Με καμουφλάζ θα έρθει το νέο Μνημόνιο

Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας ένας κορυφαίος κοινοτικός αξιωματούχος, που έχει παρακολουθήσει στενά όλη την πορεία της εφαρμογής μνημονίων στην Ελλάδα, επισκέφθηκε για μερικές ώρες την Αθήνα και συναντήθηκε με υψηλόβαθμους δημοσιογράφους των ελληνικών ΜΜΕ. 

Στη φιλική και ανεπίσημη συζήτηση που είχαν για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, το βασικό συμπέρασμα που προέκυψε από τα λεγόμενά του ήταν ένα: Η Ελλάδα δεν μπορεί να σηκώσει ένα νέο, τέταρτο μνημόνιο με τη μορφή που είχαν τα τρία προηγούμενα. Και από την άλλη πλευρά, όμως, δεν είναι ακόμα έτοιμη να βγει μόνη της στις αγορές. Επειδή, λοιπόν, ούτε το ένα μπορεί να γίνει, ούτε το άλλο, η Ευρώπη έχει ήδη αρχίσει να επεξεργάζεται μια τρίτη λύση, που δεν θα έχει εφαρμοστεί ξανά σε καμία άλλη χώρα της.

«Θα είναι ένα νέο κοστούμι, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της Ελλάδας», είπε χαρακτηριστικά ο απεσταλμένος των Βρυξελλών, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι με τη λύση αυτή είναι καταρχήν σύμφωνη και η κυβέρνηση, παρότι υποστηρίζει ότι από τον Αύγουστο θα βγει μόνη της στις αγορές. Θα είναι ένα κοστούμι καθαρά ευρωπαϊκής ραφής και θα δείχνει άνετο, αλλά στην πραγματικότητα θα είναι κι αυτό στενό και άβολο και θα το φορέσουν οι θεσμοί στη χώρα με το ζόρι, για να διασφαλίσουν την πορεία τόσο της ελληνικής οικονομίας όσο και της Ευρωζώνης στη νέα εποχή της, μετά τους κλυδωνισμούς των τελευταίων ετών.

Η ενημέρωση του κοινοτικού αξιωματούχου προς τους Ελληνες δημοσιογράφους, αν και διοργανώθηκε με μυστικότητα, διέρρευσε αμέσως στα επιτελεία των κομμάτων και προκάλεσε έντονο εκνευρισμό τόσο στην κυβέρνηση όσο και στη Νέα Δημοκρατία. Το Μέγαρο Μαξίμου δυσφόρησε επειδή αποκαλύφθηκε ότι συζητά μυστικά με τις Βρυξέλλες για ένα νέο μνημόνιο την ίδια ώρα που δηλώνει ότι τον Αύγουστο τα μνημόνια τελειώνουν. 

Ακόμα περισσότερο εκνευρίστηκε ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο οποίος ανέφερε σε συνομιλητές του ότι αυτά τα σενάρια δεν τα γνωρίζει, ούτε τον βρίσκουν σύμφωνο!
Η Νέα Δημοκρατία εκνευρίστηκε επειδή διαπίστωσε ότι η μυστική συνεννόηση της κυβέρνησης με τους θεσμούς μπορεί να οδηγήσει και πάλι σε μια λύση ερήμην της, η οποία μάλιστα μπορεί να πάει πιο πίσω και τις εκλογές και επειδή, επίσης, σε αυτή την περίπτωση θα γίνει πιο δύσκολο το σχέδιο για επαναδιαπραγμάτευση του ύψους των πρωτογενών πλεονασμάτων που έχει εξαγγείλει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Φαίνεται όμως ότι η δυσφορία και ο εκνευρισμός των ελληνικών κομμάτων δεν απασχολούν καθόλου τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη, που φροντίζουν από νωρίς να μην επαναληφθούν τα όσα συνέβησαν το 2015 με τη λήξη του δευτέρου μνημονίου. Είναι προφανές ότι ο απεσταλμένος του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στην Αθήνα είχε μια πολύ συγκεκριμένη αποστολή: να προειδοποιήσει την κυβέρνηση ότι θα πρέπει να αποφασίσει εγκαίρως («πριν αρχίσουν τα μπάνια του λαού», όπως είπε χαρακτηριστικά) τι θα γίνει μετά τις 20 Αυγούστου 2018 που λήγει το τρίτο μνημόνιο, το οποίο υπέγραψε ο Αλέξης Τσίπρας τον Ιούλιο του 2015, αλλά και να απευθύνει μια παράκληση στα ελληνικά ΜΜΕ να μην αρχίσουν να καταστροφολογούν όταν η κυβέρνηση θα δηλώσει ότι αποδέχεται το νέο πρόγραμμα που θα της προταθεί.

Υβριδικό και μακροχρόνιο!

Τι θα είναι, όμως, αυτό το νέο πρόγραμμα; «Δεν ξέρουμε ακόμα τι θα είναι, αλλά ό,τι και να είναι, δεν θα το λένε μνημόνιο», τονίζουν εκπρόσωποι των θεσμών ομολογώντας ότι η λέξη αυτή είναι πια τόσο αρνητικά φορτισμένη στην Ελλάδα για να την αποδεχθεί οποιοσδήποτε.
«Θα είναι ένα μοντέλο υβριδικό, που δεν θα έχει εφαρμοστεί ξανά. Θα είναι ένα πρόγραμμα κομμένο και ραμμένο για την Ελλάδα», τονίζουν.

Και στην παρατήρηση ότι η Ελλάδα θα γίνει και πάλι πειραματόζωο απαντούν: «Μα κανένα από τα προηγούμενα προγράμματα είχε εφαρμοστεί πουθενά αλλού»! 

Το βέβαιο είναι ότι ορισμένα χαρακτηριστικά του έχουν ήδη αποφασιστεί και θα έχουν τη μορφή του χρυσωμένου χαπιού: όμορφο στην όψη και πικρό στη γεύση. Σύμφωνα λοιπόν με όλες τις πληροφορίες, το νέο μνημόνιο που δεν θα λέγεται μνημόνιο θα περιέχει θετικές και αρνητικές πλευρές.

Οι θετικές:

1. Η πρόβλεψη μιας προληπτικής γραμμής χρηματοδότησης εφόσον χρειαστεί για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων γεγονότων.

2. Η απομάκρυνση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που θα παραμείνει ως παρατηρητής χωρίς να συμμετέχει στο πρόγραμμα.

3. Η ρύθμιση του χρέους για τα επόμενα χρόνια με αναδιάρθρωση της εξυπηρέτησής του, αλλά χωρίς κούρεμα.

Οι αρνητικές:

1. Η μακροχρόνια ισχύς του που θα δεσμεύει τουλάχιστον και την επόμενη κυβέρνηση, καθώς δεν θα λήξει πριν από τα τέλη του 2021.

2. Η ρητή δέσμευση ότι θα εφαρμοστούν όλα τα συμφωνηθέντα μέχρι σήμερα (αποκρατικοποιήσεις, πρωτογενή πλεονάσματα κ.λπ.)

3. Η συμφωνία για βαριές μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές που για ευνόητους λόγους κρατούνται μυστικές. Καλά πληροφορημένες πηγές υποστηρίζουν ότι επειδή το νέο πρόγραμμα δεν θα περιλαμβάνει νέα οικονομικά μέτρα, όλο το βάρος θα πέσει σε αυτές τις αλλαγές, αναφέροντας χαρακτηριστικά τη δραστική μείωση του δημόσιου τομέα (μπορεί να περιλαμβάνει ως και απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων που δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένοι), τη φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας και την αλλαγή του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα. 

Οι εκλογές και... το πάρτυ του Δράκουλα!

Στο ερώτημα αν αυτό το νέο υβριδικό μνημόνιο μπορεί να οδηγήσει την κυβέρνηση σε εκλογές, η απάντηση των θεσμών είναι «ελπίζουμε πως όχι».

Είναι φανερό ότι οι Βρυξέλλες δεν επιθυμούν τις πρόωρες εκλογές στην Ελλάδα και ελπίζουν ότι η κυβέρνηση Τσίπρα θα το αποδεχθεί και θα κατορθώσει να το ψηφίσει κι αυτό από τη Βουλή. Αντιλαμβάνονται και οι θεσμοί ότι η αποδοχή αυτού του προγράμματος θα γίνει δυσκολότερη, αν μεσολαβήσουν εθνικές εκλογές.

Αλλά και εκείνοι ανησυχούν μήπως και ο Τσίπρας χρησιμοποιήσει το νέο μνημόνιο ως τέχνασμα για να καταφύγει στις εκλογές, με κεντρικό σύνθημα «ψηφίστε με για να μην ξαναψηφίσω μνημόνια».  Αν ηττηθεί, το νέο μνημόνιο θα το ψηφίσουν άλλοι. Αν κερδίσει τις εκλογές, θα ψηφίσει κάτι που δεν θα λέγεται μνημόνιο...

Για όλα αυτά οι θεσμοί δηλώνουν αδιάφοροι. 
Ολος αυτός ο σχεδιασμός τους, που περιλαμβάνει «κλείσιμο του ελληνικού προβλήματος πριν από το καλοκαίρι», εντάσσεται σε ένα γενικότερο σχέδιο που ξεκινά από τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου όπου θα ντεμπουτάρει η νέα «γαλλογερμανική» κυριαρχία στην Ευρώπη και καταλήγει στις 30 Μαρτίου 2019 στην πόλη Σίμπιου της Τρανσυλβανίας!

Εκεί, στα μέρη του Δράκουλα, η Ευρώπη προγραμματίζει από τώρα ένα μεγάλο πάρτυ για να αποχαιρετήσει από τις τάξεις της τη Βρετανία και να καλωσορίσει ταυτόχρονα τη νέα φάση της νομισματικής και τραπεζικής ένωσης της Ευρώπης, που θα ισχυροποιήσει ακόμη περισσότερο την ευρωπαϊκή οικογένεια.

Επί ρουμανικής προεδρίας και σε μια πόλη-όνειρο, πρωτεύουσα του πριγκιπάτου της Τρανσυλβανίας, που βρίσκεται 215 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Βουκουρεστίου, η Ευρώπη θέλει να εκπέμψει μηνύματα ισχύος και ενότητας την ώρα που θα αποχωρίζεται ένα εκλεκτό της μέλος. Και δεν θέλει να της χαλάσει το πάρτυ αυτό η Ελλάδα, η χώρα που δεν κατόρθωσε να ορθοποδήσει ούτε μετά από τρία μνημόνια. «Γι’ αυτό το ελληνικό πρόβλημα θα πρέπει να πάψει να αποτελεί πρόβλημα έναν χρόνο νωρίτερα. Κι αυτό μπορεί να γίνει με την Ελλάδα δυνατή και λαμπερή, παρούσα στο πάρτυ του Δράκουλα, δίπλα στους Ευρωπαίους εταίρους της», τονίζουν στις Βρυξέλλες.

Επιτροπεία με ελαφρύνσεις χρέους σε μικρές δόσεις 

Το μεταλλαγμένο μνημόνιο θα βαφτιστεί «υβριδικό πρόγραμμα»
- Τι μας περιμένει μετά τη λήξη του 3ου μνημονίου τον Αύγουστο

των Κωστή Χ. Πλάντζου, Αργύρη Παπαστάθη


Ο κύβος ερρίφθη. Η ενημέρωση που έγινε από Ευρωπαίο παράγοντα στην Αθήνα την περασμένη εβδομάδα αποδεικνύεται κομβική, καθώς έδειξε πέρα από κάθε αμφιβολία ότι μπήκαμε σε μια περίοδο προετοιμασίας για το τέταρτο πρόγραμμα στήριξης της Ευρωζώνης προς την Ελλάδα, το οποίο θα πρέπει να συμφωνηθεί, να υπογραφεί και να περάσει από τη Βουλή, το αργότερο ως τις 20 Αυγούστου του 2018. 

Η διαφορά με τα τρία προηγούμενα προγράμματα είναι ότι αυτοί που το συζητούν (η Αθήνα και οι Βρυξέλλες) και, κατά πληροφορίες, συμφωνούν στα βασικά του χαρακτηριστικά, θέλουν πάση θυσία να μην αποκαλείται μνημόνιο, περίπου όπως η τρόικα ονομάζεται πλέον κουαρτέτο. Οταν συγκροτηθεί η νέα γερμανική κυβέρνηση και μπει κι αυτή στις διαπραγματεύσεις, το πακέτο αναμένεται να οριστικοποιηθεί και να παρουσιαστεί στην κυβέρνηση τον ερχόμενο Ιούνιο. Η ελληνική κυβέρνηση, διά στόματος του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα παρουσιάζει το νέο καθεστώς (που όπως είπαμε βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση) ως την «καθαρή έξοδο» (clean exit) της Ελλάδας από τη μνημονιακή εποχή. Η πλευρά των Βρυξελλών δεν αμφισβητεί δημοσίως το κυβερνητικό αφήγημα, αλλά στις άτυπες ενημερώσεις επιλέγει διαφορετικές λέξεις που παραπέμπουν σε άλλο περιεχόμενο: σε κάτι που δεν μοιάζει με έξοδο, αλλά με είσοδο σε ένα νέο πρόγραμμα.  Αλλοι το αποκαλούν «υβριδικό πρόγραμμα», άλλοι «μεταλλαγμένο μνημόνιο»...

 Κοντολογίς, οι παράγοντες με τους οποίους επικοινώνησε το «ΘΕΜΑ» σε Αθήνα και Βρυξέλλες περιγράφουν ένα πολυετές πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, δέσμευση της Ελλάδας ότι δεν θα αντιστρέψει όσα συμφώνησε στα προηγούμενα μνημόνια και ότι θα εφαρμόζει τους στόχους και τα μέτρα που έχει ήδη υπογράψει. «Θα είναι σαν να γράφτηκαν σε πέτρα τα μέτρα που ψηφίστηκαν για μετά το 2018», λένε και εννοούν ότι θα υπάρχει σκληρή εποπτεία για να γίνουν πράξη στα επόμενα χρόνια όλα όσα έχει από φέτος ήδη υπογράψει η κυβέρνηση και ψηφίσει η Βουλή. Ευρωπαϊκές πηγές σημειώνουν ότι τα πρώτα διαπιστευτήρια της κυβέρνησης, που θα δείξουν ότι δέχεται τον οδικό χάρτη που έχουν καταρτίσει οι Βρυξέλλες, θα δοθούν στο τέλος Νοεμβρίου, όταν αναμένεται να συμφωνηθεί από κοινού με το κουαρτέτο ο τρόπος διανομής του κοινωνικού μερίσματος. 

Τι δίνουμε 

■ πλεόνασμα 

Τήρηση του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ ως το 2022 και τουλάχιστον 
2% από το 2023 ως το 2060, το οποίο συμφώνησε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος στο Eurogoup
της 15ης Ιουνίου 


■ συντάξεις 

Μείωση των συντάξεων το 2019 και του αφορολόγητου το 2020, μέτρα που έχουν ήδη ψηφιστεί από την κυβερνητική πλειοψηφία 
τον Μάιο του 2017. 

■ Διαπραγματεύσεις 

Συνέχιση της αναστολής των συλλογικών διαπραγματεύσεων, στην οποία επιμένει το ΔΝΤ, το οποίο θα είναι παρόν στο νέο σχήμα σε ρόλο εγγυητή και τεχνικού συμβούλου. 

■  Δημόσιο

Ελεγχος των αυξήσεων και των προσλήψεων στο Δημόσιο σε συνδυασμό με πλέγμα δράσεων (αξιολόγηση - κινητικότητα) 

■ Ιδιωτικοποιήσεις

Συνέχιση των ιδιωτικοποιήσεων από το ΤΑΙΠΕΔ, αλλά και από το Υπερταμείο για εκείνες τις ΔΕΚΟ, που θα κριθεί ότι δεν μπορούν να αναδιαρθρωθούν.

Τι παίρνουμε 

 
Το αντάλλαγμα από την πλευρά των Ευρωπαίων για την υπογραφή του νέου προγράμματος θα είναι τριπλό. Θα περιλαμβάνει τη σπονδυλωτή παρέμβαση στο χρέος, τη διευκόλυνση της επανόδου στις αγορές και την εγγύηση της ομαλής πορείας του τραπεζικού συστήματος.  Ας τα δούμε με τη σειρά: 

Χρέος με δόσεις: Οπως αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» κοινοτικός αξιωματούχος, η υλοποίηση της λίστας των μεταρρυθμίσεων και η τήρηση των προηγούμενων δεσμεύσεων θα συνδέονται με παρεμβάσεις στο χρέος. Σε πρώτη φάση, αναμένεται η επανενεργοποίηση μιας παλιότερης απόφασης (του μνημονίου 2 από το 2012), η οποία προέβλεπε την επιστροφή στην Ελλάδα των κερδών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης από τόκους ελληνικών ομολόγων τα οποία βρίσκονταν στα χέρια τους, στο πλαίσιο των προγραμμάτων SMP και ANFA. Η δέσμευση αυτή δεν επαναλήφθηκε στο τρίτο μνημόνιο με ένα κόστος που εκτιμάται από 4,9 ως 6 δισ. ευρώ για τη χώρα μας. Αν ενεργοποιηθεί εκ νέου για την περίοδο 2018-2025, τα ποσά που θα μπορούσαν να δοθούν σε δόσεις για την ελάφρυνση του χρέους υπολογίζονται σε περίπου 9 δισ. ευρώ. Πέραν αυτών, η Αθήνα αναμένει τη συγκεκριμενοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, όπου πέρα από γενικές αναφορές δεν υπάρχει ακόμη κάτι χειροπιαστό. 

«Μαξιλάρι» για τις αγορές: Με δεδομένο ότι οι Ευρωπαίοι δεν προτίθενται να εγκρίνουν νέο δάνειο για την Ελλάδα, το χρηματοδοτικό σκέλος του προγράμματος θα είναι υβριδικό. Ως τον Ιούνιο του 2018 προβλέπεται ότι θα δημιουργηθεί ένα μαξιλάρι ασφαλείας 12 ως 15 δισ. ευρώ από τις δόσεις που αναμένεται ότι θα εκταμιευτούν από το τρίτο μνημόνιο μετά την ολοκλήρωση της τρίτης και της τέταρτης αξιολόγησης, καθώς επίσης από τις δοκιμαστικές εξόδους στις αγορές. Το ποσό αυτό θα βρίσκεται σε έναν λογαριασμό που θα ελέγχεται από την κυβέρνηση και τους Ευρωπαίους και θα χρησιμοποιηθεί, αν χρειαστεί, για την εξυπηρέτηση του χρέους στο μέλλον. Η λογική του μαξιλαριού ρευστότητας είναι η στήριξη της Ελλάδας για την πλήρη επάνοδο στις αγορές. Το σκεπτικό είναι ότι όταν η Ελλάδα θα ζητήσει να δανειστεί από τις αγορές, αυτές θα γνωρίζουν ότι έχει στην άκρη μια εγγύηση ρευστότητας, π.χ., 15 δισ. ευρώ, συν τη συνδρομή των Ευρωπαίων και του ΔΝΤ για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων κι έτσι θα τοποθετήσουν πολύ πιο εύκολα τα χρήματά τους σε ελληνικά ομόλογα. 

Θωράκιση τραπεζών: Το νέο στοιχείο που έρχεται στο φως από αναφορές Ευρωπαίων αξιωματούχων είναι ότι η συμφωνία για το νέο πρόγραμμα θα λειτουργήσει ως καταλύτης και για τις τράπεζες. Πιο συγκεκριμένα, το μήνυμα που έχουν περάσει οι Βρυξέλλες στην κυβέρνηση είναι ότι η αποδοχή του υβριδικού προγράμματος θα διευκολύνει την όλη διαδικασία κατά τη διάρκεια και μετά τα stress tests των τραπεζών που ολοκληρώνονται τον Μάιο, εφόσον το «μαξιλάρι» θα λειτουργήσει και σε αυτή την περίπτωση ως εγγύηση διά παν ενδεχόμενο. Βεβαίως όσο οι ελληνικές τράπεζες τηρούν τους στόχους για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων, τέτοια συζήτηση για πιθανές ανάγκες δεν θα ανοίξει καν.