες. Ωστόσο, οι δημόσιες δαπάνες αν αφαιρέσουμε τους τόκους ήταν μικρότερες ως ποσοστό του ΑΕΠ από το μέσο όρο της ευρωζώνης. Αντίθετα, εκεί όπου υπήρχε η απόκλιση ήταν στα δημόσια έσοδα και μάλιστα στα έσοδα από τη φορολογία του πλούτου και του κεφαλαίου, στη άμεση φορολόγηση των υψηλών εισοδημάτων (λίστα Λαγκάρντ, τράπεζες όταν έβγαζαν δις., πλήρωναν 7% πραγματικό φόρο, - offshore- ενδοομιλικές συναλλαγές κλπ). Αυτή είναι η αιτία του υψηλού χρέους της Ελλάδας. Έχουμε υπολογίσει ότι αν τα έσοδα ήταν κοντά στο μέσο όσο της ευρωζώνης, όσο κοντά ήταν και οι δαπάνες, θα αντιμετωπίζαμε την κρίση του 2008 με χρέος μικρότερο της Γερμανίας, δηλαδή γύρω στο 80% του ΑΕΠ.

Εδώ, αναδεικνύεται ένα θέμα που απασχολεί και εσάς. Όπως, πρόσφατα, το έθεσε ο Αμερικανός οικονομολόγος και νομπελίστας Krugman (New York Times), το ζήτημα είναι ταξικό. Θα πληρώσουν οι πλούσιοι αυτά που τους αναλογούν ώστε να διατηρηθούν οι δομές του κοινωνικού κράτους; Στην Ελλάδα, επιλέχθηκε η μείωση των κοινωνικών δαπανών, των μισθών και κοινωνικών-οικονομικών δικαιωμάτων των εργαζομένων και των συνταξιούχων, πριν εκδηλωθεί η κρίση και ως μέσο διαχείρισης της κρίσης. Την ίδια στιγμή, η φοροδιαφυγή και οι φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους, δημιουργούσαν λιγότερα έσοδα και αύξηση του χρέους. Όμως, η βασική αιτία της κρίσης βρίσκεται στη δομή της ευρωζώνης. Ο λόγος είναι διπλός: οι χώρες μας είναι μέρος μιας άσχημα σχεδιασμένης Νομισματικής Ένωσης και συγχρόνως η πολιτική που προκρίθηκε από την ΕΕ για να διαχειριστεί την κρίση του 2008, έβλεπε την ύφεση ως θεραπεία".

Η νομισματική ένωση έκανε δύο πράγματα: Αφαίρεσε από τις οικονομίες μας την ικανότητα να απορροφήσουν ένα σοκ, σε περίπτωση που μας χτυπήσει μια παγκόσμια ή περιφερειακή κρίση. Και φρόντισε ώστε, όταν ήρθε το σοκ, να είναι πολύ, πολύ μεγαλύτερο. Γιατί μεγαλύτερο; Επειδή, κατά τη διάρκεια των «καλών εποχών», η νομισματική μας ένωση οδήγησε σε γιγαντιαίες ροές κεφαλαίων από τις πλεονασματικές χώρες στις ελλειμματικές. Οι ροές δημιούργησαν φούσκες που, με τη σειρά τους, δημιούργησαν την εντύπωση της ανάπτυξης (μεγέθυνσης) και της προόδου. Σας θυμίζω ότι δεν υπάρχει ομοσπονδιακός προϋπολογισμός στην Ευρώπη, ούτε επιδόματα ανεργίας που πληρώνονται από κεντρικό προϋπολογισμό. Δηλαδή δεν υπάρχουν αυτόματοι σταθεροποιητές.

Ωστόσο, εδώ συνέβαλε ο δεύτερος παράγοντας ώστε να οδηγηθούμε στην καταστροφή. Αυτός έχει να κάνει με την ευρωπαϊκή διαχείριση της κρίσης. Αυτή διαμορφώθηκε μετά τον Οκτώβριο του 2008 και θυμόμαστε όλοι τις συγκρούσεις στις συνόδους των G20 μεταξύ των ΗΠΑ και των ηγεμονικών δυνάμεων της ΕΕ. Ο τότε προεδρεύων της ΕΕ, ο κ. Τοπόλανεκ είχε χαρακτηρίσει την επιλογή Ομπάμα, να αυξήσει τα ελλείμματα για να αναχαιτιστεί η αύξηση της ανεργίας ως "δρόμο για την κόλαση". Αυτή η ρήση συνόψιζε με τον καλύτερο τρόπο την αντίληψη που υπερίσχυσε στην ΕΕ. Η απόφαση ήταν να χρησιμοποιηθεί η ύφεση ως εργαλείο, ώστε να επιταχυνθούν μία σειρά νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στην Ε.Ε, που το προηγούμενο διάστημα ήταν πολιτικά δύσκολο να δρομολογηθούν με γρήγορους ρυθμούς. Τα προγράμματα λιτότητας, οι περικοπές των δημοσίων δαπανών και η απειλή εξόδου από τις αγορές θεωρήθηκαν βασικά στοιχεία τα οποία θα έπειθαν το πολιτικό σύστημα να πειθαρχήσει στα προγράμματα λιτότητας, στις μειώσεις μισθών και στον περιορισμό του κοινωνικού κράτους.

Στην Ελλάδα, το κράτος δε χρεοκόπησε άμεσα, παρόλο που είχε δανειστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η οικονομική ύφεση στην Ελλάδα ξεκινά μετά την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου, ξεκινά από το καλοκαίρι του 2010. Μία συμφωνία στην οποία υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες οδηγηθήκαμε, ενώ ένα μήνα πρίν είχαμε δανειστεί μέσω ομολόγων με 6% επιτόκιο, όταν η Ιταλία και η Ισπανία κρατήθηκαν εκτός Μνημονίου, πληρώνοντας για 1 χρόνο γύρω στο 7%. Αν παρακολουθήσετε την πορεία των spreads θα δείτε ότι δεν ακολούθησαν ανοδική πορεία από το 2008. Πρώτα αυξήθηκαν, την εποχή όπου λεγόταν ότι δε θα υπάρξει βοήθεια σε καμία χώρα της ΕΕ. Μετά μειώθηκαν όταν έγιναν δηλώσεις ότι θα λειτουργήσει η "κοινοτική αλληλεγγύη". Και μετά ξαναυξήθηκαν, όταν διευκρινίστηκε ότι η κοινοτική αλληλεγγύη θα ήταν στα λόγια μόνο, ή με όρους Μνημονίου.

Αυτό δείχνει, ότι εδώ ρόλο έπαιξαν, όχι τα συγκεκριμένα δημοσιονομικά προβλήματα της Ελλαδας, που έχουν ιστορικό βάθος. Όχι μόνο η λανθασμένη αρχιτεκτονική, αλλά η πολιτική διαχείριση της κρίσης από την Ε.Ε και η επιθυμία του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα να εντάξει τη χώρα σε ένα πρόγραμμα που θα την ανάγκαζε να εφαρμόσει νεοφιλελεύθερες πολιτικές που παλιότερα είχαν συναντήσει μεγάλη κοινωνική αντίδραση. Από την στιγμή που ψηφίστηκε το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής η πορεία, όπως τότε είχαμε αναλύσει, ήταν προδιαγεγραμμένη σε μία βαθιά, χωρίς προηγούμενο ύφεση. Στην αρχή χρεοκόπησε το ελληνικό δημόσιο, δηλαδή ετέθει εκτός αγορών. Στη συνέχεια, οι τράπεζες που είχαν δανείσει το κράτος επίσης χρεοκόπησαν. Στη συνέχεια, οι επενδυτές χρεοκόπησαν. Σύντομα, ολόκληρη η χώρα είχε καταρρεύσει.

Δεδομένης της δομής της ευρωζώνης, όπου τα κράτη, χωρίς μία Κεντρική Τράπεζα από πίσω τους, έπρεπε να βάλουν πλάτη στην πτώχευση των τραπεζών Και όπου οι τράπεζες έπρεπε να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση των χρεωκοπημένων κρατών, ήταν αναπόφευκτο ότι η θανάσιμη αγκαλιά μεταξύ αφερέγγυων τραπεζών και αφερέγγυων κρατών, θα οδηγούσε σε φαινόμενο ντόμινο. Σε εκείνο το σημείο, η Ευρωπαϊκή Ένωση αρνήθηκε να δει κατάματα τα διαρθρωτικά ρήγματα στην καρδιά της νομισματικής ένωσης. Αποφάσισαν ότι ήταν καλύτερα να προσποιούνται ότι αυτό είναι απλώς μια κρίση δημόσιου χρέους, από το να παραδεχτούν ότι έχουν σχεδιάσει μια νομισματική ένωση-έκτρωμα. Αποφάσισαν να επιβάλουν λιτότητα σε υπό κατάρρευση οικονομίες, εξασφαλίζοντας έτσι ότι ο ρυθμός της κατάρρευσης θα επιταχυνθεί. Με τον τρόπο αυτό, επέφεραν μια ύφεση που δεν ήταν απαραίτητο να έχουμε. Παράλληλα, συντελέσθηκε και συνεχίζει να συντελείται μία μεγάλη αναδιανομή πλούτου, εισοδημάτων, ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων και ισχύος.

Παρόλη την ύφεση, τα εισοδήματα των μισθωτών, των ελευθέρων επαγγελματιών και των μικροεπιχερηματιών έχουν καταρρεύσει, ταχύτερα από την ύφεση και προβλέπεται, από την ίδια την ΕΕ, αυτό να συνεχίζεται μέχρι το 2016. Ενώ αντίθετα, όπως προβλέπει η ίδια η Ευρωπαϊκή επιτροπή, μεταξύ 2010-2016 τα ακαθάριστα κέρδη (ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα), θα έχει αυξηθεί κατά 10%. Και επιμένουν ακόμα σε αυτό. Με τεράστιο ανθρώπινο κόστος. Και με ένα φοβερό κόστος για τη δημοκρατία.

Το συμπέρασμα από όσα σας περιγράφω είναι ότι η Ευρώπη δυστυχώς δεν έλαβε κανένα μάθημα από τα παθήματα της ιστορίας Από τα παθήματα της κρίσης του 1929 που μας δίδαξαν ότι, εάν η πολιτική τάξη αποτύχει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες αυτής της κατάρρευσης και η οικονομική κάμψη μετατραπεί σε ύφεση, τότε οι Ναζί δε θα αργήσουν να βρεθούν σύντομα στο Κοινοβούλιο. Και στο Κοινοβούλιο της χώρας μου, είμαστε υποχρεωμένοι κάθε μέρα να καθόμαστε απέναντι από μια πτέρυγα των Ναζί κακοποιών που προωθούν τον αντισημιτισμό και χαιρετούν όπως ο Αδόλφος Χίτλερ. Αν βρίσκομαι σήμερα ανάμεσά σας, ένας από τους λόγους είναι ότι σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, δεν μπορείς να απομονώσεις τον ιό της ύφεσης σε μια μόνο χώρα, σε μια μόνο ήπειρο. Ούτε να απομονώσεις τις κοινωνικές συνέπειες και τους κινδύνους από την επάνοδο των ιδεολογιών του μίσους. Έχουμε λοιπόν κοινά συμφέροντα και κοινούς στόχους, να εργαστούμε ώστε να αναχαιτίσουμε τη στρατηγική της ύφεσης, της κοινωνικής διάλυσης και τις ιδέες του μίσους και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Πρέπει να κάνουμε τα πάντα ώστε να δείξουμε πως η ανθρωπότητα έγινε σοφότερη. Έμαθε από τις κρίσεις και τις καταστροφές του παρελθόντος. Να κάνουμε τα πάντα ώστε υψώσουμε τείχος προστασίας της δημοκρατίας απέναντι στον φασισμό και τον νεοναζισμό, που επιζητά να πάρει την ιστορική ρεβάνς».

25.01.2013, 09:17 UPD: 25.01.2013, 09:46 10 ΣΧΟΛΙΑ

Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr