στον Αλέξη Τσίπραείχαν προηγηθεί πολλά άτυπα τηλεφωνήματα μεταξύ των δύο ηγετών, σε μία προσπάθεια να βρεθεί κοινός τόπος και να κλείσει η συμφωνία. Πιθανότατα το όνομα που θα επιλεγεί θα είναι μεταφράσιμο και στα αγγλικά, όπως το πρότεινε ο Μάθιου Νίμιτς τελευταία στιγμή (North Macedonia). Η ελληνική πλευρά είχε αφήσει τα Σκόπια να επιλέξουν ένα από τα τρία ονόματα της λίστας Νίμιτς που είχαν παραμείνει στο τραπέζι.
Το "Άνω Μακεδονία", που θα προτιμούσε η Αθήνα δεν επιλέγεται από τον Ζάεφ, επειδή οι Βούλγαροι έχουν εκφράσει αντιρρήσεις, επειδή στην άνω Μακεδονία βρίσκεται και η βουλγαρική Μακεδονία του Πιρίν. Η εν λόγω περιοχή, όμως, βρίσκεται και στη βόρεια Μακεδονία, δεδομένου ότι η άνω και η βόρεια Μακεδονία γεωγραφικά είναι σε γενικές γραμμές το ίδιο πράγμα.
Η ελληνική πλευρά ουσιαστικά ποτέ δεν διαπραγματεύθηκε την αλλαγή του ονόματος της γλώσσας που ονομάζεται «μακεδονική». Όπως είναι γνωστό, ο Νίκος Κοτζιάς οχυρώθηκε πίσω από τον ισχυρισμό ότι αυτή η μάχη έχει χαθεί από το 1977. Στην πραγματικότητα, θεωρούσε πως αυτό που έχει σημασία είναι η κρατική ονομασία. Γι’ αυτό και αποδέχθηκε το όνομα «μακεδονική», χωρίς ακόμα να είναι σαφές εάν θα είναι αμετάφραστο στα σλαβικά, δηλαδή makedonski, ή θα μεταφράζεται. Θα υπάρχει, ωστόσο, μία σημείωση ότι αυτή η γλώσσα ανήκει στην οικογένεια των σλαβικών γλωσσών και δεν έχει καμία σχέση με τους αρχαίους Μακεδόνες.
Όταν ο Ζόραν Ζάεφ επανέφερε το αίτημα να μην ισχύσει το erga omnes, η απάντηση του Αλέξη Τσίπρα ήταν «ως εδώ». Τα Σκόπια θέλουν μεταβατική περίοδο δύο ετών για να εφαρμόσουν σε όλα τα επίπεδα την αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας. Η Αθήνα θεωρεί το διάστημα μεγάλο και αντιπροτείνει ένα χρόνο. Πιθανόν να συμφωνήσουν στους 18 μήνες, δεδομένου ότι το Μαξίμου είναι διατεθειμένο να συμφωνήσει σε μέση λύση.
Ας σημειωθεί ότι όλες αυτές τις μέρες έχουν πάρει φωτιά τα τηλέφωνα. Οι δυτικές κυβερνήσεις επικοινωνούν συνεχώς με τους δύο ηγέτες, προκειμένου να ασκήσουν πιέσεις και να μεσολαβήσουν για την υπέρβαση διαφορών της τελευταίας στιγμής. Από νωρίς χθες το μεσημέρι, πάντως, στο Μέγαρο Μαξίμου παρατηρήθηκε αυξημένη κινητικότητα.
Σύντομα, κατέστη σαφές ότι το επίσημο τηλεφώνημα από τα Σκόπια ήταν μία ανάσα μακριά. Η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά στο γραφείο του πρωθυπουργού και η δήλωση του Ζόραν Ζάεφ πως η επικοινωνία του με τον Αλέξη Τσίπρα ήταν θέμα χρόνου σηματοδότησε τις εξελίξεις. Κάπως έτσι το ρολόι έδειξε 15:00 και το τηλέφωνο χτύπησε στο Μαξίμου. Παρά το «καλό κλίμα», ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ δεν σταμάτησε τα παζάρια, στα οποία τελικά μπήκε και η Αθήνα.
Κατά την διάρκεια της συνομιλίας συζητήθηκε το σύνολο της 20σέλιδης συμφωνίας. Εξάλλου, αν και οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να κρατήσουν το περιεχόμενο της συνομιλίας τους μακριά από τη δημοσιότητα, τρία γεγονότα παρουσίασαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον: Πρώτον, η επικοινωνία διήρκησε μία ολόκληρη ώρα. Δεύτερον, έδωσαν νέο τηλεφωνικό ραντεβού για σήμερα πρωί. Τρίτον, ο σκοπιανός πρωθυπουργός ενημέρωσε τον Έλληνα ομόλογό του πως θα προβεί σε τηλεοπτική συνέντευξη, δεσμευόμενος να μην δώσει λεπτομέρειες της διαπραγμάτευσης και της συμφωνίας.
Πράγματι, το βράδυ της Δευτέρας ο Ζόραν Ζάεφ εμφανίστηκε ιδιαίτερα αισιόδοξος, λέγοντας ότι σήμερα Τρίτη, πιθανότατα θα υπάρξει συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ. «Από την αρχή των διαπραγματεύσεων εξέφρασα την αισιοδοξία μου ότι θα μπορούσαμε να βρούμε μια λύση. Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι πιθανότατα η αισιοδοξία μου θα υλοποιηθεί αύριο», δήλωσε. «Μιλήσαμε για μια ώρα. Αυτό που επιθυμούμε είναι μια δίκαιη και ισχυρή συμφωνία που θα μας ανοίξει το δρόμο για καλύτερες ημέρες. Ξέρουμε ότι δεν υπάρχει ΝΑΤΟ χωρίς την αλλαγή του ονόματος» είπε μεταξύ άλλων.
Προφανώς, η γειτονική χώρα δεν προλαβαίνει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ στη σύνοδο κορυφής του Ιουλίου. Κι αυτό, επειδή ναι μεν θα λάβουν πρόσκληση, αλλά αυτή θα υλοποιηθεί μόνο όταν θα έχει ολοκληρωθεί η συνταγματική αναθεώρηση και θα έχει εγκριθεί από το δημοψήφισμα. Με αυτό το πνεύμα είπε ο Νίκος Κοτζιάς ότι δεν προλαβαίνουν οι γείτονες τη σύνοδο του Ιουλίου ακόμα και σε περίπτωση άμεσης συμφωνίας.
Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ δεν ήταν ο μόνος που μίλησε. Ο Νίκος Κοτζιάς χαρακτήρισε σε τηλεοπτική συνέντευξη «αποφασιστικό βήμα» το τηλεφώνημα Ζάεφ. Προχώρησε, μάλιστα, σε μια ενδιαφέρουσα αποκάλυψη, λέγοντας πως ο Ζάεφ έχει ήδη επιλέξει ένα από τα τρία ονόματα που έχουν μείνει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης (Gorna [Άνω], Severna [Βόρεια] και Nova [Νέα] Macedonia) επιθυμεί σε περίπτωση λύσης.
Παζάρι μέχρι το παρά ένα
Κατά τη διάρκεια του χθεσινού τηλεφωνήματος, οι δύο ηγέτες συζήτησαν διάφορα τεχνικά ζητήματα που παραμένουν ανοιχτά, την εφαρμογή του erga omnes και κάποιες μικρές αλλαγές που επιθυμούσε ο Ζάεφ για να κλείσει τη συμφωνία. Σήμερα, εκτός απροόπτου, αυτές οι λεπτομέρειες θα κλείσουν, οπότε και θα δρομολογηθεί η συνάντηση για την υπογραφή της συμφωνίας στις Πρέσπες. Υπολογίζεται να πραγματοποιηθεί την Παρασκευή ή το Σαββατοκύριακο.
Όπως έγινε γνωστό, μετά την συνομιλία του με τον Ζόραν Ζάεφ, ο Αλέξης Τσίπρας επικοινώνησε με τον Πάνο Καμμένο. Σε περίπτωση που η σημερινή επικοινωνία καταλήξει σε συμφωνία ο Αλέξης Τσίπρας θα ξεκινήσει μια σειρά επαφών με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τους αρχηγούς των κομμάτων για να τους ενημερώσει. Η συμφωνία, βέβαια, θα αργήσει να πάει στην ελληνική Βουλή, επειδή πρέπει να προηγηθεί η έγκρισή της από το Κοινοβούλιο της ΠΓΔΜ, το δημοψήφισμα και η συνταγματική αναθεώρηση.
Η υπογραφή της συμφωνίας δεν είναι αρκετή για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά θα ανάψει το πράσινο φως για να δώσει η ΕΕ ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ο χρονικός ορίζοντας αυτών των διαπραγματεύσεων προσδιορίζεται για το 2025 υπό τις επικρατούσες συνθήκες. Τέλος, η συμφωνία θα δρομολογήσει και εξελίξεις στο ζήτημα της ορθοδόξου Εκκλησίας στην ΠΓΔΜ.