Ίμια, 20 χρόνια μετά: Το χρονικό της κρίσης

Σήμερα, 31 Ιανουαρίου συμπληρώνονται 20 χρόνια από την κρίση στις βραχονησίδες Ίμια που οδήγησε την Ελλάδα και την Τουρκία στα πρόθυρα του πολέμου και τελείωσε με την οδυνηρή υποχώρηση της ελληνικής κυβέρνησης η οποία αποδέχθηκε ότι οι βραχονησίδες είναι γκρίζα ζώνη και τον θάνατο των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού Χριστόδουλου Καραθανάση, Παναγιώτη Βλαχάκου και Έκτορα Γιαλοψού, το ελικόπτερο των οποίων κατέπεσε λίγο πριν την αποχώρηση των ελληνικών και στρατιωτικών δυνάμεων από τα Ίμια.

Ενώ η επίσημη εκδοχή του Πολεμικού Ναυτικού είναι ότι το ελικόπτερο Agusta Bell 212 με τον αριθμό «ΠΝ 21» κατέπεσε έπειτα από βλάβη, οι οικογένειες των τριών ηρώων αξιωματικών αμφισβητούν την εκδοχή αυτή και υποστηρίζουν ότι το μοιραίο ελικόπτερο καταρρίφθηκε από τους Τούρκους κομάντος οι οποίοι είχαν αποβιβαστεί στη δυτική Ίμια.

Η αντιπαράθεση της Ελλάδας και της Τουρκίας για την κυριαρχία επί των βραχονησίδων οδήγησε την τότε κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη στην απόφαση να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα μεγάλων στρατιωτικών εξοπλισμών αφού η κρίση είχε απογυμνώσει την ελληνική στρατιωτική μηχανή και το υποτιθέμενο αξιόμαχο των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Οι αμυντικές προμήθειες έγιναν σε σύντομο χρονικό διάστημα και με διαδικασίες που εκ των υστέρων αποδείχθηκαν διάτρητες. Από τα δισεκατομμύρια ευρώ που πλήρωσαν οι Έλληνες φορολογούμενοι για την θωράκιση της χώρας και την ενίσχυση της εθνικής άμυνας ένα σημαντικό ποσοστό δόθηκε σε μίζες (βλέπε υποθέσεις Τσοχατζόπουλου και Σμπώκου) ή για να αγοραστούν άχρηστα οπλικά συστήματα τα οποία αγοράστηκαν πανάκριβα και αποδείχθηκαν σαπάκια.

Για πολλούς το πάρτι στους εξοπλισμούς που πυροδοτήθηκε από την κρίση στα Ίμια και τη συνειδητοποίηση ότι η χώρα δεν ήταν έτοιμη να χειριστεί μια εθνική κρίση ήταν μια από τις αιτίες που οδήγησαν στο ξεχείλωμα των κρατικών εξόδων, στα ελλείμματα και στη διόγκωση του χρέους... Σήμερα γνωρίζουμε όλοι πού οδήγησαν συνδυαστικά τα προβλήματα αυτά...
Η κρίση των Ιμίων ανέδειξε και τις αδυναμίες στη διοίκηση του κράτους. Οι πολιτικοί δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν με τους στρατιωτικούς, οι στρατιωτικές μονάδες δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και γενικώς ο μηχανισμός δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στην πίεση...

Η πολιτική του καλωσορίσματος της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή οικογένεια δεν άλλαξε τα δεδομένα. Το θέμα των γκρίζων ζωνών είναι άλυτο, οι αμφισβητήσεις των Τούρκων συνεχίζονται, η ελληνική πλευρά δεν μπορεί να αποφασίσει αν θέλει την παραπομπή των ελληνοτουρκικών διαφορών στη Χάγη γιατί φοβάται ότι η απόφαση μπορεί να μην μας δικαιώσει, οι μαξιμαλιστικές απόψεις ότι η ελληνική υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ ενώνονται με την κυπριακή δεν επιτρέπουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις και η Αθήνα δεν μπορεί καν να αποφασίσει αν θα υπογράψει συνυποσχετικό με την Άγκυρα...
Είκοσι χρόνια μετά, η κρίση των Ιμίων που είχε τόσο μεγάλο κόστος για την Ελλάδα παραμένει χαίνουσα πληγή. Ακόμη δεν μας έχει γίνει μάθημα ότι θα πρέπει να προβλέπουμε και να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με στρατηγικό σχεδιασμό και όχι να τρέχουμε εκ των υστέρων να λύσουμε τα προβλήματα με ευκαιριακές συμμαχίες.

Ίσως τελικά η ελληνική στρατηγική κωδικοποιείται στην φράση του Κώστα Σημίτη «ευχαριστούμε τους Αμερικανούς» που ο πρώην πρωθυπουργός είπε από το βήμα της Βουλής την 1η Φεβρουαρίου του 1996. Την πολιτική «ευχαριστούμε τους Αμερικανούς» ακολουθεί και η σημερινή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ όπως είπε ο Γιάννης Δραγασάκης στις 15 Ιουλίου του 2015 μετά την συμφωνία του Αλέξη Τσίπρα με τους δανειστές. «Πρέπει να ευχαριστήσω δημόσια την αμερικανική κυβέρνηση και τον Πρόεδρο Ομπάμα, διότι, χωρίς τη δική τους συμβολή και επιμονή ότι η συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει τα θέματα χρέους και αναπτυξιακό ορίζοντα, ίσως να μην είχαμε πετύχει» δήλωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης.

Το χρονολόγιο της κρίσης στα Ίμια

Δευτέρα 25 Δεκεμβρίου 1995:  Βράδυ Χριστουγέννων και στην Ανατολική Ίμια προσαράζει το μικρό  τουρκικό φορτηγό πλοίο (μότορσιπ στη ναυτική ορολογία) «Figen Akat» (Φίγκεν Ακάτ). Ο πλοίαρχος του αρνείται τη συνδρομή ελληνικού ναυαγοσωστικού, με το επιχείρημα ότι τα νησιά «Καρντάκ» (όπως αποκαλούν οι Τούρκοι τα Ίμια) είναι τουρκικά. Αν η προσάραξη δεν ήταν προσχεδιασμένη, ο Τούρκος πλοίαρχος μάλλον αγνοούσε τους κανόνες διεθνούς ναυσιπλοΐας.  

Τρίτη 26 Δεκεμβρίου: Αν και αργία (δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων), με την υπόθεση ασχολούνται τα Υπουργεία Εξωτερικών (υπουργός Κάρολος Παπούλιας) και Εμπορικής Ναυτιλίας (υπουργός  Γιώργος Κατσιφάρας). Είναι το πρώτο λάθος της ελληνικής πλευράς. Έτσι λοιπόν ανατίθεται στον Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα, να επικοινωνήσει  με το τουρκικό ΥΠΕΞ, προκειμένου να διευθετηθεί το θέμα. Δεν του απαντούν αμέσως.

Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου: Το τουρκικό ΥΠΕΞ δέχεται να χρησιμοποιηθούν ελληνικά ρυμουλκά για την αποκόλληση του «Figen Akat».

Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου: Το «Figen Akat» αποκολλείται και ρυμουλκείται σε τουρκικό λιμάνι.

Παρασκευή 29 Δεκεμβρίου: Το τουρκικό ΥΠΕΞ εκδίδει ρηματική διακοίνωση σύμφωνα με την οποία τα νησιά «Καρντάκ» ανήκουν στην Τουρκία και αποτελούν τμήμα της επαρχίας Bodrum (Αλικαρνασσού). Ισχυρισμός απολύτως αυθαίρετος, καθώς με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων η Ιταλία εκχώρησε στην Ελλάδα την πλήρη κυριαρχία των νησιών της Δωδεκανήσου. Κυριαρχία που είχε πάρει με τη συνθήκη της Ρώμης (1932), ανάμεσα στην Ιταλία και την Τουρκία.

Τρίτη 9 Ιανουαρίου 1996: Έπειτα από έντεκα (11) ολόκληρες ημέρες(!) – οι εορταστικές αργίες γαρ… –  το ΥΠΕΞ απαντά απορρίπτοντας τον τουρκικό ισχυρισμό.
Δευτέρα 15 Ιανουαρίου: Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραιτείται από πρωθυπουργός δηλώνοντας: «Τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν.». Από τις 21 Νοεμβρίου 1995 νοσηλευόταν, με σοβαρότατο πρόβλημα υγείας στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, με την κυβέρνηση να λειτουργεί «στον αυτόματο».
Τρίτη 16 Ιανουαρίου: Το ΥΠΕΞ ενημερώνει το ΥΕΘΑ, για πρώτη φορά, και ζητά αυξημένη επιτήρηση στην περιοχή. Το έργο αυτό αναλαμβάνουν το ΓΕΕΘΑ και το ΓΕΝ. Πρόκειται για το δεύτερο  ελληνικό λάθος! Κανένας δεν σκέφτηκε ότι βάζοντας στο «παιχνίδι» τις Ένοπλες Δυνάμεις έχουμε  κλιμάκωση της έντασης. Να σημειωθεί ότι η τουρκική παρουσία στην περιοχή περιοριζόταν σε περιπολικά της Ακτοφυλακής. Το δικό μας Λιμενικό Σώμα, παρέμεινε απλός θεατής και δεν ασχολήθηκε περαιτέρω...

Παρασκευή 19 Ιανουαρίου: Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, ύστερα από τρεις ψηφοφορίες, εκλέγει ως αρχηγό του κόμματος τον Κώστα Σημίτη. Αντίπαλοί του ήταν ο Άκης Τσοχατζόπουλος (υπουργός Εσωτερικών, που αναπλήρωνε τον πρωθυπουργό) και ο Γεράσιμος Αρσένης (ΥΕΘΑ).

Δευτέρα 22 Ιανουαρίου: Ορκίζεται νέα κυβέρνηση υπό τον Κώστα Σημίτη. Ό Θεόδωρος Πάγκαλος αντικαθιστά στον Κάρολο Παπούλια στο ΥΠΕΞ. Στο ΥΕΘΑ παραμένουν ο Γεράσιμος Αρσένης και ο Νικόλαος Κουρής ως ΥΦΕΘΑ. Ο δήμαρχος Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης πηγαίνει και υψώνει μια ελληνική σημαία στην Ανατολική Ίμια. Τον συνοδεύουν ο επικεφαλής του Αστυνομικού Τμήματος, δύο κάτοικοι της Καλύμνου, ένας παπάς από την Ψέριμο κι ένα τηλεοπτικό συνεργείο, με επικεφαλής τον δημοσιογράφο – κατοπινό βουλευτή και υπουργό – Αργύρη Ντινόπουλο.

Σάββατο 27 Ιανουαρίου: Τρεις Τούρκοι δημοσιογράφοι τηλεοπτικού σταθμού που ελέγχεται από την Hürriyet (Χουριέτ) – εφημερίδα με έντονες εθνικιστικές/λαϊκιστικές ροπές που έχει ως μότο το: Türkiye Türklerindir = η Τουρκία ανήκει στους Τούρκους – αποβιβάζονται με ελικόπτερο στην Ανατολική Ίμια. Κατεβάζουν την ελληνική σημαία και στη θέση της τοποθετούν την τουρκική. Φυσικά όλα αυτά μεταδίδονται από το κανάλι τους. Το τουρκικό ΥΠΕΞ αποδοκιμάζει αυτήν την πράξη, ενώ ο κ. Πάγκαλος δηλώνει ότι τα Ίμια είναι ελληνικά.

Κυριακή 28 Ιανουαρίου: Το περιπολικό Παναγόπουλος ΙΙ Ρ70 διαπιστώνει την ύπαρξη της τουρκικής σημαίας. Λίγο μετά το περιπολικό Αντωνίου Ρ286 την κατεβάζει και στη θέση της τοποθετεί την ελληνική. Η αρχική εντολή του ΥΕΘΑ Γεράσιμου Αρσένη ήταν να φύγει η τουρκική σημαία, όμως στον κυβερνήτη του Αντωνίου Ρ286 η εντολή έφτασε με την προσθήκη ότι στη θέση της να μπει η ελληνική. Αν και την εντολή δεν την είχε δώσει ο ΑΓΕΝ – αντιναύαρχος Ιωάννης Στάγκας – εντούτοις έθεσε στη διάθεση του ΥΕΘΑ την παραίτησή του, η οποία όχι απλώς δεν έγινε αποδεκτή αλλά θεωρήθηκε ως μηδέποτε υποβληθείσα. Πάντως αυτός που έδωσε την εντολή της ύψωσης της ελληνικής σημαίας δεν έχει – έως σήμερα – αναλάβει την ευθύνη.

Όπως και να έχει το πράγμα, αυτό είναι το τρίτο, κατά σειρά λάθος της ελληνικής πλευράς. Σε περίοδο έντασης δεν συμβάλεις στην αύξησή της εκτός και αν είσαι αποφασισμένος να φτάσεις σε πόλεμο, πράγμα όμως το οποίο εθεωρείτο αδιανόητο για την τότε κυβέρνηση. Να σημειωθεί ότι την ίδια περίοδο και στην Τουρκία υπήρχε κυβερνητική κρίση, καθώς μετά την αποχώρηση του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, κατέρρεε ο κυβερνητικός συνασπισμός. Η πρωθυπουργός Τανσού Τσιλέρ προσπαθούσε να κρατηθεί στην εξουσία παίζοντας το ρόλο του υπερπατριώτη. 
Συνεδριάζουν το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) και το Συμβούλιο Άμυνας (ΣΑΜ) στο οποίο μετέχουν ο υπουργός και ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας και οι τέσσερις αρχηγοί (ΑΓΕΕΘΑ, ΑΓΕΣ, ΑΓΕΝ και ΑΓΕΑ). Η πολιτική εντολή είναι να αποφευχθεί κλιμάκωση της κρίσης και να υπάρχει κινητοποίηση για παν ενδεχόμενο. Αποφασίζεται να επιτηρούνται οι βραχονησίδες της περιοχής – κι όχι μόνον – την ημέρα με πλοία που περιπολούν γύρω από αυτά, ενώ το βράδυ να αποβιβάζονται αγήματα. Ο Στρατός, προβάλλοντας διάφορες προφάσεις, δηλώνει αδυναμία να διαθέσει καταδρομείς – από τη Μοίρα Αμφιβίων Καταδρομών που εδρεύει στην Κω – για τη φύλαξη των βραχονησίδων. Ο ΑΓΕΕΘΑ, ναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης, ζητά από το Ναυτικό να διαθέσει άνδρες της Διοίκησης Υποβρυχίων Καταστροφών. Ο ΑΓΕΝ δέχεται. Λόγω όμως του δεν υπάρχει επαρκής αριθμός βατραχανθρώπων να φυλάει όλες τις βραχονησίδες, γίνεται επιλογή. Έτσι αποφασίζεται να υπάρχει άγημα μόνο στην Ανατολική Ίμια – τη μικρότερη από τις δυο βραχονησίδες – όπου και η σημαία.

Δευτέρα 29 Ιανουαρίου: Ενημερώνονται για τις εξελίξεις ο πρωθυπουργός και ο ΥΠΕΞ. Το θερμόμετρο ανέβαινε στην περιοχή. Τουρκικά πλοία, κυρίως της Ακτοφυλακής, πλησιάζουν τα Ίμια μπαίνοντας στα ελληνικά χωρικά ύδατα κι όχι μόνο δεν απομακρύνονται  μετά τις σχετικές συστάσεις των ελληνικών, αλλά κάνουν κι επικίνδυνους ελιγμούς. Ελληνικά μαχητικά πραγματοποιούν πτήσεις – σχετικά χαμηλές – στην περιοχή, παραμένοντας σε κάθε περίπτωση εντός του ελληνικού εναέριου χώρου. Αντίθετα ένα τουρκικό ελικόπτερο τον παραβιάζει. Γίνονται διαβήματα στην Τουρκία και ενημερώνονται οι εταίροι μας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Ο πρωθυπουργός δηλώνει σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου: «Σε οποιονδήποτε επιθετικό εθνικισμό η αντίδραση θα είναι δυνατή, άμεση και αποτελεσματική. Έχουμε όλα τα μέσα και θα τα χρησιμοποιήσουμε χωρίς κανένα δισταγμό. Ας μη γελιούνται».

Τρίτη 30 Ιανουαρίου: Είναι η κρίσιμη ημέρα. Από ελληνικής πλευράς λειτουργούν τρία κέντρα λήψης αποφάσεων. Το γραφείο του πρωθυπουργού με συμβούλους που δεν είχαν ξαναχειριστεί κρίση, το ΥΠΕΞ και το ΥΕΘΑ. Στις 09.00 ο ΑΓΕΕΘΑ αναλαμβάνει την επιχειρησιακή διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων. Στις 10.00 (03.00 ώρα Ουάσινγκτον) έχουμε τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον και του ΥΕΘΑ Γεράσιμου Αρσένη με τον Αμερικανό ομόλογό του Γουίλιαμ Πέρυ. Η ελληνική πλευρά δηλώνει ότι δεν επιθυμεί κλιμάκωση της έντασης, θα απαντήσει όμως δυναμικά, εφόσον προκληθεί. Δηλώνει επίσης έτοιμη να αποσύρει ακόμη και το άγημα από την Ανατολική Ίμια – όχι όμως και τη σημαία – αν αποχωρήσουν οι τουρκικές δυνάμεις.
Εντωμεταξύ στις 08.45 είχαν απογειωθεί από τη Διοίκηση Ελικοπτέρων Ναυτικού (ΔΕΝ), στο Κοτρώνι του Μαραθώνα, δύο ελικόπτερα Agusta Bell AB.212. Το ΠΝ12 και το ΠΝ21. Μεταφέρουν δύο επισμηναγούς που θα αναλάβουν καθήκοντα ΑΕΛΑ (Αξιωματικός Ελέγχου Αεράμυνας) και δύο μηχανικούς ελικοπτέρων. Στην περιοχή της Μυκόνου τους δίνεται εντολή, από το Κοτρώνι, να κατέβουν και να πετούν χαμηλά επειδή ψηλότερα γίνονταν εμπλοκές ανάμεσα σε ελληνικά και τουρκικά μαχητικά. Το ΠΝ12 κατεβάζει με το βαρούλκο τον ένα ΑΕΛΑ στον Θεμιστοκλή 221. Στη συνέχεια προσνηώνεται στο Ναβαρίνο F461, αποβιβάζει τον μηχανικό και τα υλικά που μετάφερε, για να απονηωθεί αμέσως  επιστρέφοντας στο Κοτρώνι. Μόλις ελευθερώθηκε το ελικοδρόμιο του Ναβαρίνου F461, προσνηώνεται – στις 10.45 – το ΠΝ21, με τους υποπλοιάρχους Χριστόδουλο Καραθανάση (κυβερνήτη) και Παναγιώτη Βλαχάκο (συγκυβερνήτη), τον αρχικελευστή Έκτορα Γιαλοψό (χειριστή οργάνων), τον ΑΕΛΑ και τον μηχανικό. Το ΠΝ21 θα παραμείνει ως οργανικό ελικόπτερο του Ναβαρίνου F461.
Την ίδια περίπου ώρα πραγματοποιείται σύσκεψη στο γραφείο του πρωθυπουργού, στη Βουλή, με συμμετοχή υπουργών και του ΑΓΕΕΘΑ για αξιολόγηση της κατάστασης και λήψη αποφάσεων για διαχείριση της κρίσης. Δεν ήταν η κανονική σύνθεση του ΚΥΣΕΑ. Στο βιβλίο του ο ναύαρχος Λυμπέρης υποστηρίζει ότι ενημερώθηκαν οι πολιτικοί για το πού υπήρχε σημαία και βατραχάνθρωποι στα Ίμια και ο πρωθυπουργός έδωσε εντολή να μείνουμε όπως είμαστε και να αποφευχθούν ενέργειες κλιμάκωσης της κρίσης. Σε ερώτηση του ΑΓΕΕΘΑ προς τον πρωθυπουργό πώς θέλει η κυβέρνηση να αντιδράσουν οι Ένοπλες Δυνάμεις σε περίπτωση παραβίασης – από τουρκικά πολεμικά – των κανόνων αβλαβούς διέλευσης των χωρικών μας υδάτων, η απάντηση ήταν: «όχι χρήση βίας, όχι παρενόχληση αλλά ενημέρωσή τους και αίτηση απομάκρυνσης». Η μόλις μιας ημέρας δήλωση για «δυνατή, άμεση και αποτελεσματική» αντίδραση, έμοιαζε να έχει ξεχαστεί…

Στις 11.00 (04.00 ώρα Ουάσινγκτον) ο Γερ. Αρσένης επικοινωνεί με τον Γουίλιαμ Πέρυ, ο οποίος τον πληροφορεί ότι οι Τούρκοι θέλουν αποκλιμάκωση της έντασης, αλλά θέλουν να φύγει και η σημαία. Η απάντηση του υπουργού Εθνικής Άμυνας ήταν ότι η Αθήνα δεν διαπραγματεύεται με την Άγκυρα για ελληνικά εδάφη. Ο Πέρυ ανταπάντησε ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να βοηθήσουν και αποσύρονται. Αργότερα ο πρωθυπουργός θα δηλώσει στη Βουλή: «Η ελληνική σημαία παραμένει». Μάλλον κανένας στην κυβέρνηση δεν κατάλαβε ότι έτσι είχαμε περαιτέρω κλιμάκωση. Κι αυτό ήταν ένα ακόμα λάθος από την ελληνική πλευρά.
 
Στις 11.47 το ΓΕΝ εκδίδει το εξής σήμα:
«ΑΠΟ : ΓΕΝ
ΠΡΟΣ : Φ/Γ ΝΑΒΑΡΙΝΟ, A/T ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ, ΤΠΚ ΞΕΝΟΣ, ΚΦ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ, ΚΦ  ΠΥΡΠΟΛΗΤΗΣ
INFO ΓΕΕΘΑ,  ΕΘΚΕΠΙΧ, ΑΣ, ΝΔΑ
ΑΠΟΡΡΗΤΟ
ΘΕΜΑ: ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΠΛΟΙΩΝ
ΓΙΑ ΚΑΛΥΨΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΕΚΤΕΛΕΣΘΟΥΝ ΤΑ ΑΚΟΛΟΥΘΑ:
Φ/Γ ΝΑΒΑΡΙΝΟ – ΤΠΚ ΞΕΝΟΣ ΠΛΕΥΣΟΥΝ ΚΑΙ ΑΓΚΙΣΤΡΩΘΟΥΝ ΚΑΛΟΛΙΜΝΟ ΜΕ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΒΟΛΗΣ Κ/Β
Κ/Φ ΠΥΡΠΟΛΗΤΗΣ – Κ/Φ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ  Φ/Γ YAVUZ – ΤΠΚ FIRTINA ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ ΑΠΟ ΙΣΧΥΟΝ ΤΟΥΣ ΕΧΟΝΤΑΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΒΟΛΗΣ ΠΒ ΠΑΡΕΜΠΟΔΙΣΟΥΝ / ΑΠΟΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΙΣ ΝΗΣΙΔΕΣ ΙΜΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ.
ΤΑΚΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΛΟΙΩΝ ΠΟΥ ΔΡΟΥΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΙΜΙΑ ΥΠΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ Φ/Γ ΝΑΒΑΡΙΝΟ.
Α/Τ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ   ΠΛΕΥΣΕΙ ΓΙΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Φ/Γ EGE ΠΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ  ΑΠΟ Τ/Α ΠΗΓΑΣΟΣ .
ΛΟΙΠΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΓΝΩΣΘΟΥΝ ΜΕ ΝΕΩΤΕΡΟ.»
Με άλλα λόγια στην περιοχή έχουν αρχίσει να συγκεντρώνονται και μεγάλα πλοία. Πρακτικά αυτό το «ΕΧΟΝΤΑΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΒΟΛΗΣ ΠΒ (πυροβόλου) ΠΑΡΕΜΠΟΔΙΣΟΥΝ / ΑΠΟΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΙΣ ΝΗΣΙΔΕΣ ΙΜΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ», δεν είναι τίποτα λιγότερο ή περισσότερο από αυτό που αποκαλείται «αποδέσμευση κανόνων εμπλοκής». Τέτοιο όμως δικαίωμα έχει μόνον το ΚΥΣΕΑ, το οποίο βεβαίως δεν είχε πάρει τέτοια απόφαση, απλούστατα επειδή δεν είχε συνεδριάσει. Ήταν αυτή μια λάθος έκφραση ή πρωτοβουλία του ΓΕΝ; Τίποτα από τα δύο! Οι συντάκτες του σήματος ήταν έμπειροι αξιωματικοί και γνώριζαν πάρα πολύ καλά τι έγραφαν, ενώ το ΓΕΝ δεν πήρε ποτέ κατά τη διάρκεια της κρίσης οποιαδήποτε πρωτοβουλία. Αξιόπιστες πληροφορίες θέλουν αυτήν την εντολή να αποτελεί υπόδειξη του ΓΕΕΘΑ.
Το άλλο μεγάλο λάθος της ελληνικής πλευράς είναι το: «ΤΑΚΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΛΟΙΩΝ ΠΟΥ ΔΡΟΥΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΙΜΙΑ ΥΠΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ Φ/Γ ΝΑΒΑΡΙΝΟ». Σε μια τέτοια κρίση το πρώτο που φροντίζεις είναι η τοποθέτηση τακτικού διοικητή. Ο κυβερνήτης του Ναβαρίνου F461 είχε αρκετά καθήκοντα με τα του πλοίου του. Ήταν επομένως βασικό να υπάρχει άλλος αξιωματικός – τουλάχιστον πλοίαρχος – που θα εκτελούσε καθήκοντα τακτικού διοικητή και μόνον. Κι εδώ το λάθος ήταν καθαρά του ΓΕΝ.



Περί το μεσημέρι το τουρκικό ΥΠΕΞ ζητά από τον Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα την επάνοδο στο προηγούμενο καθεστώς (status quo ante). Το απόγευμα ο Τούρκος ΥΠΕΞ δηλώνει ότι υπάρχουν στο Αιγαίο και άλλα νησιά, μικρονήσια, βραχονησίδες και βράχοι των οποίων το νομικό καθεστώς διέπεται από ασάφεια. Παράλληλα, στις Βρυξέλες, ο Αμερικανός Μόνιμος Αντιπρόσωπος στο ΝΑΤΟ συναντά τον Έλληνα ομόλογό του και του προτείνει επιστροφή στο status quo ante. Αυτήν την πρόθεση των ΗΠΑ να ζητήσουν να αποσυρθεί το άγημα από τα Ίμια για αποκλιμάκωση της έντασης, κοινοποιεί στο ΥΠΕΞ, ο Έλληνας Μόνιμος Αντιπρόσωπος στο ΝΑΤΟ. Το ίδιο απόγευμα o ΥΠΕΞ (Θ. Πάγκαλος) δήλωνε στη Βουλή: «Η Ελλάδα δεν προτίθεται τώρα να ασκήσει το δικαίωμά της για επέκταση των χωρικών υδάτων». Ποιος ξέρει. Ίσως επρόκειτο για έναν χειρισμό που είχε σκοπό τον κατευνασμό της τουρκικής πλευράς σε μια προσπάθεια να αποτραπεί η κρίση. Για αυτούς που διαβάζουν πίσω από τις γραμμές, ο τότε υπουργός Εξωτερικών έδινε το σήμα στην Άγκυρα ότι η μόνη επιλογή της Αθήνας ήταν η αποκλιμάκωση, γεγονός που η τουρκική πλευρά αξιοποίησε. Λίγο αργότερο οι Τούρκοι αποβίβασαν ομάδα κομάντος στη δυτική Ίμια…

Το ολίσθημα είχε πραγματικά βαρύνουσα σημασία. Διότι την ώρα που η Άγκυρα ισχυριζόταν ότι τα Ιμια ήταν αναπόσπαστο τμήμα της τουρκικής επικράτειας, η ελληνική κυβέρνηση έδινε την εντύπωση ότι η μόνη επιλογή της ήταν η αποκλιμάκωση.
 
Στις 23.50 το ΓΕΝ εκδίδει το σήμα:
«ΑΠΟ ΓΕΝ
ΠΡΟΣ  ΜΥΚ
INFO ΓΕΕΘΑ, ΕΘΚΕΠΙΧ, AΣ, Φ/Γ ΝΑΒΑΡΙΝΟ, ΚΦ ΠΥΡΠΟΛΗΤΗΣ
ΘΕΜΑ: ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΜΥΚ
ΣΧΕΤ: ΓΕΝ 281622 Ζ ΙΑΝ 96
ΠΑΡΑΓΡ. 1Γ ΣΧΕΤ ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΩΣ ΚΑΤΩΤΕΡΩ:
1Γ ΕΑΝ ΔΕΝ (ΑΡΝ) ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΒΟΛΗ ΚΑΙ ΕΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΒΟΛΗ ΕΝΑΝΤΙΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΝΤΩΝ ΑΠΟΒΙΒΑΣΗ.
ΚΦ ΠΥΡΠΟΛΗΤΗΣ ΜΕΡΙΜΝΗΣΕΙ ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ MYK.»
Εδώ η αποδέσμευση των κανόνων εμπλοκής είναι εντελώς ξεκάθαρη. Όμως το ΚΥΣΕΑ δεν έχει –  ακόμα – συνεδριάσει…
Στις 23.30 ο Perry και ο στρατηγός Τζον Σαλικασβίλι (Αμερικανός ΑΓΕΕΘΑ) γνωστοποιούν στον Γεράσιμο Αρσένη την αρνητική τουρκική απάντηση στην ελληνική πρόταση αποκλιμάκωσης της κρίσης, μη αποδεχόμενοι την αποχώρηση μόνο των πλοίων και του αγήματος, επιμένοντας και στην απομάκρυνση της σημαίας.

Τετάρτη 31 Ιανουαρίου: Στις 00.13 το ΓΕΝ εκδίδει το εξής σήμα:
«ΑΠΟ ΓΕΝ
ΠΡΟΣ ΓΕΕΘΑ
INFO ΕΘΚΕΠΙΧ, ΓΕΑ Α2, ΓΕΣ/ΚΕΠΙΧ, 1H ΣΤΡΑΤΙΑ, ΑΣ, ATA A2, ΑΣΔΕΝ, ΝΔΑ, ΔΑ, ΔΥ,  ΔΝΑΡ, ΔΠΑ, ΔΤΣ, ΝΔΒΕ, ΝΔΙ, Φ/Γ ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ
ΘΕΜΑ: ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΓΙΑ ΩΡΑ 302300Β
Α. ΟΜΑΔΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΜΕΝΗ ΑΠΟ 3 Φ/Γ (YAVUZ F-240, EGE F-256, TRAKYA HISAR P-111, DEMIR HISAR P-112), 4 ΣΓ (67,56,62,32) ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΚΑΛΥΜΝΟΥ ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΩΝ ΙΜΙΑ.
Β. 2 ΤΠΚ (DOGAN P-340, RUZGAR P-344) ΕΥΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΝΟΤΙΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΝΗΣΟΥ ΛΕΣΒΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΝΟΤΙΑ.
Γ. Ρ/Κ DARIKA (A-578), Κ/Φ YAR HISAR (P-113) ΕΥΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΠΡΟΣΒΑΣΕΙΣ ΚΟΛΠΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ ΚΑΙ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ.
Δ. 2 Φ/Γ (TURGUT REIS F-241, AK DENIZ F-257), 2 Α/Τ  (YUCETEPE D-345, ΚΑΙ 1 ΦΡΑΜ)  ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΒΟΡΕΙΑ ΣΚΥΡΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΝΟΤΙΑ. 
Ε. Υ/Φ VAN (A-597) ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΒΟΡΕΙΑ ΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΝΟΤΙΑ.
ΣΤ. 1 Φ/Γ (ΑΓΝΩΣΤΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ) ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΧΙΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΗ ΑΠΟ ΒΟΡΕΙΑ ΧΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΝΟΤΙΑ.
Ζ. 1 ΑΚΤ (SG-61) ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΚΟΛΠΟ CESNE.
Η. 1 ΑΚΤ (SG-68) ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ KUSADASI.».

Το σήμα αυτό δείχνει ολοκάθαρα σε τι κατάσταση βρίσκονταν οι Ένοπλες Δυνάμεις – ειδικότερα το Ναυτικό – και δε νομίζουμε ότι χρειάζεται να την διευκρινίσουμε. Όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι ήσαν ένα βήμα πριν αρχίσουν οι πολεμικές επιχειρήσεις. Απλώς να «μεταφράσουμε» τα αρχικά που χρησιμοποιούνται. Έχουμε λοιπόν και λέμε: ΕΘΚΕΠΙΧ= Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων, ΑΣ= Αρχηγείο Στόλου, ΑΤΑ= Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας, ΝΔΑ= Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου, ΔΑ= Διοίκηση Αντιτορπιλικών, ΔΥ= Διοίκηση Υποβρυχίων, ΔΝΑΡ= Διοίκηση Ναρκοπολέμου, ΔΠΑ= Διοίκηση Πλοίων Απόβασης, ΔΤΣ= Διοίκηση Ταχέων Σκαφών, ΝΔΒΕ= Ναυτική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος και ΝΔΙ= Ναυτική Διοίκηση Ιονίου.

Αντίθετα με τις Ένοπλες Δυνάμεις η πολιτική ηγεσία μοιάζει σαν να βρίσκεται στον κόσμο της… Μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα συγκαλείται σύσκεψη της κυβερνητικής επιτροπής (όχι ΚΥΣΕΑ) στο γραφείο του πρωθυπουργού στη Βουλή.  Ο υπουργός Εξωτερικών φτάνει καθυστερημένος επειδή συμμετείχε εμφανιζόταν σε talk show στον τηλεοπτικό σταθμό Mega. «Η σύσκεψη άρχισε παρά την απουσία του κ. Πάγκαλου, ο οποίος έφτασε λίγο αργότερα γιατί είχε συνέντευξη στην τηλεόραση για το συγκεκριμένο θέμα, συνέντευξη που θεώρησα σκόπιμη για λόγους ενημέρωσης της κοινής γνώμης», αναφέρει -σχεδόν απολογούμενος για την άστοχη επιλογή του τότε υπουργού Εξωτερικών- ο κ. Κώστας Σημίτης στο βιβλίο του «πολιτική για μια δημιουργική Ελλάδα».  

Ο τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα κ. Τόμας Νάιλς αναφέρει ότι ο κ. Πάγκαλος είχε δηλώσει ορθά κοφτά στο Mega: «Είπα στους Τούρκους και στις ΗΠΑ ότι δεν σχεδιάζουμε επέκταση (σσ. εννοεί των ελληνικών χωρικών υδάτων) τώρα».
Το τηλεγράφημα του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα το 1996 έκλεινε με το εξής σχόλιο: «Οι συνεργάτες του κ. Πάγκαλου μας είπαν ότι τα σχόλιά του για το θέμα της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. αποσκοπούσαν να καθησυχάσουν την Τουρκία. Όποιες κι αν ήταν οι προηγούμενες σκέψεις του σε αυτό το θέμα, πιστεύουμε ότι ένα μάθημα που ο κ. Πάγκαλος φαίνεται να έμαθε από την υπόθεση των Ιμίων είναι ότι δεν είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας είτε να μιλάει είτε να απειλεί ότι θα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια»…

Κάπως έτσι, ενταφιάστηκε η προοπτική επέκτασης της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης. Ήταν μία από τις άμεσες συνέπειες της κρίσης των Ιμίων.



Ο αρχηγός της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) – ο πρώην ΑΓΕΝ ναύαρχος Λεωνίδας Βασιλικόπουλος – που βρίσκεται στον προθάλαμο, με σκοπό να ενημερώσει  τους συσκεπτόμενους, δεν καλείται να συμμετάσχει στην σύσκεψη της κυβερνητικής επιτροπής! Ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ ενημέρωσε την πολιτική ηγεσία επί της τακτικής κατάστασης και όπως αναφέρει ο ίδιος, ζήτησε την εφαρμογή κανόνων εμπλοκής για να πάρει την απάντηση από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας: «Αρχηγέ, άφησε τώρα τους κανόνες εμπλοκής, εδώ έχουμε διαπραγματεύσεις». Ο υπουργός Εξωτερικών ενημερώνει τους παρευρισκομένους ότι είχε συμφωνήσει με τους Αμερικανούς για απομάκρυνση των πλοίων και του αγήματος, όχι όμως και της σημαίας. Οι Τούρκοι και οι Αμερικανοί επέμεναν και για τη σημαία, ενώ εμείς τους ζητούσαμε προθεσμία ολίγων ημερών. Κατά το ναύαρχο Λυμπέρη ο πρωθυπουργός τον ρώτησε: «Κύριε Λυμπέρη, είναι σοβαρό πράγμα για τις Ε.Δ. να πάρουμε τη σημαία;». Αυτός του απαντά: «Είναι πολύ σοβαρό. Οι αξιωματικοί ορκιζόμαστε στη σημαία...», για να πάρει την ανταπάντηση: «Eίσθε συναισθηματικός και υπερβολικός».
 
Πάγκαλος: Οι ισχυροί άνεμοι θα καταστρέψουν σύντομα τη σημαία και η Ελλάδα δεν θα την αντικαταστήσει
Στο βιβλίο του «Ίμια, τα απόρρητα τηλεγραφήματα των Αμερικανών», ο Μιχάλης Ιγνατίου γράφει:
Στις 02.42 π.μ. της 31ης Ιανουαρίου (1996), ο Αμερικανός διπλωμάτης Κέρι Κάβανο, ενημερώνει την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα ότι στην διάρκεια της διαπραγμάτευσης, ο Θεόδωρος Πάγκαλος τοποθετήθηκε και στο θέμα της σημαίας, αλλά και στο άλλο μεγάλο ζήτημα, αυτό της επέκτασης των χωρικών υδάτων, όπου επίσης υποχώρησε. Ο κ. Κάβανο, έγραψε τα εξής, σε εμπιστευτικό τηλεγράφημα, που υπέγραψε ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Γουόρεν Κρίστοφερ:
 
Ημερομηνία: 31 Ιανουαρίου 1996, Ωρα 02.42
 
Από: Υπουργό Εξωτερικών Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουάσιγκτον
 
Προς: Πρεσβεία ΗΠΑ, Αθήνα, Άμεση παράδοση
 
Θέμα: Επίσημα – Ανεπίσημα
 
            1. Διαβάθμιση από διευθυντή Νοτιοανατολικών Υποθέσεων Κέρι Κάβανο
 
            2. Τηλεφωνήματα προς Σημίτη και άλλους: τα σημεία συζήτησης που σας αποστείλαμε νωρίτερα χρησιμοποιήθηκαν στο τηλεφώνημα του Προέδρου Κλίντον προς τον πρωθυπουργό Σημίτη και αποτέλεσαν τη βάση των σημείων συζήτησης που χρησιμοποιήθηκαν στα τηλεφωνήματα του Υπουργού (Εξωτερικών των ΗΠΑ) προς τον Πάγκαλο και του Υπουργού Άμυνας Πέρι προς τον Αρσένη. Τα ίδια ουσιαστικά σημεία συζήτησης χρησιμοποιήθηκαν επίσης στο τηλεφώνημα του Προέδρου προς τον Ντεμιρέλ, στο τηλεφώνημα του Υπουργού (Εξωτερικών) προς τον Μπαϊκάλ και στο τηλεφώνημα του στρατηγού Σαλικασβίλι προς τον στρατηγό Καρανταγί. Προς το παρόν έχουμε μόνο μια μικρή περιγραφή της κλήσης προς τον Πάγκαλο, η οποία έχει ως εξής:
 
            Σε απάντηση στα σχόλια του Υπουργού (Εξωτερικών Κρίστοφερ), ο Πάγκαλος είπε ότι, σε ομιλία που είχε μόλις εκφωνήσει στη Βουλή, είχε επαναλάβει ότι η Ελλάδα δεν είχε την πρόθεση να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα πέραν των 6 (έξι) μιλίων. Τόνισε στον Υπουργό (Εξωτερικών Κρίστοφερ) ότι ήλπιζε πως αυτό θα έχει καθησυχάσει τις τουρκικές ανησυχίες ως προς το σημείο αυτό. Είπε ότι τα ελληνικά στρατεύματα στα Ίμια θα αποσύρονταν στις 31 Ιανουαρίου, αλλά η σημαία θα παρέμενε. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι ανέμενε πως οι ισχυροί άνεμοι θα κατέστρεφαν σύντομα τη σημαία και ότι η Ελλάδα δεν θα την αντικαθιστούσε.
 
            3. Συγχαρητήριο μήνυμα στον Πάγκαλο: διαβιβάσθηκε σήμερα μέσω του μηνύματος 17018 του Στέιτ Ντιπάρτμεντ».
 
            ΥΠΟΓΡΑΦΗ: Κρίστοφερ».
 
 






Στις 01.35 ζητά να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον ΑΓΕΕΘΑ – που είναι πάντα μέσα στη σύσκεψη – ο υπαρχηγός του ΓΕΕΘΑ. Δεν του επιτρέπεται κι έτσι υπαγορεύει, στον υπασπιστή του ΑΓΕΕΘΑ, μια πολύ σημαντική πληροφορία: Η φρεγάτα Yavuz F240 έχει απονηώσει τα δύο της ελικόπτερα – που πετούν εκατέρωθέν της, σε μικρό ύψος – και κινείται πλέοντας ανάμεσα στη Δυτική Ίμια και το Ναβαρίνο F461. Όλοι – πάνω στο Ναβαρίνο F461 – έχουν στραμμένη την προσοχή τους στα ελικόπτερα και την Ανατολική Ίμια, όπου και οι βατραχάνθρωποι με τη σημαία. Κάποιοι ψύχραιμοι, που δεν έχουν απορροφηθεί από τα διαδικαστικά προβλήματα, αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για αντιπερισπασμό και οποιαδήποτε τουρκική ενέργεια δεν θα γίνει από τον αέρα αλλά από τη θάλασσα. Δυστυχώς βρίσκονται στην Αθήνα και δεν έχουν δυνατότητα να επικοινωνήσουν ούτε με το Ναβαρίνο F461 ούτε με αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις μέσα στο πρωθυπουργικό γραφείο. Πράγματι έτσι βρίσκουν την ευκαιρία να αποβιβαστούν στη Δυτική Ίμια οι Τούρκοι καταδρομείς, με φουσκωτό που κατέβηκε από την αθέατη – από το Ναβαρίνο F461 – πλευρά της Yavuz F240. Ίσως αν στην περιοχή υπήρχε ναυτικός τακτικός διοικητής με το επιτελείο του για να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να αντιλαμβάνονταν τις προθέσεις των Τούρκων. Όμως τα λάθη δεν διορθώνονται με κατοπινά «ίσως»… Το γεγονός πάντως είναι ότι οι Τούρκοι βρίσκονται πάνω στη Δυτική Ίμια και από την ελληνική πλευρά κανένας δεν έχει αντιληφθεί τίποτα.

Εντωμεταξύ πρωθυπουργός, υπουργοί και αρχηγός ΓΕΕΘΑ συζητούν άτυπα – δεν έχει συγκληθεί ΚΥΣΕΑ και δεν κρατούνται πρακτικά – χωρίς αποτέλεσμα. Κανένας τους δεν φαίνεται να έχει καταλάβει ότι η κατάσταση έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Ουσιαστικά το μόνο τους πρόβλημα είναι η ύπαρξη της σημαίας… Από τη μια οι Αμερικανοί δεν μπορούν να πιέσουν τους Τούρκους περισσότερο, θεωρώντας ότι το να πάρει το άγημα τη σημαία και να αποχωρήσει, δεν αποτελεί παραίτηση από δικαιώματα εθνικής κυριαρχίας. Από την άλλη οι Έλληνες πολιτικοί δεν έχουν την παραμικρή διάθεση να προχωρήσουν σε σύγκρουση με την Τουρκία, πράγμα που δεν αποκλείεται να έχουν αφήσει να διαφανεί στις επαφές τους με τους Αμερικανούς.

Πώς ήταν όμως η εικόνα της τακτικής κατάσταση στην περιοχή των Ιμίων; Από ελληνικής πλευράς υπήρχαν: Το αντιτορπιλικό Θεμιστοκλής 221, η φρεγάτα Ναβαρίνο F461, οι πυραυλάκατοι Μυκόνιος Ρ22, Ξένος Ρ27, Σταράκης Ρ29 και οι κανονιοφόροι Πυρπολητής Ρ57 και Πολεμιστής Ρ61. Συνολικά διέθεταν σε πυροβόλα: 2 των 5 ιντσών, 9 των 3 ιντσών και 2 των 40mm. Σε κατευθυνόμενα βλήματα επιφανείας- επιφανείας: 16 Harpoon, 4 Exocet MM38 και 12 Penguin Mk2. Από την πλευρά των Τούρκων ήσαν: Οι φρεγάτες Trakya F254, Ege F256 και Yavuz F240. Οι πυραυλάκατοι Gurbet P346 και Firtina P347 και οι κανονιοφόροι  Sultanhisar P111 και Demirhisar P112. Ο οπλισμός τους ήταν σε πυροβόλα: 3 των 5 ιντσών, 2 των 3 ιντσών, 2 των 40mm και 4 ( 2 διπλά) των 35mm. Από κατευθυνόμενα βλήματα είχαν 28 Harpoon. Δεν αναφέρουμε τα περιπολικά, ελληνικά και τουρκικά, που βρίσκονταν στην περιοχή επειδή λόγω της θαλασσοταραχής που επικρατούσε αυτά είχαν αποσυρθεί σε λιμάνια.

Όλα αυτά τα πλοία βρίσκονταν σε ένα χώρο 5x5 ναυτικών μιλίων περίπου. Το Harpoon ενεργοποιείται όταν έχει διανύσει 5 ναυτικά μίλια μετά την εκτόξευσή του. Επομένως αν εκτοξευόταν ένα Harpoon, δεν θα είχε την ελάχιστη απαιτούμενη απόσταση για να ενεργοποιηθεί και να εγκλωβίσει κάποιο στόχο. Πράγμα που σημαίνει ότι τα μόνα βλήματα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά, ήσαν τα Exocet και τα Penguin των ελληνικών πυραυλακάτων. Ως προς τα πυροβόλα, η ελληνική υπεροχή ήταν σαφής. Εκτός όμως από αυτά τα δεδομένα υπήρχαν και τα εξής: Όλες οι ελληνικές πυραυλάκατοι ήταν αγκιστρωμένες στα γύρω νησιά, πράγμα που σημαίνει ότι δε μπορούσαν να εγκλωβιστούν από τις τουρκικές. Αντιθέτως αυτές – οι τουρκικές – δεν είχαν. Απλώς έπλεαν πολύ κοντά στα τουρκικά νησιά, κάτι όμως που δεν εμπόδιζε τον εγκλωβισμό τους. Έτσι λοιπόν σε περίπτωση που ξεκινούσε κάποια σύγκρουση εκτιμάται ότι οι Τούρκοι θα έχαναν και τα επτά πλοία τους, ενώ οι Έλληνες δύο, το πολύ τρία, πλοία. Υπήρχε – με άλλα λόγια – αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν: «Τακτικό πλεονέκτημα».

Έχοντας αντιληφθεί αυτά τα δεδομένα το ΓΕΝ στις 02.04, στέλνει το εξής σήμα:
«ΑΠΟ ΓΕΝ
ΠΡΟΣ  ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΛΟΙΑ, ΑΣ, MYK
ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ
ΕΙΜΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΒΕΒΑΙΟΣ ΟΤΙ ΑΝ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΟΛΟΙ ΣΑΣ ΘΑ ΦΑΝΕΙΤΕ ΑΝΤΑΞΙΟΙ ΤΗΣ ΕΝΔΟΞΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΠΝ. ΚΑΛΗ ΤΥΧΗ ΚΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΜΑΖΙ ΣΑΣ
ΑΝΤΙΝΑΥΑΡΧΟΣ Ι. ΣΤΑΓΚΑΣ ΠΝ
ΑΡΧΗΓΟΣ ΓΕΝ»
Έχει κανείς αμφιβολία για το τι εννοούσε αυτό το σήμα; Πάντως κατά τα άλλα οι… συσκεπτόμενοι στο γραφείο του πρωθυπουργού ακόμα συζητούν και το μόνο που αποφασίζουν είναι ο Πολεμιστής Ρ61 να αποβιβάσει τους βατραχανθρώπους που μετέφερε στη Δυτική Ίμια. Τότε διαπιστώνεται ότι οι ασύρματοι τους, δεν έχουν μπαταρίες… Τις είχε πάρει, ως εφεδρικές, το άγημα που βρισκόταν στην Ανατολική Ίμια. Ο Πολεμιστής Ρ61 κινείται προς τα εκεί για να τις πάρει. Η καθυστέρηση αυτή ήταν που απέτρεψε την ένοπλη σύγκρουση! Κατά τη διάρκεια αυτών των κινήσεων του Πολεμιστή Ρ61 γίνεται γνωστή η ύπαρξη των Τούρκων στη Δυτική Ίμια. Αμέσως από το πρωθυπουργικό γραφείο δίνεται εντολή να σταματήσει οποιαδήποτε ενέργεια αποβίβασης.

Η είδηση για την αποβίβαση των Τούρκων στη δυτική Ίμια έφτασε στο γραφείο του πρωθυπουργού από τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα η Τουρκία έσπευδε να πληροφορήσει την Ουάσινγκτον ότι αν υπάρξει προσβολή της Δυτικής Ίμιας, αυτό θα σημάνει γενίκευση της σύρραξης και πόλεμο. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η τουρκική στρατιωτική ηγεσία, γνωρίζοντας την τακτική κατάσταση στην περιοχή δηλαδή ότι οι Έλληνες πλεονεκτούσαν, και μην αντέχοντας τόσες μεγάλες απώλειες σε τόσο μικρό χρόνο, γεγονός που θα κλόνιζε το status της στην, τότε, τουρκική κοινωνία, τα «έπαιζε όλα για όλα».

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι στο ΕΘΚΕΠΙΧ (Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων) την τουρκική αποβίβαση την πληροφορήθηκαν με έναν εντελώς πρωτότυπο – και τυχαίο – τρόπο. Ο οδηγός ενός οχήματος τηλεοπτικού σταθμού – από τα πολλά που στάθμευαν εκείνες τις ημέρες στο προαύλιο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας – όντας Κωνσταντινουπολίτης και γνωρίζοντας τουρκικά, παρακολουθούσε τουρκικά δορυφορικά κανάλια. Σε κάποιο από αυτά λοιπόν άκουσε ότι Τούρκοι καταδρομείς είχαν αποβιβαστεί στα Ίμια. Έσπευσε να ενημερώσει αμέσως τον δημοσιογράφο του σταθμού του, ο οποίος με τη σειρά του, πήγε τα νέα στο ΕΘΚΕΠΙΧ.
Η είδηση στο πρωθυπουργικό γραφείο σκάει σαν βόμβα! Αν και αρχίζουν να έρχονται επιβεβαιώσεις από πολλές πλευρές: ΕΥΠ, Πρεσβεία μας στην Άγκυρα και το State Department, οι παρευρισκόμενοι δεν πείθονται και ζητούν επιβεβαίωση από τις επί τόπου δυνάμεις. Μέσω ΓΕΝ διατάζεται να απονηωθεί το ελικόπτερο του Ναβαρίνου F461 για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Το ΠΝ21 απονηώνεται στις 04.25 μέσα σε άσχημες καιρικές συνθήκες (βροχή κι αέρας 6 μποφόρ) με μόνο μέσο εντοπισμού τον προβολέα του. Μετά τις τρεις πρώτες διαδρομές που είχαν αρνητικά αποτελέσματα στις 04.50 αναφέρει ότι εντόπισε στη Δυτική Ίμια περί τους δέκα Τούρκους καταδρομείς με τη σημαία τους. Του δίνεται εντολή να επιστρέψει στο Ναβαρίνο F461, που βρίσκεται ανάμεσα στη βραχονησίδα Πίτα και τη νησίδα Καλόλιμνο  – Δυτικά Βορειοδυτικά των Ιμίων – προκειμένου να απαγκιάσει από το νοτιά που φυσούσε κι έτσι να διευκολύνει την προσνήωση. Καθώς πλησιάζει το ΠΝ21 αναφέρει ότι έχει «Master Caution». Είναι η τελευταία του επαφή. Λίγη ώρα αργότερα, ψάχνοντας με προβολέα, θα βρουν από το Ναβαρίνο F461 να επιπλέει στην επιφάνεια της θάλασσας ο ένας πλωτήρας του ΠΝ21.
Το ελικόπτερο καταρρίφθηκε από τους Τούρκους ή κατέπεσε λόγω βλάβης; Πολλοί εκτιμούν ότι αν οι Τούρκοι είχαν χτυπήσει το ΠΝ21 στο στροφείο – που δεν βρέθηκε – θα είχε πέσει αμέσως, δίπλα στη Δυτική Ίμια. Επισήμως, από το Πολεμικό Ναυτικό λένε ότι οι τρύπες που υπάρχουν στην άτρακτο προέρχονται από τα ξεκολλημένα πριτσίνια. Αν το ΠΝ21 είχε χτυπηθεί από πολυβόλο, είναι βέβαιον πως το πλήρωμά του θα το είχε αντιληφθεί και θα το είχε αναφέρει αμέσως. Η υπόθεση ότι οι Τούρκοι μπορεί να έριξαν αντιαεροπορικό βλήμα, δεν φαίνεται να ευσταθεί καθώς μια τέτοια βολή θα γινόταν αντιληπτή από τα παραπλέοντα πλοία αλλά και τους βατραχανθρώπους που βρίσκονταν στην Ανατολική Ίμια. Για το Πολεμικό Ναυτικό η πτώση του ΠΝ21 ήταν ατύχημα, αφού, όπως λένε, η βλάβη «Master Caution» δεν ήταν ασυνήθιστη σε πτήσεις ελικοπτέρων ΑΒ.212 σε έντονα υγρό περιβάλλον και μετά τη χρήση του προβολέα.
Το νέο της πτώσης διαδίδεται αμέσως σε όλα τα ελληνικά πλοία. Τότε η κατάσταση γίνεται εξαιρετικά κρίσιμη. Η συναισθηματική φόρτιση των πληρωμάτων, σε συνδυασμό με την υπάρχουσα στοχοποίηση των τουρκικών πλοίων, κάνουν την όλη υπόθεση να «κρέμεται από μια κλωστή». Οι εντολές που παίρνουν από την Αθήνα τους πείθουν ότι η ηγεσία – πολιτική και στρατιωτική – δεν είναι διατεθειμένη να κάνει πόλεμο και προτιμά να υποχωρήσει. Μη έχοντας άλλη επιλογή «καταπίνουν» τα συναισθήματά τους και ακολουθούν τα «κελεύσματα» της ηγεσίας…

Στις 06.15 αρχίζει η αποχώρηση. Φεύγουν πρώτοι οι Τούρκοι από τη Δυτική Ίμια. Ακολουθούν οι βατραχάνθρωποι – μαζί με τη σημαία – από την Ανατολική. Στη συνέχεια αποχωρούν και τα πλοία, με τη σειρά: Ένα τουρκικό ένα ελληνικό. Ως το μεσημέρι η κατάσταση θα είναι staus quo ante ή όπως είχε πει ο – τότε – Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ: «No ships, no troops, no flags».

Όσα ακολούθησαν

Η κυβέρνηση Σημίτη όχι μόνον επιβίωσε της κρίσης των Ιμίων αλλά κέρδισε και τις εκλογές της 22ας Σεπτεμβρίου 1996. Το ΠΑΣΟΚ πήρε 41,49% και 162 έδρες έναντι 38,12% και 108 έδρες της ΝΔ. Έγιναν προσπάθειες βελτίωσης του συντονισμού των Υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας. Ξεκίνησαν προσπάθειες αναδιοργάνωσης των Ενόπλων Δυνάμεων. Έγιναν επανειλημμένες απόπειρες που ουδέποτε ευοδώθηκαν και δυστυχώς ακόμη και σήμερα μιλάμε για την ανάγκη να δημιουργηθεί μια «Νέα Δομή Δυνάμεων». Αναπτύχθηκε το ΓΕΕΘΑ αλλά το μόνο ορατό αποτέλεσμά είναι η γιγάντωσή του, με τα τρία άλλα Γενικά Επιτελεία να νιώθουν παραγκωνισμένα. Δημιουργήθηκε η Ζ΄ Μοίρα Αμφιβίων Καταδρομών (ΜΑΚ) και αργότερα η «Δύναμη Δέλτα» προκειμένου να έχει κάτι στην άμεση διάθεσή του ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ. Τώρα στο ερώτημα αν πρέπει ή όχι το ΓΕΕΘΑ να ασχολείται και με θέματα τακτικής διοίκησης αντί να «περιορίζεται» στα – εξίσου σημαντικά, αν όχι σημαντικότερα – θέματα στρατηγικής, ελέγχου και συντονισμού των τριών Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, δε έχει δοθεί απάντηση. Είναι προφανές ότι η πρακτική – και η εμπειρία – άλλων χωρών, μας αφήνει μάλλον αδιάφορους.

Κατά τα άλλα δεν άλλαξε τίποτα το ουσιαστικό. Για παράδειγμα οι Πεζοναύτες που κατά τη διάρκεια της κρίσης παρέμειναν εκτός θεάτρου επιχειρήσεων, εξακολουθούν να υπάγονται στον Στρατό κι όχι στο Ναυτικό, αποτελώντας μοναδική πρωτοτυπία σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι ΜΑΚ εξακολουθούν να μην έχουν την παραμικρή σχέση με αυτούς αν και προορίζονται – και αυτές – για αμφίβιες επιχειρήσεις… Ειπώθηκαν πολλά κι έγιναν λίγα. Ελάχιστα! Κάτω από τον όρο «διακλαδικότητα» καλύφθηκαν κλαδικές μικροφιλοδοξίες, ακυρώνοντας τις όποιες προσπάθειες βελτίωσης της κατάστασης.

Οι ναυτικές δυνάμεις που αναπτύχθηκαν στο Αιγαίο στις 30 και 31.01.1996

Ελληνικά πλοία στα Ίμια

1. Θεμιστοκλής 221. Αντιτορπιλικό Charles F. Adams. Ένταξη: 1962/1992. Οπλισμός: Κατ. Βλήματα: 8 Harpoon + 32 Standard SM-1MR, 1 εκτοξευτής Mk13. 1 ASROC Mk16. Πυροβόλα: 2 FMC των 5in/54 Mk42 Mod10. 2 πολυβόλα των 12.7mm. Τορπίλες: 6 (2x3) τορπιλοσωλήνες Mk32. Βόμβες βάθους: 1 αφετήρας Mk 9. Πλήρωμα: 325
2. Ναβαρίνο F461. Φρεγάτα S. Ένταξη: 1980/1995. Οπλισμός: Κατ. Βλήματα: 8 Harpoon. 1 εκτοξευτής Mk29 με Sea Sparrow. Πυροβόλα: 1 OTO Melara των 3in/62 compact. 1 CIWS Phalanx Mk15 mod1 των 20mm. 2 Oerlikon A41A των 20mm. 2 πολυβόλα των 12.7mm. Τορπίλες: 4 (2x2) σταθεροί τορπιλοσωλήνες Mk 32. Ελικόπτερο: 1 AB 212ASW/EW. Πλήρωμα: 176  
3. Μυκόνιος Ρ22. Πυραυλάκτος Combattante IΙΙ. Ένταξη: 1978. Οπλισμός: Κατ. Βλήματα: 4 MM38 Exocet . Πυροβόλα: 2 OTO Melara των 3in/62. 4 (2x2) EMERLEC των 30 mm.Τορπίλες: 2 τορπιλοσωλήνες των 21in με SST-4. Πλήρωμα: 42.
4. Ξένος Ρ27. Πυραυλάκτος Combattante IΙIa.  Ένταξη: 1980,
5. Σταράκης Ρ29. Πυραυλάκτος Combattante IΙIa.  Ένταξη: 1980. Οπλισμός: Κατ. Βλήματα: 6 Penguin Mk2. Πυροβόλα: 2 OTO Melara των 3in/62. 4 (2x2) EMERLEC των 30mm.Τορπίλες: 2 τορπιλοσωλήνες των 21in με SST-4. Πλήρωμα: 42.
6. Πυρπολητής Ρ57. Κανονιοφόρος HSY 56. Ένταξη: 1993,
7. Πολεμιστής Ρ61. Κανονιοφόρος HSY 56. Ένταξη: 1994. Οπλισμός: Πυροβόλα: 1 OTO Melara των 3in/62. 1 Bofors των 40mm/70. 2 Rheinmetall των 20mm.Δυνατότητα να φέρει 20 – 40 νάρκες. Πλήρωμα: 50 + άγημα 19 στρατιωτών
8. Αντωνίου Ρ286. Παράκτιο Περιπολικό Esterel. Ένταξη: 1975. Οπλισμός: Κατ. Βλήματα: 4 SS-12. Πυροβόλα: 1 Rheinmetall των 20mm. 1 πολυβόλο των 12.7mm. Πλήρωμα: 17
9. Παναγόπουλος ΙΙ Ρ70. Παράκτιο Περιπολικό Παναγόπουλος. Ένταξη: 1981,
10. Παναγόπουλος ΙΙΙ Ρ96. Παράκτιο Περιπολικό Παναγόπουλος. Ένταξη: 1981. Οπλισμός: 12 (2x6) εκτοξευτές βλημάτων (ΠΑΟ) των 106mm. Πυροβόλα: 1 πολυβόλο των 12.7mm. Πλήρωμα: 6
 
Ελληνικά πλοία στο Αιγαίο Ολόκληρος ο υπόλοιπος Στόλος είχε αποπλεύσει από το Ναύσταθμο Σαλαμίνας έως το απόγευμα της  30.01.1996 και είχε πάρει θέσεις στο κεντρικό και νότιο Αιγαίο.
 
Τουρκικά πλοία στα Ίμια
1. Trakya F254. Φρεγάτα Knox (Tepe). Ένταξη: 1972/1994,
2. Ege F256. Φρεγάτα Knox (Tepe). Ένταξη: 1973/1994. Οπλισμός: Κατ. Βλήματα: 8 Harpoon (βάλλονται από ASROC). 1 ASROC. Πυροβόλα: 1 United Defense των 5in/54 Mk 42. 1 CIWS GD/GE Vulcan Phalanx Mk15 mod1 των 20mm. Τορπίλες: 4 (2x2) σταθερούς τορπιλοσωλήνες Mk 32. Ελικόπτερο: 1 AB 212ASW/EW. Πλήρωμα: 288
3. Yavuz F240. Φρεγάτα MEKO 200TN. Ένταξη: 1987. Οπλισμός: Κατ. Βλήματα: 8 Harpoon. 1 Mk29 Sea Sparrow. Πυροβόλα: 1 FMC των 5in/54 Mk 45. 3 Oerlikon-Contraves Sea Zenith των 25mm. Τορπίλες: 6 (2x3)  Mk 32. Ελικόπτερο: 1 AB 212ASW/EW. Πλήρωμα: 180
4. Gurbet P346. Πυραυλάκατος Doğan. Ένταξη: 1988,
5. Firtina P347. Πυραυλάκατος Doğan. Ένταξη: 1988. Οπλισμός: Κατ. Βλήματα: 4 Harpoon (σπανίως), θεωρητικά 8, συνήθως φέρουν μόνο 2. Πυροβόλα: 1 OTO Melara των 3in/62. 2 (1x2) Oerlikon των 35mm/90. Πλήρωμα: 40
6. Sultanhisar P111. Κανονιοφόρος Hisar. Ένταξη: 1964,
7. Demirhisar P112. Κανονιοφόρος Hisar. Ένταξη: 1965. Οπλισμός: Πυροβόλα: 1 Bofors των 40mm/60. 4 (2x2) Oerlikon των 20mm.  Ανθυποβρυχιακοί όλμοι: 1 Hedghog Mk 15. Βόμβες βάθους: 4 εκτοξευτήρες, 1 αφετήρας Mk 9. Πλήρωμα: 31
8. SG62. Περιπολικό SAR 33,
9. SG67. Περιπολικό SAR 33. Οπλισμός: Πυροβόλα: 1 Bofors των 40mm/60. Πολυβόλα: 2 των 12.7mm. Πλήρωμα: 24.
10. SG32. Περιπολικό. Οπλισμός: Πυροβόλα: 1 Bofors των 40mm/60. Πολυβόλα: 2 των 12.7mm. Πλήρωμα: 29.
11. SG56. Παράκτιο περιπολικό. Οπλισμός: Πολυβόλα: 1 των 12.7mm. Πλήρωμα: 7
 
Τουρκικά πλοία στην Αλικαρνασσό
Karamürselbey NL124. Αρματαγωγό – Ναρκοθέτης Sarucabey. Ένταξη: 1987. Οπλισμός: Πυροβόλα: 3 Bofors των 40mm/70. 4 (2x2) Oerlikon των 20mm. Μεταφορική ικανότητα: 600 στρατιώτες ή 11 άρματα μάχης, 12 jeep, 2 ΑΒΑΚ ή 150 νάρκες.
 
Τουρκικά πλοία ΒΔ της Ικαρίας
1. Yücetepe D345. Αντιτορπιλικό FRAM I. Ένταξη: 1945/1982,
2. Piyale Paşa D350. Αντιτορπιλικό FRAM I. Ένταξη: 1945/1980. Οπλισμός: Κατ. Βλήματα: 8 Harpoon. 1 ASROC. Πυροβόλα: 4 (2x2) των 5in/38 Mk38. 2 (1x2) Oerlikon των 35mm/90. Τορπίλες: 6 (2x3) τορπιλοσωλήνες Mk 32. Βόμβες βάθους: 1 αφετήρας Mk 9. Πλήρωμα: 270
3. Akdeniz F257. Φρεγάτα Knox (Tepe). Ένταξη: 1970/1994.
4. Turgutreis F241. Φρεγάτα MEKO 200TN. Ένταξη: 1988.
 
Τουρκικά πλοία ΒΑ Ικαρίας
1. Berk D358. Φρεγάτα Berk. Ένταξη: 1973. Οπλισμός: Πυροβόλα: 4 (2x2) USN 3in/50. Τορπίλες: 6 (2x3)  Mk 32. Ανθυποβρυχιακοί όλμοι: 2 Hedghog Mk 11. Βόμβες βάθους: 1 αφετήρας Mk 9. Ελικόπτερο: Δυνατότητα προσνήωσης AB 212ASW/EW. Πλήρωμα: 164
2. Gemlik D361. Φρεγάτα Köln. Ένταξη: 1964/1989. Οπλισμός: Πυροβόλα: 2  DCN 100mm/55. 6 (2x2 + 2x1) Breda των 40mm/70  Τορπίλες: 4 Mk 46 των 21in. Ανθυποβρυχιακοί όλμοι: 8 (2x4) Bofors των 375mm. Βόμβες βάθους: 2 εκτοξευτές,1 αφετήρας. Πλήρωμα: 210
 
Τουρκικά πλοία ΝΑ Λέσβου
1. Doğan P340. Πυραυλάκατος Doğan. Ένταξη: 1977,
2. Marti P341. Πυραυλάκατος Doğan. Ένταξη: 1978.
3. Tayfun P342. Πυραυλάκατος Doğan. Ένταξη: 1979.
4. Rüzgar


Θερμές ευχαριστίες στον δημοσιογράφο Ηλία Νταλούμη για τις πολύτιμες πληροφορίες