RED ALERT στην Οικονομία (Tι μας περιμένει με ή χωρίς Πρόεδρο)

Αν λοιπόν εκλεγεί Πρόεδρος, ο Αντώνης Σαμαράς θα πρέπει να προχωρήσει σε μια μίνι (επειδή ήδη διαπραγματεύεται πολύ καιρό) διαπραγμάτευση με την τρόικα, να κλείσει τη συμφωνία και να προχωρήσει στο νέο μνημόνιο.

■ Αν δεν εκλεγεί Πρόεδρος όμως, τι γίνεται;
Τα χρονικά περιθώρια είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Θα φάμε τον Ιανουάριο με εκλογές και αν υπάρξει κυβέρνηση μέχρι να ορκιστεί και να κάνει προγραμματικές δηλώσεις, θα έχει δύο εβδομάδες μέχρι τo τέλος Φεβρουαρίου για να διαπραγματευτεί.

■ Τι ακριβώς θα διαπραγματευτεί η επόμενη κυβέρνηση;
Οι θέσεις των πιστωτών είναι δεδομένες, τις ξέρουμε και συνοψίζονται στα πλεονάσματα του 2015 και του 2016, στα χαμηλά φορολογικά έσοδα, στον ΦΠΑ, στο Ασφαλιστικό και στα Εργασιακά. Θεωρούν ότι ο Προϋπολογισμός μας δεν στέκει, ότι έχουμε ένα δημοσιονομικό κενό 2,5 δισ. ευρώ (μέχρι σήμερα) και ενδεχομένως θα πουν ότι αυτό αυξήθηκε λόγω των εκλογών και έφτασε τουλάχιστον στα 3,5 δισ. εξαιτίας της καθυστέρησης στην είσπραξη των φόρων κατά την προεκλογική περίοδο. (Ηδη ο υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Μαυραγάνης είπε στη Βουλή ότι οι εκλογές θα καθυστερήσουν τις εισπράξεις των φόρων κατά 1 δισ. ευρώ.)

Υπό αυτές τις συνθήκες, η διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους ακόμη και για τον κ. Αντώνη Σαμαρά θα είναι δυσκολότερη απ’ ό,τι ήταν για δε τον ΣΥΡΙΖΑ, σε περίπτωση που σχηματίσει κυβέρνηση, θα είναι ακόμη δυσκολότερη διότι θα πρέπει να ξεκινήσει από άλλη βάση. Ή, μάλλον, ο ΣΥΡΙΖΑ θα επιχειρήσει να ξεκινήσει μια διαπραγμάτευση από άλλη βάση, δηλαδή θα πει στους Ευρωπαίους ότι δεν θα έχουμε πλεονάσματα, αλλά δεν θα έχουμε ούτε έλλειμμα και ότι για να προχωρήσουμε σε συμφωνία μαζί τους θα πρέπει να μας κουρέψουν το χρέος. Αυτή είναι η βασική γραμμή διαπραγμάτευσης του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι Ευρωπαίοι δεν είναι διατεθειμένοι να συζητήσουν σε αυτή τη βάση, θεωρούν ότι άλλα έχουμε συμφωνήσει και ότι μιλάνε με μία χώρα (την Ελλάδα) και όχι με δύο πολιτικούς (Σαμαρά ή Τσίπρα) και γι’ αυτόν τον λόγο δεν θα συζητήσουν απολύτως τίποτα. Το μόνο που ενδέχεται να δεχτούν, που και αυτό μάλλον δεν θα το δεχτούν, είναι να παρατείνουν το μνημόνιο για ένα εξάμηνο μέχρις ότου βρούμε μια λύση μεταξύ μας. Ακόμη, όμως, και να θέλουν να το κάνουν αυτό, πρέπει να πάρουν την έγκριση των κοινοβουλίων όλων των χωρών της Ευρώπης, πράγμα που δεν είναι καθόλου βέβαιο. Με λίγα λόγια, αν δεν εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας και κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, ο τελευταίος αν επιμένει να διαπραγματευτεί σε νέους όρους, δεν προλαβαίνει.

■ Τι απαντά σε αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ;
Οτι έχει άλλες λύσεις για να διατηρήσει τη ρευστότητα στη χώρα, τις οποίες τελικά περιγράφει ο «άτυπος» Συριζαίος, καθηγητής Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος δηλώνει στο «ΘΕΜΑ»: «Μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να είναι έτοιμη στην περίπτωση τέτοιας απειλής να πει “όχι”, έχοντας ήδη προετοιμάσει μέτρα για τη διατήρηση της ρευστότητας κατά τη διάρκεια της σκληρής, πραγματικής διαπραγμάτευσης που θα ακολουθήσει. Και το πιο σημαντικό: αν η ελληνική κυβέρνηση είναι προετοιμασμένη να αντισταθεί, έχει τον ελληνικό λαό με το μέρος της και διαθέτει μέσα διατήρησης της ρευστότητας για ένα χρονικό διάστημα, η ΕΚΤ δεν θα τολμήσει να κάνει πράξη την απειλή της - ούτε καν να την εκστομίσει».

Αυτή η εσωτερική χρηματοδότηση μεταφράζεται σε εκδόσεις εντόκων γραμματίων και ομολόγων που θα πουληθούν στις ελληνικές τράπεζες και στα ασφαλιστικά ταμεία υποχρεωτικά (παίρνοντας δηλαδή τα διαθέσιμά τους) και ενδεχομένως σε φόρο επί των καταθέσεων, ίσως και σε άλλους έκτακτους φόρους. Θεωρούν επίσης στον ΣΥΡΙΖΑ ότι λεφτά υπήρχαν στο ταμείο, αλλά χάθηκαν επειδή τους τελευταίους μήνες δεν μας έδωσαν τις δόσεις οι Ευρωπαίοι και αναγκάστηκε η κυβέρνηση να πάρει ήδη 1,25 δισ. ευρώ με έκδοση εντόκων γραμματίων που αγοράστηκε υποχρεωτικά από τις τράπεζες. Σημειώνεται εδώ ότι πολλοί τραπεζίτες θεωρούν παράτυπη τη χρηματοδότηση του Δημοσίου με την υποχρεωτική πώληση στις τράπεζες εντόκων γραμματίων και ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί ο Μάριο Ντράγκι, ως επικεφαλής του ευρωσυστήματος, να την απαγορεύσει.

Ούτε όμως τα 11,5 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα υπάρχουν στο δημόσιο ταμείο αν φύγουμε από το πρόγραμμα, δηλαδή μετά το τέλος Φεβρουαρίου, ούτε θα γίνει διευκόλυνση της ΕΚΤ προς το τραπεζικό σύστημα εφόσον δεν θα είμαστε πλέον σε πρόγραμμα (ισχύει μόνο για τις χώρες που είναι), ούτε τη νομισματική χαλάρωση που θεωρούμε ότι θα κάνει ο κ. Ντράγκι θα τη δικαιούμαστε εφόσον δεν θα είμαστε σε κάποιο πρόγραμμα.



Με λίγα λόγια, δεν θα υπάρχουν λεφτά ούτε για να πληρώσουμε τις δόσεις των δανείων μας τον Μάρτιο και μετά τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, ούτε για μισθούς του Δημοσίου και συντάξεις. Αντέχει το τραπεζικό σύστημα αυτή την κατάσταση; Οχι. Την αντέχουν τα ασφυκτιούντα ασφαλιστικά ταμεία; Οχι. Την αντέχουν οι φορολογούμενοι που δεν έχουν να πληρώσουν ούτε τους βεβαιωμένους φόρους; Οχι.

■ Αφού κανείς δεν το αντέχει, τι θα γίνει;
Θα κατεβάσουν τα ρολά οι τράπεζες, τα ΑΤΜ δεν θα δίνουν λεφτά, οι Ευρωπαίοι θα κόψουν κάθε χρηματοδότηση μέσω ΕΚΤ (ο Ντράγκι τόλμησε να το εκστομίσει, δεν περίμενε να δει τις σκέψεις Βαρουφάκη στην πράξη) και οι Ευρωπαίοι θα επιβάλλουν μια λύση τύπου Κύπρου (bail in), δηλαδή κατάσχεση των καταθέσεων για να σωθούν οι τράπεζες που σκάνε, δηλαδή όλες. Αν φυσικά υπάρχουν καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες μέχρι τότε και δεν τις έχουν σηκώσει οι πολίτες για να κρύψουν τα λεφτά στα σεντούκια ή στο εξωτερικό.

■ Υπό αυτές τις συνθήκες, ποια θα είναι η κατάληξη;
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είτε θα αναγκαστεί να κάνει τη μεγαλειώδη κωλοτούμπα και να τρέξει παρακαλετά να υπογράψει το μνημόνιο είτε θα προσφύγει σε ένα δημοψήφισμα (ο Θεός ξέρει πώς θα διατυπωθεί το ερώτημα και τι είναι) είτε θα τυπώσει εγχώριο νόμισμα, δραχμή ή κάτι άλλο. Εξάλλου, ο οικονομολόγος Κώστας Λαπαβίτσας δήλωσε πρόσφατα στο ραδιόφωνο ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να έχει plan B για τη δραχμή», μεταφέροντας την ευθύνη στον λαό, ο οποίος, όπως είπε, πρέπει να βγει μπροστά και να πει τι χρειάζεται και να παλέψει γι’ αυτά. Το άλλο σενάριο, αυτό που ο ΣΥΡΙΖΑ πιστεύει, ή εν πάση περιπτώσει παρουσιάζει, είναι να τρομοκρατηθεί η Ευρώπη και να συμβιβαστεί με τις απαιτήσεις να μας χαρίσει το χρέος και να μας χρηματοδοτεί ασύστολα βαθιά μετανιωμένη για το λάθος της.

Το σενάριο αυτό πιστεύουν προφανώς τόσο ο υπαρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο οποίος είπε «είναι απαράδεκτη η θεωρία ότι δεν μπορούμε να δράσουμε μονομερώς» όσο και ο γραμματέας της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Βίτσας ο οποίος δήλωσε ότι «δεν αναγνωρίζουμε το δίμηνο της παράτασης μέχρι τον Φεβρουάριο και θα έχουμε όσο χρόνο θέλουμε για να διαπραγματευτούμε και να περάσουμε τους όρους μας». Λίγο δύσκολο μου ακούγεται να συμφωνήσουν οι Ευρωπαίοι, καθώς μου θυμίζει τη δήλωση Παπακωνσταντίνου «το πιστόλι είναι στο τραπέζι» το 2010, όταν τελικά βρεθήκαμε κι αυτός και όλοι μας με το πιστόλι στον κρόταφο. Σε κάθε περίπτωση, το δίλημμα είναι απλό και σαφές. Είτε μένουμε στην Ευρωζώνη με κάποιο νέο μνημόνιο, το οποίο προσπαθούμε να φέρουμε στα μέτρα μας, είτε φεύγουμε όχι μετά βαΐων και κλάδων, αλλά με γιούχα και άφραγκοι.
Ολο αυτό, θα πουν κάποιοι, είναι μια κινδυνολογία για να ψηφίσουμε Πρόεδρο και να αποφύγουμε τις εκλογές και μια ενδεχόμενη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ.

Οχι, δεν είναι αυτό. Είναι μια απεικόνιση των πραγμάτων όπως φαίνονται σήμερα, όπως τα είδαμε να συμβαίνουν στην Κύπρο, όπως τα ζήσαμε τα τελευταία χρόνια σε κάθε διαπραγματευτική προσπάθεια, όπως τα περιγράφουν με σαφείς επίσημες και ανεπίσημες δηλώσεις τους οι Ευρωπαίοι ηγέτες.

■ Ποια είναι, λοιπόν, η λύση για τη χώρα;
Για να προχωρήσουμε σε μια οποιαδήποτε κατεύθυνση θα χρειαστούν ισχυρές και ευρείες συνεργασίες μεταξύ των πολιτικών μας. Ούτε ο Σαμαράς με τον Βενιζέλο μπορούν να σηκώσουν το βάρος ενός νέου μνημονίου μόνοι τους (αν μπορούσαν, θα το είχαν σηκώσει και θα είχαν προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις που δεν έκαναν ως τώρα και πλέον καλούνται να κάνουν), ούτε ο Τσίπρας με τον Κουβέλη ή τον Καμμένο μπορούν να τραβήξουν το σκοινί στην Ευρωπαϊκή Ενωση και να στείλουν τη χώρα σε αχαρτογράφητα ύδατα και στην πτώχευση. Το βάρος είναι ασήκωτο για όλους.

Και γι’ αυτό πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν κάτσουν μαζί όλοι, ή τουλάχιστον οι περισσότεροι, να βρουν μια κοινώς αποδεκτή λύση. Θα μου πείτε, θα κάτσει ο ΣΥΡΙΖΑ να συζητήσει με τον Σαμαρά; Υπό συνθήκες, ναι. Αν δηλαδή είναι κυβέρνηση και έχει την καυτή πατάτα στα χέρια του, δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο. Ή θα παραιτηθεί ή θα αναζητήσει συναίνεση. Θα κάτσει ο Σαμαράς να μιλήσει με τον Τσίπρα όπως έκατσε και με τον Βενιζέλο; Εύκολα.

Η συνεννόηση μεταξύ των πολιτικών είναι η μόνη λύση για να προχωρήσουμε παρακάτω και να φύγουμε από το τέλμα στο οποίο μας έχει σπρώξει η δική τους αδιαλλαξία, αλαζονεία και ανικανότητα.

Ο εφιάλτης των εντόκων γραμματίων

Δοκιμάζονται οι ταμειακές αντοχές με τη λήξη τους

Οι πιέσεις των αγορών δεν συνδέονται με την εκλογική διαδικασία ή την πιθανότητα να αλλάξει  κυβέρνηση. Συνδέονται με το ρίσκο να υπάρξουν διακοπή της εφαρμοζόμενης πολιτικής και σοβαρή σύγκρουση της Ελλάδας με τους διεθνείς πιστωτές. Η παραπάνω επισήμανση περιλαμβάνεται σε έκθεση της Goldman Sachs για τη χώρα μας, η οποία καταλήγει με την πρόβλεψη ότι σε περίπτωση σύγκρουσης με τους δανειστές μια πιθανή διακοπή της παροχής ρευστότητας θα μπορούσε να οδηγήσει σε κρίση ανάλογη με αυτή της Κύπρου.
Οι αναλυτές της αμερικανικής τράπεζας επικεντρώνονται στον κίνδυνο σοβαρής ρήξης με τους δανειστές, ενδεχόμενο που δεν μπορεί να αποκλειστεί αν τελικά οδηγηθούμε σε εκλογές. Μέχρι τότε, όμως, η ελληνική κυβέρνηση είναι αντιμέτωπη με έναν σοβαρό κίνδυνο που απειλεί να προκαλέσει συστημικούς κραδασμούς.

Ο λόγος είναι τα έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου. Το επόμενο διάστημα -μέχρι το τέλος του χρόνου, αλλά και μετά- υπάρχουν λήξεις εντόκων γραμματίων τα οποία δεν είναι στα χέρια Ελλήνων επενδυτών, αλλά ξένων. Με την εκρηκτική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί οι ξένοι επενδυτές που διαβάζουν αναλύσεις όπως αυτές της Goldman Sachs και της Moody’s, που χαρακτήρισε τις εκλογές πιστωτικά αρνητικό γεγονός, δεν θα δεχτούν ανανέωση των εντόκων.  Δεν θα δεχτούν δηλαδή στη λήξη τους τα έντοκα γραμμάτια που κατέχουν τα ξένα funds να αντικατασταθούν με άλλα νεότερης έκδοσης, όπως γινόταν μέχρι σήμερα ώστε να μετακυλίουμε την πληρωμή. Το Ελληνικό Δημόσιο θα κληθεί να εξοφλήσει τα συγκεκριμένα ποσά στα ξένα funds, και αυτό είναι πολύ πιθανόν να δημιουργήσει ταμειακή πίεση στο υπουργείο Οικονομικών. Μάλιστα έχει ιδιαίτερη σημασία το γενικότερο κλίμα που θα επικρατεί εκείνες τις ημέρες. Το Δημόσιο, μη έχοντας επαρκείς εναλλακτικές, θα στραφεί στις τράπεζες, οι οποίες αν αντιμετωπίζουν εκροές καταθέσεων θα έχουν περιορισμένες δυνατότητες.

Το Δημόσιο με τις δημοπρασίες εντόκων αφαιρεί ρευστότητα από τις τράπεζες, που είναι οι βασικοί αγοραστές τους. Αυτές μένουν με τα έντοκα, τα οποία δεν μπορούν να ενεχυριάσουν στην ΕΚΤ για να πάρουν ρευστότητα. Υπενθυμίζεται ότι την περασμένη Τετάρτη το Δημόσιο έκανε δημοπρασία για 6μηνα και 3μηνα έντοκα συνολικής αξίας 2,92 δισ. ευρώ, ενώ την επόμενη Τετάρτη έχει προγραμματιστεί νέα δημοπρασία για να αντλήσει ακόμη 1 δισ. ευρώ. Σύνολο δηλαδή 3,92 δισ. σε μία εβδομάδα. Είναι προφανές ότι με απόδοση 11,1% στο τριετές οι ξένοι επενδυτές θα παίρνουν πίσω στη λήξη τα χρήματά τους από τα έντοκα και τα χρηματικά κενά θα καλούνται να τα καλύψουν οι ελληνικές τράπεζες που συμμετέχουν στη δημοπρασία.  
     
Αλεξ. Κασιμάτης