Με καμένα φτερά ο Τσίπρας: Σκέψεις για διάγγελμα από την επαρχία

Με... καμένα τα φτερά της από τις βαριές ευθύνες για την τραγωδία στην Ανατολική Αττική και τις αγορές να μη συγκινούνται ιδιαιτέρως από την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος «διάσωσης», η κυβέρνηση αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι η περιβόητη έξοδος, αυτή την εβδομάδα, από τα μνημόνια μοιάζει περισσότερο με παρωδία και όχι ουσιαστική αλλαγή οικονομικού καθεστώτος και συνθηκών για την Ελλάδα, παρά την αντίθετη ρητορική που χρησιμοποιεί για επικοινωνιακούς λόγους.

Το Μέγαρο Μαξίμου έχει εγκαταλείψει έτσι κι αλλιώς τα μεγαλεπήβολα σχέδια για γιορτές και πανηγύρια και προσπαθεί με πολιτικές πρωτοβουλίες, που δεν θα προκαλέσουν αρνητικές αντιδράσεις, να σηματοδοτήσει τον τερματισμό, στις 21 Αυγούστου, του τριετούς επώδυνου κύκλου και την έναρξη μιας νέας περιόδου «ελπίδας». Αναγκαστικά όμως τα περιθώρια των κινήσεων είναι στενά: ένα διάγγελμα του Αλέξη Τσίπρα στηριγμένο στην όποια επικοινωνιακή ικανότητα διαθέτει ακόμα, ένας ανασχηματισμός που θα δώσει το εκλογικό κυβερνητικό σχήμα και η υπόσχεση για ένα πακέτο κοινωνικών μέτρων, που θα εξαγγείλει ο πρωθυπουργός στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης είναι ουσιαστικά οι πρωτοβουλίες που αναμένονται από το Μαξίμου το οποίο αναζητά σωσίβιο στο «Αλέξη, δώσ’ τα όλα». Ειδικά, δε, για το διάγγελμα πληροφορίες αναφέρουν ότι, αν και αρχικά πρόθεσή ήταν να γίνει από το Μαξίμου, εξετάζεται και το ενδεχόμενο αυτό να εκφωνηθεί από κάποια άλλο σημείο της επικράτειας. Μια εκδοχή που φέρεται να εξετάζεται είναι το διάγγελμα να γίνει από την Ιθάκη αν και ο δήμαρχος του νησιού με τον οποίο επικοινώνησε το protothema.gr δήλωσε ότι δεν έχει καμία τέτοια ενημέρωση προκειμένου να προχωρήσει σε προετοιμασίες.

Βαρύ κλίμα

Μέσα σε κλίμα απογοήτευσης, προβληματισμού, ακόμα και κατάθλιψης, η κυβέρνηση βλέπει τη συγκυρία να γίνεται μέρα με την ημέρα όλο και πιο ζοφερή. Το κλίμα στο εσωτερικό είναι βαρύ, καθώς ακόμα μετράμε νεκρούς από τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, με τις μηνύσεις κατά κρατικών λειτουργών και κυβερνητικών στελεχών να πέφτουν βροχή. Οι αγορές όχι μόνο ενθουσιάζονται από τον τερματισμό των μνημονίων, αλλά εκφράζουν τη δυσπιστία τους προς την ελληνική οικονομία, εκτινάσσοντας τα επιτόκια δανεισμού σε επίπεδα προ της μνημονιακής περιπέτειας, ήτοι των αρχών του 2010! Ούτε καν το Χρηματιστήριο δεν συμμερίζεται τα μηνύματα της κυβέρνησης περί νέας εποχής. Αλλά και οι αριθμοί είναι εξίσου συγκρατημένοι έως ανησυχητικοί, καθώς προδίδουν ασθενική αναπτυξιακή προοπτική και αμφιλεγόμενες δημοσιονομικές επιδόσεις. Ο δε διεθνής Τύπος περιγράφει μία μελανή πραγματικότητα που θολώνει το αφήγημα περί αριστερού success story και προσγειώνει ανώμαλα τους κυβερνώντες, οι οποίοι περίμεναν διθυράμβους από εταίρους και ξένους επενδυτές.

Τίποτα δεν φαίνεται να λειτουργεί αυτό τον καιρό υπέρ της κυβέρνησης. Ακόμα και η αναλαμπή με την απελευθέρωση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών από την Τουρκία, μια εξέλιξη που προσπάθησε να εκμεταλλευτεί άγαρμπα το Μαξίμου, αποδείχθηκε απλώς ένα «θαύμα» που διήρκεσε ελάχιστα 24ωρα. Ουδείς θεώρησε ότι η αιφνιδιαστική αυτή κίνηση της τουρκικής πλευράς έγινε λόγω των διπλωματικών ενεργειών της Αθήνας, καθώς είναι εμφανής η αγωνία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να κάνει κινήσεις καλής θέλησης προς τους Ευρωπαίους υπό την ασφυκτική πίεση που δέχεται από την Ουάσινγκτον. Τουναντίον, ο φόβος μήπως υπήρξαν στο παρασκήνιο ανταλλάγματα προς την τουρκική πλευρά μάλλον ρίχνει περισσότερες σκιές παρά φωτίζει την υπόθεση.

Σε κάθε περίπτωση, η εβδομάδα αυτή είναι εξαιρετικά κρίσιμη για τους σχεδιασμούς του Μεγάρου Μαξίμου, το οποίο ευελπιστεί ότι επιτέλους μπορεί να αλλάξει η πολιτική ατζέντα και να κυριαρχήσουν στον δημόσιο διάλογο οι εξαγγελίες και οι παροχές που ετοιμάζει για τους επόμενους μήνες και έως τις εκλογές - είτε αυτές γίνουν τον επόμενο Μάιο, είτε νωρίτερα. Η κυβέρνηση φαίνεται να μην αντέχει άλλο τη συζήτηση γύρω από τη διαχειριστική της ανεπάρκεια και τα εγκληματικά λάθη που σχετίζονται με την τραγωδία στο Μάτι. Το πολιτικό κόστος είναι τεράστιο και πιθανόν μη αναστρέψιμο, με δεδομένο ότι η εκατόμβη νεκρών προκλήθηκε και από την ολική κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού, για τη μη ετοιμότητα του οποίου φέρει την αποκλειστική ευθύνη - όπως και η εκάστοτε κυβέρνηση άλλωστε, ανεξάρτητα από τα όποια δομικά προβλήματα υπάρχουν διαχρονικά.
Γι’ αυτό και η επιχείρηση «Αλλαγή ατζέντας» υπό το δόγμα «Η ζωή συνεχίζεται», και πάντα με βασικό καμβά την όξυνση της σύγκρουσης με τη Ν.Δ. και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αποκτά καθοριστική σημασία για τη διαμόρφωση του πολιτικού κλίματος και του πεδίου της αντιπαράθεσης επί του οποίου θα κληθούν οι πολίτες να κρίνουν κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Στο πλαίσιο αυτό ο ανασχηματισμός έχει ιδιαίτερο πολιτικό συμβολισμό, με τις πληροφορίες να φέρουν τον κ. Τσίπρα να παρεμβαίνει σε πολλά πεδία του κυβερνητικού σχήματος, αν και πολλοί εκτιμούν ότι και εδώ τα περιθώρια που έχει ο πρωθυπουργός για αλλαγές δεν είναι μεγάλα.

Τα πρόσωπα του ανασχηματισμού

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο ανασχηματισμός αναμένεται να γίνει αυτή την εβδομάδα, με τον κ. Τσίπρα να θέλει να συνδυάσει το νέο κυβερνητικό σχήμα με το γεγονός της εξόδου από το τρίτο μνημόνιο, με προφανείς πολιτικές και επικοινωνιακές στοχεύσεις. Ο αρχικός σχεδιασμός ήθελε την αναδόμηση του Υπουργικού Συμβουλίου πιο κοντά στη ΔΕΘ, αλλά η αδυναμία ανάληψης άλλων πολιτικών πρωτοβουλιών, που θα επηρεάσουν το πολιτικό σκηνικό, αναγκάζει τον πρωθυπουργό να ενισχύσει το μήνυμα των αλλαγών.

Σαφής εικόνα για τις αποφάσεις του κ. Τσίπρα δεν υπάρχει, καθώς θέλει να διατηρήσει το στοιχείο της έκπληξης και να φιλοτεχνήσει την εικόνα του αρχηγού που κάνει ανατροπές. Φαίνεται πάντως να δέχεται εισηγήσεις ακόμη και για σαρωτικές αλλαγές, που θα αγγίζουν τα περισσότερα υπουργεία.

Καθοριστικό ρόλο δείχνουν να διαδραματίζουν οι εσωτερικές συγκρούσεις και οι προσωπικοί ανταγωνισμοί μεταξύ των κορυφαίων στελεχών του κυβερνώντος κόμματος, καθώς το νέο κυβερνητικό σχήμα θα είναι αυτό που θα φτάσει μέχρι τις εκλογές, με ό,τι σημαίνει αυτό για τη μάχη της εκλογής ή επανεκλογής τους στη Βουλή.

Εξι θα είναι -κατά τα φαινόμενα- τα πεδία των παρεμβάσεων του πρωθυπουργού. Στο επικοινωνιακό επιτελείο, που αποδείχθηκε προβληματικό κατά τη διαχείριση της κρίσης με την τραγωδία στο Μάτι. Στο υπουργείο Εσωτερικών (ανήκει και το Προστασίας του Πολίτη σε αυτό), όπου παραμένει σε εκκρεμότητα η διαμόρφωση του νέου σχήματος μετά την προσωρινή ανάληψη των καθηκόντων του Νίκου Τόσκα από τον Πάνο Σκουρλέτη. Στο πεδίο της οικονομίας, με επίκεντρο το υπουργείο Ανάπτυξης, για τη σηματοδότηση του υποτιθέμενου «ενάρετου» μεταμνημονιακού κύκλου.

Στη διόρθωση αδυναμιών και δυσλειτουργιών σε σειρά υπουργείων, με την απομάκρυνση ή μετακίνηση προβληματικών περιπτώσεων. Στην ανάδειξη στελεχών της νέας γενιάς και, τέλος, στην αξιοποίηση παραγόντων εκτός ΣΥΡΙΖΑ, σε μια προσπάθεια να ανατραπεί η εικόνα της πολιτικής απομόνωσης που βιώνει το κυβερνών κόμμα.

Στον τομέα της επικοινωνιακής πολιτικής ο κ. Τσίπρας εξετάζει με βαριά καρδιά, είναι αλήθεια, το σενάριο παύσης του Δημήτρη Τζανακόπουλου από τη θέση του κυβερνητικού εκπροσώπου μετά τις γκάφες στη διαχείριση της φονικής πυρκαγιάς στην Ανατολική Αττική. Ο κ. Τζανακόπουλος φάνηκε αλαζόνας και κυνικός με την τραγωδία και αυτό ουσιαστικά τον έκαψε πολιτικά, αφού έδειξε μία κυβέρνηση χωρίς ενσυναίσθηση ή κάποιο είδος συναισθηματικής νοημοσύνης.

Ο κ. Τζανακόπουλος θεωρείται υποψήφιος για το υπουργείο Δικαιοσύνης, ωστόσο ο Σταύρος Κοντονής απολαμβάνει την εμπιστοσύνη του πρωθυπουργού και θα φύγει από το πόστο του μόνο για μία πιο σημαντική κυβερνητική θέση.

Λέγεται ότι εξετάζονται περιπτώσεις άφθαρτων ή νέων στελεχών που θα αναλάβουν το πόστο του εκπροσώπου. Σε αυτά περιλαμβάνονται o Σωκράτης Φάμελλος, ο Κώστας Ζαχαριάδης ή η Ράνια Σβίγκου. Οι πιο μυημένοι στις ισορροπίες του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος μιλούν για επιστροφή στο κεντρικό (ήτοι εκλογικό) επιτελείο του Νίκου Παππά, παράλληλα όμως με την παραμονή του στο υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής.

Μεγάλο ερωτηματικό είναι τι θα γίνει στο υπουργείο Εσωτερικών. Πληροφορίες λένε ότι παίζεται η παραμονή του Πάνου Σκουρλέτη, ο κύκλος του οποίου στον συγκεκριμένο τομέα δείχνει να έκλεισε. Κάποιοι λένε ότι το Μαξίμου θα τον ήθελε στη θέση του γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ εν όψει εκλογών, αλλά είναι μάλλον δύσκολο εκείνος να δεχθεί κάτι τέτοιο. Ούτε όμως είναι και εύκολο να βρεθεί άλλο (το τέταρτο κατά σειρά σε τρία χρόνια) υπουργείο στο οποίο να πάει. Στην περίπτωση πάντως που μετακινηθεί, τα ονόματα των Χρήστου Σπίρτζη, λόγω της επιρροής του στον πασοκογενή κρατικό και αυτοδιοικητικό μηχανισμό, και Δημήτρη Βίτσα είναι πρώτα στο τραπέζι.

Για το υπουργείο Οικονομίας κυκλοφορεί έντονα το σενάριο να αναβαθμιστεί σε ρόλο υπουργού ο Αλέξης Χαρίτσης και ο Γιάννης Δραγασάκης να περιοριστεί στον ρόλο του αντιπροέδρου, όπως ήταν πριν από τον τελευταίο ανασχηματισμό.

Ευκαιρίες σε νέα στελέχη

Υπουργοί που αναμένεται να κινδυνεύσουν στη ρουλέτα των αλλαγών είναι πρωτίστως η Λυδία Κονιόρδου, που θεωρείται ήδη παροπλισμένη στο υπουργείο Πολιτισμού, ο Κώστας Γαβρόγλου στο υπουργείο Παιδείας, ίσως και ο Βαγγέλης Αποστόλου στο υπουργείο Γεωργίας - κυρίως από τις καραμπόλες που μοιραία θα υπάρξουν. Το πιθανότερο είναι επίσης να αλλάξουν πολλοί υφυπουργοί, όπως η Κατερίνα Παπανάτσιου, η Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά, ο Δημήτρης Μπαξεβανάκης και ο Κώστας Φωτάκης κ.ά.

Ο πρωθυπουργός θέλει να δώσει ευκαιρίες σε νέα στελέχη και βουλευτές, αλλά και να αναβαθμίσει κάποιους αναπληρωτές υπουργούς και υφυπουργούς που έχουν δείξει δυνατότητες ανέλιξης. Μεταξύ αυτών και πέραν του κ. Χαρίτση είναι οι Στέργιος Πιτσιόρλας, Νεκτάριος Σαντορινιός, Θάνος Ηλιόπουλος κ.ά.

Επίσης, εκτός του κ. Ζαχαριάδη και της κυρίας Σβίγκου, υποψήφιοι για το νέο σχήμα είναι βουλευτές όπως ο Θέμης Μουμουλίδης (για το υπουργείο Πολιτισμού), ο Κώστας Δουζίνας, αλλά και στελέχη όπως ο Χρήστος Στάικος (για θέση στο υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης), ενώ σε περίπτωση που προκύψει κενό στο υπουργείο Δικαιοσύνης υποψηφιότητα θέτει και ο Μιχάλης Καλογήρου. Κανείς δεν ξέρει ακόμη αν θα επιστρέψουν στην κυβέρνηση επιφανή στελέχη όπως οι κύριοι Νίκος Φίλης, Νίκος Ξυδάκης κ.ά.

Αμετακίνητοι πρέπει να θεωρούνται, μεταξύ άλλων, οι υπουργοί Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς με τον αναπληρωτή του Γιώργο Κατρούγκαλο, Αμυνας Πάνος Καμμένος, όπως και ο αναπληρωτής Φώτης Κουβέλης, η υπουργός Εργασίας Εφη Αχτσιόγλου με την αναπληρώτριά της Θεανώ Φωτίου (όχι όμως και ο υφυπουργός Τάσος Πετρόπουλος), αλλά και οι υπουργοί Διοικητικής Ανασυγκρότησης Ολγα Γεροβασίλη, Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης, Ναυτιλίας Πάνος Κουρουμπλής, Υγείας Ανδρέας Ξανθός και Τουρισμού Ελενα Κουντουρά. Και φυσικά, το δίδυμο του υπουργείου Οικονομικών, οι κύριοι Ευκλείδης Τσακαλώτος και Γιώργος Χουλιαράκης.