Βαρουφάκης: Η ρήξη δεν θα ερχόταν, εάν ήμασταν αποφασισμένοι να την κάνουμε

«Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να συμφωνήσουμε σε 6-7 πράγματα και στο επόμενο Eurogroup να μην στείλουμε υπουργό Οικονομικών, αλλά να ακολουθήσουμε την τακτική του στρατηγού Σαρλ ντε Γκολ στη διάρκεια της δεκεατίας του '60, όταν άφηνε τη θέση του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κενή, έως ότου η Γερμανία θα άρχιζε να συζητά αυτά που δεν ήθελε να συζητήσει. Και τι θα μας κάνουν; Θα μας επιβάλουν capital controls; Ή δεν θα μας δώσουν την επόμενη δόση; Ή θα μας κλείσουν τις τράπεζες;» Με αυτές τις φράσεις ο Γιάνης Βαρουφάκης έδωσε το πολιτικό του στίγμα και συνόψισε τις θέσεις που, όπως λέει ο ίδιος είχε πριν γίνει υπουργός Οικονομικών, μετά από την ταραγμένη θητεία του στο ΥΠΟΙΚ, ενώ τις ίδιες διατηρεί ακόμη και σήμερα.

Σε ό,τι αφορά στην αιώνια συζήτηση περί εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και ποιο ήταν, τελικά, το δικό του σχέδιο, ο Γιάνης Βαρουφάκης δήλωσε για άλλη μία φορά ότι «το Grexit θα ήταν ιδιαίτερα επώδυνο, κι αν δείτε και τον πρόλογο του βιβλίου, έχω κάνει μια ποσοτικοποίηση του πόσο επώδυνο θα ήταν. Τον Ιούλιο του 2015 θα χάναμε επιπλέον 6-13% του ΑΕΠ -μεγάλος πόνος. Όμως, αυτό που έλεγα στον Αλέξη Τσίπρα από το 2010-'11, το έλεγα στον Αντ1, παντού, οπουδήποτε βρισκόμουν, υπάρχει κάτι χειρότερο από αυτό τον πόνο που είναι βραχυπρόθεσμος και μετά, βεβαίως, ακολουθείται από την ανάταξη: Είναι η συνέχιση της σημερινής κατάστασης. Η οποία καταδικάζει την Ελλάδα στην ερημοποίηση. Την μετατροπή της σε ένα Κόσοβο με ωραίες παραλίες που δεν θα είναι καν δικές μας».

Ο Γιάνης Βαρουφάκης και η σύζυγός του Δανάη Στράτου

Το 45λεπτο σόλο της Βαλαβάνη

Στο (σχεδόν) κατάμεστο αμφιθέατρο της Τεχνόπολης, στο Γκάζι, έγινε την Δευτέρα 9 Οκτωβρίου το βράδυ η παρουσίαση του βιβλίου Ανίκητοι Ηττημένοι του Γιάνη Βαρουφάκη, την πρώτη ημέρα της κυκλοφορίας του, από τις εκδόσεις Πατάκη. Παρέστησαν περίπου 350 άτομα, στην πλειονότητά τους φίλοι και συνεργάτες του πρώην ΥΠΟΙΚ, μέλη της πολιτικής κίνησης DiEM 25, συγγενείς, δημοσιογράφοι και ελάχιστοι διάσημοι (πχ οι ηθοποιοί Κλέων Γρηγοριάδης και Νίκος Μαγδαληνός).

Μεταξύ των ομιλιών από τα μέλη του πάνελ που πλαισίωναν τον Γιάνη Βαρουφάκη παρεμβάλλονταν αποσπάσματα από το βιβλίο του, τα οποία διάβαζε η ηθοποιός Μαρία Καρακίτσου. Λόγω της παρατεταμένης διάρκειας, σχεδόν 45 ολόκληρων λεπτών, τοποθέτηση της πρώην αναπληρώτριας υπουργού Οικονομικών, κυρίας Νάντιας Βαλαβάνη, η εκδήλωση παρεξέκλινε προς στιγμήν προς μια σχοινοτενή αναδρομή σε στοιχεία που, αν και ιστορικώς χρήσιμα, είχαν μόνο μια έμμεση σχέση με το βιβλίο Ανίκητοι Ηττημένοι.

Η πρώην αναπληρώτρια υπουργός Οικονομικών Νάντια Βαλαβάνη


Καθώς ελάχιστοι είχαν την, εντελώς στωική αυτοκυριαρχία της κυρίας Δανάης Στράτου, η οποία ήταν καθισμένη ακριβώς απέναντι από τον σύζυγό της και συγγραφέα, μεγάλο μέρος του ακροατηρίου είχε αρχίσει να φοβάται ότι η ομιλία της κυρίας Βαλαβάνη δεν θα τελείωνε ποτέ. Παρόλο που η ίδια επαναλάμβανε πως ο χρόνος πιέζει, συνέχιζε ακάθεκτη να παραθέτει λεπτομερείς πληροφορίες από τη δική της θητεία στην πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, έως ότου κατέληξε λέγοντας: «Αν καταφέρναμε να κάνουμε μια έντιμη συμφωνία δεν θα είχα φύγει ποτέ από την υπουργική θέση που μου είχε δώσει ο πρωθυπουργός. Και εάν η κυβέρνηση ήθελε να αποδράσει από τα μνημόνια, θα το έκανε μόνο στηριζόμενη στον ελληνικό λαό». Αυτό θα γινόταν κατά την κυρία Νάντια Βαλαβάνη με εργαλείο την φορολόγηση -αλλά εξορθολογισμένη και κοινωνικώς-ταξικώς πιο δίκαιη.

Προς ανακούφιση αυτών που ένιωθαν τα αποθέματα της υπομονής τους να λιγοστεύουν όπως τα ταμειακά διαθέσιμα κατά τη διαπραγμάτευση του 2015, τον λόγο πήρε ο κ. Νίκος Θεοχαράκης, πρώην συνεργάτης του Γιάνη Βαρουφάκη στο υπουργείο Οικονομικών και νυν πρόεδρος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Με έναν εξαιρετικά γλαφυρό τρόπο, χρησιμοποιώντας στίχους του Αριστοφάνη ή ακόμη και φρασεολογία αργκό, ο κ. Θεοχαράκης περιέγραψε αδρά το βρόμικο παιχνίδι των δανειστών εις βάρος της Ελλάδας. Αναφέρθηκε στους εκπροσώπους ΕΚΤ, ΔΝΤ με όρους όπως «τσόγλανος», «νυφίτσα» κ.λπ., διασκεδάζοντας το ακροατήριο. Ο κ. Θεοχαράκης εξεθείασε τον Βαρουφάκη για την διαπραγματευτική ευελιξία του -αν και εξέφρασε τις επιφυλάξεις του ως προς την μετάφραση των Ανίκητων Ηττημένων στα ελληνικά. Ο κ. Θεοχαράκης θεωρεί ότι η απόδοση του βιβλίου στερείται του δυναμισμού που χαρακτηρίζει το πρωτότυπο, υπό τον, πολύ πιο χαρακτηριστικό κατά την άποψή του, τίτλο Adults in the room. 

Διθύραμβο στον Γιάνη Βαρουφάκη, ως λογοτέχνη αυτή τη φορά, έπλεξε και ο πρώτος εκ των ομιλητών, ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, συγκρίνοντάς τον, μάλιστα με τον Ρώσο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν. Ο κ. Βασιλικός με την ευκαιρία θυμήθηκε επίσης συγκλονιστικούς στίχους του Αλέξανδρου Παναγούλη, ενώ έκλεισε την ομιλία του με Οδυσσέα Ελύτη και Άξιον Εστί: Εφόσον ο υπότιτλος των Ανίκητων Ηττημένων είναι «Για μια Ελληνική Άνοιξη μετά από ατελείωτους μνημονιακούς χειμώνες», στίχοι που μιλούν για μια «άνοιξη ακριβή» κρίθηκαν από τον Βασίλη Βασιλικό σαν ιδανικοί -και χειροκροτήθηκαν αναλόγως.

Ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός με τον Γιάνη Βαρουφάκη

Γιάνης: Η Άνοιξη δεν ήταν αυταπάτη

«Μαζί σας σήμερα μοιράζομαι την ολοκλήρωση, το κλείσιμο, τον εκμηδενισμό μιας μεγάλης αγωνίας» είπε ο Γιάνης Βαρουφάκης αρχίζοντας να ευχαριστεί το κοινό, τους φίλους, τους ομιλητές και, ιδιαίτερα, την σύντροφο της ζωής του, Δανάης Στράτου. Και ο συγγραφέας συνέχισε, αντικρούοντας εμμέσως τον Αλέξη Τσίπρα που είχε ομολογήσει τις δικές του αυταπάτες, τονίζοντας ότι «από την 6η Ιουλίου του 2015 είχα τη μεγάλη αγωνία να μπορέσω να καταγράψω αυτά που συνέβησαν. Τον τρόπο που σπαταλήθηκε η Άνοιξη. Τον τρόπο που σπαταλήθηκε μία ευκαιρία. Τον τρόπο που μια πραγματική ευκαιρία ενός μικρού λαού να αποδράσει από την χρεοδουλοπαροικία, όχι μόνο σπαταλήθηκε αλλά και λοιδορήθηκε ως αυταπάτη».

Ο Γιάνης Βαρουφάκης ποζάρει με το βιβλίο του στα χέρια


«Είχα αυτή την αγωνία. Δεν πρόκειται να μιλήσω για το 2015 διότι το έγραψα. Δεν θέλω να το ξαναδώ ποτέ μπροστά μου. Και σας υπόσχομαι, ιδίως εσάς τους συντρόφους από το DiEM 2025 αλλά και στη Δανάη και σε όλους τους φίλους μου, ότι δεν θα αναφερθώ ποτέ ξανά στο 2015. Ό,τι είχα να πω το είπα.

Η ευκαιρία σπαταλήθηκε αλλά να μην ξεχνάμε ότι όλες οι γενιές είναι αναγκασμένες να δίνουν ξανά και ξανά τον καλό αγώνα, δεν υπάρχει τελική ήττα και δεν υπάρχει τελική νίκη, ποτέ, για πάντα».

Ο Γιάνης Βαρουφάκης επανέλαβε ότι «δεν θα υπήρχε ούτε τρίτο μνημόνιο, ούτε Grexit εάν είχαμε μείνει σταθεροί. Αυτό έλεγα πριν από το '15, το έλεγα το '15 και αυτό λέω και σήμερα. Μπορεί να έχω άδικο, αλλά τουλάχιστον υπάρχει μια συνέπεια σε αυτό. Θα μου πείτε ότι κι ένας φανατικός έχει συνέπεια. Σωστά. Αλλά πιστέψτε με: Το Σεπτέμβριο του 2015, ο κύριος Βίτορ Κοστάνσιο, ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε μία συνέντευξη του ξέφυγε και είπε ότι 'εάν αφήναμε τους Έλληνες να βγουν από το ευρώ, θα μας κόστιζε ένα τρισ. ευρώ'. Με άλλα λόγια 'θα τους δίναμε αυτό που απαιτούσαν ώστε να μη βγουν από το ευρώ'. Η ρήξη δεν θα ερχόταν εάν ήμασταν αποφασισμένοι να την κάνουμε.

Έλεγα πριν από τις εκλογές του 2015 ότι 'εάν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι διατεθειμένος να κλείσει το τηλέφωνο στον Ντράγκι όταν μας απειλήσει με κλείσιμο των τραπεζών, να μην εκλεγεί'. Το πρόβλημά μας ήταν ότι κάναμε κυβέρνηση με ένα υπουργικό συμβούλιο το οποίο ήταν στο σκοτάδι σε ό,τι αφορά όλα αυτά τα σχέδια, αυτές τις πολύ προσεκτικά δομημένες προσεγγίσεις. Οι οποίες όμως κατέληξαν να είναι προσεγγίσεις ενός ατόμου, όταν οι υπόλοιποι σύντροφοι που παρέμειναν στην κυβέρνηση αποφάσισαν να δηλώσουν ότι είτε αυτά τα σχέδια δεν υπήρξαν ποτέ είτε ότι ήταν όνειρα θερινής νυκτός. Μα, εάν ήταν όνειρα θερινής νυκτός τότε γιατί με έβαλαν να γίνω υπουργός Οικονομικών, όταν ο μόνος λόγος που μου λέγατε ότι μου το προτείνετε ήταν για να εφαρμόσω αυτά τα σχέδια.

Το πόσο στοίχισε το 2015, απαντάται μέσα στο βιβλίο. Είναι πάρα πολύ απλό και μην ακούσετε εμένα. Κάνετε κάτι απλό, ως σκεπτόμενοι, ενεργοί πολίτες. Κοιτάξτε ποιο ήταν το ΑΕΠ της χώρας πριν από την περίοδο εκείνη και ποιο ήταν μετά. Μειώθηκε; Όχι. Κοιτάξτε το χρέος της χώρας πριν και μετά: Αυξήθηκε; Όχι. Κοιτάξτε τα ταμειακά αποθέματα του κράτους, πριν και μετά. Μειώθηκαν; Όχι. Αυτά είναι τα τρία νούμερα, δεν υπάρχουν άλλα.

Ο Γιάνης Βαρουφάκης με την σύζυγό του πριν ξεκινήσει η εκδήλωση


Στο ερώτημα τι πρέπει να γίνει, η απάντηση είναι τόσο βαθιά όσο είναι και η κρίση. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να συμφωνήσουμε ποια είναι τα βασικά ζητήματα. Στο DiEM 25 έχουμε επτά βασικές δομές που θεωρούμε ότι είναι προαπαιτούμενα για την έξοδο από την κρίση. Μία από αυτές είναι η μείωση των φορολογικών συντελεστών, μια δεύτερη είναι η ίδρυση μιας αναπτυξιακής τράπεζας που θα αναλάβει τη δημόσια περιουσία που να μην ιδιωτικοποιείται αλλά να τη χρησιμοποιεί ως εχέγγυο για τις επενδυτικές ροές, μία δημόσια 'κακή τράπεζα' κ.λπ. Σε αυτά που πρέπει να γίνουν μπορεί να υπάρξει συναίνεση και πέραν του χώρου της αριστεράς, πχ θα συμφωνούσαν με αυτά και πάρα πολλοί φιλελεύθεροι Έλληνες, ή ακόμη και νεοφιλελεύθεροι συμφωνούν με αυτά.

Το πρόβλημα είναι η συνειδητοποίηση ότι, όποια λογική πρόταση και εάν γίνει στο Eurogroup, οποιοσδήποτε και εάν την εκφράζει, θα εισπράξει ένα τεράστιο χοντρό 'Nein', ένα τεράστιο 'Όχι'. Δεν τους ενδιαφέρει η ανάκαμψη της Ελλάδας και το να πάρουν τα λεφτά τους πίσω. Τους ενδιαφέρει να σηματοδοτήσουν σε όλους τους λαούς της Ευρώπης ότι, όποιος λαός τολμάει να εκλέξει κυβέρνηση τον κύριο Βίζερ, που κοντράρει τον κύριο Σόιμπλε και τον αντικαταστάτη του, θα συντριβεί. Και εάν μπορούν να πάρουν τα λεφτά τους πίσω, ιδιωτικοποιώντας, παίρνοντας τη δημόσια περιουσία κ.λπ., θα το κάνουν, αλλά δεν είναι αυτός ο στόχος τους».

Ο Κώστας Γαβράς θα κάνει το «Ανίκητοι Ηττημένοι» ταινία

Η μεγάλη είδηση της βραδιάς ήταν η ανακοίνωση ότι ο πολυβραβευμένος Έλληνας σκηνοθέτης, Κώστας Γαβράς, μια μορφή εμβληματική παγκοσμίως στο είδος του πολιτικού κινηματογράφου, ετοιμάζει ταινία που θα βασίζεται στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη. Ο συγγραφέας διευκρίνισε ότι η επαφή με τον Γαβρά έγινε χωρίς τη μεσολάβηση του Βασίλη Βασιλικού και, μάλιστα, στο πρώτο του SMS, ο σκηνοθέτης αυτοσυστήθηκε, υποθέτοντας ότι ο Βαρουφάκης δεν θα τον γνώριζε καν. Στην διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου, αναγνώστηκε σχετική επιστολή του Γαβρά προς το ακροατήριο -και τον ελληνικό λαό:

Ο Γιάνης Βαρουφάκης υπογράφει βιβλία στο κοινό


«Φίλες και φίλοι, όταν ξεκίνησε η κρίση, η τραγωδία που βιώνει ο λαός της Ελλάδας, σε μια προσπάθεια να κατανοήσω τους λόγους και τους ανθρώπους άρχισα να συλλέγω λογιών λογιών πληροφορίες και υλικό. Γραπτό, κινηματογραφικό και προφορικό. Όμως μου διέφευγαν τα γεγονότα κεκλεισμένων των θυρών, μεταξύ των αντιπροσώπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των αντιπροσώπων του ελληνικού λαού.

Στις 16 Ιουλίου, μετά από την παραίτησή του, έστειλα γραπτό μήνυμα στον Γιάνη Βαρουφάκη τον οποίον δεν γνώριζα. Σε αυτό έγραφα 'διαβάζοντας τη συνέντευξή σας στο New Statesman νομίζω ότι βρήκα εκείνο που έψαχνα για πολύ καιρό: Το θέμα μιας ταινίας, ενός έργου που αφορά μια Ευρώπη κυβερνώμενη από ομάδα κυνικών ανθρώπων, αποκομμένων από ανθρώπινες πολιτικές και πολιτιστικές αγωνίες, με εμμονές για συγκεκριμένα μόνο νούμερα. Κάπως έτσι κανονίσαμε με τη Μισέλ, τη σύζυγό μου, να βρεθούμε με τον Γιάνη και τη Δανάη στην Ελλάδα, μερικές εβδομάδες μετά.

Στο μεταξύ διάβασα τα βιβλία του 'Παγκόσμιος Μινώταυρός' και 'Η αρπαγή της Ευρώπης'. Εντυπωσιάστηκα από την ποιότητα και την πρωτοτυπία του περιεχομένου τους καθώς και από τη γραφή. Όταν συναντηθήκαμε είχαμε μακρές συζητήσεις και μου είπε ότι έγραφε βιβλίο με τις εμπειρίες του από την περίοδο που διετέλεσε υπουργός Οικονομικών, ως ένας αουτσάιντερ της πολιτικής, για τις διαπραγματεύσεις στο Eurogroup, το μη νομιμοποιημένο αλλά πανίσχυρο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Του ζήτησα να διαβάσω το χειρόγραφο. Δέχτηκε και μου το έστελνε κεφάλαιο-κεφάλαιο καθώς το έγραφε.

Αμέσως πείστηκα για τη σοβαρότητα του κειμένου του και για την ακρίβεια της περιγραφής των συμπεριφορών καθενός από τους πρωταγωνιστές της τραγωδίας. Λυπόμουν και συχνά θύμωνα, εξοργιζόμουν με τη βία και την αδιαφορία των μελών του Eurogroup, ιδίως της γερμανικής πλευράς, απέναντι στο δράμα και στη μη βιώσιμη κατάσταση στην οποίαν ο λαός της Ελλάδας αναγκαζόταν να ζει. Αποφάσισα να γυρίσω ταινία για αυτή την τραγωδία. Ο Γιάνης Βαρουφάκης μου έδωσε τα δικαιώματα και την απόλυτη ελευθερία προσαρμογής του. Κώστας Γαβράς, 9 Οκτωβρίου 2017».