Στο Βερολίνο ο «μποναμάς» - Μέρκελ: Δεν θα αναμειχθώ σε αυτό

Με την διανομή των 617 εκατομμυρίων ευρώ στους συνταξιούχους, ο Αλέξης Τσίπρας έκανε μία κίνηση υψηλού ρίσκου: προκάλεσε κρίση στις σχέσεις με τους δανειστές, διακινδυνεύοντας μία ρήξη με καταστροφικές συνέπειες, με στόχο να βελτιώσει τα δημοσκοπικά ποσοστά της κυβέρνησης και (ή) να προετοιμάσει ηρωική έξοδο μέσω εκλογών. 

Οι οιωνοί δεν είναι καλοί καθώς, παρά την στήριξη των Ευρωπαίων Σοσιαλδημοκρατών, οι θεσμοί στην έκθεσή τους προς τον ESM «εξέφρασαν την έντονη ανησυχία τους σε σχέση με τα προτεινόμενα μέτρα».

Εκ πρώτης η κίνηση του Αλέξη Τσίπρα, φαίνεται να του βγαίνει καθώς στο εξωτερικό πέτυχε την στήριξη των Ευρωπαίων Σοσιαλδημοκρατών απέναντι στον Σόιμπλε, ενώ στο εσωτερικό πέρα από την αποδοχή των συνταξιούχων, εμφάνισε την αξιωματική αντιπολίτευση να ευθυγραμμίζεται με την γραμμή Σόιμπλε και να αρνείται ακόμη και αυτό το πενιχρό βοήθημα. Επιπλέον η Κομισιόν διά του Πιερ Μοσκοβισί, στράφηκε εναντίον του Eurogroup. 

Στο βάθος όμως βρίσκεται το πραγματικό διακύβευμα που είναι η διαπραγμάτευση για την δεύτερη αξιολόγηση, η οποία ουσιαστικά έχει «παγώσει». Το εάν η κυβέρνηση κερδίσει αυτό τον γύρο με τον Σόιμπλε θα φανεί από το εάν η αξιολόγηση -που ήδη έχει καθυστερήσει-, κλείσει μέσα στον Ιανουάριο, στο Eurogroup της 26/1, δίχως νέα εξοντωτικά μέτρα όπως ζητά το ΔΝΤ, προκειμένου να καλυφθεί το υπερβολικό πλεόνασμα του 3,5% στο οποίο επιμένει το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών. Στο πλέον πιθανό σενάριο η αξιολόγηση θα παραταθεί μέχρι το Μάρτιο και στο αρνητικό, ο Σόιμπλε θα την αναβάλει μέχρι τον Ιούνιο, ξαναφέρνοντας στο προσκήνιο το σχέδιο για το Grexit που έχει βάλει μεν στο συρτάρι αλλά δεν έχει εγκαταλείψει. Κυβερνητικές πηγές πάντως, έλεγαν ότι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, οι ευρωπαίοι σοσιαλιστές έχουν την δυνατότητα να “κοντύνουν” τον Σόιμπλε, και η Άνγκελα Μέρκελ που θα έχει τον τελευταίο λόγο να πετύχει μία νίκη κάτα του ισχυρού υπουργού της. 

Σοσιαλδημοκράτες εναντίον Ντάισενμπλουμ και Σόιμπλε

Μετά την εξαγγελία των μέτρων και τις δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα από τη Νίσυρο -για ανόητους τεχνοκράτες καθώς και ότι δεν θα ρωτήσει κάνεναν για τις παροχές-, ο Σόιμπλε ενεργοποίησε το Eurogroup μέσω του Ντάισενμπλουμ και πάγωσε την θετική απόφαση για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για ελληνικό χρέος. Τυπικά η ελληνική κυβέρνηση έχει το δίκιο με το μέρος της, οι παροχές δεν σχετίζονται με την δεύτερη αξιολόγηση αλλά με το υπερπλεόνασμα του 2016, ενώ τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος όπως επισήμανε και ο Επίτροπος Μοσκοβισί έπρεπε να έχουν ήδη ακολουθήσει την πρώτη αξιολόγηση. Επάνω σε αυτό βασίστηκαν οι ευρωομάδες των Σοσιαλιστών, της Αριστεράς και των Πρασσίνων που υπέβαλαν αίτημα να συγκληθεί η διάσκεψη των προέδρων του ευρωκοινοβουλίου προκειμένου να «δικαιολογηθεί και να απολογηθεί» ο Ντάισενμπλουμ για το πάγωμα των βραχυπρόθεσμων μέτρων. Το αίτημα μάλιστα υποστήριξε ο επικεφαλής της ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών, Ούντο Μπούλμαν ο οποίος δήλωσε: «Φρονούμε, ότι ο κ. Ντάισελμπλουμ οφείλει να αποσύρει αυτή την απόφαση» και ζήτησε «ει δυνατόν, την επόμενη εβδομάδα, να συγκληθεί αυτή η έκτακτη συνεδρίαση και να κληθεί και ο κ. Γιούνκερ εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να τοποθετηθεί για την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα, και για το εάν και κατά πόσον ανταποκρίνεται η Ελλάδα στις υποχρεώσεις της». Η πρόεδρος της Ευρωομάδας της Αριστεράς Γκάμπι Τσίμερ ανακοίνωσε την υποστήριξη στην πρόταση των Σοσιαλδημοκρατών, και δήλωσε: «Πρόκειται για ζωές στην Ελλάδα και στην ΕΕ. Είτε σας αρέσει είτε όχι. Τίθεται το θέμα της κοινής αλληλεγγύης. Και δεν επιτρέπεται κάποιοι κύριοι μεμονωμένοι, είτε λέγονται Σόιμπλε είτε διαφορετικά, να συμπεριφέρονται έτσι, θέλοντας να εκθέσουν την ελληνική κυβέρνηση και αφαιρώντας μας τη δυνατότητα δράσης που έχουμε για να οικοδομήσουμε από κοινού την Ευρωπαϊκή Ένωση». Την ελληνική κυβέρνηση όμως στήριξε και ο πρόεδρος του ευρωκοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς μετά την χθεσινή συνάντηση με τον Αλέξη Τσίπρα. Επίσης ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δήλωσε: «Δεν μπορούμε να ζητήσουμε από την Ελλάδα επιπλέον προσπάθειες που ξεφεύγουν από το πλαίσιο των προηγούμενων συμφωνιών. Υπάρχει ανάγκη να ελαφρυνθεί το χρέος της Ελλάδας σε συνθήκες που πρέπει να εξειδικευτούν. Δεν πρέπει να προσθέτουμε αβεβαιότητα στην αβεβαιότητα, πρέπει να βρεθεί μια λύση, που θα επιτρέπει την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους».

Ο Επίτροπος Οικονομικών Μοσκοβισί τάχθηκε επίσης με την ελληνική κυβέρνηση και όπως διέρευσαν ελληνικές πηγές μετά την συνάντηση που είχε με τον Αλέξη Τσίπρα «Μόνο μία χώρα θέτει θέμα για τα μέτρα κοινωνικής στήριξης που ανακοίνωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός». Σύμφωνα με τις ίδιες κυβερνητικές πηγές, ο Γάλλος Επίτροπος εξέφρασε την πεποίθηση ότι η στάση αυτή παραβιάζει τη συμφωνία που, ούτως ή άλλως, προέβλεπε την άμεση εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, αμέσως μετά την πρώτη αξιολόγηση. Επιπλέον ο κ. Μοσκοβισί επανέλαβε στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα την εκτίμηση ότι είναι δικαίωμα της ελληνικής κυβέρνησης τα εν λόγω μέτρα, δεδομένου ότι «δεν έχει καμία επίπτωση στους στόχους της συμφωνίας η κοινωνική αναδιανομή της υπεραπόδοσης των εσόδων».

Η απάντηση Σόιμπλε 

Η απάντηση του Σόιμπλε ήλθε μέσω της έκθεσης των θεσμών προς τον ESM: «Σύμφωνα με την προκαταρκτική εκτίμηση των Θεσμών που υποβλήθηκε στα μέλη του ESM σήμερα τα προταθέντα μέτρα από την ελληνική κυβέρνηση εγείρουν σημαντικές ανησυχίες τόσο στην διαδικασία όσο και στην ουσία σε ότι αφορά τις δεσμεύσεις του μνημονίου, ειδικά σε ότι αφορά τις συντάξεις». Εξηγεί δε ότι «ενώ αυτά τα μέτρα μειώνουν το "μαξιλάρι ασφαλείας" σε ότι αφορά το δημοσιονομικό στόχο του 2016, δεν αναμένεται να αλλάξουν σημαντικά τα προβλεπόμενα δημοσιονομικά αποτελέσματα το 2017 και το 2018, αν και εγείρουν ρίσκα για τους στόχους, αν αυτά επεκταθούν και στο μέλλον». 

Σύμφωνα με πληροφορίες που μεταδίδει το Reuters την επόμενη εβδόμαδα αναμένεται να συγκληθεί το EuroWorking Group, προκειμένου να εξετάσει τη δυνατότητα «ξεπαγώματος» των βραχυπρόθεσμων μέτρων.

Ο πραγματικός κίνδυνος όμως είναι ο Σόιμπλε να σύρει την χώρα σε μία διαπραγμάτευση μέχρι τον Ιούνιο και στο τέλος να υποχρεωθεί η χώρα σε μία ταπεινωτική συμφωνία με σκληρά μέτρα 4,5 δις ευρώ για το 2019-2020, όπως ζητά το ΔΝΤ και με πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% για μια δεκαετία, όπως ζητά ο Σόιμπλε. Ευρωπαϊκές πηγές σημειώνουν ότι Σόιμπλε και Τόμσεν είναι σε αγαστή συνεργασία παρά τις εντυπώσεις και ότι εν τέλει ΔΝΤ και Βερολίνο θα τα βρουν, σε βάρος της Ελλάδας, όπως έγινε και με την πρώτη αξιολόγηση. 

Όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός από τις Βρυξέλλες είναι αντιδημοκρατικό να ζητείται από μία κυβέρνηση να νομοθετήσει μέτρα για το 2019-2020. Άλλο τόσο βέβαιο όμως είναι ότι ΔΝΤ και Σόιμπλε δεν διακατέχονται από δημοκρατικά αισθήματα. Η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι δύσκολα μία ελληνική κυβέρνηση θα νομοθετούσε μέτρα αυτού του είδους. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η προειδοποίηση του Ευκλείδη Τσακαλώτου ο οποίος από το Βερολίνο δήλωσε ότι η κυβέρνηση δεν θέλει εκλογές, «αρκεί να μην διεκδικήσει το ΔΝΤ περισσότερες περικοπές από αυτές που έχουν ήδη συμφωνηθεί».

Με την προσδοκία στη Μέρκελ 

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Αλέξης Τσίπρας εναποθέτει τις ελπίδες του στην σημερινή του συνάντηση στο Βερολίνο με την Άνγκελα Μέρκελ. Ωστόσο το κλίμα αυτή την φορά δεν είναι καλό. Χθες η καγκελάριος παρέπεμψε στις αποφάσεις του Eurogroup το ελληνικό θέμα. Ερωτώμενη μετά τη σύνοδο κορυφής πως κρίνει τις παροχές Τσίπρα και τι θα συζητήσει σήμερα με τον Έλληνα πρωθυπουργό απάντησε: «Υπάρχει κριτική για τις αποφάσεις, όπως το έκανε ξεκάθαρο και ο ESM. Θα συζητήσουμε το θέμα με τον κ. Τσίπρα, δεν έχω την πρόθεση να αναμειχθώ στις διαπραγματεύσεις για το ελληνικό πακέτο, αυτό είναι θέμα των υπουργών Οικονομικών και των θεσμών»

Καθώς το κόμμα της κυρίας Μέρκελ έχει προβλήματα με τους εταίρους της, Χριστιανοκοινωνιστές, λόγω της πολιτικής της στο προσφυγικό, δύσκολα θα ξέφευγε από τις γνωστές της θέσεις για την Ελλάδα αφού κάτι τέτοιο θα προκαλούσε επιπλέον αντιδράσεις στους ψηφοφόρους της. Αντίθετα η σκληρή γραμμή Σόιμπλε έναντι της Ελλάδας μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης για την προσέλκυση ψηφοφόρων. Εάν αυτοί οι υπολογισμοί επικρατούν στο Βερολίνο τότε ο Αλέξης Τσίπρας θα συναντήσει μία ψυχρή Μέρκελ. 

Η ελληνική κυβέρνηση κάνει μία διαφορετική ανάγνωση. Σημειώνει ότι την αντίθεση στον Σόιμπλε σήκωσαν όχι μόνο οι Γάλλοι Σοσιαλδημοκράτες που ούτως ή άλλως είναι σε αποδρομή, αλλά και οι Γερμανοί με πρώτο τον πρόεδρο της σοσιαλιστικής ομάδας Ούντο Μπούλμαν αλλά και τον Μάρτιν Σουλτς. Εάν η Μέρκελ  επιλέξει μία προσέγγιση με τους σοσιαλιστές, με τους οποίους θα συγκυβερνήσει ξανά τότε μπορεί να κάνει διαφορετικούς χειρισμούς και στο ελληνικό θέμα έναντι του Σόιμπλε. 

Εν πρώτοις, ο πρωθυπουργός αναμένεται να θέσει το ζήτημα που ανέκυψε μετά τις εξαγγελίες του για την ανακούφιση των χαμηλοσυνταξιούχων και του νησιωτικού πληθυσμού του Αιγαίου. «Η παρεξήγηση πρέπει να λυθεί», είναι η θέση της Αθήνας, που θα προσέλθει στην Καγκελαρία με βασικό επιχείρημα ότι το πρόγραμμα δεν τίθεται σε κίνδυνο από το συγκεκριμένο μέτρο που πήρε η κυβέρνηση. Η συνέπεια που έχει επιδείξει στην τήρηση των συμφωνιών θα είναι ένα ακόμη «όπλο» στην ελληνική «φαρέτρα», με τον πρωθυπουργό να αναμένεται να ζητήσει συνέπεια από όλες τις πλευρές, για παράδειγμα στη λήψη μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους.
 
Όμως, ένα βασικό επιχείρημα που θα χρησιμοποιήσει ο πρωθυπουργός, είναι ότι η συγκυρία δεν επιτρέπει πειραματισμούς: ο πόλεμος στη Συρία μαίνεται, το Κυπριακό έχει μπει στην κρισιμότερη φάση του, η ευρωπαϊκή οικονομία δεν έχει σταθεροποιηθεί και εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών -σε χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία- οδηγούνται το 2017 στις κάλπες. Συνεπώς, σύμφωνα με την ελληνική θεώρηση δεν υπάρχει η πολυτέλεια να μην κλείσει η αξιολόγηση τώρα.