Ο ραδιοσταθμός του ΣΥΡΙΖΑ «θυμάται» τον Γιώργο Παπανδρέου και τον «Ανένδοτο»

Το μέτρο της Δωρεάν Παιδείας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, που ανακοινώθηκε σαν σήμερα το 1963, με απόφαση του τότε πρωθυπουργού και υπουργού Παιδείας, Γεωργίου Παπανδρέου, θυμάται ο ραδιοφωνικός σταθμός του ΣΥΡΙΖΑ στην ενότητα «Σαν Σήμερα» σε μια προσπάθεια να οικοιοποιηθεί ένα από τα σύμβολα του ΠΑΣΟΚ.

Στο σχετικό κείμενο αφού γίνεται μια αναλυτική αναφορά για το τι περιελάμβανε η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, γίνεται και μια εκτενής ιστορική ανάλυση για το τι οδήγησε σε αυτή την αλλαγή με τον «Ανένδοτο» που ακολούθησε τις εκλογές της νοθείας του 1961, που έδωσαν την εξουσία στην ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Ολόκληρη το κείμενο που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ραδιοσταθμού «Στο Κόκκινο» έχει ως εξής:

Η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου το 1963, και ιδίως μετά τις εκλογές του 1964, με πρωθυπουργό και υπουργό παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου, υφυπουργό τον Λουκή Ακρίτα και γενικό Γραμματέα τον Ε. Π. Παπανούτσο, προχώρησε στην υλοποίηση των προεκλογικών της εξαγγελιών για τα εκπαιδευτικά, εξασφαλίζοντας την ψήφιση του νομοσχεδίου που έμεινε στην ιστορία ως νόμος της Μεταρρύθμισης Παπανδρέου – Παπανούτσου.

Ποιο όμως ήταν το φάσμα των παρεμβάσεων;

1)      Κατάργηση των οποιονδήποτε οικονομικών επιβαρύνσεων για σπουδές και στις τρεις βαθμίδες ( υλοποίηση των εξαγγελιών για «δωρεάν παιδεία»)
2)      Επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από έξι σε εννέα χρόνια
3)      Διαίρεση της Μέσης εκπαίδευσης σε δύο ανεξάρτητους κύκλους
4)      Καθιέρωση (παρά την  συνταγματική δέσμευση) της δημοτική γλώσσας στο δημοτικό σχολείο και ως ισότιμης στις άλλες βαθμίδες
5)      Ριζική αναμόρφωση του τρόπου επιλογής των υποψηφίων για τα πανεπιστήμια (με την καθιέρωση του «ακαδημαϊκού απολυτηρίου»)

Τη δημιουργία της εντύπωσης ότι οι προθέσεις της κυβέρνησης για αναβάθμιση του συστήματος της παιδείας ήταν ειλικρινείς ενίσχυσαν τόσο η ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση στον κρατικό προϋπολογισμό, όσο και η βελτίωση της οικονομικής θέσης των εκπαιδευτικών.

Με το νομοθετικό αυτό πλαίσιο , το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα προσαρμοζόταν στις παγκόσμιες μεταπολεμικές τάσεις με καθυστέρηση 20 χρόνων.

Στην Ελλάδα , μάλιστα καλλιεργήθηκε η αντίληψη ότι τότε υλοποιήθηκε – επιτέλους – η «αστική» μεταρρύθμιση, που είχε περιγραφεί για πρώτη φορά στα σχέδια της κυβέρνησης Τρικούπη το 1889.

Ήταν όμως έτσι τα πράγματα;

 Όταν τελείωσε ο εμφύλιος το 1949, κανένας δεν φανταζόταν ότι δέκα χρόνια αργότερα το κίνημα θα ξαναφούντωνε και στα Πανεπιστήμια και στα σχολεία και στους χώρους δουλειάς και στα συνδικάτα. Στις αρχές της δεκαετίας του 60 δεν μιλάμε πια μόνο για φοιτητικές διαδηλώσεις αλλά για τη γενιά του 114 και του 15%.

Πολλές ήταν οι κοινωνικές μεταβολές στην Ελλάδα της δεκαετίας του `60. Οι εσωτερικοί μετανάστες εγκαθίστανται στα αστικά κέντρα επιδιώκοντας να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο.

Οι πληγές του εμφυλίου είχαν αρχίσει να επουλώνονται, χωρίς βεβαίως να έχει βελτιωθεί το επίπεδο της δημοκρατίας. Οι εκλογές της νοθείας του 1961, που έδωσαν την εξουσία στην ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ξεχείλισαν το ποτήρι και οδήγησαν στον "Ανένδοτο" αγώνα. 

Σε αυτό το κλίμα εντάσσεται και το 1-1-4. Ήταν ένα κίνημα το οποίο στηρίχτηκε στον ενθουσιασμό των νέων και στόχευε στην προστασία της συνταγματικής νομιμότητας, όπως επέτασσε το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος, το άρθρο 114.

Το κίνημα απλώνεται από το Πανεπιστήμιο στα σχολεία. Το Γενάρη του 1963 οι μαθητές θα κηρύξουν αποχή από τα μαθήματα και οι φοιτητές τους συμπαραστέκονται.
 
Στο πλαίσιο αυτού του αγώνα οι νέοι αγωνίζονταν και για το "15%". Το "15%" αναφέρεται στο ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού που απαιτούσαν να δοθεί στο σύνολο της Παιδείας. Η εκλογική αλλαγή του 1963 ήταν προϊόν αυτής της προσπάθειας. 

Οι ευκαιρίες για τον ελληνικό καπιταλισμό εκείνη την περίοδο ήταν μεγάλες. Ψυχρός Πόλεμος και Βαλκάνια, εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα και Μέση Ανατολή, η Ελλάδα ήταν ο δυνατός κρίκος των ιμπεριαλιστών ΗΠΑ και Ευρώπης στην περιοχή. Αυτό μεταφραζόταν ότι το «Ανήκουμε στη Δύση» ήταν το διαβατήριο προς κάθε ευκαιρία. Η Ελλάδα είχε γίνει μέλος του ΝΑΤΟ από την αρχή, η Ελλάδα συνδέεται με την ΕΟΚ σχεδόν από το ξεκίνημά της, καθώς και διεκδικεί προνομιακή θέση στη νοτιοανατολική Μεσόγειο απέναντι στην Τουρκία. 

Με τέτοιες φιλόδοξες βλέψεις, η κυρίαρχη τάξη είχε ανάγκη να ελέγξει το εσωτερικό μέτωπο. Οι απεργίες, το φοιτητικό κίνημα, η αριστερά που μεγάλωνε έπρεπε να χτυπηθούν με κάθε δυνατό μέσο. Αυτό οδηγούσε στη δημιουργία ενός κράτους που μπορούσε σε κάθε στιγμή να χρησιμοποιεί νόμους, διατάγματα και θεσμούς «έκτακτης» ανάγκης. Αυτή είναι η ρίζα του λεγόμενου «παρακράτους» της δεκαετίας του `50 και του `60. Αυτά τα μέτρα έδιναν τη δυνατότητα στα δικαστήρια να δικάζουν και να καταδικάζουν μέλη του ΚΚΕ με κατηγορίες «περί κατασκοπίας» και να στέλνουν αγωνιστές του κινήματος σε ξερονήσια. Το «παρακράτος», όταν δεν έμπαινε σε εφαρμογή, λειτουργούσε σαν «σκιάχτρο» για την αντιμετώπιση του «εσωτερικού εχθρού».

Η δυνατότητα να συνυπάρχουν ταυτόχρονα η κοινοβουλευτική δημοκρατία και τα έκτακτα μέτρα δεν ήταν αποτέλεσμα της υπανάπτυξης, αλλά τουναντίον εργαλεία της κυρίαρχης τάξης για την «ανάπτυξη», για να ελέγξει τις αντιδράσεις.

Η Ελλάδα δεν είναι ο μόνος καπιταλισμός που χρησιμοποίησε τέτοιες μεθόδους εκείνη την περίοδο. Το παράδειγμα της Γαλλίας το 1958 είναι χαρακτηριστικό. Η άνοδος του Ντε Γκολ στην εξουσία συνοδεύτηκε με αναστολή του Συντάγματος και δικτατορικές δυνατότητες του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας.

Οι ανωμαλίες που ακολούθησαν κατά την επόμενη διετία (1963- 1965) και κορυφώθηκαν με την Αποστασία του Ιουλίου 1965, αποτέλεσαν τη σκληρή αντίδραση του πολιτικού κατεστημένου, της Αυλής και της αμερικανικής επιρροής στον αγώνα της γενιάς του 1-1-4. Η κατάληξη είναι γνωστή: η 21η Απριλίου 1967 και η ξενόδουλη δικτατορία των αξιωματικών-πρακτόρων της CIA, του Παπαδόπουλου, του Παττακού, του Ζωιτάκη κτλ.