Παρασκευόπουλος: Θα κάνουμε διάλογο και με τους κουκουλοφόρους

Την επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης και την αποσυμφόρηση των φυλακών έθεσε ως βασικούς στόχους του ο νέος υπουργός Δικαιοσύνης, Νίκος Παρασκευόπουλος. Παράλληλα προανήγγειλε την κατάργηση των φυλακών υψίστης ασφαλείας (τύπου Γ’) και των φυλακών ανηλίκων, μείωση του κόστος προσφυγής στην Δικαιοσύνη και αυστηρό έλεγχο όλων των λιστών με μεγαλοκαταθέτες.

Πέραν αυτών υποστήριξε ότι θα επαναφέρει το Σύνταγμα και τις διατάξεις του στην κορυφή των κανόνων Δικαίου καθώς όπως είπε τα τελευταία χρόνια ακολουθούταν η τακτική «να προτάσσεται το μνημόνιο, να ακολουθεί ο νόμος και το Σύνταγμα να περιορίζεται. Η προάσπιση του Συντάγματος είναι και προάσπιση των Συνταγματικών κανόνων της Ευρώπης.

Η Δικαιοσύνη θα είναι αξιοκρατική και Δημοκρατική. Απέναντι στο έγκλημα δεν έχει θέση η πολιτική μηδενικής ανοχής. Η Δικαιοσύνη θα είναι αυστηρή έναντι ενόχων για σοβαρά εγκλήματα και επιεικής εως και θα δείχνει πλήρη  ανοχή  σε μικροπαραβάτες».

Επίσης είπε πως θα προχωρήσει σε:

-Εκκίνηση αναθεώρησης Συντάγματος. Εφόσον η εκκίνηση αποφασιστεί θα συνοδευτεί με δημοκρατικό διάλογο με πολιτικές δυνάμεις και κοινωνικούς φορείς. Η αναθεώρηση θα αφορά την λειτουργία της Βουλής, την  οργάνωση και λειτουργία Δικαιοσύνης το κυβερνητικό έργο και την ποινική ευθύνη υπουργών

- Αναφορικά με την λειτουργία της δικαιοσύνης: Το ισχύον σύστημα διοίκησης είναι δεκτικό βελτίωσης για να γίνει αξιοκρατικό

-Αναθεώρηση όρων λειτουργίας εθνικής σχολής δικαστών με προώθηση θεσμών επιμόρφωσης στα πεδία: ρατσισμού ξενοφοβίας και ναρκωτικών.

-Επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης που να μην υποβαθμίζουν τις εγγυήσεις ορθοδικίας

-Κάλυψη οργανικών θέσεων.

-Καταπολέμηση διαφθοράς  σε συνεργασία με άλλα αρμόδια υπουργεία. Υποθέσεις διαφθοράς όπως οι λίστες Λαγκάρντ  και Λιχνενστάιν θα διερευνηθούν όπως και τα κατοχικά δάνεια με εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων.

-Υπάρχει προεργασία για νέους Κώδικες. Θα γίνει προσπάθεια αναθεώρησή τους. Το σχέδιο Σωφρονιστικού Κώδικα εμφανίζεται προσαρμοσμένο στις  νέες συνθήκες και θα προωθηθεί άμεσα.

-Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας προβλέπει δυσβάσταχτες συνέπειες και θα αναθεωρηθούν.

-Κώδικας Ποινικής δικονομίας περιλαμβάνει χρήσιμες μεταρρυθμίσεις αλλά στο σύνολό του περιλαμβάνει και ρυθμίσεις μονομελών δικαστηρίων που πρέπει να αναθεωρηθούν.

-Μείωση δαπανών πρόσβασης στην Δικαιοσύνη που καθιστούν απαγορευτική την προσφυγή από πολίτες.

-Βελτίωση υποδομών: ήδη προχωρεί σημαντικό έργο ηλεκτρονικής διασύνδεσης που θα στηριχθεί.

-Κατάργηση φυλακών ανηλίκων. Δραστικός περιορισμός του εγκλεισμού των ανήλικων. Θα περιοριστεί μονο σε εγκλήματα ανθρωποκτονίας.

-Η προσπάθεια μετατροπής αδικημάτων σε σοβαρά τιμωρούμενα πλημμελήματα ώστε να υπάρξει αποσυμφόρηση των φυλακών.

-Η θεσμοθέτηση εναλλακτικών μέτρων απεξάρτησης με την παρακολούθηση προγραμμάτων εκτός φυλακής.

Ολόκληρη η ομιλία 

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων):

Ευχαριστώ, κυρία Πρόεδρε.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές και συνάδελφοι, αν η δικαιοσύνη έχει μία γενική αποστολή, αυτή είναι η κοινωνική ειρήνη. Με τη δικαιοσύνη «σημαίνει» η πόλις, κατά το αριστοτελικό ρήμα, όρος που σημαίνει ότι δεν καταργούνται βέβαια οι κοινωνικές συγκρούσεις, αλλά διορθώνονται τα εξατομικευμένα προβλήματα, προλαβαίνεται η αγριότητα και προωθείται στο μέτρο του δυνατού η ειρήνη.

Αυτό το τόσο σημαντικό έργο της δικαιοσύνης αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, άλλα πάγια και άλλα συνδεόμενα με τις σύγχρονες καταστάσεις κρίσης.

Στα πάγιά της προβλήματα συναντούμε τις ελλείψεις των υποδομών και, επίσης, θα μνημονεύσω δύο προβλήματα ως παραδείγματα, τα οποία γνωρίζετε πολύ καλά. Τα γνωρίζει η ελληνική κοινωνία, τα γνωρίζει η Βουλή. Δεκαετίες ολόκληρες γνωρίζει ότι γίνονται διαρκώς προσπάθειες να αντιμετωπιστούν και ωστόσο είναι πάντοτε παρόντα. Εννοώ την επιβράδυνση στην απονομή της δικαιοσύνης, στη λειτουργία των δικαστηρίων και τη συμφόρηση των φυλακών. Κατ’ επανάληψη προσπάθειες διόρθωσης έχουν γίνει. Γνωρίζω μία επιτυχημένη στο παρελθόν, στην περίοδο ’93-’95. Οπωσδήποτε θα μελετηθεί.

Βέβαια, έχουμε και τα προβλήματα που συνδέονται με την κατάσταση της οικονομικής κρίσης, τα οποία επιβαρύνουν τις ελλείψεις των υποδομών. Επίσης, συνδέονται και με τον κοινωνικό χώρο, αφού όλο και λιγότεροι πολίτες μπορούν να προάγουν τις συνθήκες ζωής τους με νόμιμα μέσα, επομένως έχουν τον πειρασμό να προσφεύγουν σε ευκαιρίες που δίνει πολλές φορές η παρανομία.

Όσα θα αναφέρω παρακάτω στο πλαίσιο του προγράμματος του Υπουργείου Δικαιοσύνης θα στηριχθούν κατ’ αρχήν σε κάποιες αρχές τις οποίες προτάσσω. Το Σύνταγμα θα ίσταται και ουσιαστικά στην κορυφή της ιεραρχίας των κανόνων δικαίου.

Η τακτική να προτάσσεται ένα μνημόνιο, να ακολουθεί ένας νόμος και το Σύνταγμα να μένει στην τρίτη θέση ή να παραμερίζεται, δεν έχει θέση στην πολιτική και στο έργο της δικαιοσύνης. Εξάλλου, η προάσπιση του ελληνικού Συντάγματος είναι ταυτόχρονα και προάσπιση των κοινών συνταγματικών παραδόσεων της Ευρώπης, που αποτελούν πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο.
Η δικαιοσύνη στη συγκρότησή της θα είναι αξιοκρατική και δημοκρατική, όπως θα αναλυθεί παρακάτω. Απέναντι στο έγκλημα δεν έχει θέση μια πολιτική μηδενικής ανοχής, όσο και εάν ο όρος είναι εύηχος. Η δικαιοσύνη θα είναι αυστηρή έναντι ενόχων για σοβαρά εγκλήματα και επιεικής έως και ανεκτική απέναντι σε μικροπαραβάτες. Η ποινική δικαιοσύνη δεν τιμωρεί το φρόνημα, αλλά ένοχες πράξεις που τελέστηκαν. Απέναντι στο φρόνημα θα υπάρχει ισότητα μεταχείρισης.

Θα δοθεί έμφαση στην πρόληψη του εγκλήματος και στην επανένταξη, ενώ η φυλακή πρέπει να είναι ανθρώπινη, όχι μόνο λόγω της ανάγκης σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και γιατί αλλιώς η εγκληματικότητα αναπαράγεται.

Κορυφαίο θεσμικό ζήτημα στο πεδίο της δικαιοσύνης συνιστά οπωσδήποτε η εκκίνηση των διαδικασιών αναθεώρησης του Συντάγματος. Εφόσον αποφασιστεί η εκκίνηση αυτή, που είναι βέβαια κεντρικό θέμα, θα συνδυαστεί οπωσδήποτε με δημοκρατικό και σε βάθος διάλογο με πολιτικές δυνάμεις, φορείς και με κοινωνικά κινήματα και θα υπάρξει ευρεία διαβούλευση και με τους πολίτες.

Ως κύρια κατεύθυνση θα έχει τη μείζονα εγγύηση του κράτους δικαίου και του κράτους πρόνοιας, ενώ σημαντικά κεφάλαια της αναθεώρησης θα αφορούν και τη λειτουργία της Βουλής και την οργάνωση και λειτουργία της δικαιοσύνης, το κυβερνητικό έργο και οπωσδήποτε την ποινική ευθύνη των Υπουργών.

Σε σχέση με τα επιμέρους κεφάλαια των έργων που προγραμματίζονται, κατ’ αρχάς σε ό,τι αφορά τη λειτουργία της δικαιοσύνης, το ισχύον σύστημα διοίκησης της δικαιοσύνης είναι δεκτικό βελτίωσης, ώστε να είναι ταυτόχρονα αξιοκρατικό και δημοκρατικό

Προέχει η αναβάθμιση του αυτοδιοίκητου των Δικαστηρίων και του ρόλου των ολομελειών τους. Η αλλαγή θα έχει ως βάση τις προτάσεις των θεσμικών φορέων της δικαιοσύνης, κατ’ εξοχήν δικαστών, εισαγγελέων, αλλά και αρμόδιων διοικητικών υπαλλήλων στον χώρο της δικαιοσύνης, με ακρόαση και επιστημονικών συλλόγων οπωσδήποτε. Στο σημείο αυτό επισημαίνω ότι λειτουργοί της δικαιοσύνης αντιμετωπίζονται και είναι ούτως ή άλλως, μεταξύ άλλων, οι δικηγόροι, οι συμβολαιογράφοι, οι δικαστικοί επιμελητές και οι υποθηκοφύλακες, η γνώμη των οποίων επίσης θα ακουστεί με πολλή προσοχή για τα δικά τους ζητήματα, αλλά και για τα γενικότερα θέματα της δικαιοσύνης.

Γενικά, θα υπάρξει επιδίωξη οι μεταρρυθμίσεις να συγχρονίζονται με αλλαγές στις υποδομές, οι οποίες θα πρέπει να μπορούν να τις υποστηρίζουν.

Η συμμετοχή μας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο θεσμών και ειδικά στο Συμβούλιο Υπουργών Δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη διαμόρφωση των κοινών πολιτικών θα εγγυάται πρωταρχικά τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Επίσης, η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας σε διεθνή συμβατικά κείμενα ή Οδηγίες θα προχωρήσει με βάση τις συμβατικές υποχρεώσεις της χώρας, αλλά και με στάθμιση των κοινωνικών αναγκών και πρωτίστως βεβαίως του Συντάγματός μας.

Θα λάβει χώρα μια αναθεώρηση των όρων λειτουργίας της Εθνικής Σχολής Δικαστών, ιδίως με την προώθηση θεσμών επιμόρφωσης των δικαστών, με έμφαση στα πεδία του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των ναρκωτικών.

Θα προωθηθούν μέτρα επιτάχυνσης της απονομής της δικαιοσύνης, τα οποία να μην υποβαθμίζουν τις εγγυήσεις ορθοδικίας. Αυτό θα γίνει στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης των κωδίκων, ώστε να μη δημιουργήσει συστημικά προβλήματα και να έχει αποτελεσματικότητα. Βεβαίως, πάντοτε θα γίνεται προσπάθεια κάλυψης των κενών οργανικών θέσεων των δικαστών και των δικαστικών υπαλλήλων.

Καταπολέμηση της διαφθοράς και των εγκλημάτων γενικά: Θα υπηρετηθεί από τη λειτουργία της δικαιοσύνης στο μέτρο της αρμοδιότητάς της και σε συνεργασία με άλλα αρμόδια Υπουργεία και αρχές. Όπως είπε χθες ο Πρωθυπουργός, υποθέσεις οικονομικής διαφθοράς -λίστες Λαγκάρντ, Λιχτενστάιν και κάθε διαθέσιμο στοιχείο- θα διερευνηθούν και θα προωθηθούν, όπως επίσης και οι διεκδικήσεις αποζημιώσεων και κατοχικών δανείων με την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων.

Υπάρχει μία σημαντική προεργασία αυτή τη στιγμή για την παραγωγή νέων κωδίκων. Θα γίνει μια προσπάθεια αναθεώρησης των υπαρχόντων σχεδίων με βάση τις αρχές τις οποίες προανέφερα. Αυτή τη στιγμή πάντως μπορώ να μνημονεύσω τα εξής:

Το σχέδιο Σωφρονιστικού Κώδικα εμφανίζεται αυτή τη στιγμή περισσότερο προσαρμοσμένο στις νέες συνθήκες και θα προωθηθεί κατά προτεραιότητα, μετά βέβαια από σύντομη επεξεργασία.

Το σχέδιο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ρυθμίσεις για την απόδειξη, τις προθεσμίες και την αναγκαστική εκτέλεση, κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, που προβλέπουν ταχύτητες εκτέλεσης κοινωνικά και δικονομικά δυσβάσταχτες.
Αυτά θα αναθεωρηθούν στο πλαίσιο μιας συνολικής επανεξέτασης, αφού έχουν καταγραφεί και έντονες αντιδράσεις επιστημονικών συλλόγων και ενώσεων για το περιεχόμενο του συγκεκριμένου σχεδίου.

Το σχέδιο Κώδικα Ποινικής Δικονομίας περιλαμβάνει χρήσιμες μεταρρυθμίσεις, αλλά στο σύνολό της η ισχύουσα ποινική δικονομία περιλαμβάνει επίσης ρυθμίσεις όπως αυτές που αφορούν τα μονομελή δικαστήρια κακουργημάτων, που χρειάζεται να αναθεωρηθούν στο πλαίσιο συνολικής επανεξέτασης.

Η προώθηση του σχεδίου του Ποινικού Κώδικα –επίσης σημαντικού έργου- μπορεί να έπεται, ώστε να εξεταστούν προηγουμένως προσεκτικά οι γενικότερες πρακτικές και κάποτε αλυσιδωτές επιδράσεις ορισμένων μεταρρυθμίσεων του ποινικού συστήματος, όπως αυτές για την κατάργηση των χρηματικών ποινών για παράδειγμα.

Θα λάβει χώρα μείωση των δαπανών πρόσβασης στη δικαιοσύνη, δαπανών που καθιστούν απαγορευτική την προσφυγή των αδυνάτων και κάποτε και του μέσου πολίτη σε αυτήν. Έχουν υποστεί βέβαια κριτική όχι μόνο από εθνικούς, αλλά και από εγχώριους οργανισμούς.
Σε ό,τι αφορά τη βελτίωση των υποδομών, το πρώτο που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι ήδη προχωρεί ένα σημαντικό έργο ηλεκτρονικής διασύνδεσης των δομών και υπηρεσιών της δικαιοσύνης, το οποίο θα στηριχθεί και θα προωθηθεί στο μέτρο της ανταπόκρισής του στις ανάγκες της απονομής της δικαιοσύνης.
 
Περνάω στο κεφάλαιο της αντιεγκληματικής πολιτικής και του σωφρονιστικού συστήματος. Ακόμα και συμβολικά, ας αναφέρω πρώτα ότι θα καταργηθούν ουσιαστικά οι φυλακές ανηλίκων. Πιο αναλυτικά, θα περιοριστεί δραστικά η επιβολή του ποινικού εγκλεισμού σε ανηλίκους ηλικίας δεκαπέντε έως δεκαοκτώ ετών, ώστε να προβλέπεται μόνο για εγκλήματα ανθρωποκτονίας. Καταδικαζόμενοι φαντάζομαι ότι δεν θα υπάρχουν ή θα μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού κι έτσι θα μπορούν να κρατούνται σε πολιτισμένες συνθήκες σε χώρο στεγανό από ενήλικες κρατούμενους και δεν θα χρειάζεται η ύπαρξη ιδιαίτερων φυλακών γι' αυτήν την κατηγορία.

Δεύτερο μέτρο είναι ότι θα γίνει μια προσπάθεια -μετά από μελέτη επιλεκτική αλλά χωρίς φειδώ- τροπής κακουργημάτων σε σοβαρά τιμωρούμενα πλημμελήματα. Πολλές από τις προσπάθειες αποσυμφόρησης των φυλακών και του ποινικού συστήματος γενικά στηρίχθηκαν κατά το παρελθόν σε αποποινικοποιήσεις. Δεν απέδωσαν και είναι λογικό να μην έχουν αποδώσει, διότι οι αποποινικοποιήσεις αφορούν ελαφρά κατά κανόνα εγκλήματα, τα οποία ούτως ή άλλως δεν οδηγούν πραγματικά στη φυλακή.

Αντίθετα, κατά την τελευταία δεκαπενταετία είχαμε αθρόες αναγωγές πλημμελημάτων σε κακουργήματα, ούτως ώστε οι καταδίκες να οδηγούν πάντα στη φυλακή και να ενταθεί το φαινόμενο του συνωστισμού στις φυλακές. Αυτή η προσπάθεια αναθεώρησης θα γίνει στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Ποινικού Κώδικα, ώστε να μην υπάρξουν αντινομίες.
Θα προχωρήσει η κατάργηση σωφρονιστικών καταστημάτων τύπου Γ. Ο θεσμός που πρόσφατα έχει εισαχθεί, από πολλές απόψεις είναι προβληματικός. Καταρχήν, αλλάζει ποιοτικά την ποινή, χωρίς η αλλαγή αυτή να στηρίζεται πάντα σε δικαστική κρίση, πράγμα που σημαίνει ότι φθάνουμε σε δυσαναλογία σε σχέση μ’ ό,τι είχε κριθεί από το δικαστήριο ως δίκαια ανταπόδοση, ως δίκαια ποινή. Εξάλλου, οι όροι υπαγωγής στα σωφρονιστικά καταστήματα τύπου Γ ήταν τόσο ευρείς ώστε να απειλείται η πλειονότητα των κρατουμένων και οι στερήσεις δικαιωμάτων, για παράδειγμα του δικαιώματος επικοινωνίας, έφθαναν σε αναίρεση θεμελιακών ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Η κατάργηση βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν είναι δυνατό να υπάρχουν πτέρυγες με αυξημένα μέτρα ασφαλείας σε διάφορα σωφρονιστικά καταστήματα. Η επιβάρυνση δεν θα αφορά τις εγγυήσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων που θα μείνουν ακέραια, αλλά τη φύλαξη και θα επιτρέψουν βέβαια να αναβαθμιστούν οι όροι κράτησης των υπόλοιπων κρατουμένων. Εν πάση περιπτώσει, η ύπαρξη ειδικών καταστημάτων-τμημάτων με όρους ασφάλειας ιδιαίτερα προσεγμένους είναι κάτι το οποίο ανέκαθεν υπήρχε στις ελληνικές φυλακές.

Θα διασφαλιστούν κατά προτεραιότητα οι όροι ιατρικής περίθαλψης των κρατουμένων και θα ενισχυθούν οι δυνατότητες εκπαίδευσής τους.

Σε συνεννόηση με τους εισαγγελείς θα επιδιωχθεί η θέσπιση μέτρων που θα κατευθύνουν προς τη φειδώ κατά την άσκηση των διώξεων. Θα προωθηθούν θεσμοί συνδιαλλαγής εισαγγελέα-πολίτη, που δεν θα αφορούν, όμως, τα σοβαρά εγκλήματα.

Σ’ ό,τι αφορά το σωφρονιστικό σύστημα, προτεραιότητα έχει η αύξηση του αριθμού του προσωπικού. Άλλωστε, είναι ήδη δρομολογημένη στο εθνικό πρόγραμμα και έχει κοστολογηθεί. Αυτήν τη στιγμή, με συνθήκες υπέρμετρου συνωστισμού των κρατουμένων που οδηγούν σε δημιουργία αβίωτων συνθηκών, υπάρχουν διαθέσιμες πτέρυγες και καταστήματα ολόκληρα που είναι άδεια, κενά λόγω της έλλειψης προσωπικού.

Η επίλυση των προβλημάτων που άπτονται της ανθρώπινης αξιοπρέπειας θα έχει οπωσδήποτε απόλυτη προτεραιότητα.

Διέξοδο αποσυμφόρησης και μάλιστα με όρους αντεγκληματικής αποτελεσματικότητας θα προσφέρει η κινητοποίηση της εφαρμογής εναλλακτικών μέτρων απεξάρτησης, που ήδη προβλέπονται από την ισχύουσα νομοθεσία, όπως είναι η παρακολούθηση θεραπευτικής δομής, απεξάρτησης εκτός φυλακής και οι οποίες πάντως δεν αξιοποιούνται. Θα επιδιωχθεί οπωσδήποτε σε συνεργασία με τον Υπουργό Υγείας η ένταξη των σωφρονιστικών δομών του σωφρονιστικού συστήματος στο ΕΣΥ.

Στο κεφάλαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επίσης θα υπάρξουν καινοτομίες, όπως είναι η διασφάλιση δικαιοκρακτικών όρων κατά τις προσαγωγές και συλλήψεις πολιτών σε συνεργασία με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, όπως είναι η νομοθεσία για το σύμφωνο συμβίωσης, που θα τροποποιηθεί ώστε να αφορά και τα ομόφυλα ζευγάρια, σύμφωνα και με την διεθνή υποχρέωση μετά από σχετική καταδίκη.

Παρά το ότι είναι πρόσφατος, θα αναθεωρηθεί ο νόμος για το ρατσισμό και τη ξενοφοβία, ώστε να καλύπτει και τη ρατσιστική δραστηριότητα και όχι μόνο τον ρατσιστικό λόγο.
(Στο σημείο αυτό κτυπάει το κουδούνι λήξεως του χρόνου ομιλίας του κυρίου Βουλευτή)
Νομίζω ότι σε ένα λεπτό θα έχω τελειώσει, κυρία Πρόεδρε.

Επίσης, θα επιχειρηθεί να αναβαθμιστεί και η Στατιστική Υπηρεσία.

Φτάνω στο τέλος και θα ήθελα να επαναλάβω ότι σε οποιοδήποτε ζήτημα θα προκύψει, το πρώτο βήμα για την αντιμετώπισή του θα είναι ο διάλογος. Διάλογος θα γίνει με όλους, επιφανείς και αφανείς, με υπόπτους, ενόχους, κουκουλοφόρους, με τους πάντες. Γιατί όποτε δεν γίνεται διάλογος, παραμονεύει η βία.

Σας ευχαριστώ πολύ.