Παζάρι Ερντογάν με Χάλκη και Θράκη - Αμήχανος ο Τσίπρας

Η επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία τον φέρνει αντιμέτωπο με όλα τα ανοιχτά μέτωπα που ταλανίζουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αυτό από μόνο του εμπεριέχει ένα διπλωματικό ρίσκο. Ειδικά, όταν η Άγκυρα φρόντισε, δια του εκπροσώπου της Ιμπραΐμ Καλίν, να προκαθορίσει την ατζέντα των συνομιλιών, συμπεριλαμβάνοντας σ’ αυτήν όλα εκείνα τα ζητήματα που συνιστούν μονομερείς τουρκικές διεκδικήσεις. Δεν πρόκειται για έκπληξη. Το ίδιο συνέβη και το Δεκέμβριο του 2017, στην πρώτη επίσκεψη Τούρκου προέδρου στην Ελλάδα μετά από 65 χρόνια, με τα γνωστά αποτελέσματα.

Η χθεσινή συνάντηση των δύο ηγετών ξεκίνησε μάλλον αμήχανα, με τα «παγωμένα» χαμόγελα να κυριαρχούν. Διήρκησε πολύ περισσότερο από όσο ήταν προγραμματισμένη, γεγονός που πιθανότατα αποδεικνύει ότι οι δύο άνδρες διεξήλθαν σε βάθος την ατζέντα των ελληνοτουρκικών θεμάτων. Ερντογάν και Τσίπρας συμφώνησαν ότι διαφωνούν σε όλα τα μεγάλα ζητήματα, χωρίς να ληφθούν αποφάσεις. Αυτό φάνηκε και από την συνέντευξη Τύπου, η οποία θύμιζε παράλληλους μονολόγους.

Από την άλλη, δεν πέρασε απαρατήρητο και το ανατολίτικο παζάρι που δεν δίστασε ο Ταγίπ Ενρτογάν να κάνει μπροστά στις κάμερες. Προχώρησε, μάλιστα, σε κλιμάκωση των απαιτήσεων της Τουρκίας για τους «ομογενείς» της στην Ελλάδα, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά την μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Συνέδεσε, μάλιστα, το θέμα της «τουρκικής» μειονότητας και συγκεκριμένα το θέμα των μουφτήδων, με την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, αλλά και με την τύχη του ίδιου του Πατριαρχείου. «Σας δίνω τη Χάλκη αν μου δώσετε τους μουφτήδες», υπονόησε ούτε λίγο, ούτε πολύ.

Εξάλλου, το παζάρι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος κάθε διπλωματίας και περισσότερο της τουρκικής. Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει συστηματικά χρησιμοποιήσει το ζήτημα της επαναλειτουργίας της Χάλκης για να αποσπάσει ανταλλάγματα στη Θράκη. Ενδιαφέρον σχετικά παρουσιάζει η ανακοίνωση του λεγόμενου Συλλόγου Αλληλεγγύης Τούρκων Δυτικής Θράκης (ΒΤΤDD). «Οι ελπίδες μας άνθησαν με αυτή την αλλαγή εξουσίας στην Ελλάδα και περιμέναμε από τον ΣΥΡΙΖΑ,
που ήρθε στην εξουσία με μια ρητορική που έδενε με τα αιτήματα της τουρκικής μειονότητας, να κάνει σοβαρά βήματα για τη μειονότητα. Όμως, ο κ. Τσίπρας έγινε κυβέρνηση, αλλά δεν στάθηκε ικανός, εγκατέλειψε την εξουσία (του) στη δυτική Θράκη, στον ηγέτη Καμμένο – τον μικρό εταίρο του, που θρέφεται από το μίσος κατά των Τούρκων. Να όμως σήμερα που ο Καμμένος τον εγκατέλειψε…».

Αξίζει στο σημείο αυτό, ωστόσο, να υπογραμμιστεί ότι η Ελλάδα έχει συμφέρον να αφαιρέσει το ζήτημα της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη, όπως και γενικότερα το ζήτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, από το καλάθι των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Όχι επειδή είναι αδιάφορη, αλλά επειδή είναι η Ουάσιγκτον και συνολικά η Δύση που έχει συμφέρον να διατηρήσει στη ζωή το Οικουμενικό Πατριαρχείο και όλα όσα συνδέονται μαζί του. Είναι κοινό μυστικό πως εάν φύγει από τη μέση το Φανάρι, τα ηνία των απανταχού ορθοδόξων θα πάρει το Πατριαρχείο της Μόσχας. Κι αυτό δεν το θέλουν με τίποτα οι Δυτικοί. Πρόσφατα είδαμε τη σημασία που έχει για τη Δύση το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην αναγνώριση της Αυτοκέφαλης πλέον Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Όπως αναμενόταν, ο Ερντογάν έθεσε εκ νέου και το θέμα της έκδοσης των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών, στους οποίους έχει δοθεί άσυλο στην Ελλάδα. «Δεν θα πρέπει αυτοί που είναι φυγάδες από τέτοια κινήματα να βρίσκουν θέση στην Ελλάδα», διεμήνυσε. «Πρέπει να σεβαστούμε αυτούς που έχασαν την ζωή τους την 15η Ιουλίου. Περιμένουμε και η Ελλάδα να το σεβαστεί αυτό». Ο Αλέξης Τσίπρας επανέλαβε την πάγια θέση για απόφαση της ανεξάρτητης ελληνικής Δικαιοσύνης, αλλά όποιος πρόσεξε τις σχετικές δηλώσεις θα είδε τα σημάδια πως έδωσε διαβεβαιώσεις στον Ταγίπ Ερντογάν πως κάτι παρόμοιο δεν πρόκειται να επαναληφθεί. Πιθανότατα να συμφωνήθηκε πως αθόρυβα θα πραγματοποιούνται και άτυπες επαναπροωθήσεις Τούρκων που καταφεύγουν στην Ελλάδα για να σωθούν από διώξεις.

Το Μέγαρο Μαξίμου πάντως εμμένει πως στόχος είναι να ξαναπιάσει το νήμα των σχέσεων με τον Τούρκο πρόεδρο  και να ανοίξει έναν δίαυλο επικοινωνίας μαζί του. H επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Άγκυρα έχει ως κεντρικό στόχο άμεσα να ρίξει τη θερμοκρασία στο ελληνοτουρκικό μέτωπο και μεσοπρόθεσμα να εδραιώσει ένα κλίμα ύφεσης. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται και η απόφαση για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Το έργο αυτό, βέβαια, έχει ξαναπαιχτεί αρκετές φορές, αλλά είναι ένας τρόπος για υπέρβαση των ζητημάτων, επί των οποίων υφίστανται αγεφύρωτες διαφωνίες.

Ο όλος χειρισμός του Μακεδονικού από την πλευρά της κυβέρνησης Τσίπρα προκαλεί ανησυχίες και για τον χειρισμό στα ελληνοτουρκικά. Το “Μπαρμπαρός” πραγματοποιεί έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ, οι Τούρκοι γκριζάρουν ελληνικές νησίδες στο ανατολικό Αιγαίο, παραβιάζουν συστηματικά τον ελληνικό εναέριο χώρο, δεσμεύουν συχνά μεγάλες περιοχές με αλλεπάλληλες καταχρηστικές Navtex και αμφισβητούν τις θαλάσσιες ζώνες που σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο ανήκουν στην Ελλάδα και στην Κυπριακή Δημοκρατία. Και ως κερασάκι, μερικές ώρες πριν τη συνάντηση Τσίπρα-Ερντογάν, η Τουρκία επικήρυξε με 700.000 ευρώ κάθε έναν από τους οκτώ στρατιωτικούς που έχουν λάβει πολιτικό άσυλο στην Ελλάδα.

Τουλάχιστον, η Αθήνα είχε υποχρέωση να θέσει σαφείς όρους για να ανάψει το πράσινο φως για την πραγματοποίηση της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού. Από ό,τι φαίνεται δεν το έπραξε. Από την πλευρά τους, οι Τούρκοι θεωρούν τον Αλέξη Τσίπρα πολιτικό, ο οποίος μπορεί να πάει κόντρα στην ελληνική κοινή γνώμη με σκοπό να φτάσει σε συμφωνία. Αυτό είναι το μήνυμα που έλαβαν από τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Γι' αυτό και κατά πάσα πιθανότητα θα προσπαθήσουν να ρυμουλκήσουν την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε μία επίσημη διαπραγμάτευση για όλα τα ζητήματα, τα οποία έγιναν αντικείμενο άτυπης διαπραγμάτευσης τα προηγούμενα 20 χρόνια, στο πλαίσιο των λεγόμενων διερευνητικών επαφών. Αυτό δεν είναι μία υπόθεση εργασίας, ούτε μία αυθαίρετη εκτίμηση. Προκύπτει από την αναφορά σε οδικό χάρτη, η οποία παραπέμπει σε επίσημη διαπραγμάτευση. Είναι γνωστό ότι η Άγκυρα εδώ και δεκαετίες προσπαθεί να ρυμουλκήσει την Αθήνα σε διαπραγμάτευση επί των μονομερών τουρκικών διεκδικήσεων.

Οι δηλώσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετά την συνάντηση: 

Οι δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα μετά την συνάντηση: