Η κυβέρνηση ρίχνει «σκιά» αδιαφάνειας με την κατάργηση της ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ

Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει τροπολογία του υπουργείου Οικονομικών να μεταβάλλει τον τρόπο που λειτουργεί το πρόγραμμα Διαύγεια, βάση του οποίου προκειμένου να εκτελεστούν οι εντολές που αφορούν σε δαπάνες του δημοσίου, θα πρέπει προηγούμενα να έχουν δημοσιοποιηθεί στον σχετικό ιστότοπο. 

Με την τροπολογία του υπουργείου Οικονομικών η οποία εισήχθη στις 30 Απριλίου στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών για την Δημόσια Διοίκηση, το καθεστώς αυτό επιχειρείται να αλλάξει για ανακλητικές πράξεις που εκδίδονται την 31 Δεκεμβρίου κάθε έτους. 

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την προτεινόμενη διάταξη, οι ανακλητικές πράξεις θα ισχύουν από την ημερομηνία που υπογράφονται, δηλαδή την 31η Δεκεμβρίου. Με αυτόν τον τρόπο η ημερομηνία έναρξης της ισχύος τους δεν θα είναι και η ημερομηνία ανάρτησης στο πρόγραμμα Διαύγεια – όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα. Ωστόσο, βάση της τροπολογίας, οι ανακλητικές πράξεις με ημερομηνία την 31η Δεκεμβρίου θα πρέπει να αναρτηθούν το αργότερο ένα μήνα μετά, δηλαδή την 31η Ιανουαρίου.

Το επίμαχο σημείο της τροπολογίας αναφέρει το εξής:
«Πράξεις ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης (ανακλητικές πράξεις) που εκδίδονται με ημερομηνία την 31 Δεκεμβρίου εκάστου έτους ισχύουν από την ημερομηνία αυτή και αναρτώνται στο Πρόγραμμα Διαύγεια το αργότερο ως την 31 Ιανουαρίου του επόμενου έτους. Ειδικά για το τρέχον έτος, η προθεσμία ανάρτησης στο Πρόγραμμα Διαυγεια παρατείνεται ως δέκα ημέρες από τη δημοσίευση του παρόντος».

Ο συντάκτης της αιτιολογικής έκθεσης της τροπολογίας επικαλείται γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις μεταφέρουν δαπάνες του ενός έτους στο άλλο. Ειδικότερα, η εξήγηση που δίνεται είναι το ότι μέσω αυτής της διαδικασίας «προκύπτει θέμα νομιμότητας των δαπανών συγκεκριμένου οικονομικού έτους η πληρωμή των οποίων μετακυλύετε και διενεργείται σε βάρος των πιστώσεων του επόμενου οικονομικού έτους, λόγω ακριβώς της μη έναρξης ισχύος των εν λόγω ανακλητικών αποφάσεων από την έκδοσή τους».   

Όταν έγινε γνωστή η τροπολογία, ήταν πολλές οι αντιδράσεις από διάφορες πλευρές που «είδαν» να αλλοιώνεται το πνεύμα της Διαύγειας κι αυτό γιατί αποσυνδέεται ουσιαστικά η ημερομηνία ανάρτησης στο διαδίκτυο με την ημερομηνία που ξεκινά να είναι σε ισχύ η πράξη ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης, με έκδοση την 31 Δεκεμβρίου. Στο πνεύμα της Διαύγειας ήταν, όπως τονίζουν στελέχη του δημοσίου που είχαν ασχοληθεί με την εισαγωγή της επί κυβέρνησης Παπανδρέου, να μην υπάρχει η δυνατότητα «απελευθέρωσης» χρημάτων από τα δημόσια ταμεία, αν πρώτα δεν έχουν δημοσιοποιηθεί οι σχετικές αποφάσεις.

Έντονη ήταν, όμως, και η αντίδραση της κυβέρνησης. Το βράδυ της Δευτέρας κυβερνητικά στελέχη απάντησαν ότι με την επίμαχη τροπολογία δεν αναιρείται η υποχρέωση δημοσίευσης των σχετικών αποφάσεων και, παράλληλα, τονώνεται η ρευστότητα, ενώ γινόταν λόγος και για προβοκάτσια. Αναλυτικά αναφέρει η σχετική κυβερνητική ανακοίνωση:

«Και η προβοκάτσια έχει τα όρια της! Κάποιοι ανακάλυψαν ότι με προτεινόμενη τροπολογία το Υπουργείο οικονομικών «ξηλώνει την ΔΙΑΥΓΕΙΑ». Μόνο που συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο! Με την τροπολογία που κατέθεσαν τέσσερις υπουργοί, προβλέπεται ότι συγκεκριμένες πράξεις που εκδίδονται την 31.12. κάθε χρόνου, ισχύουν από τότε που εκδίδονται και όχι από το χρόνο που δημοσιεύονται. Αυτό δεν αναιρεί καμία υποχρέωση δημοσίευσης των πράξεων αυτών! Αν φρόντιζαν να διαβάσουν ολόκληρη την τροπολογία θα καταλάβαιναν ότι έγινε για να τονωθεί η ρευστότητα στην αγορά».
 
Λίγο πιο πριν την κυβερνητική ανακοίνωση η μη-κερδοσκοπική εταιρεία ΕΛ/ΛΑΚ (ελεύθερο λογισμικό/λογισμικό ανοιχτού κώδικα), με δημοσιευμενη επιστολή της προς τους υπουργούς Οικονομικών και Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, δίνει μια διαφορετική ερμηνεία. Αναφέρεται ότι η τροπολογία επιχειρεί να εισάγει εξαίρεση από τις υποχρεώσεις ανάρτησης αποφάσεων της Δημόσιας Διοίκησης στο Διαδίκτυο.

Απαντώντας στους λόγους που άπτονται με διοικητικές δυσλειτουργίες, τις οποίες επικαλείται το υπουργείο Οικονομικών καταθέτοντας την τροπολογία, η ΕΛ/ΛΑΚ αναφέρει: “η διαλειτουργικότητα των κεντρικών συστημάτων του Δημοσίου, που αποτελεί υποχρέωσή του σύμφωνα με το Ν. 3979/2011 και το Ελληνικό Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, καθώς και η αντίστοιχη προσαρμογή των επιχειρησιακών διαδικασιών μπορεί να επιφέρει την επιθυμητή μεταρρύθμιση και απλοποίηση στις απαραίτητες γραφειοκρατικές διαδικασίες, ιδιαίτερα σε αυτές των ελεγκτικών μηχανισμών. 

Αντίθετα η δημιουργία εξαιρέσεων σε νόμους για την αντιμετώπιση τεχνολογικών και επιχειρησιακών προβλημάτων είναι πρακτική που οδηγεί στην γενικότερη απαξίωση του θεσμικού πλαισίου, επιτείνει την πολυνομία και είναι βασική τροχοπέδη στην αποτελεσματική λειτουργία της δημόσιας διοίκησης”. Επιπλέον υπογραμμίζεται ότι «κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργεί ένα εξαιρετικά αρνητικό προηγούμενο που υπονομεύει τη σημασία και λειτουργία της Διαύγειας ως κεντρικού εργαλείου για την διασφάλιση της διαφάνειας στη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, ιδίως στο ευαίσθητο θέμα των δημοσίων δαπανών».

Η ΕΕΛ/ΛΑΚ θεωρεί ότι υπάρχει η δυνατότητα να υπάρξει απλοποίηση των διαδικασιών του Υπουργείου Οικονομικών αναφορικά με τις ΥΔΕ, ή και να γίνει χρήση της διαλειτουργικότητας των πληροφοριακών συστημάτων που χρησιμοποιούν οι ΥΔΕ με τη Διαύγεια όπως ήδη γίνεται από πολλούς φορείς που χρησιμοποιούν την διεπαφή αυτόματης ανάρτησης στην Διαύγεια (https://www.diavgeia.gov.gr/api/help). 

Αντίδραση υπήρξε και από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ. Ο βουλευτής του κόμματος Ανδρέας Λοβέρδος υπογράμμισε τα παρακάτω:

«Ο θεσμός της Διαύγειας, που κατοχυρώσαμε το 2010, είναι πολύ σημαντικός γιατί επιτρέπει σε κάθε πολίτη να ελέγχει με άμεσο και διαφανή τρόπο τις δαπάνες του Δημοσίου και των λειτουργών του.

Η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με τροπολογία σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών ξηλώνει το θεσμό της Διαύγειας και για αυτό την καταγγέλλουμε. Θα δώσουμε μάχη στη Βουλή να μην περάσει η συγκεκριμένη ρύθμιση».
 
Τέλος σε ανακοίνωσή του το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών ζητάει μέσω δήλωσης του εκπροσώπου Τύπου Γιώργου Πεταλωτή, την απόσυρση της διάταξης: 

«Η κυβέρνηση Παπανδρέου θέσπισε τη "Διαύγεια", δηλαδή την υποχρέωση ανάρτησης στο διαδίκτυο κάθε πράξης της Διοίκησης προκειμένου αυτή να ισχύει. 

Αυτήν την αρχή της απόλυτης διαφάνειας, επιχείρησε να κάμψει πρώτα η κυβέρνηση Σαμαρά και τώρα επιχειρεί δυστυχώς και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ. 

Και μάλιστα, με τροπολογία που κατατέθηκε στις 30 Απριλίου και αφορά εξαίρεση από την υποχρέωση ανάρτησης στη "Διαύγεια" αποφάσεων έγκρισης δαπανών. 

Πέρα από την αυτονόητη υποχρέωση της Κυβέρνησης να αποσύρει άμεσα την απαράδεκτη αυτή νόθευση του στοιχειώδους αλλά και μέγιστου αυτού θεσμού διαφάνειας, δυστυχώς αποκαλύπτεται το πώς εννοεί η Κυβέρνηση τον "εκδημοκρατισμό της Δημόσιας Διοίκησης" αλλά και η συνολική αντίληψή της για τις μεταρρυθμίσεις, όταν για την κατάργηση της Διαύγειας στην εν κρυπτώ τροπολογία επικαλείται "εσωτερικές δυσλειτουργίες των διαδικασιών δημοσιονομικού ελέγχου"... 

Η νόθευση αυτή της ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ θα αποτύχει και πάλι, γιατί ο θεσμός αυτός καθιερώθηκε εδώ και πέντε χρόνια στη συνείδηση των πολιτών ως στοιχειώδης δημοκρατική λειτουργία της Διοίκησης».