Πώς έμειναν εκτός Μηλιός, Ζωή, Μητρόπουλος, γιατί «μετακόμισε» ο Τσακαλώτος

Ένα εικοσαήμερο και ένα εικοσιτετράωρο χρειάστηκαν για να «βγάλουν» τη νέα κυβέρνηση! Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η σύνθεση του νέου σχήματος υπό τον Αλέξη Τσίπρα προετοιμαζόταν ουσιαστικά περί τις 20 ημέρες πριν τις εκλογές, όσο επέτρεπε βέβαια το άγχος της προεκλογικής περιόδου και φυσικά από το μεσημέρι της Δευτέρας μέχρι το μεσημέρι της Τρίτης, που ανακοινώθηκε.

Οι βασικές επιλογές του πρωθυπουργού είχαν γίνει από την αρχή, με δεδομένες ορισμένες προθέσεις του, αλλά και με σχεδόν βέβαιη την εκλογική νίκη της 25ης Ιανουαρίου.

Ήταν για παράδειγμα βέβαιο ότι η ισχυρή ομάδα πέριξ του νέου πρωθυπουργού θα ήταν οι Γιάννης Δραγασάκης, Αλέκος Φλαμπουράρης και Νίκος Παππάς, οι οποίοι αποτελούν την βασική τριάδα, άλλως «τρόικα», που θα καθορίζει τα πράγματα και θα δίνει τον βηματισμό στη νέα κυβέρνηση. Σύμφωνα με πληροφορίες δεν αποτέλεσε ουσιαστικά έκπληξη η απομάκρυνση από τον βασικό κύκλο των στενών συνεργατών του πρωθυπουργού του Πάνου Σκουρλέτη. Ο εκπρόσωπος τύπου του κόμματος εδώ και πολλά χρόνια, έλαβε ως «αντάλλαγμα» την εύκολη εκλογή του με τη λίστα επικρατείας, αλλά ως εκεί: Ουδέποτε κατάφερε να εισέλθει στο «Κάμελοτ» της Κουμουνδούρου, παρά την εμπιστοσύνη που του έδειξαν για τα θέματα της εκπροσώπησης τύπου. Εδώ και καιρό άλλωστε ήταν εμφανής μία «σκιά» στις σχέσεις του με τον Νίκο Παππά, ο οποίος χειριζόταν επίσης θέματα τύπου.

Ο ρόλος του κ. Δραγασάκη, ο οποίος είναι ουσιαστικά και τυπικά το νούμερο 2 της κυβέρνησης ήταν γνωστός και δεδομένος, ενώ η υπουργοποίηση του κ. Φλαμπουράρη σε πόστο συντονιστή δεν αποτέλεσε έκπληξη για τους γνωρίζοντες: Το ιστορικό στέλεχος της αριστεράς, που υπήρξε στενός φίλος του πατέρα του κ. Τσίπρα, Παύλου, είναι ουσιαστικά ο μέντοράς του από τη νεαρή του ηλικία και ουσιαστικά εκείνος που είδε το ηγετικό του χάρισμα.

Ουσιαστικά ο κ. Φλαμπουράρης θα είναι ο άτυπος «Λιβάνης» του νέου πρωθυπουργού, ένας αθόρυβος εξ απορρήτων.

Σημειωτέον ότι ο υπουργός Επικρατείας Νίκος Παππάς θα έχει στην ευθύνη του τη Γ.Γ. πρωθυπουργού και τη Γ.Γ. Μέσων Ενημέρωσης.

Η καταλυτική παρουσία Βαρουφάκη

Εκείνο που δεν είχε φανεί από νωρίς ήταν ο κυρίαρχος ρόλος του Γιάννη Βαρουφάκη στο οικονομικό επιτελείο, ως απόλυτος συνεργάτης του κ. Δραγασάκη. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η επιλογή του ήταν «πακέτο» με την ένταξή του στα ψηφοδέλτια και ουσιαστικά αποτελούσε τον διακαή πόθο εκείνων, που πίστευαν ότι η σχέση του κ. Βαρουφάκη με τον αμερικανικό παράγοντα σε αυτό το σκληρό πόκερ του χρέους ήταν σημαντική και αναγκαία. Η τοποθέτησή του στο υπουργείο Οικονομικών έφερε στην επιφάνεια όλες τις αντιθέσεις και τις κόντρες των οικονομολόγων του ΣΥΡΙΖΑ: Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, που φερόταν ως ακλόνητο φαβορί για την εποπτεία του λογιστηρίου του Κράτους, προτίμησε μία θέση στο υπουργείο Εξωτερικών, από το να έχει συνεχείς τριβές με τον προϊστάμενό του Οικονομικών. Λέγεται ότι στην επιλογή του κ. Βαρουφάκη για το Οικονομικών, οφείλεται και η αποστασιοποίηση του Γιάννη Μηλιού ήδη από τα ψηφοδέλτια του κόμματος. Ο κ. Μηλιός, ως υπεύθυνος του οικονομικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ δεν δέχθηκε ποτέ την ιδέα επιστράτευσης του κ. Βαρουφάκη και ζήτησε ο ίδιος να μην μετέχει πουθενά, ούτε ως υποψήφιος βουλευτής, ούτε ως μέλος της κυβέρνησης. Τον περιμένει πλέον η ευρωβουλή, αφού είναι πρώτος επιλαχών και μόλις αφήσει το Στρασβούργο ο Μανώλης Γλέζος θα μετακομίσει στη θέση του.

Η ζωή στο υπουργείο Οικονομικών δεν θα είναι εύκολη πάντως ούτε έτσι: Η Νάντια Βαλαβάνη προτίμησε να έχει την εποπτεία της φορολογικής πολιτικής, με τον Δημήτρη Μάρδα να αναλαμβάνει το Γενικό Λογιστήριο και όχι το αντίθετο, όπως αναμενόταν αρχικά – πιθανόν γιατί ο ρόλος της «σφιχτής» και περιοριστικής πολιτικής δεν της ταιριάζει.

Η έκπληξη με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου

Από τα πλέον «καυτά» θέματα του σχηματισμού κυβέρνησης ήταν ο ρόλος της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι η δυναμική βουλευτής με τις άριστες γνώσεις επί των νομικών θεμάτων και την αποφασιστικότητα που τη διακρίνει, θα αναλάμβανε τον κρίσιμο τομέα της Δικαιοσύνης, που αποτελεί και την «αχίλλειο πτέρνα» για την αριστερά, υπό την έννοια ότι δεν διαθέτει ισχυρές επιρροές στο χώρο – τουναντίον δρουν παραδικαστικά κυκλώματα, που θέλουν σκληρή αντιμετώπιση.

Κάποια στιγμή, στη διάρκεια των διαβουλεύσεων η κυρία Κωνσταντοπούλου βρέθηκε να είναι το ακλόνητο φαβορί για τη θέση της υπερυπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης για να γίνει γνωστό τελικά ότι θα προταθεί για Πρόεδρος της Βουλής.

Ορισμένοι εκτιμούν ότι δεν επελέγη για τον τομέα της Δικαιοσύνης, ώστε να μην υιοθετηθεί από την αρχή μία στρατηγική συγκρούσεων – η κυρία Κωνσταντοπούλου έχει ανυποχώρητη και σκληρή στάση στη διερεύνηση όλων των σκοτεινών υποθέσεων – σε μία περίοδο που θεωρήθηκε προτιμότερη μία τακτική «ηρεμίας». Πρόκειται σαφώς για αλλαγή πλεύσης, η ορθότητα της οποίας μένει να αποδειχθεί.

Η πρόταση για την προεδρία της Βουλής είναι ασφαλώς τιμητική, αλλά μάλλον στερεί ένα δυναμικό μέλος από την κυβέρνηση.

Ο Αλέξης Μητρόπουλος

Απρόσμενη ήταν η μη συμμετοχή του Αλέξη Μητρόπουλου στο σχήμα. Ο εργατολόγος, που επανεξελέγη καταλαμβάνοντας την πρωτιά στην περιφέρεια της Αττικής προοριζόταν για το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης ή το Εργασίας, αλλά οι καραμπόλες που έγιναν τον άφησαν εκτός. Οι ισορροπίες που διαμορφώθηκαν δεν επέτρεπαν την αξιοποίησή του, αφού δεν γινόταν να περιοριστεί σε υποδεέστερο ρόλο, ενώ θεωρήθηκε ότι η εκπροσώπηση της σοσιαλιστικής τάσης ήταν εξασφαλισμένη με την παρουσία του Παναγιώτη Κουρουμπλή στο ευαίσθητο υπουργείο Υγείας.  

Η αριστερή πτέρυγα

Μούδιασμα υπήρξε αρχικά στην αριστερή πτέρυγα του κόμματος, όταν άκουσε τις προθέσεις του πρωθυπουργού για την υπουργοποίηση μελών της. Σημειωτέον ότι χρειάστηκε ειδική συνεδρίαση των στελεχών του Αριστερού Ρεύματος – του ιστορικότερου του κόμματος από την εποχή του Συνασπισμού – προκειμένου να αποφασιστεί η συμμετοχή τους στο σχήμα. Εκεί αποφασίστηκε ότι δεν μπορεί να δώσει το παρών στη ιστορική προσπάθεια. Το πρόβλημα ήταν κυρίως ότι αφαιρέθηκε από το πεδίο δράσης της αριστεράς πτέρυγας το υπουργείο Εργασίας, όπου αρχικά προοριζόταν ο Δημήτρης Στρατούλης, αλλά τελικά δόθηκε στον Πάνο Σκουρλέτη.

Ο κ. Στρατούλης, παρά την εντυπωσιακή του πορεία τα τελευταία χρόνια τοποθετήθηκε σε ρόλο αναπληρωτή υπουργού στον κρίσιμο τομέα της Κοινωνικής Ασφάλισης, αλλά αυτό μάλλον δεν είναι αρκετό για την πλούσια δραστηριότητά του. Πολύ συζήτηση έγινε και για τον ρόλο του Πάνου Λαφαζάνη, ο οποίος ανέλαβε το υπερυπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης. Λέγεται ότι ο επικεφαλής της αριστερής πτέρυγας θα ήθελε ένα πιο «σφιχτό» και ομογενοποιημένο επιτελείο στο υπουργείο του και όχι ένα σχήμα που αποτυπώνει τόσο πολύ τις συμμαχίες (μετέχουν ο Γ. Τσιρώνης των οικολόγων και ο Π. Σγουρίδης των ΑΝΕΛ).

Οι τοποθετήσεις του Νίκου Χουντή στο ΥΠΕΞ για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις και του Κώστα Ήσυχου στο Άμυνας ήταν φυσιολογικές και αναμενόμενες.

Εθνοκεντρική εξωτερική πολιτική

Η επιλογή δύο πρώην «σκληρών» στελεχών του παλιού ΚΚΕ με την σαφή «πατριωτική» φυσιογνωμία για το υπουργείο Εξωτερικών είναι από τα ενδιαφέροντα στοιχεία της νέας κυβέρνησης και απόλυτη ένδειξη ότι θα χαραχθεί νέα στρατηγική στα εθνικά θέματα και τις διεθνείς σχέσεις – κάτι που φάνηκε ήδη. Ο Νίκος Κοτζιάς και ο Νίκος Χουντής είναι αποφασισμένοι να εφαρμόσουν μία «εθνοκεντρική» πολιτική, με έμφαση στην παράδοση της γραμμής της «εθνικής κυριαρχίας» και της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, χωρίς διάθεση παρακολουθήματος της πολιτικής που ακολουθεί, ενίοτε αυθαίρετα, η ευρωπαϊκή ελίτ.

Η επιλογή τους ήταν και ένα μήνυμα προς την ΕΕ ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο, εφόσον αντίκειται στα εθνικά συμφέροντα της χώρας και στις δικές της θέσεις και σχέσεις με τον διεθνή περίγυρο. Η επιλογή και των δύο είχε γίνει από πολύ νωρίς, όπως και της Νάντιας Βαλαβάνη για την τρίτη θέση στην πολιτική ηγεσία της ελληνικής διπλωματίας, αλλά λόγω της κόντρας Τσκαλώτου – Βαρουφάκη, υπήρξε η αλλαγή της τελευταίας στιγμής: Ο κ. Τσακαλώτος πήγε στη Βασ. Σοφίας και η κυρία Βαλαβάνη βρέθηκε στο οικονομικό επιτελείο.

Η «απώλεια» Νικολόπουλου

Από τα πιο ενδιαφέροντα του παρασκηνίου, που «έβγαλε» τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης ήταν και η συνεργασία με τους ΑΝΕΛ. Λέγεται ότι ο Αλέξης Τσίπρας είχε άριστη συνεργασία με τον Πάνο Καμμένο και σχετικά εύκολα κατέληξαν και στο πλαίσιο και στα περισσότερα πρόσωπα και τους ρόλους της συνεργασίας αυτής. Ειδικά η επιλογή της Έλενας Κουντουρά για τον τομέα του Τουρισμού θεωρήθηκε η απόλυτη κίνηση για το πρόσωπο που θα αντικαθιστούσε την Όλγα Κεφαλογιάννη στον κρίσιμο αυτό τομέα. Εκείνο  που δεν δέχθηκε καν να συζητήσει ο πρωθυπουργός ήταν το όνομα του Νίκου Νικολόπουλου. Λέγεται ότι ο κ. Καμμένος του ανέφερε μερικά ονόματα, ως βασικές προτάσεις, αλλά και εναλλακτικές για τις θέσεις που θα έπαιρναν οι ΑΝΕΛ. Στο άκουσμα του ονόματος του βουλευτής Αχαΐας ο κ. Τσίπρας δεν αντέδρασε καν, δείχνοντας τον τρόπο του «πάμε παρακάτω».