Γιατί το Grexit θα βρίσκεται συνεχώς μπροστά μας
20.07.2015
21:58
Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής δεν εξασφάλισε επ’ ουδενί τρόπω την παραμονή μας στο ευρώ. Απλά μας έδωσε μια ακόμα ευκαιρία -την τελευταία- για να αποδείξουμε αν και πόσο αποφασισμένοι είμαστε να προχωρήσουμε σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και παρεμβάσεις για να παραμείνουμε μέλη της ευρωπαϊκής νομισματικής οικογένειας
Παρόλο που το ευρώ παραμένει σήμερα επισήμως το εθνικό μας νόμισμα, η αλήθεια είναι ότι εδώ και αρκετούς μήνες βρισκόμαστε εκτός ευρώ. Δεν έχουμε ευρώ και περιμένουμε να μας δώσουν οι εταίροι, οι οποίοι δεν μας δίνουν διότι δεν σεβόμαστε τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Η Ελλάδα επί της ουσίας είναι εκτός ευρώ και πρέπει να επιστρέψει σε αυτό. Η επιστροφή ξεκίνησε με την προχθεσινή ψήφιση των πρώτων μέτρων στη Βουλή, αλλά για να ολοκληρωθεί χρειάζονται πολλές κρίσιμες και δύσκολες ψηφοφορίες. Και παρόλο που η πλειοψηφία της Βουλής έχει αντιληφθεί την κρισιμότητα της κατάστασης, υπάρχει μια θορυβώδης μειοψηφία η οποία θα κάνει τα πάντα για να τορπιλίσει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Η επάνοδος, λοιπόν, στο ευρώ και η αποφυγή του Grexit δεν είναι ακόμη βεβαία, όπως έχει δηλώσει ανοιχτά και ο πρωθυπουργός.
Για να επιστρέψει και να παραμείνει οριστικά η Ελλάδα στο ευρώ θα πρέπει μέσα στους επόμενους δύο μήνες να ολοκληρώσει μια πλήρη και αναλυτική συμφωνία με τους Ευρωπαίους και να περάσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Αν αυτά συμβούν, θα έχουμε χρηματοδότηση άνω των 80 δισ. ευρώ για την επόμενη τριετία, με σκοπό να καλύπτονται όλες οι χρηματοδοτικές μας ανάγκες και να υπάρξουν αναπτυξιακές δράσεις.
Οι μεταρρυθμίσεις μπορούν χονδρικά να χωριστούν σε δύο κατηγορίες. Τις μνημονιακές, δηλαδή αυτές που αφορούν τη μείωση του ελλείμματος και την αποπληρωμή του χρέους, και τις ευρωπαϊκές, αυτές που είχαμε υποχρέωση ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης να προχωρήσουμε εδώ και 40 χρόνια αλλά δεν τις προχωρήσαμε. Τέτοιες είναι για παράδειγμα η απελευθέρωση των αγορών και των επαγγελμάτων και το σπάσιμο σε κομμάτια της ΔΕΗ για την ουσιαστική κατάργηση του μονοπωλίου της. Ολες αυτές οι μεταρρυθμίσεις θεωρούνται σκληρές από τους πολίτες. Υπάρχει, όμως, μια διαφορά μεταξύ των δύο κατηγοριών μεταρρυθμίσεων. Οι μεν πρώτες, οι μνημονιακές, αυτές που πλήττουν το εισόδημα και αυξάνουν τους φόρους, είναι πράγματι σκληρές για όλους. Είναι οριζόντια μέτρα που λαμβάνονται από τους Ελληνες πολιτικούς επειδή αρνούνται να μειώσουν ουσιαστικά το κόστος του δημόσιου τομέα, αυτού που δημιουργεί συστηματικά και επί δεκαετίες το έλλειμμα και ευθύνεται εξ ολοκλήρου για το χρέος.
Η μείωση συντάξεων και μισθών, το κλείσιμο εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων τα τελευταία χρόνια, η εκτίναξη της ανεργίας σε ανυπόφορο για οποιαδήποτε κοινωνία ποσοστό, έγιναν για να προστατευτεί το Δημόσιο. Ολα αυτά τα μέτρα είναι ισοδύναμα, ελήφθησαν δηλαδή αντί άλλων που πρότειναν οι Ευρωπαίοι για να καλύψουν το κενό που δημιουργείται στα δημόσια οικονομικά. Αν αντί να μειωθούν οι συντάξεις και οι μισθοί και να αυξηθούν οι φόροι είχαν κλείσει οι 500 περίπου άχρηστοι οργανισμοί και υπηρεσίες του Δημοσίου, οι εξελίξεις θα ήταν πολύ διαφορετικές. Κανένα κόμμα και καμία κυβέρνηση δεν προτίμησε αυτή τη λύση και φυσικά ούτε η σημερινή, η οποία, αντίθετα με τις απαιτήσεις της οικονομίας και της κοινωνίας, προτίμησε και πάλι να βάλει φόρους παρά να περιορίσει το Δημόσιο. Τα μνημονιακά μέτρα, λοιπόν, είναι πράγματι σκληρά και εξαιρετικά άδικα διότι πλήττουν τους πάντες και διαλύουν την οικονομία και τις προοπτικές της μόνο και μόνο για να διασωθούν οργανισμοί και υπηρεσίες του Δημοσίου που δεν παράγουν, δεν προσφέρουν τίποτα και απλώς επιβαρύνουν τον Προϋπολογισμό της χώρας.
Αντίστοιχα, τα μέτρα για το Ασφαλιστικό, στα οποία αντιδρούν με λύσσα πολλοί βουλευτές και ολόκληρο το συνδικαλιστικό κατεστημένο του Δημοσίου, είναι μέτρα που θα έπρεπε να έχουν ληφθεί προ πολλού, με δική μας μάλιστα πρωτοβουλία, και όχι να προτείνονται από την τρόικα κι εμείς να τα απορρίπτουμε. Η κατάργηση των πρόωρων συντάξεων, η ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων, η κατάργηση των διπλών συντάξεων είναι μέτρα εξορθολογισμού των οικονομικών των ασφαλιστικών ταμείων και κυρίως κοινωνικά δίκαια μέτρα. Καταργούν τους πολίτες πολυτελείας και τους εξισώνουν με όλους τους υπόλοιπους. Οπως είναι απολύτως αναγκαία η εφαρμογή μιας οροφής στις ανώτατες συντάξεις αντί της περικοπής των κατώτερων. Δεν μπορεί κάποιοι να παίρνουν σύνταξη υψηλότερη από τον τελευταίο τους μισθό, ούτε εργαζόμενοι των 600 ή 700 ευρώ να πληρώνουν συντάξεις 3.000 ευρώ. Πρέπει να βρεθεί άλλη λύση για όσους επιθυμούν υψηλότερη σύνταξη και αυτή είναι απλή: να έχουν ιδιωτική ασφάλιση. Το κράτος μπορεί να πληρώνει σύνταξη για όλους μέχρι ενός ποσού. Τα παραπάνω ας τα εξασφαλίσει όποιος θέλει μέσω ιδιωτικής ασφάλισης.
Η Ελλάδα επί της ουσίας είναι εκτός ευρώ και πρέπει να επιστρέψει σε αυτό. Η επιστροφή ξεκίνησε με την προχθεσινή ψήφιση των πρώτων μέτρων στη Βουλή, αλλά για να ολοκληρωθεί χρειάζονται πολλές κρίσιμες και δύσκολες ψηφοφορίες. Και παρόλο που η πλειοψηφία της Βουλής έχει αντιληφθεί την κρισιμότητα της κατάστασης, υπάρχει μια θορυβώδης μειοψηφία η οποία θα κάνει τα πάντα για να τορπιλίσει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Η επάνοδος, λοιπόν, στο ευρώ και η αποφυγή του Grexit δεν είναι ακόμη βεβαία, όπως έχει δηλώσει ανοιχτά και ο πρωθυπουργός.
Για να επιστρέψει και να παραμείνει οριστικά η Ελλάδα στο ευρώ θα πρέπει μέσα στους επόμενους δύο μήνες να ολοκληρώσει μια πλήρη και αναλυτική συμφωνία με τους Ευρωπαίους και να περάσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Αν αυτά συμβούν, θα έχουμε χρηματοδότηση άνω των 80 δισ. ευρώ για την επόμενη τριετία, με σκοπό να καλύπτονται όλες οι χρηματοδοτικές μας ανάγκες και να υπάρξουν αναπτυξιακές δράσεις.
Οι μεταρρυθμίσεις μπορούν χονδρικά να χωριστούν σε δύο κατηγορίες. Τις μνημονιακές, δηλαδή αυτές που αφορούν τη μείωση του ελλείμματος και την αποπληρωμή του χρέους, και τις ευρωπαϊκές, αυτές που είχαμε υποχρέωση ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης να προχωρήσουμε εδώ και 40 χρόνια αλλά δεν τις προχωρήσαμε. Τέτοιες είναι για παράδειγμα η απελευθέρωση των αγορών και των επαγγελμάτων και το σπάσιμο σε κομμάτια της ΔΕΗ για την ουσιαστική κατάργηση του μονοπωλίου της. Ολες αυτές οι μεταρρυθμίσεις θεωρούνται σκληρές από τους πολίτες. Υπάρχει, όμως, μια διαφορά μεταξύ των δύο κατηγοριών μεταρρυθμίσεων. Οι μεν πρώτες, οι μνημονιακές, αυτές που πλήττουν το εισόδημα και αυξάνουν τους φόρους, είναι πράγματι σκληρές για όλους. Είναι οριζόντια μέτρα που λαμβάνονται από τους Ελληνες πολιτικούς επειδή αρνούνται να μειώσουν ουσιαστικά το κόστος του δημόσιου τομέα, αυτού που δημιουργεί συστηματικά και επί δεκαετίες το έλλειμμα και ευθύνεται εξ ολοκλήρου για το χρέος.
Η μείωση συντάξεων και μισθών, το κλείσιμο εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων τα τελευταία χρόνια, η εκτίναξη της ανεργίας σε ανυπόφορο για οποιαδήποτε κοινωνία ποσοστό, έγιναν για να προστατευτεί το Δημόσιο. Ολα αυτά τα μέτρα είναι ισοδύναμα, ελήφθησαν δηλαδή αντί άλλων που πρότειναν οι Ευρωπαίοι για να καλύψουν το κενό που δημιουργείται στα δημόσια οικονομικά. Αν αντί να μειωθούν οι συντάξεις και οι μισθοί και να αυξηθούν οι φόροι είχαν κλείσει οι 500 περίπου άχρηστοι οργανισμοί και υπηρεσίες του Δημοσίου, οι εξελίξεις θα ήταν πολύ διαφορετικές. Κανένα κόμμα και καμία κυβέρνηση δεν προτίμησε αυτή τη λύση και φυσικά ούτε η σημερινή, η οποία, αντίθετα με τις απαιτήσεις της οικονομίας και της κοινωνίας, προτίμησε και πάλι να βάλει φόρους παρά να περιορίσει το Δημόσιο. Τα μνημονιακά μέτρα, λοιπόν, είναι πράγματι σκληρά και εξαιρετικά άδικα διότι πλήττουν τους πάντες και διαλύουν την οικονομία και τις προοπτικές της μόνο και μόνο για να διασωθούν οργανισμοί και υπηρεσίες του Δημοσίου που δεν παράγουν, δεν προσφέρουν τίποτα και απλώς επιβαρύνουν τον Προϋπολογισμό της χώρας.
Αντίστοιχα, τα μέτρα για το Ασφαλιστικό, στα οποία αντιδρούν με λύσσα πολλοί βουλευτές και ολόκληρο το συνδικαλιστικό κατεστημένο του Δημοσίου, είναι μέτρα που θα έπρεπε να έχουν ληφθεί προ πολλού, με δική μας μάλιστα πρωτοβουλία, και όχι να προτείνονται από την τρόικα κι εμείς να τα απορρίπτουμε. Η κατάργηση των πρόωρων συντάξεων, η ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων, η κατάργηση των διπλών συντάξεων είναι μέτρα εξορθολογισμού των οικονομικών των ασφαλιστικών ταμείων και κυρίως κοινωνικά δίκαια μέτρα. Καταργούν τους πολίτες πολυτελείας και τους εξισώνουν με όλους τους υπόλοιπους. Οπως είναι απολύτως αναγκαία η εφαρμογή μιας οροφής στις ανώτατες συντάξεις αντί της περικοπής των κατώτερων. Δεν μπορεί κάποιοι να παίρνουν σύνταξη υψηλότερη από τον τελευταίο τους μισθό, ούτε εργαζόμενοι των 600 ή 700 ευρώ να πληρώνουν συντάξεις 3.000 ευρώ. Πρέπει να βρεθεί άλλη λύση για όσους επιθυμούν υψηλότερη σύνταξη και αυτή είναι απλή: να έχουν ιδιωτική ασφάλιση. Το κράτος μπορεί να πληρώνει σύνταξη για όλους μέχρι ενός ποσού. Τα παραπάνω ας τα εξασφαλίσει όποιος θέλει μέσω ιδιωτικής ασφάλισης.
Το παράδοξο
Οσον αφορά στις ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις, το πολιτικό σύστημα συνολικά τις αποφεύγει επί 40 χρόνια και ο λόγος που το κάνει είναι πελατειακός, δηλαδή ψηφοθηρικός.Οι μεταρρυθμίσεις έχουν το εξής παράδοξο: καθεμία από αυτές είναι υπέρ του συνόλου του πληθυσμού και πλήττει μια συντεχνία. Ετσι, όλες μαζί είναι υπέρ των πολιτών και της οικονομίας, πλήττουν, όμως, όλες τις συντεχνίες που προστατεύονται από το παλιό καθεστώς. Οι μεταρρυθμίσεις π.χ. στα φαρμακεία πλήττουν τους φαρμακοποιούς αλλά ευνοούν όλους τους υπόλοιπους. Εκείνες για το άνοιγμα των επαγγελμάτων πλήττουν π.χ. τους φορτηγατζήδες και τους ταξιτζήδες αλλά ευνοούν όλους τους υπόλοιπους. Το ίδιο συμβαίνει με κάθε μεταρρύθμιση συνολικά. Εχουμε δηλαδή ένα πλειοψηφικό άθροισμα συντεχνιακών μειοψηφιών, η καθεμία από τις οποίες πλήττεται από άλλη μεταρρύθμιση. Το πολιτικό σύστημα, λοιπόν, για να τα έχει καλά με τις πολλές μικρές μειοψηφίες απέφυγε όλες τις μεταρρυθμίσεις. Ευτυχώς, τώρα πρέπει να τις προχωρήσουμε και να γίνουν. Το αποτέλεσμα θα είναι ευνοϊκό για το σύνολο, οι δε συντεχνίες που πλήττονται θα πρέπει να αναδιοργανωθούν σε νέα βάση και να λειτουργήσουν με νέους κανόνες ανταγωνισμού.
Η εφαρμογή
Το ερώτημα τώρα είναι αν θα καταφέρει η κυβέρνηση, στηριζόμενη από την αντιπολίτευση, να περάσει όλα αυτά τα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις από τη Βουλή και ακόμη κρισιμότερο αν θα μπορέσει να τα εφαρμόσει. Ευτυχώς, έχει ήδη διαμορφωθεί ένα αντιευρωπαϊκό μέτωπο μέσα στη Βουλή, το οποίο αποτελείται από την αριστερή πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ και κάποιους άλλους βουλευτές του, από το ΚΚΕ και τη Χρυσή Αυγή. Οι τρεις αυτές πολιτικές δυνάμεις θεωρούν ότι η Ελλάδα πρέπει να φύγει από το ευρώ και να επιστρέψει στη δραχμή. Η μέθοδος που προτείνουν είναι ρήξη με την Ευρωπαϊκή Ενωση και τον δυτικό κόσμο συνολικά. Δεν διαθέτουν συμμάχους εκτός Ελλάδας και η ισχύς τους στην κοινωνία είναι πολύ μικρότερη από εκείνη στη Βουλή. Ο Λαφαζάνης για παράδειγμα μπορεί να είναι ισότιμος συνέταιρος του Τσίπρα μέσα στο κόμμα, στην κοινωνία, όμως, το ποσοστό των οπαδών του είναι πολύ χαμηλό έως μονοψήφιο.Οι Ελληνες, σε όλες τις δημοσκοπήσεις, λένε ότι θέλουν ευρώ σε ποσοστό εξαιρετικά υψηλό. Θα είχε ενδιαφέρον να βλέπαμε με δημοσκοπήσεις τι θέλει ο λαός για τις μεταρρυθμίσεις. Αυτές, όμως, θα πρέπει να γίνουν καθεμία με ένα πολύ σαφές ερώτημα: π.χ. δημοσκόπηση για την απελευθέρωση της αγοράς των φορτηγών, δημοσκόπηση για το ωράριο των καταστημάτων την Κυριακή, δημοσκόπηση για το ωράριο των φαρμακείων, δημοσκόπηση για τις άδειες ταξί, δημοσκόπηση για τη μείωση των ανώτατων συντάξεων, δημοσκόπηση για την κατάργηση των πρόωρων συντάξεων κ.ο.κ. Πιστεύω ότι σε κάθε ερώτημα η άποψη της κοινωνίας θα είναι υπέρ της μεταρρύθμισης. Ιδιαίτερα αν αυτό αφορά τα προνόμια διαφόρων συντεχνιών. Αντίθετα, αν το ερώτημα είναι γενικό, του τύπου «θέλετε τις μεταρρυθμίσεις ή όχι;», το άθροισμα των συντεχνιών που πλήττονται θα βγάλει αρνητική απάντηση.Εν πάση περιπτώσει η Βουλή θα πρέπει με διαδοχικές ψηφοφορίες να περάσει τις μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα και απ’ ό,τι φαίνεται με τους συσχετισμούς που έχουν ήδη διαμορφωθεί θα τα καταφέρει. Με απώλειες, κόπο, ένταση, δράματα, αλλά μάλλον θα τα περάσει. Το ίδιο θα γίνει και με τους εφαρμοστικούς νόμους, οι οποίοι αναμφίβολα θα στέλνουν στην πλατεία Συντάγματος κάθε τόσο διάφορες συντεχνίες, κυρίως του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Αυστηρή επιτήρηση
Αντίστοιχα οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να συμφωνήσουν σε όσα κάνουμε και να εγκρίνουν την απελευθέρωση της χρηματοδότησης της Ελλάδας, εξασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα χρήματα που θα δίνουν θα κατευθύνονται σε αναπτυξιακές δράσεις και δεν θα κατασπαταλιούνται ή θα ενθυλακώνονται από τους επιτήδειους. Το καλό είναι ότι αυτή τη φορά η επιτήρηση των Ευρωπαίων θα είναι πιο κοντινή απ’ ό,τι στο παρελθόν και ότι τα κονδύλια δεν θα εκταμιεύονται αν δεν υλοποιούνται τα μέτρα. Η εφαρμογή, λοιπόν, των εξυγιαντικών μεταρρυθμίσεων θα είναι ασφαλέστερη. Ολα αυτά βεβαίως δημιουργούν συνθήκες διαρκούς έντασης στο ελληνικό Κοινοβούλιο και την ελληνική κοινωνία εν γένει.Υπό αυτές τις δύσκολες συνθήκες, λοιπόν, θα περάσει το καλοκαίρι χωρίς να είμαστε σίγουροι ότι έχουμε αποφύγει το Grexit. Η Γερμανία επιμένει στην προσωρινή -ουδέν μονιμότερον του προσωρινού- έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και την κυκλοφορία παράλληλου νομίσματος προτού πάμε τελικά σε ένα άλλο νόμισμα, πολύ υποδεέστερο από το ευρώ, ένα νόμισμα που θα μειώνει την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων κατά 50% τουλάχιστον και αυτό σε μόνιμη βάση. Αντίθετα, με την παραμονή στο ευρώ η μείωση της αγοραστικής δύναμης που προέρχεται από τους φόρους και τις μειώσεις μισθών θα είναι πολύ περιορισμένη και προσωρινή μέχρις ότου αρχίσει η ανάπτυξη της οικονομίας.
Η άποψη της Γερμανίας έχει πολλούς υποστηρικτές στην Ευρώπη και όλοι αυτοί περιμένουν χαιρέκακα τη δική μας ανικανότητα για να αποδείξουν το δίκιο τους και να μας στείλουν εκτός Οικονομικής Νομισματικής Ενωσης. Μην ξεχνάμε ότι σήμερα είμαστε ακόμη στην ΟΝΕ μόνο χάρη στην επίμονη στήριξη της Γαλλίας και των ΗΠΑ, αλλά και της Ιταλίας, και κυρίως χάρη στον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι που επέδειξε πολύ μεγάλη παρρησία στη χρηματοδότηση της Ελλάδας, μέχρι σημείου να προκαλέσει επεισόδιο με τον σκληρό Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μέσα στο Eurogroup.
Δεν ευνοεί κανέναν το Grexit
Το Grexit, λοιπόν, δεν το έχουμε αποφύγει, η απειλή του πλανάται πάνω από τα κεφάλια μας και πρέπει να το αποφύγουμε πάση θυσία. Πολλοί πολίτες δεν έχουν ακόμη καταλάβει τι σημαίνει επιστροφή στη δραχμή, άλλοι πιστεύουν ότι θα έχουν ίδιο όφελος αν πάμε στη δραχμή, αφού έχοντας ευρώ στο εξωτερικό θα είναι συγκριτικά πλουσιότεροι από τους υπόλοιπους. Λάθος μεγάλο. Η κατάρρευση της οικονομίας δεν ευνοεί κανέναν, ούτε καν τους πλουσιότερους. Είναι σαν να βρίσκεσαι στον «Τιτανικό» την ώρα του ναυαγίου και επειδή κάθεσαι στην πρύμνη την ώρα που η πλώρη έχει βυθιστεί να θεωρείς ότι εσύ θα τη γλιτώσεις. Σε πέντε λεπτά θα βυθιστεί και η πρύμνη μαζί με τους «τυχερούς» που βρίσκονται εκεί. Για να τελειώσει ομαλά αυτή η ιστορία υπάρχουν ακόμη δύο προϋποθέσεις:Πρώτον, να καταφέρει να αντιληφθεί το ελληνικό πολιτικό σύστημα τις προοπτικές που ανοίγει αυτή η συμφωνία και κυρίως τα θετικά που θα φέρουν οι μεταρρυθμίσεις και να το εξηγήσει στον κόσμο.
Δεύτερον, να προχωρήσουν οι Ευρωπαίοι σε θαρραλέα μείωση του χρέους με όποιον τρόπο επιτρέπεται, δηλαδή με επιμήκυνση και μείωση του κόστους και παράλληλα να εξασφαλίσουν για την Ελλάδα χρηματοδότηση πραγματικά αναπτυξιακών δράσεων για να ανακάμψει η ελληνική οικονομία.
Τέλος, θα πρέπει να αλλάξει το εξαιρετικά δυσάρεστο και εχθρικό κλίμα που δημιουργήθηκε για τους Ελληνες μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση με υπαιτιότητα κυρίως δική μας, εξαιτίας των χυδαίων και σκληρών εκφράσεων που χρησιμοποίησε η κυβέρνηση κατά των Ευρωπαίων σε όλη τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης, αλλά και ειδικά της συμπεριφοράς του τέως υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, του οποίου ο ρόλος όλους αυτούς τους μήνες πρέπει να διερευνηθεί συστηματικά. Η ζημιά που προκάλεσε στη χώρα, πέραν της οφθαλμοφανούς και απολύτως μετρήσιμης οικονομικής διάστασής της, είναι πολύ μεγάλη και καταστροφική σε επίπεδο διεθνών σχέσεων και αξιοπιστίας κάθε Ελληνα ξεχωριστά.
Από τα IOU του Σβαρτσενέγκερ στα IOU του Γιάνη
Τι είναι και πώς λειτουργούν σε μια κατεστραμμένη οικονομία τα περίφημα πια «χαρτιά» που αντικαθιστούν το πραγματικό χρήμα - Γιατί τρόμαξε ο πρωθυπουργόςΘα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε ότι θα πληρωθείτε από το Δημόσιο με μια μορφή συναλλαγματικής, όπως λέγαμε κάποτε, είτε με διατακτική; Κι όμως, πιο κοντά από ποτέ βρέθηκαν όσοι έχουν λαμβάνειν από το Ελληνικό Δημόσιο να πληρωθούν όχι σε ευρώ αλλά με διατακτικές, που στη διεθνή οικονομία λέγονται IOU. Η ονομασία τους προέρχεται από τη φράση «Ι Οwe Υou» (μτφ. σου χρωστώ) και αποτελούν ένα μέσο προσωρινής κάλυψης των υποχρεώσεων του Δημοσίου μέχρι να ανταλλαγούν με κανονικό νόμισμα.
O ηθοποιός Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ που ως κυβερνήτης της Καλιφόρνιας υλοποίησε τις πληρωμές με τα IOU
Η εμπειρία της Καλιφόρνιας τον Ιούλιο του 2009 έγινε αντικείμενο σχεδιασμού από το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών, όπως ομολόγησε ο τέως υπουργός Γιάνης Βαρουφάκης, καθώς η κρίση ρευστότητας βάθαινε στην τελική ευθεία της διαπραγμάτευσης. Οπως ο ίδιος ομολόγησε το βράδυ του δημοψηφίσματος στην εφημερίδα «Τelegraph», τα IOU θα έπρεπε ήδη να είχαν χρησιμοποιηθεί. Η φιλοσοφία των IOU, όπως υλοποιήθηκε στην Καλιφόρνια, όπου ξεκίνησε η έκδοση 28.750 τέτοιων τίτλων αντί 53,3 εκατ. δολαρίων, προέβλεπε ότι η Πολιτεία θα κατέληγε σε μια συμφωνία, όπως έγινε και στην Ελλάδα, με το αμερικανικό κράτος ώστε αυτοί οι τίτλοι να αντιστοιχηθούν προσεχώς και να αποπληρωθούν σε δολάρια. Το επιτόκιο για την έκδοση 3,75% είναι πολύ υψηλό για τα αμερικανικά δεδομένα. Κυβερνήτης της Καλιφόρνιας δεν ήταν άλλος από τον Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ, ο οποίος έκανε τη διαπραγμάτευση με τους Δημοκρατικούς γερουσιαστές. Η υπόθεση των IOU θα είχε τελειώσει μετά τις δηλώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος απέρριψε κατηγορηματικά τη σχετική μελέτη που του παρουσίασε ο κ. Βαρουφάκης, αν ο εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας Μάρτιν Γιέγκερ δεν επανέφερε ανοιχτά το ζήτημα παρά την επίτευξη συμφωνίας, δηλώνοντας ότι η έκδοση IOU δεν συνάδει με Grexit. Είχε προηγηθεί η παρότρυνση του κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για χρήση αυτών των τίτλων, η οποία δείχνει ότι έχει εγκριθεί και από τον ίδιο, που κατά βάθος υποστηρίζει το Grexit.
Ο αρχικός όρος των IOU δεν τα νομιμοποιεί ως συναλλακτικό μέσο και στην Καλιφόρνια χρησιμοποιήθηκαν για υποχρεώσεις προς φορολογούμενους πολίτες, μικρές επιχειρήσεις και κρατικούς φορείς. Ωστόσο, αν ένας Ελληνας δημόσιος υπάλληλος δεν είχε διαθέσιμα εξαιτίας της κρίσης, θα αναγκαζόταν να κάνει χρήση αυτών ως συναλλακτικό μέσο, οπότε ο σκοπός τους θα κατέληγε να είναι το παράλληλο νόμισμα. Αυτό βέβαια θα εξαρτιόταν και από τη νομοθεσία του ελληνικού κράτους για το συγκεκριμένο ζήτημα, όπως θα είχε διαμορφωθεί σε μια τέτοια εξέλιξη.
Τα IOU σημαίνουν «Ι Οwe Υou» (σου χρωστώ) και αποτελούν ένα μέσο προσωρινής κάλυψης των υποχρεώσεων του Δημοσίου μέχρι να ανταλλαγούν με το κανονικό νόμισμα. Χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στην Καλιφόρνια όταν κυβερνήτης ήταν ο «Εξολοθρευτής» Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ
Ο κίνδυνος σε αυτό που επέμενε ο κ. Βαρουφάκης ήταν ότι αυτό που χαρακτηρίζεται παράλληλο νόμισμα θα έτεινε να αποκτήσει τη δική του πια ισοτιμία στην αγορά. Στον βαθμό που η διαπραγμάτευση θα έμπαινε σε μια χαώδη διαδικασία και οι ανάγκες του Δημοσίου θα διογκώνονταν, μια πορεία υποτίμησης και ανατροφοδότησης εσωτερικού πληθωρισμού θα οδηγούσε σε πλήρη εκτροπή μια ευάλωτη οικονομία, δείχνοντας τελικά τον δρόμο της εξόδου από το ευρώ. Τα πράγματα ασφαλώς δεν είναι και τόσο αθώα, καθώς έκθεση της Goldman Sachs, που είχε υψηλό δείκτη προβλεψιμότητας για την πορεία της Ελλάδας και του ευρώ από το 2012, έγραφε σε ανάλυση που δημοσίευσε το «ΘΕΜΑ» στο ένθετο «business stories» την παραμονή του δημοψηφίσματος: «Η Ελλάδα δεν θα φύγει από το ευρώ και οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν. Ο Ντράγκι δεν θα τραβήξει το χαλί στις τράπεζες, όμως είναι πιθανό να εκδοθούν IOU, ενώ μια νέα κυβέρνηση θα έρθει στα πράγματα». Αν κάτι από αυτά δεν συνέβη, είναι μόνο η έκδοση των διατακτικών από το ελληνικό κράτος, όμως και μόνο το γεγονός ότι ο κ. Σόιμπλε επιμένει να το λέει και να το ξαναλέει δείχνει ότι το σχέδιο ήταν στο τραπέζι.
Η μεγάλη μπίζνα των Αμερικανών
Δημιουργούν τεράστια ερωτήματα οι πληροφορίες για τη μεγάλη μπίζνα των ελληνικών IOU που σχεδιαζόταν από αμερικανικές τράπεζες, οι οποίες ετοιμάζονταν να προεξοφλήσουν τα ελληνικά IOU δίνοντας ρευστότητα στο Ελληνικό Δημόσιο με τη βεβαιότητα ότι η τελική συμφωνία θα τους εξασφάλιζε την επιστροφή των κεφαλαίων τους. Μόνο την επιστροφή όμως; Ή και μια δυσανάλογα υψηλή απόδοση σε ένα πολύ μικρό διάστημα;Γιατί, αν όπως λέγεται, η αρχική έκπτωση κεφαλαίου έφτανε το 35% στην προεξόφληση, τότε η απόδοση για ποσά της τάξης των 7 δισ. για τις ανάγκες του Δημοσίου θα μπορούσε να φτάσει τα 1,25 δισ. μέσα σε έξι μήνες! Οσο πιο μεγάλη καθυστέρηση αλλά και ρίσκο τόσο πιο μεγάλα τα κέρδη. Γιατί βέβαια οι τράπεζες που θα έκαναν αυτή τη δουλειά θα έδιναν πίσω τις διατακτικές και θα έπαιρναν το σύνολο της αξίας σε ευρώ από το Ελληνικό Δημόσιο όταν η Ελλάδα κατέληγε σε συμφωνία. Ο πρωθυπουργός αποστόμωσε τον Βαρουφάκη ξεκαθαρίζοντας ότι όταν έμαθε πώς αυτό ήταν το σχέδιό του για την αντιμετώπιση της ρευστότητας το απέρριψε αμέσως. Και αυτό όταν ο τέως υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι ο Αλέξης Τσίπρας γνώριζε για τη σχετική μελέτη που εκπονούσε η ομάδα του αλλά και τα περί του μυστικού συμβουλίου στο Μαξίμου, όπου επιλέχθηκε ο ορθόδοξος δρόμος εντός ευρώ.
Φαίνεται, όμως, ότι η υπόθεση αυτή οδηγούσε την ελληνική οικονομία στα βαθιά νερά το τελευταίο δίμηνο και ότι ο κ. Βαρουφάκης είτε σκόπευε είτε χρησιμοποιούσε ήδη τα IOU ως διαπραγματευτικό όπλο με τους πιστωτές. Στα βαθιά νερά, όμως, ένα μπουρίνι θα μπορούσε να βυθίσει το σκάφος της ελληνικής οικονομίας αύτανδρο στη δραχμή, όπως αποδείχθηκε από τη στάση του κ. Σόιμπλε, που σαν έτοιμος από καιρό έδειχνε τον δρόμο του Grexit. Στο κυβερνών κόμμα και την Κοινοβουλευτική Ομάδα του, πάντως, η δραχμική τάση που έσπρωχνε προς τα εκεί αποκαλύφθηκε σύσσωμη στην ψηφοφορία της περασμένης Τετάρτης. Αντιλαμβάνεται κανείς τις δραματικές στιγμές της σωτήριας σύσκεψης, όπου ο κ. Τσίπρας ξεκαθάρισε τα πράγματα συνεπικουρούμενος από τους κυρίους Γιάννη Δραγασάκη και Γιώργο Σταθάκη. Εξάλλου τα IOU δεν ήταν κάτι καινούριο για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά τα εργαλεία που το Ινστιτούτο Λεβί είχε προαναγγείλει σε συνέδριο από το 2014, εκδίδοντας και σχετική μελέτη για την τόνωση της απασχόλησης. Η σύζυγος του προέδρου του ινστιτούτου Δημήτρη Παπαδημητρίου, Ράνια Αντωνοπούλου, είναι μάλιστα η σημερινή αναπληρώτρια υπουργός για την Καταπολέμηση της Ανεργίας.
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr