Κυπριακό: Η επόμενη μέρα και το «φάντασμα» Ερντογάν στις διαπραγματεύσεις

Ο εκβιασμός που επιχείρησαν η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι στο Mont Pelerin της Ελβετίας, ώστε να παγιδεύσουν τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη σε μια διαδικασία από την οποία η Λευκωσία θα είχε μόνο να χάσει, οδήγησε στο «ναυάγιο» της διαπραγμάτευσης για την εδαφική πτυχή του Κυπριακού.

Η τουρκική πλευρά ήθελε να οριστεί ημερομηνία πενταμερούς (πολυμερούς ή διεθνούς) διάσκεψης με ανοικτό το εδαφικό, ώστε να υπάρξει διαδικασία πάρε - δώσε με τα θέματα της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Όταν διαπίστωσε ότι κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό από τον Νίκο Αναστασιάδη, ο Μουσταφά Ακιντζί υπαναχώρησε και στα θέματα του εδαφικού και εκεί έπεσε η αυλαία στο Mont Pelerin. 
 

«Τεχνητή αναπνοή»

Ενώ την Τρίτη τα ξημερώματα οι εξελίξεις έδειχναν ότι η διαδικασία των διαπραγματεύσεων ήταν κλινικώς νεκρή, η πόρτα για να μην εκπνεύσει, έμεινε ανοικτή με την αναφορά που υπήρξε στο κοινό ανακοινωθέν για «ανασκόπηση των εξελίξεων» από τους δύο ηγέτες ώστε να αποφασιστούν τα περαιτέρω βήματα. 

Ο διεθνής παράγοντας ήδη από χθες προσπαθεί με «τεχνητή αναπνοή» να διατηρήσει εν ζωή τις διαπραγματεύσεις καλώντας τα «δύο μέρη» να μην εγκαταλείψουν την προσπάθεια και να συνεχίσουν. Ωστόσο το γυαλί έχει ραγίσει και το καλό κλίμα που αποτέλεσε κινητήρια δύναμη των διαπραγματεύσεων αποτελεί παρελθόν. Μοιραία έχει διαταραχθεί και η προσωπική φιλική σχέση Αναστασιάδη - Ακιντζί στην οποία είχαν επενδυθεί πολλά.
 

Το «φάντασμα» Ερντογάν

Όλοι γνώριζαν πως για να επιτύχει η διαπραγμάτευση δεν αρκούσε η καλή θέληση και η βούληση του Μουσταφά Ακιντζί, καθώς οι Τουρκοκύπριοι είναι δέσμιοι, ίσως και όμηροι της Τουρκίας. Ωστόσο αναμενόταν ότι ο Μουσταφά Ακιντζί θα είχε μεγαλύτερη αυτονομία από αυτή των προκατόχων του. Ενδεχομένως να το επιδίωξε αλλά, δεν τα κατάφερε. Η «γενναία» πρωτοβουλία του στην πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων στο Mont Pelerin να δεχθεί την επιστροφή της κωμόπολης της Μόρφου στην ελληνοκυπριακή πλευρά δεν χαροποίησε την Άγκυρα, η οποία όπως αναφέρουν πληροφορίες από τουρκοκυπριακές πηγές, διαμήνυσε στον Τουρκοκύπριο ηγέτη ότι πρέπει να βρει τρόπο να πάρει πίσω την προσφορά, χωρίς όμως να δείξει ότι αναιρεί τη θέση του. Ουσιαστικά ο Ακιντζί βρέθηκε προχθές στο Mont Pelerin σε διατεταγμένη υπηρεσία με το «φάντασμα» του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερτογάν να πλανιέται στην αίθουσα των διαπραγματεύσεων. Αυτός ήταν και ο λόγος που επέμενε στον περιορισμό του αριθμού των Ελληνοκυπρίων προσφύγων που θα επέστρεφαν στις περιουσίες τους υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση. Ήξερε ότι οι αριθμοί που πρότεινε ουσιαστικά αναιρούσαν την επιστροφή της Μόρφου και έτσι θα «διόρθωνε» το λάθος που εκνεύρισε τον Ερντογάν. 

 
Blame game

Το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης στο Mont Pelerin φαίνεται πως ήταν προδιαγεγραμμένο αφού ενώ η συζήτηση συνεχιζόταν οι Τουρκοκύπριοι δημοσιογράφοι λάμβαναν sms στα κινητά τους ότι επήλθε ναυάγιο. Μάλιστα όταν ενημερώθηκε ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος έθεσε θέμα στον ειδικό σύμβουλο του ΓΓ του ΟΗΕ και διαμαρτυρήθηκε. Η τουρκοκυπριακή αντιπροσωπεία αντί απάντησης δήλωνε άγνοια. Από το σημείο αυτό και μετά άρχισε το παιχνίδι επίρριψης των ευθυνών για το «ναυάγιο». Πρώτος ο εκπρόσωπος του Μουσταφά Ακιντζί, Μπαρίς Μπουρτζιού δήλωσε ότι οι θέσεις του Νίκου Αναστασιάδη ήταν μαξιμαλιστικές και η Ελλάδα δεν έδειχνε θέληση να βάλει νερό στο κρασί της για το θέμα των εγγυήσεων ώστε να οριστεί ημερομηνία για πολυμερή διάσκεψη. Ακολούθησαν στο ίδιο μήκος κύματος διαρροές από άλλα μέλη της Τουρκοκυπριακής αντιπροσωπείας και δηλώσεις του ίδιου του Μουσταφά Ακιντζί που επέστρεψε χθες στα κατεχόμενα. 

Η ελληνοκυπριακή πλευρά απέφυγε τους υψηλούς τόνους και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης σημείωσε πως στο Mont Pelerin υπήρξε αποτυχία γιατί η Τουρκοκυπριακή πλευρά προέβαλλε θέσεις που απείχαν σημαντικά από αυτές που είχαν τεθεί ως στόχος για να υπάρξει συμφωνία.

Από τη πλευρά τους τα Ηνωμένα Έθνη κρατάνε τη πόρτα του διαλόγου ανοιχτή αποφεύγοντας σε αυτή τη φάση να επιρρίψουν ευθύνες.
 

Δύσκολη περίοδος

Σήμερα αναμένεται να απευθυνθεί στον λαό με διάγγελμα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης για να εξηγήσει τι συνέβη στο Mont Pelerin και να απαντήσει στα όσα έχουν ακουστεί από τη τουρκοκυπριακή πλευρά. Αναμένεται πως θα δηλώσει έτοιμος να συνεχίσει τον διάλογο χωρίς όμως εκβιασμούς εκ μέρους της τουρκικής πλευράς, όπως η απαίτηση για πενταμερή διάσκεψη στην οποία θα συζητηθούν και άλλα θέματα πλην της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Χθες είχε επικοινωνία με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα ώστε Αθήνα και Λευκωσία να συντονιστούν για να συναποφασίσουν τα επόμενα βήματα. 

Ο ένας μήνας που μένει ως το τέλος του 2016 θεωρείται καθοριστικός αφού από το 2017 θα υπάρξουν σημαντικές διαφοροποιήσεις που θα δυσκολέψουν τη κατάσταση.  Η αλλαγή φρουράς στη Γραμματεία του ΟΗΕ και στον Λευκό Οίκο εκ των πραγμάτων δεν θα επιτρέψουν άμεση εμπλοκή στη διαδικασία και θα παγώσουν τις εξελίξεις. Την ίδια στιγμή μέσα στο 2017 αναμένεται να γίνουν γεωτρήσεις στη κυπριακή ΑΟΖ με την Τουρκία να απειλεί με νέα έξοδο του «Μπαρμπαρός» και δημιουργία έντασης. Παράλληλα η Κυπριακή Δημοκρατία θα εισέλθει σε προεκλογική χρονιά για τις Προεδρικές εκλογές του 2018 με κίνδυνο οι εξελίξεις στο κυπριακό να περάσουν σε δεύτερη μοίρα.
 

Ελλάδα - Τουρκία

Μια ενδεχόμενη συνάντηση Τσίπρα - Ερντογάν δεν μπορεί να προβλεφθεί αν θα υποβοηθήσει η θα δημιουργήσει μεγαλύτερη ένταση, αφού οι θέσεις στα θέματα των εγγυήσεων και της ασφάλειας είναι εκ διαμέτρου αντίθετες με τις δύο πλευρές να έχουν θέσει κόκκινες γραμμές που περιορίζουν τα περιθώρια ελιγμών. Η Ελλάδα έχει ξεκαθαρίσει ότι θα πάει σε μια πολυμερή διάσκεψη για το Κυπριακό μόνο για να αποφασιστεί ο τερματισμός των εγγυήσεων και η αποχώρηση όλων του τουρκικών στρατευμάτων. Από την πλευρά της η Τουρκία δηλώνει ότι δεν συζητάει τερματισμό εγγυήσεων ούτε πλήρη αποχώρηση στρατευμάτων. Ακόμη και η σύνθεση αυτής της διάσκεψης μπορεί να δημιουργήσει νέα κρίση, καθώς η ελληνοκυπριακή πλευρά απορρίπτει κάθε σκέψη όπως αυτή είναι πενταμερής (Ελληνοκύπριοι – Τουρκοκύπριοι, Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία) και εισηγείται μια μία διάσκεψη στην οποία θε μετέχει η ΕΕ τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και η Κυπριακή Δημοκρατία ως το μοναδικό υποκείμενο διεθνούς δικαίου στη Κύπρο. Η συμμετοχή μόνο Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εμπεριέχει τον κίνδυνο εξίσωσης της νόμιμης και αναγνωρισμένης Κυπριακής Δημοκρατίας με το ψευδοκράτος.

 
Προβληματισμός για την επόμενη μέρα

Tα επόμενα βήματα της Λευκωσίας εξετάστηκαν χθες σε σύσκεψη του Κύπριου Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη με τους στενούς του συνεργάτες. Η ελληνοκυπριακή πλευρά παρά την απογοήτευση της επιθυμεί συνέχιση της διαδικασίας και αυτό θα επιδιώξει. Παράλληλα ο κ. Αναστασιάδης θα ενημερώσει τις ηγεσίες των κομμάτων ώστε να επιδιωχθεί η μίνιμουμ συνεννόηση στο εσωτερικό μέτωπο το οποίο είναι διασπασμένο.

Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, υποδεικνύοντας ότι θα πρέπει να αποφεύγονται δηλώσεις και αντιδηλώσεις που δυναμιτίζουν το κλίμα σημείωσε πως θα πρέπει να κρατηθεί ζωντανή η διαδικασία των συνομιλιών, γιατί μόνο μέσα από το διάλογο θα καταφέρουμε να επανενώσουμε την πατρίδα μας.

Ο Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Άντρος Κυπριανού σημείωσε πως δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να χάσουμε την ελπίδα μας για το πισωγύρισμα το οποίο έχει προκύψει στις συζητήσεις στο Mont Pelerin, τονίζοντας ότι θα πρέπει να εντατικοποιηθεί ακόμη περισσότερο η προσπάθεια, ώστε να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις το συντομότερο δυνατό, με στόχο να ξεπεραστούν τα εμπόδια.

Τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούν ενημέρωση και υποδεικνύουν πως πρέπει να υπάρξει αλλαγή στρατηγικής και τακτικής.
 

Ακιντζί: Παιχνίδι εντυπώσεων

Με την επιστροφή του χθες από την Ελβετία στα κατεχόμενα ο Μουσταφά Ακιντζί προσπάθησε να φορτώσει στον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη το «ναυάγιο» στις συνομιλίες στο Mont Pelerin. «Θα ήθελα να σας φέρω καλύτερα νέα και επειδή δεν μπόρεσα να το κάνω λυπάμαι», ανέφερε στις πρώτες του δηλώσεις. Επανέλαβε ότι υπήρξε σοβαρή πρόοδος στη συζήτηση των πρώτων τεσσάρων κεφαλαίων (Διακυβέρνηση, ΕΕ, Οικονομία, Εξουσίες) και γι` αυτό κατέστη δυνατό να περάσουν στο εδαφικό. Υπάρχουν βέβαια, πρόσθεσε, κάποια σημαντικά για την τουρκοκυπριακή  πλευρά σημεία στα τέσσερα πρώτα κεφάλαια που δεν έχουν επιλυθεί, αλλά η πρόοδος είναι δεδομένη.

Ο Μουσταφά Ακιντζί αναφέρθηκε σε συνάντηση του Έλληνα Πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου που θα γίνει και σημείωσε ότι πρώτη φορά έγινε ανταλλαγή απόψεων και αναφέρθηκε σε ημερομηνία για την πενταμερή διάσκεψη και μάλιστα εντός Δεκεμβρίου. Αναφερόμενος στη συζήτηση των κριτηρίων του εδαφικού, ο κ. Ακιντζί είπε ότι «δεν μπόρεσε να υπάρξει ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα και δεν μπορέσαμε να περάσουμε σε μια πενταμερή διάσκεψη και να ανακοινωθεί η ημερομηνία για αυτή. Ο λόγος είναι απλός και ξεκάθαρος. Κρίμα γιατί οι συνομιλητές μας έκαναν προσπάθεια όπως το εδαφικό, που ήταν ένα από τα θέματα που θα διαμορφώνονταν τελικά στις διαπραγματεύσεις που θα γίνονταν σε διαφορετικά τραπέζια στην πενταμερή, ολοκληρωθεί υπέρ τους, ακόμη από την αρχή, και να αποδυναμωθεί η δύναμη της τουρκοκυπριακής πλευράς». Η ελληνοκυπριακή πλευρά, πρόσθεσε, επέμενε να ολοκληρωθεί το θέμα του χάρτη όπως ήθελε αυτή, αντί ενός αρχικού χάρτη που θα τύγχανε διαπραγμάτευσης στην πενταμερή, όπως επέμεινε και στο θέμα του αριθμού των ατόμων που θα επιστρέψουν στα υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση εδάφη. Την ίδια συμπεριφορά, είπε, είχε και η Ελλάδα στο θέμα των εγγυήσεων και της ασφάλειας, που ήθελε να πάει σε πενταμερή εφόσον ακυρωθούν οι εγγυήσεις και αποσυρθεί ο τουρκικός στρατός.

«Δηλαδή πριν πάνε στις συνομιλίες ήθελαν να διασφαλίσουν το αποτέλεσμα, να πάρουν από την αρχή, τέτοιες προϋποθέσεις δεν μπορούν να υφίστανται», σημείωσε. Η πρώτη ημέρα στη δεύτερη φάση του Mont Pelerin, πρόσθεσε, αναλώθηκε σε αυτό το θέμα, γιατί εάν συμφωνούσαν στα κριτήρια του εδαφικού και έφταναν να τα αποτυπώσουν σε χάρτη θα καθόριζαν την ημερομηνία και τον τύπο της διάσκεψης.