24 Ιουλίου 1974: Όταν μπήκε τέλος στη Χούντα των Συνταγματαρχών

Σαράντα ένα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, έπειτα από επτά χρόνια δικτακτορίας, που είχε επιβάλει η Χούντα των Συνταγματαρχών. Ήταν ξημερώματα της 24ης Ιουλίου του 1974, όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής γινόταν δεκτός από πλήθος Ελλήνων στο αεροδρόμιο για να ορκιστεί πρωθυπουργός του ελληνικού κράτους και να δώσει τέλος στην ζοφερή επταετία - ένα τέλος που σηματοδοτήθηκε πάντως και από την τραγωδία της Κύπρου.



Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου αποτέλεσε την ιστορική καμπή για την πτώση της χούντας στην Ελλάδα και την αλλαγή του πολιτεύματος στην χώρα μας. Τα γεγονότα μετά την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο άρχισαν να τρέχουν σε καταιγιστικούς ρυθμούς.

Στις 23 Ιουλίου 1974 οι στρατιωτικοί σε συνάντησή τους αποφάσισαν ότι ήταν επιτακτική η ανάγκη ανάθεσης της διακυβέρνησης της χώρας στους πολιτικούς. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας έγινε συνάντηση υπό τον εκτελούντα χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας Φαίδωνα Γκιζίκη με σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες της προδικτατορικής περιόδου. Στην συνάντηση αυτή συμμετείχαν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος της ΕΡΕ και Γεώργιος Μαύρος της «Ενώσεως Κέντρου», καθώς και οι Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Σπύρος Μαρκεζίνης, ο Στέφανος Στεφανόπουλος, ο Πέτρος Γαρουφαλλιάς, ο Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, και ο Ξενοφών Ζολώτας. 



Στη σύσκεψη αυτή αποφασίστηκε να σχηματιστεί πολιτική κυβέρνηση υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Όμως ο Ευάγγελος Αβέρωφ πρόκρινε την λύση της επιστροφής του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος ζούσε στο Παρίσι αυτοεξόριστος από το 1963. Ο Αβέρωφ επικοινώνησε άμεσα με τον Καραμανλή και του ανακοίνωσε τις σκέψεις του, ζητώντας του να επιστρέψει στην Ελλάδα το συντομότερο δυνατό.



Στην βραδινή σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών επικυρώθηκε η απόφαση για την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Για την άμεση επιστροφή του στην χώρα, ο φίλος του και Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Βαλερί Ντ’ Εστέν διέθεσε το προσωπικό του αεροπλάνο. Το νέο μεταδίδεται από στόμα σε στόμα, και σιγά σιγά αρχίζουν οι πρώτες μαζικές συγκεντρώσεις στο κέντρο της Αθήνας, μετά από επτά χρόνια δικτατορίας.



Ο Καραμανλής έφθασε στο αεροδρόμιο του Ελληνικού στις 2 το πρωί της 24ης Ιουλίου κι έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από ένα τεράστιο πλήθος πολιτών, που τον αντιμετώπισε περίπου ως Μεσσία. Στις 4 το πρωί, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ορκίστηκε πρωθυπουργός από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σεραφείμ, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη.



Το μεσημέρι της ίδιας μέρας ορκίστηκε ένα μέρος από την κυβέρνησή του, αποτελούμενο από πολιτικά πρόσωπα της Δεξιάς και του Κέντρου, ενώ λίγες ημέρες μετά, στις 26 Ιουλίου, συμπληρώθηκε η σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου, με την ορκωμοσία και των υπολοίπων υπουργών.



Αμέσως μετά, ανακοινώθηκαν τα πρώτα μέτρα για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, με απόλυση όλων των κρατουμένων, αμνήστευση των πολιτικών αδικημάτων, κλείσιμο της Γυάρου και όλων των στρατοπέδων και επιστροφή της εθνικότητας σε όλους όσους η δικτατορία είχε στερήσει την ελληνική ιθαγένεια. Στις άμεσες επίσης προτεραιότητες ήταν και η αντιμετώπιση της κρίσης στην Κύπρο αλλά και η αποκατάσταση της πολιτικής ομαλότητας σε όλη την ελληνική κοινωνία (και ιδίως στις Ένοπλες Δυνάμεις).



Από τα βασικά χαρακτηριστικά των πρώτων μηνών της μεταπολίτευσης όπως συνηθίστηκε να ονομάζεται, ήταν η νομιμοποίηση του Κουμμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος καθώς και τον υπόλοιπων αριστερών και κομμουνιστικών κομμάτων (ΕΔΕ, ΚΚΕ Εσωτ., ΕΚΚΕ, κ.λπ.), η ψήφιση του νέου συντάγματος, καθώς και το δημοψήφισμα του 1974 με το οποίο αποφασίστηκε ότι η μορφή του πολιτεύματος θα ήταν η Προεδρευομένη Δημοκρατία κλείνοντας οριστικά την παρουσία της Βασιλείας στην ελληνική πολιτειακή ιστορία.