100 χρόνια Φινλανδία: Από τη φτώχεια στην ευημερία

Πολλές φορές όταν μιλάμε για τις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες, αναφερόμαστε στις ώριμες δημοκρατίες, όπως η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία που έχουν υπερ-εκατονταετή παράδοση με θεσμούς-πρότυπο για την εγκαθίδρυση της αστικής δημοκρατίας σε όλο τον πλανήτη. Πλάι σε αυτές τις χώρες υπάρχουν κι άλλες, όπως οι σκανδιναβικές, που θεωρούνται παράδειγμα προς μίμηση, ιδίως σε ό,τι αφορά το κοινωνικό κράτος, την εκπαίδευση, την περίθαλψη και το συνταξιοδοτικό σύστημα.

Η Φινλανδία, μία χώρα 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων, που θεωρείται μοντέλο και της οποίας οι οικονομικές επιδόσεις συναγωνίζονται αυτές της Γερμανίας, είναι ένα κράτος που δημιουργήθηκε μόλις πριν από 100 χρόνια… Και μάλιστα αμέσως μετά την ανεξαρτητοποίησή της από τη Ρωσία πέρασε μία διετή περίοδο σκληρού εμφύλιου πολέμου κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους σχεδόν 40.000 άνθρωποι  και ακολούθησαν δεκαετίες φτώχειας, όπου το μόνο εξαγώγιμο προϊόν για την ενίσχυση των εισοδημάτων των κατοίκων ήταν η ξυλεία που κατευθυνόταν κυρίως προς την χαρτοποιία. Η Φινλανδία φέτος γιορτάζει τα 100 χρόνια της ανεξαρτησίας της αλλά αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι ότι η ηγετική τάξη της χώρας δεν επαναπαύεται, αλλά μονότονα επαναλαμβάνει ότι είναι ένα κράτος με υπαρκτά οικονομικά προβλήματα, που δεν έχει περιθώρια για λάθη, αντίθετα πρέπει διαρκώς να αναπτύσσει τις εξωστρεφείς και εξαγωγικές δραστηριότητές της προκειμένου οι πολίτες να απολαμβάνουν ένα καλό επίπεδο ζωής.



Για τη Φινλανδία του χθες και του σήμερα, την ιστορική της πορεία τα τελευταία 100 χρόνια και την οικονομική της ανάκαμψη από τη φτώχεια στην ευημερία μίλησαν δύο διακεκριμένοι Φινλανδοί, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Ερκι Τουομιόγια και ο καθηγητής Οικονομικής ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Ελσίνκι Σάκαρι Χεϊκίνεν, σε εκδήλωση που διοργανώθηκε από την πρεσβεία της Φινλανδίας στην Αθήνα.

Οικοδεσπότης της εκδήλωσης ήταν ο πρεσβευτής της Φινλανδίας στην Αθήνα κ. Γιούχα Πούκιου ο οποίος εξέφρασε την ελπίδα ότι η γνωριμία με τη φινλανδική ιστορία θα έδινε την ευκαιρία στο ελληνικό κοινό να αναλογιστεί τις ευκαιρίες για διάλογο και συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.

Ο καθηγητής Χεϊκίνεν θύμισε ότι η Φινλανδία έγινε μέλος της ΕΕ μόλις το 1995 και σχεδόν αμέσως αποφάσισε να ενταχθεί στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση, εγκαταλείποντας το νόμισμά της μάρκα και υιοθετώντας το ευρώ. Το 1990 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη Φινλανδία ήταν 3 φορές μεγαλύτερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Η οικονομική επιτυχία της χώρας βασίστηκε στην αύξηση της παραγωγικότητας με βάση τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος, τις συνεχείς διαρθρωτικές αλλαγές και τις επενδύσεις σε φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο. Οι Φινλανδοί επαίρονται ότι παρ ότι έχουν περάσει πολλά οικονομικά σοκ κατάφερναν να βγαίνουν πιο δυνατοί από κάθε κρίση. Στις αρχές του 1990, εξήγησε ο κ. Χεϊκίνεν, η φινλανδική οικονομία χτυπήθηκε από μία κρίση πιο βαθιά από οποιαδήποτε άλλη μετά το 1918, ακόμη και σε σύγκριση με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που πυροδοτήθηκε από την τραπεζική κρίση και την εκμηδένιση του εμπορίου με την καταρρέουσα τότε Σοβιετική Ενωση. Στις αρχές της δεκαετίας του 90 το κατά κεφαλήν εισόδημα μειώθηκε κατά 11%, η ανεργία αυξήθηκε στο 16% και χρειάστηκαν 7 χρόνια για να ξεπεραστεί η κρίση. Η εταιρεία NOKIA, που πέτυχε έκρηξη στις εξαγωγές, ήταν η ατμομηχανή της ανάκαμψης. Η κρίση που ξεκίνησε στις ΗΠΑ του 2008 επηρέασε και τη Φινλανδία και μέχρι σήμερα το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ δεν έχει επιστρέψει στα επίπεδα πριν την κρίση.  Σύμφωνα με τον καθηγητή Οικονομικών, το ερώτημα για το μέλλον είναι πώς η Φινλανδία θα καταφέρει να παραμείνει στο κλαμπ των ανεπτυγμένων χωρών. Η απάντηση που δίνουν οι Φινλανδοί είναι η διατήρηση μίας ανοιχτής οικονομίας που θα καταφέρνει να επωφελείται από την παγκοσμιοποίηση, επενδύοντας κυρίως στο ανθρώπινο κεφάλαιο.

«Σε αντίθεση με τους Ελληνες, οι Φινλανδοί δεν έχουν ιστορία αιώνων και ακόμη και σήμερα ανάλογα με τις συνθήκες εμφανιζόμαστε είτε ως Βίκινγκς, είτε ως τα θύματά τους» παρατήρησε ο Ερκι Τουομιόγια, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας.  Ωστόσο, όπως επισήμανε ο έμπειρος πολιτικός «οι Φινλανδοί δεν εγκατέλειψαν τη δημοκρατία και με επιτυχία αντιστάθηκαν σε φασιστικά κινήματα και αυταρχικά πραξικοπήματα της δεκαετίας του 30, τα οποία σημειώθηκαν σχεδόν σε όλα τα καινούρια κράτη που δημιουργήθηκαν μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και αυτό διότι οι πληγές του εμφυλίου πολέμου επουλώθηκαν με την ενότητα των αντιφασιστικών δυνάμεων». Σήμερα η Φινλανδία μαζί με τις άλλες σκανδιναβικές χώρες είναι πάντοτε μεταξύ των 10 πρωταθλητών παγκοσμίως με βάση τα επιτεύγματά τους στην εκπαίδευση, την ισότητα, την κοινωνική πολιτική, την υγεία, το προσδόκιμο ζωής, την έλλειψη διαφθοράς την ανταγωνιστικότητα και τον δείκτη ευτυχίας του γενικού πληθυσμού, είπε ο κ. Τουομιόγια και συμπλήρωσε ότι ανάμεσα σε όλες τις βαθμολογίες θεωρεί προνόμιο ότι η Φινλανδία θεωρείται το «λιγότερο αποτυχημένο κράτος στον κόσμο». «Το ιδανικό μιας ισότιμης και δίκαιης κοινωνίας που σε συνδυασμό με τις δημοκρατικές ελευθερίες και την τήρηση των νόμων εγγυώνται ίσα κοινωνικά, οικονομικά δικαιώματα και ευκαιρίες σε όλους τους πολίτες, δεν είναι μία ανακάλυψη των Σκανδιναβών» είπε ο υπουργός και ανέφερε ως παράδειγμα τα προνόμια για τα παιδιά, τα οποία απολαμβάνουν όλοι οι Φινλανδοί ανεξαρτήτως εισοδημάτων. Όπως σημείωσε, παρά τις αποτυχίες της Ευρώπης, οι περισσότεροι Φινλανδοί συνεχίζουν να βλέπουν την ΕΕ όχι ως τον δημιουργό των σημερινών προκλήσεων αλλά σαν ένα απαραίτητο εργαλείο για την αντιμετώπισή τους, και κατέληξε ότι το πιο σημαντικό συστατικό στοιχείο για οποιαδήποτε επιτυχία είναι η ισότητα των φύλων και η ίση συμμετοχή των γυναικών και των κοριτσιών με τους άντρες και τα αγόρια σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, είτε πρόκειται για την οικογένεια, την εκπαίδευση, την εργασία, την πολιτική ή τη δημόσια διοίκηση.

Στην εκδήλωση για τα 100 χρόνια της Φινλανδίας που πραγματοποιήθηκε σε μία κατάμεστη αίθουσα στο Ευγενίδειο Ιδρυμα, ομιλία εκφώνησε και η Λούκα Κατσέλη, πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας στην Κύπρο. Η κ. Κατσέλη συνέκρινε το ελληνικό με το φινλανδικό μοντέλο, επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα θα πρέπει να επενδύσει στην εκπαίδευση και την ενίσχυση της παραγωγικότητας. Όπως είπε, η Φινλανδία κατάφερε να βγει από τις κρίσεις λόγω της μεταρρυθμιστικής της ατζέντας, των διαρθρωτικών αλλαγών και της κοινωνικής της πολιτικής.

Την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Ευγενίδειο συντόνισε η αρχισυντάκτρια του protothema.gr Ματίνα Νταλλαρή.