Η Τουρκία ανακοινώσεις και η Ελλάδα «διαρροές» για την Αγιά Σοφιά

Κλιμακώνεται και παίρνει ευρύτερες διαστάσεις η αντιπαράθεση μεταξύ του ελληνικού και του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών με αφορμή την ανάγνωση του Κορανίου στην Αγία Σοφία, ενώ παράλληλα συνεχίζονται οι εσωτερικοί πολιτικοί κραδασμοί.

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, απαντώντας στην ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου, έθεσε θέμα θρησκευτικών ελευθεριών στην Ελλάδα. Όπως είναι φυσικό το ελληνικό ΥΠΕΞ με νεότερη διαρροή απέρριψε τις αιτιάσεις ως απαράδεκτες, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες εξετάζει τις επόμενες κινήσεις του. 

Το χρονικό της αντιπαράθεσης 

Το ζήτημα ξεκίνησε όταν την Δευτέρα, πρώτη ημέρα του Ραμαζανιού η Τουρκική Τηλεόραση μετέδωσε εκπομπή όπου διαβαζόταν το Κοράνι μέσα στο Ναό. Η απόφαση πίσω από την οποία βρίσκεται ο Ταγίπ Ερντογάν προβλέπει ότι οι εκπομπές θα συνεχιστούν καθ όλη την διάρκεια του Ραμαζανιού. Η απόφαση υποκρύπτει σκέψεις της τουρκικής ηγεσίας για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε μουσουλμανικό τέμενος, μία συζήτηση που διαρκεί στην Τουρκία από την δεκαετία του 1960. Αν και το θέμα είναι ευρύτερο καθώς η Αγία Σοφία έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς αγγίζει ευαίσθητες πτυχές της ελληνικής κοινωνίας. 

Αν και είναι δύσκολο να προχωρήσει η τουρκική κυβέρνηση στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας -κάτι τέτοιο θα προκαλούσε παγκόσμιες αντιδράσεις-, η  κίνηση έχει έναν σημαντικό συμβολισμό και απευθύνεται στο θρησκευτικό συναίσθημα της τουρκικής κοινωνίας. Γίνεται σε μία συγκυρία που ο Ερντογάν αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω των εξελίξεων στο κουρδικό που τον ωθεί σε σκλήρυνση έναντι των πολιτικών του αντιπάλων, κάτι που ακολούθως προκαλεί περαιτέρω τριβές στις σχέσεις του με την ΕΕ, όταν μάλιστα εκκρεμεί η υλοποίηση της μεταξύ τους συμφωνίας για το προσφυγικό. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η συνέχεια που έδωσε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών επαναφέροντας τις γνωστές αιτιάσεις του για την παραβίαση των θρησκευτικών ελευθεριών των μουσουλμάνων στην Ελλάδα. Συνολικά ο Ερντογάν καθώς είναι στριμωγμένος επιχειρεί να συσπειρώσει το εσωτερικό του  και παράλληλα να εμφανιστεί σαν προστάτης του μουσουλμανικού κόσμου. 

Πόλεμος ανακοινώσεων 

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών μετά από αμήχανη σιωπή ωρών αντέδρασε την Τρίτη με μία ανακοίνωση που χαρακτήριζε απαράδεκτη την απόφαση των τουρκικών αρχών και ενώ είχε προηγηθεί η δήλωση του αναπληρωτή υπουργού Νίκου Ξυδάκη ο οποίος είχε δηλώσει ότι δεν είναι και τρομερό να διαβαστεί το Κοράνι και η οποία προκάλεσε έντονες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης. 

Στην ανακοίνωσή του το ελληνικό ΥΠΕΞ είχε καταδικάσει «ως οπισθοδρομική» την απόφαση των τουρκικών Αρχών για την  ανάγνωση του κορανίου στην Αγία Σοφία και πρόσθετε: «Εμμονές, που αγγίζουν τα όρια της θρησκοληψίας, για μουσουλμανικές τελετές σε ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι  ακατανόητες και φανερώνουν έλλειψη σεβασμού και επαφής με την πραγματικότητα. Επιπλέον, τέτοιες ενέργειες δεν είναι συμβατές με σύγχρονες, δημοκρατικές και κοσμικές κοινωνίες».

Το τουρκικό ΥΠΕΞ αντέδρασε με μία επιθετική ανακοίνωση στην οποία κατά την πάγια τακτική της θέτει ζήτημα θρησκευτικών ελευθεριών στην Ελλάδα και αποκαλεί την μειονότητα στην Θράκη τουρκική:  “Καλούμε σε σωφροσύνη, στο ύφος και τις δηλώσεις της, την Ελλάδα, η οποία εδώ και χρόνια δεν επιτρέπει την κατασκευή τεμένους στην πρωτεύουσά της, παρεμβαίνει συνεχώς στις θρησκευτικές ελευθερίες της τουρκικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη και μπερδεύει την εναντίωση προς το Ισλάμ με τον εκσυγχρονισμό. Μεταξύ των αξιών των σύγχρονων, δημοκρατικών και κοσμικών κοινωνιών, υπάρχει και ο σεβασμός απέναντι σε άλλες θρησκείες και λατρείες” αναφέρεται χαρακτηριστικά”.

Η ελληνική απάντηση ήλθε από κύκλους του ΥΠΕΞ που απορρίπτουν ως εντελώς αβάσιμες τις τουρκικές αιτιάσεις «περί δήθεν ζητήματος θρησκευτικής ελευθερίας στην Ελλάδα, όταν είναι γνωστό σε όλους ότι στη Θράκη της ισονομίας και του σεβασμού των πολιτών, όπου η δημοκρατία λειτουργεί υποδειγματικά, λειτουργούν απρόσκοπτα πάνω από 320 μουσουλμανικά τεμένη». Επιπλέον οι ίδιες πηγές υπενθυμίζουν στην Αγκυρα πως η Αγία Σοφία είναι μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς και πως αν η Τουρκία «δεν έχει ακόμα κατανοήσει ή δεν καταβάλλει προσπάθειες για να σεβαστεί τις δεσμεύσεις της για την προστασία των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, αυτό σημαίνει ότι η χώρα αυτή δεν έχει φτάσει ακόμα στον 21ο αιώνα».

Εσωτερικοί κραδασμοί 

Εν τω μεταξύ συνεχίζονται οι κραδασμοί στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο που προκάλεσε η αρχική τοποθέτηση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Νίκου Ξυδάκη «Δεν είναι τίποτα τραγικό, δεν είναι έλλειψη σεβασμού να διαβαστεί ένα θρησκευτικό κείμενο...Έλλειψη σεβασμού θα ήταν να γίνουν απρέπειες…». Παρά το “άδειασμα” από την κυβερνητική εκπρόσωπο και την δική του υπαναχώρηση η συντονίστρια Εξωτερικών της ΝΔ, Ντόρα Μπακογιάννη κατέθεσε επίκαιρη ερώτηση προς τον πρωθυπουργό στην οποία επισημαίνει ότι οι δηλώσεις Ξυδάκη είχαν αποτέλεσμα να δημιουργηθεί σύγχυση και να σταλούν λάθος μηνύματα στη γειτονική χώρα και ρωτά “ Ποια είναι τελικά η θέση της κυβέρνησης στο ζήτημα της αλλαγής χαρακτήρα της Αγίας Σόφιας; Σε ποιες ενέργειες προτίθεται να προβεί η κυβέρνηση προκειμένου να διασφαλίσει το χαρακτήρα της Αγίας Σοφίας ως συμβόλου της Χριστιανοσύνης και ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς;”.

Το θέμα όμως απέκτησε και ενδοκυβερνητική διάσταση με την δήλωση του βουλευτή των ΑΝΕΛ Δημήτρη Καμμένου στην οποία καταφέρεται εναντίον του Νίκου Ξυδάκη: «Η απόφαση του Υπουργείου Εξωτερικών να εκδώσει ανακοίνωση αργότερα δεν αναιρεί σε καμία περίπτωση τη δήλωση του αναπληρωτή Υπουργού ο οποίος δεν θεωρεί έλλειψη σεβασμού να διαβάζεται το Κοράνι μέσα στην Αγιά Σοφία».