Φουστανέλα, Ελλάς και μαθήματα Δημοκρατίας

Χαρισματικός, άμεσος, προσηνής και άκρως επικοινωνιακός ο απερχόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα δεν έδωσε σήμερα μόνο ένα λόγο δημοκρατίας από τη χώρα που τη γέννησε, όπως τόνισε, αλλά και ένα μάθημα επικοινωνιακής πολιτικής.

Χαρίζοντας μας μια αίσθηση μεγαλείου ή τέλος πάντων πρόσκαιρης χαράς, αποζημίωσε απόλυτα όλους εμάς που βρεθήκαμε στην ολοκαίνουργια όπερα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος που έμελε να εγκαινιαστεί με τον πιο λαμπερό πρωταγωνιστή της πολιτικής σκηνής: τον πιο δημοφιλή ίσως πολιτικό σήμερα παγκοσμίως.

Αν κάτι άφησε πάντως η ομιλία αυτή, εκτός από συγκίνηση που οι λέξεις «Αθήνα», «Δημοκρατία» ακόμα και «σπανακόπιτα» ή «φουστανέλα» ακούγονταν στα ελληνικά, είναι το σύνθημα ότι όλοι μας αξίζει να αγωνιζόμαστε για αυτό που εμείς οι Έλληνες μάθαμε πρώτοι από όλους: τον δήμο και το σύνολο. Σε αντίθεση με προηγούμενους λόγους του Ομπάμα που έθιγαν επίμαχα ζητήματα όπως το μεταναστευτικό ή η παγκόσμια οικονομία, σε αυτόν τον άκρως συμβολικό λόγο ο ίδιος θέλησε να παραδώσει στην ανθρωπότητα έναν αξιακό μάθημα για τον οποίο θα τον θυμούνται ως καταλυτική σφραγίδα: για το ότι ήταν ο πλανητάρχης που τίμησε και εκτίμησε όσο κανείς την δημοκρατία, την πολιτική - και τη διπλωματία. Και αυτά ανέφερε ως σημεία-κλειδιά λίγο μετά από την άνοδο του στον Ιερό Βράχο-και όχι τυχαία.



Λίγο μετά από την επίσκεψη του στην Ακρόπολη και καθώς έμπαινε αεράτος στην αίθουσα χαιρέτισε με ένα απλό «γειά» σας και «καλησπέρα Ελλάδα», αρκετά για να ξεσηκώσουν θύελλα χειροκροτημάτων - ειδικά από τα πάνω διαζώματα όπου κάθονταν όχι οι πολιτικο,ί αλλά κι οι επίσημοι με τις προσκλήσεις.

Περιττό να αναφερθεί ότι από νωρίς-ήδη από τις 11 το πρωί είχε δημιουργηθεί το αδιαχώρητο στην είσοδο της Λυρικής Σκηνής καθώς ήταν τεράστιες οι ουρές με εκείνους που περίμεναν να περάσουν από τους ελέγχους. Γυναίκες ντυμένες στην τρίχα και άνδρες με γραβάτες και επίσημα πανωφόρια έδιναν στην εκδήλωση μια διάσταση γιορτής και μιας επισημότητας από αυτές που σπάνια γνωρίζει η πόλη αψηφώντας το τσουχτερό κρύο. Ένα ελικόπτερο πετούσε από ψηλά, αστυνομία είχε αποκλείσει το μέρος και όποιος είχε την ατυχία να μεταφέρει μαζί του καμία κολόνια την είδε να πετάγεται στο καλάθι των αχρήστων (αφού απαγορεύονταν αυστηρά τα υγρά και τα εύφλεκτα υλικά).



Οι αυστηροί έλεγχοι ωστόσο αποζημίωσαν όλους όσοι βρέθηκαν στην ολοκαίνουργια αίθουσα όπου είχαν φτάσει από νωρίς το πλήθος επισήμων: από Υπουργούς μέχρι βουλευτές και ηθοποιούς, συγγραφείς και επωνύμους που ήθελαν να δουν από κοντά τον Αμερικανό Πρόεδρο. Κάποιο πρόβλημα πρέπει να δημιουργήθηκε με τη θέση του Καμμένου - αφού ένα πηγαδάκι είχε συγκεντρωθεί γύρω από τον Υπουργό Άμυνας όπως και τον Υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής Νίκο Παππά - αλλά λύθηκε γρήγορα και όλοι οι Υπουργοί που κάθονταν στην κεντρική πλατεία είχαν δημιουργήσει τις δικές τους παρέες.



Τελευταίος στην αίθουσα έφτασε, όπως ήταν αναμενόμενο, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, λίγο πριν τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, ενώ πολυάριθμη ήταν η παρουσία της νεολαίας - κάτι που ζήτησε και ο ίδιος ο Μπαράκ Ομπάμα. Μαθητές του Κολλεγίου Αθηνών, φοιτητές και μαθητές με τις στολές των σχολών τους χάρισαν ένα πανηγυρικό κλίμα χειροκροτώντας θερμά-όπως και κάποιοι μετανάστες-κοπέλες με μαντήλες, κοπέλες με παραδοσιακές στολές της Αφρικής. Όχι τυχαία λοιπόν η αναφορά στον Γιάννη Αντετοκούμπο τον οποίο επικαλέστηκε ως παράδειγμα δύναμης και αποφασιστικότητας ο Πρόεδρος η οποία προκάλεσε καθολικές επευφημίες. 

«Πολεμάμε κατά των πιθανοτήτων και νικάμε» θα συμπληρώσει ο Ομπάμα λίγο αργότερα, σε συνέχεια των χτεσινοβραδινών αναφορών του στον «Επιτάφιο» του Περικλή - με την υπογραφή του Θουκυδίδη. Αλλά δεν ήταν μόνο ο ιστορικός που πρωταγωνίστησε στις αναφορές του που περιλάμβαναν όλο το φάσμα της Αρχαίας και Σύγχρονης Ελλάδας-από τον Ευριπίδη έως τον Πλάτωνα και τον Περικλή, τον αρχαίο «δήμο» και το «φιλότιμο». Ειδικά η επίκληση του «φιλότιμου» ως ακραιφνώς πολιτικής έννοιας ενθουσίασε το κοινό που χειροκρότησε θερμά, όπως κι όταν είπε πως «οι ΗΠΑ ευγνωμονούν θερμά τους Έλληνες για τη φιλία τους». 
Μια φιλία που φάνηκε να μετράει παραπάνω από τυπικά  για τον ίδιο ο οποίος δεν έπαψε να δείχνει ιδιαίτερα συγκινημένος από τα χειροκροτήματα, τα συνθήματα και τις εκδηλώσεις αγάπης.



Το ακροατήριο σηκώθηκε όρθιο χαιρετώντας επί ώρα κατά την είσοδό του και χρειάστηκαν αρκετά λεπτά για να αποφασίσει να καθίσει: «Έχουμε χρέος στην Ελλάδα για ένα πολύτιμο δώρο: την ελεύθερη βούληση» είπε ήδη από την αρχή της ομιλίας του και φάνηκε να το εννοεί. «Χάρη στην Ελλάδα έχουμε την αλήθεια και την πίστη ότι έχουμε ελεύθερη βούληση. Εδώ ακριβώς πριν από 25 αιώνες στους βραχώδεις λόφους αυτής της πόλης γεννήθηκε η Δημοκρατία. Το κράτος». Και όλα αυτά φυσικά τα είπε στα ελληνικά.

«Οφείλουμε στην Ελλάδα τη βούληση, την αλήθεια και την πίστη»
Ακόμα λοιπόν και αν όλα αυτά μοιάζουν εύλογα για κάποιον που επισκέπτεται την Ελλάδα, να θυμίσουμε ότι κανένας ξένος ηγέτης των τελευταίων ετών δεν έχει μπλέξει έναν τέτοιο εγκωμιαστικό λόγο για τη χώρα μας-ούτε καν για λόγους επίφασης. Τις ελληνικές λέξεις, σημειωτέον, ο Ομπάμα δεν τις είπε διαβάζοντας κάποιο κείμενο, αλλά με την καρδιά του. Όπως λένε και στα αγγλικά -από καρδιάς- δηλαδή απέξω, από την αρχή μέχρι το τέλος, μιλώντας συγκροτημένα, με άνεση και συγκίνηση, με ένα πάθος που δεν ταιριάζει σε έναν ψυχρό πολιτικό - αλλά σε έναν πραγματικό και ουσιαστικό φιλέλληνα. Εξάλλου η φόρτιση ήταν διάχυτη και στην αίθουσα καθώς ο κόσμος δεν έδειξε να κάνει το παραμικρό σχόλιο, να προξενεί τον παραμικρό θόρυβο καθ’όλη τη διάρκεια της ομιλίας παρακολουθώντας με δέος σε κάθε του λέξη. Είναι ίσως η πρώτη φορά σε δημόσια συνάθροιση που δεν ακούστηκε ούτε καν βήξιμο, ούτε διαμαρτυρία για το γεγονός ότι για λόγους ασφαλείας δεν μπορούσε κανείς να κινηθεί μέσα στο θέατρο, ούτε καν να μπει και να βγει χωρίς ειδική άδεια.



Τα κινητά ήταν καθ’όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης, για λόγους ασφαλείας, απενεργοποιημένα αλλά κανείς να έδειχνε να θέλει να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο. Η μόνη επαφή ήταν με τη σκηνή και με τα εκατοντάδες κινητά και τα φλάς που άστραφταν διαρκώς μέσα στο σκοτάδι. Θέλοντας να δώσει με τον πλέον εμφανή τρόπο μια καθολική διάσταση στον λόγο του ο Ομπάμα μας παρότρυνε να ξαναγίνουμε σκεπτόμενοι άνθρωποι, επαναστάτες και πολίτες να ξαναβρούμε τις χαμένες συλλογικότητες και να νιώσουμε ξανά τα καλά της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, της συμμετοχικότητας.



«Κάποτε ένας Έλληνας σήκωσε ψηλά το λάβαρο της Επανάστασης» είπε. «Σε κάποιες χώρες υπάρχουν εκλογές αλλά δεν υπάρχει δημοκρατικό πολίτευμα. Οι δημοκρατικές χώρες όμως είναι πιο δίκαιες. Οι δημοκρατικές χώρες είναι το συνώνυμο της ευημερίας».  Εννοείται βέβαια πως φρόντισε, με το λόγο του, να θέσει και τις προϋποθέσεις ώστε να μπορέσουν οι χώρες αυτές να απολαύσουν την ευημερία όπως είναι η οικονομική σταθερότητα και η ισονομία, ο διαχωρισμός των εξουσιών, η ανεξάρτητη δικαιοσύνη και τα ελεύθερα μέσα ενημέρωσης τα οποία θα μπορούν να ασκούν κριτική στην εξουσία. Νοήματα ευνόητα μεν, δύσκολα δε για τους σύγχρονους πολιτικούς που προτιμούν να γυρίζουν την πλάτη στον πολίτη και να μην ασκούν καμία αυτοκριτική.



Ο ίδιος πάντως ο πλανητάρχης φρόντισε να κάνει τη δική του λέγοντας πως στην καριέρα του έκανε λάθη αλλά πίστεψε και άσκησε πολιτικές «που δείχνουν ένα μονοπάτι». Πόσοι αλήθεια είναι οι πολιτικοί που πραγματικά μπορούν να δείξουν ένα μονοπάτι σήμερα; Και πόσο είναι αυτοί που όταν λένε «Ζήτω η Ελλάς!» όπως έκανε ο Μπάρακ Ομπάμα φεύγοντας πραγματικά να το εννοούν;

Δείτε ολόκληρη την ομιλία του Μπαράκ Ομπάμα