«Θα δίναμε κουπόνια αντί μισθών»: Και ο Γκαλμπρέιθ επιβεβαιώνει τον Κορεάτη

Στην επιβεβαίωση του σχεδίου για παράλληλο σύστημα πληρωμών, όπως το περιγράφει ο νυν σύμβουλος του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών Γκλεν Κιμ, προχωράει με δήλωσή του στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Οικονομικών Τζέιμς Γκαλμπρέιθ, πρώην σύμβουλος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ. το 2015.

 Το «ΘΕΜΑ» ζήτησε από τον κ. Γκαλμπρέιθ να σχολιάσει το βίντεο διάρκειας περίπου δύο λεπτών από την ομιλία του κ. Κιμ (πρώην συμβούλου του κ. Γιάνη Βαρουφάκη και μέχρι σήμερα συνεργάτη του Ελληνα υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου) την περασμένη Δευτέρα σε ημερίδα της ιταλικής Βουλής. Επί της ουσίας, ο κ. Κιμ αναλύει πώς λειτουργούν τα κουπόνια σίτισης τα οποία στην περίπτωση της Ελλάδας υπήρχε η σκέψη να χρησιμοποιηθούν σε πρώτη φάση για την πληρωμή φόρων αλλά και μέρους του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων. 

«Ο Γκλεν Κιμ μιλάει εδώ για έναν από τους μηχανισμούς που εξετάστηκαν», αναφέρει ο κ. Γκαλμπρέιθ σχολιάζοντας το βίντεο και προσθέτει: «Τα S&H Green Stamps ήταν ένας γνωστός μηχανισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη δεκαετία του 1960 και ίσως και πιο πρόσφατα. Ανάλογες μέθοδοι είχαν χρησιμοποιηθεί νωρίτερα από πόλεις των ΗΠΑ για την πληρωμή των δημοσίων υπαλλήλων - ακόμη και από την Πολιτεία της Καλιφόρνιας το 2009». 

Στο βίντεο κ. Κιμ λέει, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Το σκεφτήκαμε και θα χρησιμοποιήσω αυτό το παράδειγμα: όπως ήταν κάποτε τα κουπόνια φαγητού. Μεγαλώνοντας στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν συνηθισμένο να υπάρχουν στις εφημερίδες εκπτωτικά κουπόνια για τα καταστήματα. Περιέγραφαν πολύ συγκεκριμένα ποια ήταν η ανταλλακτική αξία χωρίς να αναφέρουν ότι είναι νόμισμα. [...] Σε αυτό το πλαίσιο επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε τα μέσα ώστε να υλοποιηθεί ένα τέτοιο σχέδιο. Σκεφτήκαμε επίσης ότι στο πίσω μέρος του κουπονιού θα υπήρχαν συγκεκριμένοι όροι ώστε να γνωρίζεις πότε και με ποιον θα γινόταν η συναλλαγή και φυσικά την αξία που αντιπροσώπευε. Θα είχε έναν και μοναδικό σκοπό, την πληρωμή των φόρων, χωρίς αυτό να αποκλείει τη διεύρυνση της χρήσης ή του σκοπού του σε δεύτερο χρόνο». 

Θύελλα αντιδράσεων 

 
Η αποκάλυψη του κ. Κιμ για το σχέδιο παράλληλου συστήματος πληρωμών το οποίο θα αποτελούσε ουσιαστικά την αρχή του τέλους για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη (ακόμη και σύμφωνα με στελέχη της τότε κυβέρνησης) σηκώνει κύματα αντιδράσεων από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και επαναφέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση για τη δημιουργία εξεταστικής επιτροπής που θα διερευνήσει τι ακριβώς συνέβη.  Η Νέα Δημοκρατία ζητάει Εξεταστική ενώ οι βουλευτές της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος, Γιάννης Κουτσούκος και Θεόδωρος Παπαθεοδώρου ζητούν να έρθει το θέμα στη Βουλή για να δώσουν εξηγήσεις ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής. 

Οι βουλευτές θυμίζουν ότι στις 21/5/2015 ο κ. Βαρουφάκης, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του κ. Κουτσούκου στη Βουλή, είχε αρνηθεί οποιαδήποτε σκέψη για διπλό ή παράλληλο νόμισμα. Από την πλευρά του ο υπουργός Οικονομικών επιχείρησε να υποβαθμίσει το θέμα. 
Ερωτηθείς σχετικά από το protothema.gr αρκέστηκε να πει ότι «δίνεται μεγάλη διάσταση σε μια ακαδημαϊκή τοποθέτηση που έκανε» ο κ. Κιμ, παρέχοντας με αυτό τον τρόπο κάλυψη στον σύμβουλό του. Σημειώνεται ότι ο κ. Κιμ ήταν παρών ακόμη και στο τελευταίο Eurogroup της 15ης Ιουνίου ενώ μέχρι σήμερα, επί υπουργίας Τσακαλώτου, το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει απαντήσει στις επίμονες ερωτήσεις βουλευτών για τους όρους συνεργασίας μαζί του. Ερώτηση για το θέμα κατέθεσε ο ανεξάρτητος βουλευτής Χάρης Θεοχάρης με την οποία ζητάει από τον κ. Τσακαλώτο να απαντήσει σχετικά με το ποιες είναι «οι σημερινές αρμοδιότητες και τι είδους συμβουλευτικές υπηρεσίες προσφέρει ο κ. Γκλεν Κιμ».

Επίσης, καλεί τον νυν υπουργό να τοποθετηθεί «επί των σταδίων του σχεδίου για το δημοσιονομικό νόμισμα» που επεξεργαζόταν ο κ. Κιμ κατά την περίοδο της εκτέλεσης των συμβουλευτικών του καθηκόντων επί θητείας Βαρουφάκη. «Η πληρωμή του 10% του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με κουπόνια που αναφέρει ο κ. Κιμ αφορούσε στο πιλοτικό πρόγραμμα, το τελικό σχέδιο προέβλεπε το 30% του μισθού τους να πληρώνεται με αυτό τον τρόπο», δηλώνει ο κ. Θεοχάρης. Ο κ. Κιμ τόνισε ότι τα κουπόνια θα χρησιμοποιούνταν αρχικά για το 10% του μισθού 500.000 δημοσίων υπαλλήλων. Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος» τη θέση αυτή την είχε αναπτύξει και ενώπιον στελεχών της τότε κυβέρνησης. Βρήκε όμως απέναντί του τις πιο ψύχραιμες φωνές, όπως αυτή του αντιπροέδρου Γιάννη Δραγασάκη, ενώ κάποιοι προειδοποιούσαν ότι το παράλληλο σύστημα των κουπονιών ήταν «δρόμος χωρίς επιστροφή» που θα οδηγούσε στη δραχμή. 

«Eξαιρετικός όπως πάντα»

Τόσο ο κ. Κιμ όσο και ο κ. Γκαλμπρέιθ διετέλεσαν σύμβουλοι του κ. Βαρουφάκη το πρώτο εξάμηνο του 2015. Στο ερώτημα ποιος ήταν ο ρόλος του κ. Κιμ, ο Αμερικανός καθηγητής παρέπεμψε στο βιβλίο του κ. Βαρουφάκη με τίτλο «Adults in the Room», το οποίο θα κυκλοφορήσει σύντομα στα ελληνικά με τον τίτλο «Ανίκητοι ηττημένοι» από τις εκδόσεις Πατάκη. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών υποστήριζε ότι ο κ. Κιμ ήταν «εξαιρετικός, όπως πάντα» κατά την παρουσίαση της πρότασής του για ανταλλαγή χρέους (debt swaps) στον πρόεδρο του EuroWorking Group Τόμας Βίζερ. H πρόταση όμως δεν πέρασε», ανέφερε ο κ. Βαρουφάκης. 
 

«Το εξήγησα στον Αλέξη»

Στο βιβλίο ο πρώην υπουργός αναφέρει ότι ο κ. Τσίπρας γνώριζε για το σχέδιο παράλληλων πληρωμών και ότι ο ίδιος το είχε παρουσιάσει στο σπίτι του στην Κυψέλη ήδη από τον Νοέμβριο του 2014, παρουσία των κυρίων Γιάννη Δραγασάκη και Νίκου Παππά. «Αφού, λοιπόν, εξήγησα στον Αλέξη, στον Δραγασάκη και τον Παππά το αποτρεπτικό μας όπλο (τα ομόλογα SMP)», γράφει ο κ. Βαρουφάκης, «προχώρησα στην περιγραφή του παράλληλου συστήματος πληρωμών που μπορούσε να μας κρατήσει ζωντανούς στην Ευρωζώνη, τουλάχιστον για όσο καιρό χρειαζόταν έως ότου η τρόικα άρχιζε να διαπραγματεύεται καλή τη πίστη. “Σήμερα”, τους είπα, “ο κάθε φορολογούμενος, ο κάθε ΑΦΜ, διαθέτει, εν δυνάμει, χρεωστικό λογαριασμό στο TAXISnet στον οποίο καταβάλλει τους φόρους που του αναλογούν κάνοντας μεταβίβαση (π.χ. μέσω web banking) από τον τραπεζικό λογαριασμό του. Το μόνο που χρειάζεται είναι να δώσουμε σε κάθε φορολογούμενο τη δυνατότητα, μ’ ένα PIN, να μεταφέρει πιστωτικές μονάδες από τον ΑΦΜ του σε οποιονδήποτε άλλον ΑΦΜ στην επικράτεια”».

Πώς αντέδρασαν αυτοί που τον άκουγαν μόλις ολοκλήρωσε την ανάλυση; «Ο Αλέξης και ο Παππάς έδειχναν, αν όχι ανακουφισμένοι, πάντως ικανοποιημένοι με την ιδέα ότι υπήρχαν τρόποι να δημιουργηθεί ρευστότητα, σε ευρώ, ικανή να τους δώσει βαθμούς ελευθερίας σε περίπτωση που η ΕΚΤ έκλεινε τις τράπεζες. Ο Δραγασάκης, αφού άκουσε προσεκτικά την περιγραφή του παράλληλου συστήματος, μου ζήτησε να του τη στείλω εγγράφως για να τη μελετήσει, κάτι που με ευχαρίστησε. Πράγματι, την επόμενη μέρα, έχοντας μόλις αφιχθεί στο Οστιν έκατσα και ξανάγραψα, σε λιγότερο τεχνική γλώσσα, ενδελεχή δεκασέλιδη περιγραφή του συστήματος παράλληλων πληρωμών, το οποίο έστειλα στον Παππά ζητώντας του να το μεταφέρει στον Αλέξη και τον Δραγασάκη», γράφει ο κ. Βαρουφάκης.

Ο πρώην υπουργός αναφέρει ότι αργότερα, τον Μάρτιο του 2015, ξαναπαρουσίασε το πρόγραμμά του, ως υπουργός πια, στο Υπουργικό Συμβούλιο. «Οταν το Υπουργικό Συμβούλιο ολοκληρώθηκε, οι περισσότεροι υπουργοί με πλησίασαν για να εκφράσουν τον ενθουσιασμό τους για το παράλληλο σύστημα πληρωμών που τους παρουσίασα, κάποιοι μάλιστα χτυπώντας με στην πλάτη έλεγαν ότι η παρουσίαση τους ενδυνάμωσε, τους εμψύχωσε και, γενικότερα, τους εντυπωσίασε».

Κινητά στα ψυγεία 

Από την πλευρά του ο κ. Γκαλμπρέιθ στο βιβλίο του «Καλώς όρισες στη μαρτυρική αρένα» (εκδόσεις Πατάκη) περιγράφει λεπτομερώς το βασικό περίγραμμα του «Σχεδίου Χ» το οποίο ανέλαβε να εκπονήσει με εντολή του κ. Βαρουφάκη τον Μάρτιο του 2015, υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας και ασφάλειας των επικοινωνιών, οι οποίες περιελάμβαναν ακόμη και τοποθέτηση κινητών τηλεφώνων σε ψυγεία ξενοδοχείων. Γιατί στα ψυγεία; Πιθανόν για τον αποκλεισμό των συσκευών από τις κεραίες της κινητής τηλεφωνίας, ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο υποκλοπής των συνομιλιών από τα μικρόφωνα των συσκευών στους χώρους των συναντήσεων. Τα ξενοδοχεία είναι ασφαλώς οι χώροι όπου κατέλυαν οι ξένοι σύμβουλοι της κυβέρνησης. Το σχέδιο (που ευτυχώς δεν υλοποιήθηκε) περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης, την επιστράτευση των δημοσίων υπαλλήλων, την εθνικοποίηση της Τραπέζης της Ελλάδος, τον επαναπροσδιορισμό των καταθέσεων σε νέα δραχμή, καθώς και μέτρα για την εγγύηση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας.  

Η ομάδα που μελετούσε τα σενάρια είχε αναπτύξει διάφορες ιδέες και -όπως γράφει στο βιβλίο του ο κ. Γκαλμπρέιθ- σε εμπιστευτικό μήνυμά του προς τον κ. Βαρουφάκη τού είχε προτείνει μία από αυτές: να μη δημιουργηθεί στην Ελλάδα νέο νόμισμα, όπως έγινε στο Ιράκ, αλλά να σφραγιστούν τα χαρτονομίσματα του ευρώ. Συγκεκριμένα: «Τα μετρητά στην Ελλάδα προέρχονται από τα ΑΤΜ και τα γκισέ των τραπεζών. Αντίθετα με το Ιράκ, υπάρχουν ασφαλείς και ταχείς δίαυλοι διανομής. Το μόνο πρόβλημα, που ουδέποτε επιλύσαμε πρακτικά, είναι να βρεθεί χαρτί το οποίο θα λειτουργήσει γρήγορα στα ΑΤΜ, θα παραχαράσσεται δύσκολα και θα γίνει εύκολα αποδεκτό ως χρήμα από τον πληθυσμό. Αλλά η λύση ήταν ολοφάνερη μπροστά μας όλο αυτό το διάστημα: σφραγισμένα χαρτονομίσματα ευρώ. Το μόνο που χρειάζεσαι είναι μια σφραγιδομηχανή. Θα μπορούσε να γίνει με το χέρι, η σφραγίδα δεν χρειάζεται να είναι περίτεχνη. Κανείς δεν θα πλαστογραφούσε μια νέα δραχμή σφραγίζοντας ένα γνήσιο χαρτονόμισμα ευρώ» (σελ. 218).

Ο κ. Γκαλμπρέιθ γράφει επίσης στο βιβλίο του ότι θα ήταν ίσως αναγκαίο «να δημιουργηθούν χώροι υποδοχής και σταθμοί σίτισης». Η λογική είναι ότι θα πρέπει να παρέχεται βοήθεια «στους διερχόμενους άπορους πληθυσμούς, όπως οι μετανάστες» και επομένως θα πρέπει να υπάρξουν υποδομές για να κοιμηθούν και να φάνε, ώστε να διατηρείται ένα ήρεμο και φιλόξενο περιβάλλον κατά τη διάρκεια της μετάβασης στο άλλο.

Επιπλέον, τονίζεται ότι οι έκτακτες συνθήκες που ενδεχομένως θα προέκυπταν θα αντιμετωπίζονταν από τις Ενοπλες Δυνάμεις. «Λάβαμε πολύ σοβαρά υπόψη μας τα προβλήματα διαχείρισης της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και της δημόσιας τάξης. Κατά τη διαδικασία της μετάβασης θα ήταν υπεύθυνοι οι υπουργοί Αμυνας και Εσωτερικών. Επιπλέον, θα ήταν αναγκαίο να υπάρχουν έλεγχος και εξοικονόμηση στις προμήθειες καυσίμων, ειδικά στις δημόσιες και θαλάσσιες μεταφορές, και να καταβληθεί προσπάθεια να εξασφαλιστεί η ανεμπόδιστη προμήθεια βασικών φαρμάκων και τροφίμων», σημειώνει ο κ. Γκαλμπρέιθ. Η μέριμνα για την επάρκεια τροφίμων και φαρμάκων αφορά προφανώς την ανάγκη αντιμετώπισης του αποκλεισμού της οικονομίας από τις διεθνείς αγορές για την εισαγωγή ειδών πρώτης ανάγκης. Οσο για τους δημόσιους υπαλλήλους, θα έπρεπε να επιστρατευτούν: «Ο πληθυσμός θα πρέπει να προειδοποιηθεί ώστε να λαμβάνει μέτρα προφύλαξης από μικροεγκληματίες, καθώς τα νομίσματα σε ευρώ θα είναι δυσεύρετα και πολύτιμα. Ενα ταμείο έκτακτης ανάγκης για τους αλλοδαπούς ταξιδιώτες και άλλα εγκλωβισμένα άτομα θα βοηθούσε. Θα μπορούσαν να το διαχειρίζονται οι πρεσβείες και τα προξενεία. Οι εργαζόμενοι που στελεχώνουν σημαντικούς δημόσιους οργανισμούς, όπως σχολεία, νοσοκομεία και την Αστυνομία, θα πρέπει να κληθούν σε υπηρεσία όπως σε καθεστώς επιστράτευσης». 

Μπροστά σε αυτά, τα κουπόνια του Κιμ, που ήταν στην ίδια ομάδα, μοιάζουν με την πιο ήπια εκδοχή αλλά μάλλον το ίδιο επικίνδυνη.