Προσφυγικό: Πώς «σάρωσε» η Άγκυρα και η Ελλάδα έγινε «σάντουιτς» μεταξύ Τουρκίας και χωρών Βίζεγκραντ

Καθώς οι αποφάσεις για το προσφυγικό μεταφέρονται για την επόμενη Σύνοδο Κορυφής της 17ης και 18ης Μαρτίου, η Ελλάδα μετατρέπεται σε «σάντουιτς» ανάμεσα στις πιέσεις που ασκούν από τη μία η Αυστρία και οι χώρες Βίζεγκραντ -να παραμείνει κλειστός ο βαλκανικός διάδρομος και να μην γίνονται δεκτοί οι πρόσφυγες στην Ευρώπη- και από την άλλη η Τουρκία, με τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της που φθάνουν μέχρι να ορίσει δικούς της παρατηρητές στα ελληνικά νησιά, προκειμένου να συμφωνήσει στην επαναπροώθηση προσφύγων και μεταναστών.

Μέσα από αυτό το πρίσμα προκαλεί εντύπωση η «ικανοποίηση» που διέρρεαν οι ελληνικές κυβερνητικές πηγές από τις Βυξέλλες τα ξημερώματα, μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου Κορυφής. Η κυβέρνηση πανηγύρισε ότι απέφυγε τα χειρότερα, να επικυρωθεί από την κοινή δήλωση της Συνόδου, το σφράγισμα των βορείων συνόρων και το κλείσιμο του βαλκανικού διαδρόμου, όπως είχε αρχικά διαρρεύσει.




Ενώ όμως η τυπική αναφορά αποφεύχθηκε, αυτό δεν σημαίνει αλλαγή στην πραγματική κατάσταση. Τα σύνορα με τα Σκόπια θα παραμείνουν κλειστά. Η ελληνική κυβέρνηση σιωπηρά αποδέχθηκε το άτυπο κλείσιμο των συνόρων. Ακολούθως η Ελλάδα εξαρτάται από την στάση της Τουρκίας, η οποία μπορεί να συνεχίσει να στέλνει πρόσφυγες και μετανάστες στα ελληνικά νησιά, ενώ για να δεχθεί την επιστροφή τους θέτει μία σειρά προϋποθέσεις που είναι από δύσκολο έως αδύνατο να γίνουν δεκτές από το σύνολο των Ευρωπαίων.

Η Τουρκία συμφώνησε στην επαναπροώθηση των παράνομων μεταναστών στο έδαφός της. Επίσης συμφώνησε ότι θα δέχεται πίσω τους πρόσφυγες, με την προυπόθεση όμως ότι για τους πρόσφυγες που θα προωθούνται στο έδαφός της από την Ελλάδα, ίσος αριθμός προσφύγων θα προωθούνται κατευθείαν από το έδαφός της προς την Ευρώπη. Ακόμη όμως και γι αυτό ζητά το άνοιγμα των πέντε κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων που έχει μπλοκάρει η Κύπρος, όσο η Τουρκία αρνείται να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στα κυπριακά πλοία και αεροσκάφη. Παράλληλα η Τουρκία ζητά να αποσταλούν Τούρκοι παρατηρητές στα ελληνικά νησιά για να επιθεωρούν, να ελέγχουν και να εγκρίνουν την επιστροφή προσφύγων στην Τουρκία. Επιπλέον η Τουρκία ζητά τον διπλασιασμό της οικονομικής βοήθειας και επίσπευση της απελευθέρωσης της βίζα για τους Τούρκους πολίτες, μέχρι το τέλος Ιουνίου.

Η προοπτική να επαναπροωθούνται οι πρόσφυγες από την Ελλάδα στην Τουρκία και παράλληλα να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός μετεγκατάστασης απευθείας από την Τουρκία στην Ευρώπη, συνάντησε την κάθετη αντίδραση των χωρών Βίζεγκραντ ενώ ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας απείλησε με βέτο. Όσο για το θέμα της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ που έβαλε ο Τούρκος πρωθυπουργός, ακούγεται απλώς σαν ανέκδοτο από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και όχι μόνο της ανατολικής Ευρώπης αλλά και στις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης.

Καθώς οι οριστικές αποφάσεις μετατέθηκαν για την επόμενη Σύνοδο Κορυφής προβλέπεται ότι μέχρι τότε η Ελλάδα θα δεχθεί ισχυρές πιέσεις προκειμένου να μην βάλει βέτο στις απαιτήσεις της Τουρκίας. Ακόμη κι έτσι όμως η επόμενη Σύνοδος Κορυφής προβλέπεται ακόμη πιο δύσκολη από την τελευταία.

Η εξέλιξη αυτή που οδήγησε στο αδιέξοδο είχε και μία επιπλέον διάσταση. Η συμφωνία με την Τουρκία έγινε την Κυριακή το βράδυ, στην συνάντηση της Άνγκελας Μέρκελ με τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Νταβούτογλου και τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας Ρούτε, που ασκεί την προεδρία της ΕΕ, και με πλήρη παραμερισμό του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γιούνκερ και των άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ που αιφνιδιάστηκαν από την εξέλιξη.

Από την άλλη, ενδεικτική της πίεσης που δέχεται η ελληνική και κυπριακή πλευρά να ξεμπλοκάρει τις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, είναι η σύσκεψη που έγινε την Δευτέρα το βράδυ στο περιθώριο της Συνόδου για τον καλύτερο συντονισμό στη διαπραγμάτευση με την Τουρκία. Σε αυτήν συμμετείχαν οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Ολλανδίας, της Ελλάδας και της Κύπρου, μαζί με την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής πολιτικής, Φεντερίκα Μογκερίνι. Οι κυβερνητικές πηγές όμως ήταν εξαιρετικά φειδωλές στις διαρροές τους για την συγκεκριμένη σύσκεψη.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με την Τουρκία έφθασε αρκετές φορές στα πρόθυρα του ναυαγίου και ανέδειξε το χάσμα που υπάρχει μεταξύ των χωρών της ΕΕ στην αντιμετώπιση του προσφυγικού.

Εάν η συμφωνία με την Τουρκία για την επαναπροώθηση από την Ελλάδα προσφύγων και μεταναστών προχωρήσει, τότε η ελληνική κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα σταλεί μήνυμα προς τους πρόσφυγες να μην έρχονται στην Ελλάδα και έτσι θα μειωθεί η πίεση στα ελληνικά νησιά. Στην πράξη θα συνεχίσει να εξαρτάται από την πολιτική της Τουρκίας. Παράλληλα όμως είναι εμφανές ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει δεχθεί μία σειρά δράσεις που στο παρελθόν απέρριπτε, στην λογική της αλληλεγγύης προς του πρόσφυγες και για να μην γίνει η χώρα αποθήκη.

Κατά την διάρκεια της Συνόδου όμως ουσιαστικά δέχθηκε το κλείσιμο του βαλκανικού διαδρόμου όπως και την ανάπτυξη της Frontex στα ελληνοσκοπιανά σύνορα. Ίσως το μόνο που αποκόμισε η ελληνική πλευρά κατά την χθεσινή Σύνοδο Κορυφής είναι η υπόσχεση της ΕΕ ότι θα αυξηθεί η βοήθεια για την ανθρωπιστική κρίση και οι δηλώσεις Τουσκ, Γιούνκερ και Μέρκελ ότι η Ελλάδα δεν θα αφεθεί μόνη της.