Πώς μπορεί να γίνει κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ

Η αξιωματική αντιπολίτευση ανοίγει την ψαλίδα της διαφοράς από την κυβερνώσα Νέα Δημοκρατία, που φτάνει στο 0,6% από 0,5% που ήταν σε αντίστοιχη έρευνα της ίδιας εταιρείας τον περασμένο Νοέμβριο, αλλά λόγω της χαμηλής συσπείρωσης που παρουσιάζει οι διαφαινόμενες εκλογικές επιδόσεις μοιάζει να απέχουν αρκετά από τη δημιουργία κυβερνητικού πλειοψηφικού ρεύματος. 

Παρά τη σημαντική προσέλκυση ψηφοφόρων από άλλα κόμματα, όπως το 15% από όσους το καλοκαίρι του 2012 ψήφισαν τους Ανεξάρτητους Ελληνες, το 14,5% όσων επέλεξαν το ΠΑΣΟΚ, το 10% όσων προτίμησαν τη ΔΗΜ.ΑΡ. και το 5% των Νεοδημοκρατών, η δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ δεν οδηγεί, προς το παρόν, σε ρεύμα ανατροπής του πολιτικού σκηνικού, καθώς καταγράφει απώλειες από τη δεξαμενή που ο ίδιος δημιούργησε στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές και μόνον οι 7 στους 10 (συσπείρωση 71%) εμφανίζονται βέβαιοι ότι θα τον ξαναψηφίσουν στην επόμενη κάλπη. 

Σύμφωνα με την έρευνα της Alco, η αξιωματική αντιπολίτευση οικοδομεί το προβάδισμά της στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, όπου προηγείται από τη Νέα Δημοκρατία, η οποία καλύπτει μέρος της διαφοράς με την υπεροχή που διατηρεί στην περιφέρεια. Ωστόσο, η ευρύτερη εικόνα που αναδεικνύεται από το σύνολο των ευρημάτων της δημοσκόπησης είναι η καχυποψία των πολιτών για την αξιοπιστία της πρότασης εξουσίας του ΣΥΡΙΖΑ. 
Πλήγμα, εξάλλου, στην κυβερνητική προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να θεωρηθεί η υποχώρηση των επιδόσεων που παρουσιάζουν οι εν δυνάμει σύμμαχοί του σε μια μελλοντική συνεργασία. Οι ΑΝ.ΕΛ. βρίσκονται σε καθοδική τάση, χάνοντας μία ακόμη ποσοστιαία μονάδα και συνολικά τους μισούς από τους ψηφοφόρους που τους προτίμησαν στις τελευταίες εκλογές (συσπείρωση 50%). Ακόμη πιο χαμηλή είναι η «πτήση» της ΔΗΜ.ΑΡ., η συσπείρωση της οποίας καταβαραθρώνεται στο 40% και η δύναμή της στην πρόθεση ψήφου μόλις που υπερβαίνει το κατώφλι του 3% για την είσοδο στην επόμενη Βουλή.

Στρατιές πολιτικά αστέγων 

Βαρόμετρο ωστόσο για την εκτίμηση της τελικής επίδοσης που θα έχει το κόμμα του κ. Αλέξη Τσίπρα φαίνεται να αποτελεί η μεγάλη ρευστότητα στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Το ΠΑΣΟΚ συγκρατεί μόνον τον έναν στους δύο ψηφοφόρους που το ψήφισαν το 2012 (συσπείρωση 50%), αλλά το μεγαλύτερο μέρος όσων το εγκαταλείπουν, όπως και αρκετοί άλλοι κεντροαριστερής απόκλισης ψηφοφόροι που στις τελευταίες εκλογές ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ ή ΔΗΜ.ΑΡ., παραμένουν «άστεγοι», και είτε εμφανίζονται ως αναποφάσιστοι, είτε προτίθενται να μην πάνε στην κάλπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό όσων δηλώνουν πρόθεση αποχής αυξάνεται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες (από 6,9% στο 8,9%), ενώ κατά σχεδόν μία μονάδα ανεβαίνει το άθροισμα των «αναποφάσιστων» και όσων επιλέγουν το λευκό. 

Υπό αυτές τις συνθήκες, κρίσιμες για την ανάδειξη του νικητή στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση, είτε αυτή θα είναι τελικά μόνον για τις ευρωεκλογές, είτε στηθούν ταυτόχρονα και βουλευτικές κάλπες, διαφαίνεται ότι θα είναι οι εξελίξεις στον χώρο της ευρύτερης Κεντροαριστεράς, από την οποία προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος της αδιευκρίνιστης ψήφου (αναποφάσιστοι, λευκό και αποχή), που προσεγγίζει το 1/4 του συνολικού εκλογικού σώματος. 

Τις ψήφους αυτές θα διεκδικήσουν τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και τα συμμαχικά σχήματα που επιχειρούν να συγκροτήσουν το ΠΑΣΟΚ (με τους «58» και τις άλλες συνεργαζόμενες κινήσεις) και η ΔΗΜ.ΑΡ. με τη Συμφωνία για τη Νέα Ελλάδα του κ. Ανδρέα Λοβέρδου, που η δύναμή της στη δημοσκόπηση της Alco μετρήθηκε στο 1%.

Σε γενικές γραμμές, πάντως, τα δημοσκοπικά ευρήματα δείχνουν υψηλό κατακερματισμό της εκλογικής συμπεριφοράς των πολιτών, τέτοιον που δύσκολα μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι υπάρχει προοπτική κοινοβουλευτικής αυτοδυναμίας. Αντιθέτως, οι επιδόσεις των δύο μεγαλύτερων κομμάτων είναι τέτοιες που για να αποφευχθεί η ακυβερνησία μοιάζει αναπότρεπτη η συνεργασία περισσότερων κομμάτων για να σχηματιστεί κυβερνητική συνεργασία. Με αυτά τα δεδομένα και με αβέβαιο ακόμη το πόσες κάλπες θα στηθούν τελικά στις 25 Μαΐου για να έχει βάσιμες ελπίδες η αξιωματική αντιπολίτευση να κόψει εκείνη πρώτη το εκλογικό νήμα, που αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει τον πρώτο λόγο στον σχηματισμό κυβέρνησης, αφού θα πάρει το «μπόνους» των 50 εδρών, θα πρέπει να ισχύουν ταυτόχρονα τα εξής δύο ενδεχόμενα:



■ Πρώτον, ο ΣΥΡΙΖΑ, ως πρώτο κόμμα, να υπερβεί το 30%, καθώς στην περίπτωση που τα εκτός Βουλής κόμματα φτάνουν στο 8%, με 29% (δηλαδή 2 μονάδες πάνω από το ποσοστό του στις τελευταίες εκλογές) θα εκλέξει 129 βουλευτές, ενώ με 31% (δηλαδή +4% σε σχέση με τον Ιούνιο του 2012) θα διαθέτει 134 έδρες στη νέα Βουλή.

■ Δεύτερον, θα χρειαστεί να βρει περισσότερους από έναν κυβερνητικούς εταίρους, αφού οι ΑΝ.ΕΛ. που δείχνουν καταρχήν ανοιχτοί σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, μάλλον δεν θα εκλέξουν περισσότερους από 13 έως 15 βουλευτές, εφόσον κινηθούν κοντά στις σημερινές δημοσκοπικές επιδόσεις τους, ενώ και η ΔΗΜ.ΑΡ. υπερβαίνοντας το 3% μπορεί να ελπίζει ότι θα έχει 9 με 10 έδρες. Αντίστοιχες δυσκολίες, πάντως, για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα αντιμετωπίσει και η Νέα Δημοκρατία στην περίπτωση που είναι εκείνη το πλειοψηφούν κόμμα στην επόμενη βουλευτική κάλπη, η οποία δεν δείχνει -στη συγκεκριμένη δημοσκόπηση- να επωφελείται από τη μάλλον πτωτική τάση της Χρυσής Αυγής, η οποία, πάντως, παραμένει τρίτη δύναμη. Το μεγαλύτερο κυβερνητικό κόμμα, που έχει συσπείρωση της τάξης του 69% (2 μονάδες παραπάνω απ’ ό,τι ο ΣΥΡΙΖΑ), παρουσιάζει μικρές εισροές ψήφων από τους ΑΝ.ΕΛ. (το 5% όσων ψήφισαν το 2012 το κόμμα του κ. Πάνου Καμμένου) και πολύ μεγαλύτερες από το συγκυβερνών ΠΑΣΟΚ, καθώς το 11% όσων ψήφισαν το κόμμα του κ. Ευάγγελου Βενιζέλου στρέφονται τώρα προς τη Ν.Δ. 

Για να καταφέρει η «γαλάζια» παράταξη να συγκροτήσει συμμαχικό σχήμα θα χρειαστεί να αυξήσει το 29% που έλαβε στις τελευταίες εκλογές, αλλά, ταυτοχρόνως, θα πρέπει οι πιθανοί εταίροι της να συγκρατήσουν δυνάμεις που ποσοστιαία να ξεπερνούν το 6,5%, κάτι που στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ, για παράδειγμα, δείχνει να μην είναι και πολύ εφικτός στόχος, εκτός και αν δημιουργηθεί δυναμική από την κεντροαριστερή συμμαχία που επιδιώκει.

Η υπεροχή Σαμαρά

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τα δημοσκοπικά ευρήματα μπορεί να λειτουργήσουν και ως δέλεαρ για να αποτολμήσει η κυβέρνηση την προσφυγή σε πρόωρες βουλευτικές κάλπες, ευελπιστώντας να ανατρέψει το ευκρινές προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ, με όπλο την υπεροχή που σταθερά διατηρεί ο κ. Σαμαράς στην καταλληλότητα για την πρωθυπουργία. 

Στο ερώτημα της Alco για το «ποιον εμπιστεύεστε περισσότερο ως πρωθυπουργό» ανάμεσα στους αρχηγούς των δύο μεγαλύτερων κομμάτων, το 33% απαντά τον κ. Σαμαρά και το 27% τον κ. Τσίπρα, ενώ 12% απαντούν «κανένας». 

Σε αντιστοίχηση με την αποδοχή που απολαμβάνει ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι και άλλες απαντήσεις, όπως, για παράδειγμα, το αν έχει ή όχι ο ΣΥΡΙΖΑ επιτελείο στελεχών για να εφαρμόσει το πρόγραμμά του (28% «ναι», 57% «όχι»). Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το γεγονός ότι η πλειοψηφία της κοινής γνώμης δεν δείχνει να επηρεάζεται από τον επικοινωνιακό θόρυβο που προκλήθηκε για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του κ. Τσίπρα.





Το 57% των πολιτών απαντά ότι δεν είναι σημαντικό για τις πολιτικές επιλογές του αν ένας πολιτικός αρχηγός είναι άθεος και μόνον το 37% συμμερίζεται την απαίτηση της Νέα Δημοκρατίας να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ότι είναι άθεος. Οι πολίτες, εξάλλου, δείχνουν να επιλέγουν τον ΣΥΡΙΖΑ με τη λογική του «μη χείρον...» αν κρίνει κανείς από τις απαντήσεις για την τήρηση των προεκλογικών υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Στο σχετικό ερώτημα, μόλις το 18% πιστεύει ότι θα τηρηθούν όλα όσα υπόσχεται η αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ το 67% έχει την αντίθετη άποψη. 

Την ίδια ώρα, αμφισβητείται έντονα και η κυβερνητική υπόσχεση για το τέλος του μνημονίου, αφού περισσότεροι από τους 7 στους 10 πολίτες πιστεύουν ότι θα έρθει νέο μνημόνιο και μόλις το 17% εκτιμά ότι «τελειώσαμε με τα μνημόνια».

Δισταγμοί για πρόωρες κάλπες

Φρένο στα εκλογικά σενάρια που πυροδοτεί από τη μια η απαίτηση του ΣΥΡΙΖΑ και από την άλλη ο προβληματισμός που αναπτύσσεται τελευταία στο εσωτερικό της κυβέρνησης θέλει η πλειοψηφία των πολιτών. Το 45% των ερωτηθέντων επιμένει στην εξάντληση της τετραετίας, το 37% έχει την άποψη ότι πρέπει να γίνουν οι βουλευτικές μαζί με τις ευρωεκλογές, ενώ 16% θεωρεί ότι πρέπει να στηθούν κάλπες με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας στις αρχές του επόμενου χρόνου.

Ειδικότερα για τη στάση που πρέπει να τηρήσει ο ΣΥΡΙΖΑ στην προεδρική εκλογή, το ενδεχόμενο να μπλοκάρει τη διαδικασία για να προκαλέσει εκλογές συμμερίζεται ένας στους τρεις πολίτες, ενώ η πλειονότητα -σε ποσοστό 51%- θεωρεί σωστότερο να συμφωνήσει με πρόσωπο κοινής αποδοχής.