«Τελειώνετε μέχρι τον Μάρτιο» το μήνυμα των Βρυξελλών

Παρότι Τσίπρας και Μέρκελ φέρονται να συμφώνησαν στη Μάλτα ως προς την αναγκαιότητα να κλείσει η αξιολόγηση εντός του Φεβρουαρίου, οι περισσότεροι που εμπλέκονται στις διαπραγματεύσεις συμφωνούν ότι χρονικά αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο.

Κάτι που εμμέσως παραδέχεται και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος με την επιστολή που απέστειλε στους ομολόγους του και στην οποία παραδέχεται ότι το 70% των συμφωνηθέντων μεταξύ κυβέρνησης και θεσμών παραμένει ακόμη σε εκκρεμότητα

. Στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 20 Φεβρουαρίου το πιθανότερο είναι, παρά τις κρυφές ελπίδες που τρέφουν στο Μαξίμου, να μην πάρουν οριστικές αποφάσεις για το ελληνικό πρόγραμμα, αλλά να παραπέμψουν τη λύση του προβλήματος ενδεχομένως σε κάποια έκτακτη συνεδρίαση στο πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου. Τουλάχιστον αυτό ελπίζει η ελληνική πλευρά. Σε κάθε περίπτωση, το επιτελείο του πρωθυπουργού δεν θα ήθελε οι αποφάσεις να μετατεθούν για αργότερα και οπωσδήποτε όχι μετά τις 15 Μαρτίου, ημερομηνία διεξαγωγής των ολλανδικών εκλογών. «Αν δεν έχει κλείσει η αξιολόγηση μέχρι τις 14 Μαρτίου, θα έχουμε πολύ μεγάλο πρόβλημα, καθώς η ολλανδική κάλπη το πιθανότερο είναι να μη δώσει τη νίκη στον νυν πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε, αλλά να βγάλει ενισχυμένο, αν και όχι αυτοδύναμο, τον ακροδεξιό Γκέερτ Βίλντερς, κάτι που εκ των πραγμάτων θα θέσει πρόσθετα εμπόδια στο να κλείσει η δική μας αξιολόγηση», μας λέει στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού. 

Τη διαπίστωση αυτή ασπάζονται και ανώτερα κυβερνητικά στελέχη του υπουργείου Οικονομικών και της αντιπροεδρίας της κυβέρνησης, τα οποία δεν κρύβουν την απαισιοδοξία τους εάν η αξιολόγηση δεν έχει κλείσει στις επόμενες 30 ημέρες. «Μετά τις ολλανδικές εκλογές ακολουθούν οι γαλλικές, που επίσης δεν ξέρεις τι αποτέλεσμα θα βγάλουν. Αν εκλεγεί η Λεπέν, η Ευρωπαϊκή Ενωση ουσιαστικά τελειώνει. Χωρίς γαλλογερμανικό άξονα και με τη Βρετανία σε διαδικασία αποχώρησης τελειώνουν Ευρωζώνη και Ενωση. Και φυσικά και η Ελλάδα, αφού κανείς δεν θα ενδιαφέρεται για το πρόγραμμα στήριξής της. Και πρέπει τότε όλα μαζί τα κόμματα να δούμε τι θα κάνουμε για να αποφύγουμε ακόμη και εθνικές περιπέτειες, αφού υπάρχει και ο αναθεωρητισμός του Ερντογάν σε ό,τι αφορά τα τουρκικά σύνορα σε Θράκη και Αιγαίο», μας λέει κορυφαίος  κυβερνητικός παράγοντας ο οποίος παρακολουθεί από κοντά τις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς.

Ο ηγεμονικός Τραμπ

Ωστόσο, πριν από τις ολλανδικές εκλογές, ακόμη και πριν από τη συνεδρίαση του Eurogroup, σήμερα συνεδριάζει η Εκτελεστική Επιτροπή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Στην κυβέρνηση περιμένουν με αγωνία την απόφαση. Η πιθανότητα το ΔΝΤ να αποφασίσει την αποδέσμευσή του από το ελληνικό πρόγραμμα είναι μικρή. Πάντως, όπως έχει ενημερώσει την κυβέρνηση ο Ελληνας εκπρόσωπος στο ΔΝΤ Μιχάλης Ψαλιδόπουλος, τα περισσότερα μέλη του Ταμείου και ιδίως οι εκπρόσωποι μεγάλων χωρών όπως η Ινδία και η Βραζιλία, παρά τις επιφυλάξεις τους, τάσσονται υπέρ της παραμονής του στο ελληνικό πρόγραμμα. Θεωρούν μάλιστα πως τα όσα εκφοβιστικά υποστηρίζει ο Πολ Τόμσεν δεν έχουν πρωτίστως στόχο να πλήξουν την Αθήνα, αλλά να στριμώξουν τον Σόιμπλε να αποδεχθεί τη μείωση του χρέους. 

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, αν το ΔΝΤ αποχωρήσει από το ελληνικό πρόγραμμα, θα θελήσει -και για εσωτερικούς λόγους της Γερμανίας (βλ. εκλογές)- να επιβάλει με κάθε τρόπο τη θέλησή του στην Αθήνα. Θα ζητήσει παράλληλα με τα υψηλά πλεονάσματα που έχουν συμφωνηθεί για μετά το 2018 να ληφθούν και να εφαρμοστούν όσα μέτρα -αξίας 4,5 δισ. ευρώ- προτείνει το ΔΝΤ για να είναι βιώσιμο το χρέος ακόμη κι αν ο ESM αναλάβει να παίξει αυτός τον ρόλο του Ταμείου. Δύο σε ένα δηλαδή. Ενδεχομένως, τα πράγματα να γίνουν και χειρότερα εάν, όπως έχει δηλώσει παλαιότερα, ζητήσει, σε περίπτωση αποχώρησης του ΔΝΤ, να φτιαχτεί εξαρχής ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα. Και λέμε «χειρότερα» γιατί αν έρθει τελικά ένα νέο μνημόνιο το περιεχόμενό του θα είναι πολιτικά δυσβάσταχτο όχι μόνο για την κυβέρνηση, αλλά για το σύνολο του πολιτικού συστήματος, ενώ -κι αυτό ίσως είναι το χειρότερο όλων- είναι μάλλον απίθανο να συνταχθεί και να υπογραφεί πριν από τις γερμανικές κάλπες του φθινοπώρου, οι οποίες επίσης είναι άδηλο τι αποτελέσματα θα βγάλουν. 

Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια του χρόνου. Αν δεν έχουμε πάρει τις δόσεις του δανείου, από τον Ιούνιο και μετά το Grexit θα κρούει έντονα τη θύρα, καθώς είναι αμφίβολο αν η χώρα θα μπορεί να εκπληρώσει τις διεθνείς οικονομικές της υποχρεώσεις με ό,τι αρνητικό αυτό συνεπάγεται για την οικονομική βιωσιμότητα και την εθνική της υπόσταση, αλλά και ευρύτερα για την Ευρωζώνη και την Ε.Ε. Στην ακραία περίπτωση που η αξιολόγηση δεν κλείσει και παραμείνει ανοιχτή μέχρι τον Ιούνιο (οπότε θα χρειαστούν περισσότερα από 6 δισ. ευρώ για να πληρωθούν δόσεις των δανείων), τότε, ακόμη κι αν δεν έχουν γίνει εκλογές και στην κυβέρνηση παραμένουν οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο πρωθυπουργός και το οικονομικό του επιτελείο θα παρακαλάνε γονυπετείς τον Σόιμπλε για να κλείσει η αξιολόγηση. Η κατάσταση στην οποία θα έχει περιέλθει η κυβέρνηση και πρωτίστως η χώρα θα προσομοιάζει, αν δεν είναι και χειρότερη, με το καλοκαίρι του 2015. Σε κάθε περίπτωση, η «κόντρα θανάτου» στο τρίγωνο ΔΝΤ - Σόιμπλε - Αθήνα θα είναι καταστροφική για την κυβέρνηση εάν διαρκέσει μέχρι τον Ιούνιο. 

Αυτός είναι και ο λόγος που ο κ. Τσίπρας και οι στενοί του συνεργάτες έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι η αξιολόγηση δεν μπορεί να καθυστερήσει κι άλλο. «Το αύριο θα είναι χειρότερο», μας λέει προβεβλημένο κοινοβουλευτικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο, μεταξύ άλλων, μας αποκαλύπτει ότι αυτή τη στιγμή οι περισσότεροι βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας επιθυμούν και πιέζουν την ηγεσία τους να κλείσει η αξιολόγηση ακόμη κι αν χρειαστεί να ληφθούν και επιπλέον, για μετά το 2018, μέτρα. Βεβαίως η αλήθεια είναι ότι υπέρ της νομοθέτησης νέων μέτρων τάσσονται και όσοι εκ των βουλευτών δεν πρόκειται να εκλεγούν εάν είχαμε σήμερα εκλογές. Και αυτοί δεν είναι λίγοι. Πιθανότατα, και εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ πάρει το ποσοστό που δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, να είναι και πάνω από 85. Αλλά και από αυτούς που δεν θα είχαν πρόβλημα εκλογής εάν στήνονταν τώρα κάλπες, οι περισσότεροι, επειδή είναι μέλη της κυβέρνησης, συμφωνούν να κλείσει τώρα η αξιολόγηση. Είναι πολύ λίγοι -ενδεχομένως λιγότεροι και από 20- αυτοί που θα επιθυμούσαν να πέσουν ηρωικά μαχόμενοι παρά να υποκύψουν στα τελεσίγραφα του Σόιμπλε και του Τόμσεν. 

Ελπίδες για ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης

Η πλειοψηφία των συνομιλητών του πρωθυπουργού δεν ενστερνίζεται την άποψη των «θερμοκέφαλων» που εισηγούνται στον Τσίπρα «να πάμε σε εκλογές σε κλίμα σύγκρουσης με τον Σόιμπλε και την εγχώρια διαπλοκή αλλά και πόλωσης με τη Ν.Δ. και τον Μητσοτάκη, επειδή είναι ο μόνος τρόπος να συγκρατήσουμε ένα ικανοποιητικό εκλογικό ποσοστό που θα μας κρατήσει σε πρωταγωνιστικό ρόλο στις μετεκλογικές εξελίξεις και την επόμενη μέρα στον προοδευτικό χώρο».

 Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας, όπως προκύπτει από τις συζητήσεις με τους στενούς του συνεργάτες αλλά και ανθρώπους των οποίων τη γνώμη υπολογίζει, θεωρεί πως εφόσον κλείσει η αξιολόγηση, αν όχι στις 20 Φεβρουαρίου το αργότερο στο πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου, και η χώρα ενταχθεί έστω και με μικρή καθυστέρηση στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, η πραγματική οικονομία της χώρας θα αρχίσει να βελτιώνεται, στην αρχή δειλά και μετά το καλοκαίρι με αναπτυσσόμενους ρυθμούς. Αυτός είναι και ο λόγος που προτιμά να κλείσει έστω και με σοβαρό πολιτικό κόστος την αξιολόγηση τώρα. Θεωρεί πως το κόστος θα είναι πρόσκαιρο και θα μπορέσει να το διαχειριστεί, ευελπιστώντας ταυτόχρονα ότι μέχρι τον Οκτώβριο του 2018 -δύο μήνες μετά την προβλεπόμενη λήξη του τρίτου μνημονίου, οπότε και σχεδιάζει να κάνει εκλογές- θα αποδώσει καρπούς. 

Στο σημείο αυτό σημειώνουμε ότι, σύμφωνα με συνομιλητή του πρωθυπουργού, «ο Αλέξης γνωρίζει πως τα καλά λόγια του Ολάντ και του Γκάμπριελ για την Ελλάδα κόντρα στη Μέρκελ και τον Σόιμπλε σε σημαντικό βαθμό λέγονται για να προσελκύσουν τους σοσιαλιστές και τους αριστερούς ψηφοφόρους εν όψει των εκλογών σε Γαλλία και Γερμανία. Οπως γνωρίζει και ότι οι ιδιαιτέρως υψηλοί τόνοι του Σόιμπλε, το τελευταίο διάστημα και ιδίως μετά την εκλογή Τραμπ και τις αρνητικές για το CDU δημοσκοπήσεις, που φέρνουν μάλιστα τον Σουλτς να κερδίζει έδαφος έναντι της Μέρκελ, γίνονται για να καθησυχάσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους και να αποτραπεί η μετακόμισή τους σε ακραία σχήματα όπως αυτό του AfD, το οποίο κερδίζει συνεχώς σε δημοτικότητα και πιθανότατα στις εκλογές θα βρεθεί στην τρίτη θέση με διψήφιο ποσοστό».

Δεν είναι όμως σε θέση να μας απαντήσει αν αυτή η παραδοχή θα οδηγήσει τον πρωθυπουργό και σε πολιτικό άνοιγμα στα κόμματα της αντιπολίτευσης, προκειμένου να υπάρξει εθνική συνεννόηση για να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα και δυσεπίλυτα προβλήματα στην περίπτωση που η αξιολόγηση δεν έχει ολοκληρωθεί εντός των προθεσμιών και το περιεχόμενό της δεν ικανοποιεί τη χώρα.  Ωστόσο, άλλος συνομιλητής του πρωθυπουργού, στον οποίο ταιριάζει και ο χαρακτηρισμός «γκρι κοστούμι της εξουσίας», δηλώνει σίγουρος ότι «η αξιολόγηση θα κλείσει. Ο Ντράγκι θα βάλει τη χώρα στην ποσοτική χαλάρωση και τον Σεπτέμβριο ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι και Λεβέντης θα κληθούν να μπουν στην κυβέρνηση, με τον Καμμένο να μένει εκτός, πιθανώς για να είναι κυβερνητικός εταίρος στην επόμενη κυβέρνηση, η οποία θα είναι της Δεξιάς». 

Ανεξάρτητα από τα σενάρια, το ερώτημα είναι τι μέτρα μπορεί να δεχτεί σήμερα η κυβέρνηση για να κλείσει η αξιολόγηση, όταν δέχεται το σφυροκόπημα από το σύνολο της αντιπολίτευσης. «Τα πάντα», απαντούν οι αισιόδοξοι. «Κανένα», απαντούν οι απαισιόδοξοι και όσοι, για πολιτικούς ή άλλους λόγους, δεν θέλουν να κλείσει. Η κυβέρνηση θα αποδεχθεί να πάρει μέτρα για να κλείσει η τρύπα των 700 εκατ. ευρώ που προβλέπει το ΔΝΤ ότι θα εμφανιστεί στον Προϋπολογισμό. Μπορεί να δεχτεί τη μείωση του αφορολόγητου ορίου υπό την προϋπόθεση, πρώτον, να ισχύσει από την επόμενη χρονιά και, δεύτερον, να βρεθεί η χρυσή τομή ώστε «να μην πειραχτούν υπερβολικά» οι συντάξεις. Και φυσικά εφόσον η ρύθμιση είναι ενταγμένη στο συνολικό πακέτο της συμφωνίας. Συμφωνία η οποία θα προβλέπει τη νομοθέτηση μέτρων για μετά το 2018 από τώρα, υπό την αίρεση-διευκρίνιση όμως ότι αυτά δεν θα εφαρμοστούν εάν η χώρα έχει επιτύχει τους στόχους που έχουν συμφωνηθεί...