Μυστικά email και CD-φωτιά για τους στημένους διαγωνισμούς

Τα τηλέφωνα άρχισαν να χτυπάνε παρά το προχωρημένο της ώρας. Η φωνή βαθιά, αυστηρή, χαρακτηριστική της κρισιμότητας της στιγμής: «Ολοι στις 8 το πρωί να βρίσκεστε στις θέσεις σας!». Το γιατί και το πώς κανένας δεν έπρεπε να το ξέρει. Κανείς εκτός από τους ανθρώπους που έδιναν τις εντολές για τον πρωινό συναγερμό, καθώς περιθώρια για ερωτήσεις δεν δόθηκαν.


Με το που συγκεντρώθηκαν στα γραφεία της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ο επικεφαλής είχε έτοιμο το οργανόγραμμα των ανθρώπων που θα κατευθύνονταν σε κάθε εταιρεία και η κάθε ομάδα άρχισε να ειδοποιείται και να αποχωρεί χωρίς να γνωρίζει πού πήγαιναν οι υπόλοιποι ελεγκτές. Ηταν το μεγάλο ντου της Ανεξάρτητης Αρχής στον κλάδο-θεμέλιο λίθο του εγχώριου πολιτικοοικονομικού συστήματος. Στον κλάδο των εργολάβων δημόσιων έργων.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει αρμοδιότητες που προσομοιάζουν με αυτές του ΣΔΟΕ και η συγκεκριμένη τακτική ακολουθήθηκε προκειμένου να μην υπάρξουν περιθώρια διαρροών και για να πιάσουν οι σύγχρονοι Ελιοτ Νες στον ύπνο τους στόχους τους. Μάλιστα, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, σε κάποιες κινήσεις που προηγουμένως είχαν γίνει για να συγκεντρωθούν κάποια στοιχεία, οι ελεγκτές βρέθηκαν αντιμέτωποι με αφελείς δικαιολογίες και προσχήματα τα οποία ειπώθηκαν μόνο και μόνο για να εμποδίσουν το έργο τους.

Επειτα από αυτό η ηγεσία της Ανεξάρτητης Αρχής αποφάσισε να προχωρήσει αυτεπαγγέλτως σε μια ταυτόχρονη, καταδρομικού τύπου ενέργεια, η οποία θύμιζε έντονα κινηματογραφικές ταινίες του ’30, με το FBI και τον Τζέιμς Κάγκνεϊ, στα γραφεία εταιρειών-στόχων όπως οι Ελλάκτωρ, J&P ΑΒΑΞ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Μοχλός, INTRAKAT και ΑΕΓΕΚ. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα πιο πλούσια ευρήματα του μπλόκου της Επιτροπής Ανταγωνισμού προέκυψαν από θυγατρικές ή εταιρείες-δορυφόρους που μετείχαν στο καρτέλ.

Τι δείχνουν τα email

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος και η σημασία της υπόθεσης θα πρέπει να πούμε πως για την έφοδο στα γραφεία των κατασκευαστικών εταιρειών και των δύο συνδέσμων ΣΤΕΑΤ και ΣΑΤΕ χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ο αριθμός-ρεκόρ των άνω των 50 ελεγκτών. Οι παραπάνω κινήθηκαν με απόλυτη μυστικότητα, πιάνοντας στον ύπνο τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες και κατάσχοντας χιλιάδες ηλεκτρονικά αρχεία και υπολογιστές. Πρόκειται για την πρώτη φορά που πραγματοποιείται μια τόσο μεγάλης έκτασης επιχείρηση, και μάλιστα σε κλίμα μεγάλης μυστικότητας, το οποίο είναι και ενδεικτικό της σοβαρότητας της υπόθεσης. Σύμφωνα με πληροφορίες, σε μια σειρά email, που αναφέρονται στις διαδικασίες προ του διαγωνισμού, η προσοχή της Επιτροπής Ανταγωνισμού επικεντρώνεται στην έρευνα που πραγματοποιείται για το στήσιμο των διαγωνισμών μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών της χώρας στα δημόσια έργα.

Σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις των ελέγχων, προκύπτουν στοιχεία βάσει των οποίων ένας -αρχικά- πολύ μεγάλος όμιλος εμπλέκεται στις συνεννοήσεις για μεγάλο έργο, αν και όλα δείχνουν πως τουλάχιστον τρία γκρουπ τελικά θα αποδειχθεί ότι εμπλέκονται. Πρόκειται για αλληλογραφία μεταξύ τεχνικών συμβούλων με πάνω από ένα email, όπου διαφαίνεται η συνεννόηση για τις εκπτώσεις στο έργο και τις τελικές προσφορές που θα κατατεθούν και αφορά στο διάστημα μεταξύ 2010-2011. Αν και η Επιτροπή Ανταγωνισμού κρατά ως επτασφράγιστο μυστικό τους μέχρι στιγμής ελέγχους από τις αποσφραγίσεις στοιχείων, πηγές αναφέρονται σε εμπλοκή μεγάλου ονόματος του κλάδου, το οποίο εκτός των άλλων κινδυνεύει να μπλεχτεί ατομικά σε ποινικές ευθύνες με ανυπολόγιστες διαστάσεις. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως η επικέντρωση της Αρχής αυτήν την περίοδο βρίσκεται σε εργολαβία της Εγνατίας οδού, ενώ οι έλεγχοι, όπως μας διαμηνύουν, γίνονται σε πανελλαδικό επίπεδο.

Ωστόσο η έρευνα δεν σταματά εδώ. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι ευρήματα υπάρχουν και σε άλλες πλευρές, τα οποία δείχνουν το μοίρασμα έργων σε γεωγραφική βάση. Τα πρώτα στοιχεία παρουσιάζουν πως μεγάλοι αλλά και μικρότεροι όμιλοι είχαν σπάσει περιοχές όπως η Αττική σε μικρότερες «επικράτειες». Ετσι, συχνό ήταν το φαινόμενο άλλοι όμιλοι διαρκώς να υπερισχύουν στην ανατολική, άλλοι στη δυτική, άλλοι στη βόρεια και άλλοι στη νότια Αττική. Ανάλογο «σπάσιμο» είχε υπάρξει και στα έργα των δρόμων, των σιδηροδρόμων, των γεφυρών κ.α.

Το bid rigging ή αλλιώς οι στημένες προσφορές

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού διερευνά την υπόθεση βάσει διεθνούς νομολογίας για το επονομαζόμενο «bid rigging», δηλαδή μιας μορφής προσφοράς που είναι επί της ουσίας στημένη. Οπως ορίζεται από τη νομολογία, πρόκειται για μια μορφή παράνομης συμφωνίας, κατά την οποία οι τιμές και τα έργα προκαθορίζονται εις βάρος του δημόσιου συμφέροντος. Η έρευνα της Ανεξάρτητης Αρχής στρέφεται κυρίαρχα μέχρι το 2008, αν και όπως μαθαίνουμε, εφόσον υπάρξουν στοιχεία, θα πάει σε ακόμα μεγαλύτερο βάθος.
Μέχρι στιγμής φορολογικές παραβάσεις δεν έχουν βρεθεί, ωστόσο ακόμα κι αν γίνει κάτι τέτοιο, η Επιτροπή Ανταγωνισμού δεν έχει δικαιοδοσία να παρέμβει ούτε να προωθήσει τα κατασχεθέντα έγγραφα στο υπουργείο Οικονομικών.

Επίσης, όπως τονίζεται, σε καμία περίπτωση δεν ζητήθηκε από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) η παρέμβαση των ελληνικών διωκτικών αρχών, όπως άφησε να εννοηθεί ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ κ. Νίκος Χουντής σε ερώτησή του. Εκεί, όμως, που υπάρχει δυνατότητα, είναι σε τυχόν αποκάλυψη εμπλοκής πολιτικού προσώπου. Διότι κυρίαρχα η Επιτροπή αναζητά στοιχεία κατά την περίοδο 2008-2012, στην οποία υπουργοί Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Εργων ήταν οι Γιώργος Σουφλιάς, Τίνα Μπιρμπίλη και Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

Δ. Κυριτσάκης

«Οι έλεγχοι θα φτάσουν μέχρι τέλους, δεν θα χαριστούμε σε κανέναν πολιτικό»
«Είτε θέλουν είτε δεν θέλουν συγκεκριμένοι επιχειρηματίες, θα προχωρήσουμε», λέει ο επικεφαλής της Επιτροπής Ανταγωνισμού

«Τρεις κυρίαρχα εταιρείες, από τις συνολικά επτά που διερευνώνται, είχαν συστηματοποιήσει τις συνεννοήσεις πριν από τους διαγωνισμούς και μάλιστα κατ’ εξακολούθηση», αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» ο διευθύνων σύμβουλος μεγάλης κατασκευαστικής εταιρείας, η οποία μάλιστα με τη σειρά της εμπλέκεται στην πολύκροτη υπόθεση.
Σε ερώτησή μας για τις παραπάνω επισημάνσεις προς την Ανεξάρτητη Αρχή κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται, αν και όπως ξεκαθαρίζει με σιβυλλικό τρόπο ο κ. Δημήτρης Κυριτσάκης, ο οποίος στα μέσα της προηγούμενης Κυριτσάκης, ο οποίος στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας δέχτηκε σφοδρή επίθεση από συγκεκριμένα ΜΜΕ αλλά και από τη βουλευτή της Ν.Δ. κυρία Φωτεινή Πιπιλή: «Ο,τι ξέρουμε, το ξέρουν κι αυτοί που αντιδρούν, γι’ αυτό και ίσως να αντιδρούν με αυτόν τον τρόπο». Πάντως ο κ. Κυριτσάκης δεν αφήνει περιθώρια άλλων ερμηνειών, διαμηνύοντας πως το απόρρητο της έρευνας είναι διασφαλισμένο και πως «η Αρχή θα απαντήσει για όλα μόλις η έρευνα ολοκληρωθεί και αποσφραγιστεί ο τεράστιος όγκος email που σήμερα διαχειρίζεται». Σε κάθε περίπτωση, οι ποινές για το στήσιμο διαγωνισμών «είναι ιδιαιτέρως αυστηρές», λένε νομικοί της Ανεξάρτητης Αρχής.

Την ίδια ώρα, ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού διαμηνύει ότι οι έλεγχοι θα φτάσουν μέχρι τέλους, είτε το θέλουν είτε όχι συγκεκριμένοι επιχειρηματίες. Δεν θα χαριστούμε σε κανένα επίσης πολιτικό πρόσωπο, τονίζει απαντώντας με τον τρόπο αυτό στις καταγγελίες της πρώην δημοσιογράφου και εκλεγμένης στην Α’ Αθήνας κυρίας Φωτεινής Πιπιλή. Επίσης, ο κ. Κυριτσάκης σε μια κίνηση ενημέρωσης αλλά και έμμεσης διαμαρτυρίας προς τη Βουλή, απέστειλε ενημέρωση για τα οικονομικά πεπραγμένα της Ανεξάρτητης Αρχής στον πρόεδρο της Βουλής κ. Ευάγγελο Μεϊμαράκη. Μάλιστα, με μια πρωτοφανή σε οξύτητα για το ύφος της, η Επιτροπή Ανταγωνισμού την προηγούμενη Τετάρτη απάντησε σε δημοσίευμα εφημερίδας αναφορικά με τις αμοιβές των στελεχών της και το κόστος λειτουργίας της, ότι «το προσβλητικό δημοσίευμα» ευελπιστεί να μη συνδέεται με πρόσφατες ελεγκτικές διαδικασίες στον χώρο των ΜΜΕ (αναφέρεται στη διανομή Τύπου και τα ραδιόφωνα) αλλά και με άλλους… κρίσιμους κλάδους της οικονομίας»!

Αποδείχθηκαν σκληρές οι κυρίες

Πολυάριθμα συνεργεία, κυρίως γένους θηλυκού, σήκωσαν σκληρούς δίσκους, πήραν χιλιάδες email, αντίγραφα από συμφωνητικά και πρακτικά γενικών συνελεύσεων, παραβίασαν κλειδαριές ψάχνοντας τα στοιχεία που θα «δέσουν» τις καταγγελίες για εναρμονισμένες πρακτικές, στημένες εργολαβίες, προσυνεννοήσεις σε διαγωνισμούς και μοίρασμα έργων. Πληροφορίες αναφέρουν ότι μόνο από μια εταιρεία έλαβαν 3.000 email, τα οποία θα μπουν στο μικροσκόπιο της Αρχής, άνοιξαν ντουλάπες και συρτάρια και ξετρύπωσαν φακέλους και υλικό που θα χρειαστούν καιρό να αποκρυπτογραφήσουν. Το πρώτο, πάντως, ξεκαθάρισμα, ώστε να φύγουν περιττά στοιχεία, θα γίνει σε έναν μήνα. Με πρόσφατη επιστολή στις εταιρείες και τους συνδέσμους του κλάδου, η Επιτροπή Ανταγωνισμού τούς καλεί στα γραφεία της ώστε να γίνει αποσφράγιση του υλικού και να εξαιρεθούν από τον έλεγχο αλληλογραφία και στοιχεία προσωπικών δεδομένων.

Μ. ΤΖ.

Τα κόλπα με τις εκπτώσεις και οι μίζες

Χαρακτηριστική περίπτωση ανύπαρκτου ανταγωνισμού είναι πρόσφατη επέκταση γραμμής του μετρό, για την οποία οι εκπτώσεις και των τεσσάρων μεγάλων εργολάβων ήταν συμπτωματικά κάτω από 10%




Με ένα ιδιωτικό συμφωνητικό που πιστοποιούσε την εκχώρηση δανείου για λόγους οικονομικής διευκόλυνσης επισφραγίστηκε το «στήσιμο» ενός διαγωνισμού στη Θεσσαλονίκη. Οι εργολάβοι που συμφώνησαν ποιος θα αναλάβει το έργο έλαβαν ως αντάλλαγμα προμήθεια, τον λεγόμενο «αέρα» ανάθεσης.


Για να τη δικαιολογήσουν και να διασφαλίσουν το δωράκι από τον «νικητή», υπέγραψαν ένα συμφωνητικό που πιστοποιούσε δήθεν χορήγηση δανείου από την εταιρεία που κέρδισε το έργο! Το παραπάνω περιστατικό δεν είναι το μοναδικό. Ορεξη να 'χει κανείς και οι κατασκευαστές μπορούν να διηγηθούν πολλά! Η ευρηματικότητα αλλάζει και τα πρόσωπα. Σε άλλη περίπτωση στην περιοχή της Πελοποννήσου, εργολάβος πλήρωνε επί χρόνια επίορκο υπάλληλο δημοτικής επιχείρησης για να του εξασφαλίζει την ανανέωση της σύμβασης σε αποχετευτικό έργο. Οταν έπαψε να τον πληρώνει, ο κατασκευαστής δεν ξαναπήρε έργο στην περιοχή. Τα δύο αυτά περιστατικά «σύμπραξης» και αθέμιτου ανταγωνισμού είναι χαρακτηριστικά των μεθόδων που χρησιμοποιούν οι τεχνικές εταιρείες για να κερδίζουν έργα. Δεν είναι, όμως, οι μόνες. Συμφωνητικά υπήρχαν και υπάρχουν και σε μεγαλύτερα έργα, τα οποία μονοπωλούν οι κυρίαρχοι του κλάδου. Η διαφορά είναι ότι οι συνεννοήσεις σε αυτά κρύβονται πίσω από χαμηλές εκπτώσεις και ρόλους υπεργολάβων που πολλές φορές φτάνουν να εκτελούν ισότιμης αξίας έργο, άσχετα εάν αυτό έχει ανατεθεί σε διαφορετικό ανάδοχο από την αναθέτουσα αρχή.

Χαρακτηριστική περίπτωση ανύπαρκτου ανταγωνισμού είναι πρόσφατη επέκταση γραμμής του μετρό, για την οποία οι εκπτώσεις και των τεσσάρων μεγάλων εργολάβων ήταν συμπτωματικά κάτω από 10%.
Αν και είναι κοινό μυστικό ότι το στήσιμο των έργων αποτελεί διαχρονικά μια προσφιλή τακτική των εταιρειών και οι χαμηλές εκπτώσεις δείγμα συμφωνίας κυρίων και μοιρασιάς, το ξεψάχνισμα των κατασκευαστικών, που εσχάτως επεκτάθηκε και στις μικρότερες εταιρείες, ερμηνεύεται ως μια συντονισμένη προσπάθεια αποδόμησης και επιβολής ποινών στον κλάδο, που φαίνεται να στοχεύει σε συγκεκριμένα κέντρα εξουσίας των διαγωνισμών κατόπιν καταγγελιών. Οι εταιρείες, όμως, θεωρούν ότι για να αποδώσει καρπούς η έρευνα θα χρειαστεί να υπάρξουν πειστήρια και ντοκουμέντα που οι ίδιες αμφισβητούν. Οχι φυσικά γιατί δεν υπάρχουν, αλλά γιατί ξέρουν να κρατούν καλά φυλαγμένα τα νώτα τους.

Ποια μεγάλα έργα ελέγχονται

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, στο στόχαστρο των ερευνών της Επιτροπής Ανταγωνισμού βρίσκονται μεγάλες συμβάσεις όπως έργα οδοποιίας και κατασκευής νέων αυτοκινητοδρόμων, αλλά και συγκοινωνιακά (μετρό, ΟΣΕ, λιμάνια, αεροδρόμια), ενώ τις τελευταίες ημέρες μέλη της Επιτροπής εισέβαλαν και σε μικρότερες εταιρείες. Στο μάτι έχουν μπει έργα βιολογικών καθαρισμών και αποχέτευσης, καθώς και έργα ΧΥΤΑ, τα οποία, σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές, αποτελούν «ουρά» προηγούμενου ελέγχου σε βορειοελλαδική εταιρεία που ασχολείται με έργα περιβάλλοντος.

Τις επισκέψεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού από τις μεγάλες εταιρείες δέχτηκαν Ελλάκτωρ,
ΓΕΚ Τέρνα, J&P ΑΒΑΞ, Ιντρακάτ, Μοχλός και ΑΕΓΕΚ, όπως και τα δύο εργοληπτικά σωματεία ΣΤΕΑΤ και ΣΑΤΕ, ενώ μεταξύ των μικρότερων έλεγχος έγινε στη Λατομική, στη Μηχανική Περιβάλλοντος κ.α.

Σύμφωνα με την παραγγελία για τη διενέργεια του ελέγχου με ημερομηνία 6 Φεβρουαρίου για τους μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους, η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού διερευνά μεταξύ άλλων τα εξής έργα: Μετρό Θεσσαλονίκης, σταθμό σιδηροδρομικής γραμμής Κιάτο - Ροδοδάφνη, Σήραγγα Παναγοπούλας, Σήραγγα Καλλιδρόμου, Τιθορέα - Δομοκός (υπολειπόμενες εργασίες υποδομής, ηλεκτροκίνηση), έξι εργολαβίες στην Εγνατία οδό (Δερβένι - Σέρρες - Προμαχώνας, Κορομηλιά-Κρυσταλλοπηγή, κάθετος άξονας Φλώρινα - Νίκη, εργασίες ολοκλήρωσης Παναγιά - Γρεβενά και κόμβου Σελλών - Σήραγγα Μετσόβου και εργασίες ολοκλήρωσης από Σήραγγα Μετσόβου - ανισόπεδο κόμβο Παναγιάς) και τον νέο λιμένα Πατρών (3ο τμήμα, α’ φάση). Για πολλά εξ αυτών, όπως τα έργα του ΟΣΕ, υπάρχουν ογκώδεις φάκελοι αμαρτιών, ενώ πολύ πρόσφατη είναι η άσκηση ποινικής δίωξης σε βαθμό κακουργήματος εναντίον του Ακτωρα και της ΕΡΓΟΣΕ για την κατασκευή σήραγγας στη Βοιωτία και τη διαδρομή Δομοκός - Λιανοκλάδι. Πρόκειται για την εξέλιξη πορίσματος που είχε διαβιβαστεί στον εισαγγελέα από τον επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης.

-Μαριάννα Τζάνε