Οι «κόκκινες γραμμές» που παραβίασε ο ΣΥΡΙΖΑ

"Θυσία" το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, με το οποίο ουσιαστικά κέρδισε τις εκλογές, προσφέρει στους δανειστές η κυβέρνηση, προκειμένου να πετύχει μία ελάχιστη συμφωνία, που θα βγάζει τη χώρα από το σημερινό αδιέξοδο και θα ανοίγει, έστω και με δειλό τρόπο την προοπτική μίας οριστικής φυγής στο μέλλον από τα μνημόνια.

Μία μία οι βασικές και δημοφιλείς εξαγγελίες που είχε κάνει προ μηνών στη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας, πέφτουν στα... δόντια των δανειστών και είτε αγνοείται πλέον η τύχη τους, είτε μετατίθενται γι' αργότερα. ΕΝΦΙΑ, βασικός μισθός, 13η σύνταξη, αφορολόγητο 12.000 ευρώ και τόσα άλλα ακούγονται μάλλον σαν ουτοπία πλέον.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Γαβριήλ Σακελλαρίδης δεν μπορούσε μάλιστα, κάποια στιγμή προ ημερών, να είναι πιο σαφής: Η λαϊκή εντολή έχει βάθος τετραετίας, είπε όταν πιέστηκε να απαντήσει για την υλοποίηση κάποιων δεσμεύσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Άφησε δηλαδή να διαφανεί ότι οι εξαγγελίες θα υλοποιηθούν αργότερα και δεν πρέπει να περιμένει κανείς πολλά από φέτος.

Μόνο που υπάρχει μία βασική διαφορά ανάμεσα στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και το... βάθος της τετραετίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ έλεγε ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν είναι το... κανονικό του, εκείνο δηλαδή που θα υλοποιήσει για όλη την κυβερνητική θητεία, ούτε το πλήρες για την δημιουργία μίας νέας Ελλάδας, αλλά ένα πρώτο, ανακουφιστικό σχέδιο για την ανάταξη των πιο βαριών συνεπειών του μνημονίου στην κοινωνία.

Παρότι υποτίθεται το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης περιλάμβανε τις πιο απλές και εύκολα εφαρμόσιμες πολιτικές στο κοινωνικό και  οικονομικό πεδίο, όσο περνά ο καιρός και η διαπραγμάτευση μπαίνει σε βαθιά νερά, οι συγκεκριμένες εξαγγελίες φαίνεται να μοιάζουν φτερό στον... βόρειο άνεμο των Βρυξελλών.

Το αντίτιμο που καλείται να πληρώσει αυτή την ώρα η κυβέρνηση και κατ' επέκταση η χώρα, για μία βιώσιμη συμφωνία, που θα περιλαμβάνει ευνοϊκότερους όρους στην εξυπηρέτηση του χρέους, πρόσβαση σε αναπτυξιακά κονδύλια, σταθεροποίηση της κατάστασης σε οικονομία και χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά και ομαλή χρηματοδότηση δεν είναι αμελητέο. Ακόμα και στην περίπτωση που η αποτίμηση μίας συμφωνίας θεωρηθεί καλύτερη από εκείνη που προωθούνταν με το e-mail Χαρδούβελη, η υποχώρηση είναι σαφής, εμφανής και επώδυνη - τουλάχιστον με βάση τις προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί και τις διαβεβαιώσεις που δίνονταν από τον ΣΥΡΙΖΑ επί καιρό.

Πρώτη υπόσχεση που μπήκε στο ράφι ήταν η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ. Σε μια από τις πρώτες συνεδριάσεις της κοινοβουλευτικής ομάδας, λίγο μετά την έναρξη των διαπραγματεύσεων οι βουλευτές πάγωσαν όταν άκουσαν ότι ο φόρος - κόλαφος για την κυβέρνηση Σαμαρά θα παραμείνει.

Ο κ. Τσίπρας είχε πει καθαρά στη ΔΕΘ ότι ο ΕΝΦΙΑ δεν βελτιώνεται, παρά μόνον καταργείται, άρα η προσπάθεια τώρα της κυβέρνησης να τον ρετουσάρει μεταφέροντας στα πιο "πάνω" κοινωνικά στρώματα ορισμένα από τα βάρη των αδύναμων, δεν ανταποκρίνεται ασφαλώς στην προεκλογική δέσμευση. Και μόνο άλλωστε το γεγονός ότι η κυβέρνηση δέχθηκε ότι τ δημοσιονομικό αποτέλεσμα του ΕΝΦΙΑ θα είναι το ίδιο (είσπραξη 2,6 δις ευρώ το χρόνο) αποκαλύπτει ότι ελάχιστα μπορούν να γίνουν σε αυτό το μέτωπο.

Μαζί με τον ΕΝΦΙΑ όμως, φεύγουν προς το... άγνωστο και υποσχέσεις, όπως η 13η σύνταξη στους χαμηλοσυνταξιούχους, το αφορολόγητο των 12.000 ευρώ, η επαναφορά του βασικού μισθού στα 751 ευρώ, ενώ ακόμα και το περίφημο ανθρωπιστικό πρόγραμμα των 2 δισ. ευρώ περιορίστηκε σε ένα νομοσχέδιο, που απλά ενισχύει τις συγκεκριμένες δράσεις κατά περίπου 200 με 300 εκατομμύρια ευρώ. 

Σχετικά με τον βασικό μισθό το θέμα είναι περίπλοκο: Η μη άμεση επαναφορά του στα 751 ευρώ, όπως είχε υποσχεθεί προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ, σταματά και την αύξηση του επιδόματος ανεργίας, το οποίο και συμπαρασύρει προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Ούτε λόγος φυσικά για επέκταση του επιδόματος σε νέους δικαιούχους, παρά τη σχετική δέσμευση στη ΔΕΘ.

Από το χάρτη έχει χαθεί και το σχέδιο για τη χρηματοδότηση 300 χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας,  αλλά αυτό είναι κάτι που μάλλον δεν περίμεναν πολλοί ότι θα γίνει. Ο ΣΥΡΙΖΑ μάλιστα έλεγε ότι θα προέλθουν από ένα έκτακτο πρόγραμμα ανάκτησης της εργασίας διετούς διάρκειας και συνολικής δαπάνης 5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 3 δις ευρώ θα ήταν για την πρώτη χρονιά. Φυσικά τέτοιες μέρες τέτοια λόγια και ποσά, ούτε γι' αστείο.

Όπως και ελάχιστοι περίμεναν ότι όντως θα αποτραπούν οι ιδιωτικοποιήσεις - ίσως πίστευαν απλά ότι δεν θα προχωρούσαν ορισμένες πωλήσεις, όπως του ΟΛΠ και γι' αυτό εκδηλώνονται ώρα αντιδράσεις και εκπλήξεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.

Τη... θυσία των εξαγγελιών αρχίζουν να τη χωνεύουν σιγά σιγά εντός του κυβερνώντος κόμματος όλοι και περισσότερα στελέχη, που ομολογούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το το πρόγραμμα της ΔΕΘ ουσιαστικά αναστέλλεται κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Πρόσφατα ο γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ Τάσος Κορωνάκης έσπασε το θέμα ταμπού για την 13η σύνταξη και δήλωσε ότι ίσως η εφαρμογή του μέτρου δεν θα ξεκινήσει φέτος.  

Το κυριότερο λάθος που έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ όταν "φόρτωνε" το καλάθι των εξαγγελιών ήταν ότι υπολόγισε στα 11 δις ευρώ, που διέθετε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ευελπιστώντας ότι θα μπορούσε να αλλάξει τη χρήση τους - προορίζονται για το τραπεζικό σύστημα - και να διαθέσει μέρος αυτών στο κοινωνικό του πρόγραμμα.

Τα 11 δισ. ευρώ τελικά όχι μόνο δεν χρησιμοποιήθηκαν προς τούτο, αλλά μεταφέρθηκαν με την απόφαση του Eurogroup στις 20 Φεβρουαρίου, σε λογαριασμό του Λουξεμβούργου, μακριά από τον έλεγχο της κυβέρνησης και φυσικά αν τελικά διοχετευτούν στη χώρα θα είναι αποκλειστικά για τον αρχικό σκοπό. 

Λάθος εκτίμησε έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ και σχετικά με τα αποτελέσματα στο μέτωπο πάταξης της φοροδιαφυγής. Περίμενε πιο γρήγορα απόδοση, αλλά η μάλλον λειψή προετοιμασία ή και ανικανότητα στελεχών του, περιόρισε τις προσδοκίες. 

Όλα αυτά σε συνδυασμό με την απαράβατη συνθήκη για πρωτογενή πλεονάσματα και τη διατήρηση της οικονομίας σε υφεσιακούς ρυθμούς, καθιστούν τις προεκλογικές υποσχέσεις ζητούμενο και όχι βεβαιότητα.

Με αυτά και με αυτά το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης κινδυνεύει να γίνει κι αυτό ένα "σχήμα λόγου", όπως ήταν και η διαβεβαίωση ότι "το μνημόνιο θα καταργηθεί με ένα νόμο και ένα άρθρο", κατά την σκωπτικής έμπνευσης φράση που κυκλοφορεί στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ για τις αναδιπλώσεις της κυβέρνησης.