Tο «Πολάκης-gate» τσαλακώνει τον Τσίπρα

Η προηγούμενη Δευτέρα εξελίχθηκε στην κυριολεξία σε «Μαύρη Δευτέρα» για την κυβέρνηση. Δύο κορυφαίοι πρώην υπουργοί, ο Πάνος Καμμένος και ο Νίκος Κοτζιάς, αποκάλυψαν με πρωτοβουλία του δεύτερου και ύστερα από μήνυση που κατέθεσε στον Αρειο Πάγο κατά του πρώτου ένα ζοφερό κλίμα στο εσωτερικό της κυβέρνησης.

Ενα κλίμα ξεκαθαρίσματος λογαριασμών με απειλές και μεθόδους κόζα νόστρα και απειλητικά SMS του τύπου «Αλήτη, μαζέψου γιατί θα σε τελειώσω...». Ενα δυσώδες περιβάλλον που άνετα μπορεί να πει κάποιος ότι θυμίζει πόλεμο συμμοριών και εγκληματικών οργανώσεων, αλλά καμία σχέση δεν έχει με υπουργούς και λειτουργίες μιας ευρωπαϊκής κυβέρνησης.

Την ίδια ημέρα η κυβέρνηση καταμετρούσε τις ζημιές στο περιβόητο «ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς» από τις αποκαλύψεις του «ΘΕΜΑτος» για το δάνειο Πολάκη από την Τράπεζα Αττικής. Με διαδικασίες νομότυπες, οι οποίες όμως εγείρουν μείζονα ερωτήματα ηθικής τάξης στους πολίτες. Γιατί όλοι κατάλαβαν ότι επρόκειτο για ένα χαριστικό δάνειο, όνειρο απατηλό για χιλιάδες νοικοκυραίους και επαγγελματίες, που δόθηκε με διαδικασίες φαστ τρακ και προφανή υπερτιμολόγηση της εμπορικής αξίας του ακινήτου που υποθήκευσε. Σε έναν υπουργό που καθημερινά ναρκισσεύεται ότι «καθαρός ουρανός αστραπές δεν φοβάται». Αλλά το «δανειάκι» το χούφτωσε ο αρειμάνιος Κρητικός.

Και τα δύο περιστατικά, η διαμάχη Κοτζιά-Καμμένου και το δάνειο Πολάκη, προκάλεσαν αμηχανία στα υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια και ταυτόχρονα πάγωμα στα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, εξ ου και η δυσκολία να τα υπερασπιστούν στα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις. Δύσκολα έβρισκες το πρωί της Δευτέρας στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ να σχολιάσει δημόσια τα περιστατικά. Ομως η «Μαύρη Δευτέρα» ακόμη δεν είχε τελειώσει και το χειρότερο δεν είχε έρθει. Αργά το απόγευμα κυκλοφόρησαν σε προπαγανδιστικά κυβερνητικά ΜΜΕ «πρακτικά» που έμοιαζαν ηχογραφημένα από τηλεφωνική συνομιλία που είχε με δική του πρωτοβουλία ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης με τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας Γιάννη Στουρνάρα. Λίγες ώρες πριν συνεδριάσουν οι εποπτικές αρχές της Τραπέζης της Ελλάδος με τη διοίκηση της Τράπεζας Αττικής για να ελέγξουν το δάνειο των 100.000 ευρώ.

Η δημοσιοποίηση προκάλεσε σοκ στην κυβέρνηση και την κοινή γνώμη. Πρώτον, για το ύφος του Πολάκη και την αφόρητη «εσάνς» πεζοδρομιακής συμπεριφοράς και συνοικιακής ψευτομαγκιάς που απέπνεε. Δεύτερον, και κυριότερο, για το γεγονός ότι έβγαζε μάτι από μακριά ότι η συνομιλία ήταν ηχογραφημένη από την πλευρά του υπουργού.

Και τα δύο γεγονότα μαζί, τα «αλήτικα» SMS του Καμμένου στον Κοτζιά και η «μαφιόζικη» συνομιλία του Πολάκη με τον Στουρνάρα, ανέδιδαν δυσώδη οσμή για τη λειτουργία της κυβέρνησης και στελεχών της. Ολα μαζί συνέκλιναν στο συμπέρασμα ότι αυτή η «Μαύρη Δευτέρα» θα αποτελούσε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο κομβικό σταθμό για την πορεία της κυβέρνησης. Οπως και συνέβη.

«Διαχείριση κρίσης» στο Μαξίμου

Ο πρωθυπουργός μόλις είχε προσγειωθεί από τον «άλλο κόσμο». Από το Μόναχο, όπου με τη στολή ενός ηγέτη με ευρωπαϊκό προφίλ βραβεύτηκε για τη Συμφωνία των Πρεσπών, μαζί με τον ομόλογό του Ζόραν Ζάεφ. Η προσγείωση λοιπόν ήταν ξαφνική και ανώμαλη στον βούρκο του Πολάκη, του Καμμένου και του Κοτζιά. Αρκετοί βέβαια του καταλογίζουν μείζονες ευθύνες για την καλλιέργεια αυτού του κλίματος και χαμογελούν χαιρέκακα γιατί τώρα απλώς θερίζει τις θύελλες που έσπειρε...

Αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση της συνομιλίας Πολάκη - Στουρνάρα στο Μαξίμου άρχισαν οι ασκήσεις για «διαχείριση κρίσης». Ομως με τη σταδιακή αποκάλυψη των λεπτομερειών της υπόθεσης Πολάκη ξεκίνησαν και τα απρόοπτα.

Πρώτον, αποκαλύφθηκε ότι γνώριζαν τις προθέσεις του υπουργού - απλά δεν τα γνώριζαν όλα. Ο Πολάκης είχε ενημερώσει το Μαξίμου ότι θα έπαιρνε τηλέφωνο τον Στουρνάρα για «να του τρίξει τα δόντια». Του έδωσαν ασμένως το πράσινο φως, με δεδομένο ότι στο Μαξίμου ο Στουρνάρας δεν διαθέτει και πολλούς φίλους, ενώ σε κάποιους αρκεί η αναφορά του ονόματός του για να προκληθούν ακραία παραληρηματικά φαινόμενα.
Τι δεν γνώριζαν οι συνεργάτες του πρωθυπουργού; Οτι ο Πολάκης είχε κι άλλα στο μυαλό του. Σκόπευε να ηχογραφήσει τη συνομιλία με σκοπό να «παγιδεύσει» τον Στουρνάρα. Τη «μυστική αποστολή» την είχε συζητήσει μόνο με «διακεκριμένο» συριζο-δημοσιογράφο, μαζί την είχαν σχεδιάσει και μαζί στόχευαν να την αξιοποιήσουν, με τη βεβαιότητα ότι ο διοικητής της ΤτΕ θα έπεφτε στην παγίδα και θα έλεγε πράγματα ακατάλληλα. Δύο Κλουζό, ο ένας υπουργός και ο άλλος στρατευμένος δημοσιογράφος, τι άλλο θα μπορούσαν να σκηνοθετήσουν εκτός από έναν «Ροζ Πάνθηρα»; Οπως και συνέβη... Γιατί ενώ η συνομιλία αποδείχθηκε τυπική και αδιάφορη, η ζημιά στην κυβέρνηση από την εικόνα ενός υπουργού που ταυτόχρονα απειλεί, εκβιάζει, ίσως και να ηχογραφεί τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας ήταν καίρια και πολλαπλή.

Οσο αμέριμνα και αν είναι τα στελέχη του πρωθυπουργικού επιτελείου σε «αντισυστημικές» συμπεριφορές, την αλφαβήτα της πολιτικής την κατέχουν. Κατάλαβαν δηλαδή ότι η συνομιλία και η βάσιμη υπόνοια της ηχογράφησης είναι πράξεις αρνητικές και απωθητικές στην κοινή γνώμη. Πολύ περισσότερο όταν συνδυάζονταν με νταηλίκια και «σαχλαρομαγκιές», που λέει και η «Εφ.Συν.».

Αρχισε λοιπόν η διαχείριση της κρίσης και η επιχείρηση απόσβεσης της ζημιάς. Θερμόαιμες εισηγήσεις ότι «ο Πολάκης πρέπει να στηριχθεί» γιατί εκφράζει ατόφια τον «λαϊκό κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ» σύντομα εκτιμήθηκαν ως ανόητες. Η υπόθεση δεν προσφερόταν για επίθεση, αλλά για άμυνα.

Ενδεικτικό της αμηχανίας του Μαξίμου είναι το γεγονός ότι η πρώτη κυβερνητική ανακοίνωση εκδόθηκε την Τρίτη, και μάλιστα με απολογητικές εκφράσεις για τον σεβασμό που δείχνει η κυβέρνηση στην ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας. Ακόμη και τα ελαφρά μηνύματα προς την πλευρά του Στουρνάρα μάλλον πρόδιδαν δύναμη συνήθειας και ενοχικά συμπλέγματα.

Την ίδια στιγμή, στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού ανέλαβε να «μαζέψει» τον Πολάκη. Αποστολή ανθυγιεινή, η οποία είχε όμως ως αποτέλεσμα μια θεαματική κωλοτούμπα το μεσημέρι της Τρίτης στη Βουλή, όπου ο αρειμάνιος υπουργός όχι μόνο έψαλε δυο-τρεις φορές το «απεταξάμην την ηχογράφηση», αλλά λίγο ήθελε να υποστηρίξει ότι ο ίδιος ο Στουρνάρας περίπου... κατέγραφε τον εαυτό του.

Το «μάζεμα» του Πολάκη από το Μαξίμου παραλίγο να τιναχτεί στον αέρα όταν το απόγευμα της Τρίτης μια «αγκίτ-προπ» εκπομπή της ΕΡΤ ανέλαβε την εργολαβία να «ξεπλύνει» τον έκθετο υπουργό. Εκεί μάλιστα είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε ένα νέο δημοσιογραφικό είδος που καλό θα ήταν οι πρωταγωνιστές του να το πατεντάρουν. Είναι η συνέντευξη χωρίς ερωτήσεις, όπου ο φιλοξενούμενος αρχίζει να μιλάει επί παντός του επιστητού και ο παρευρισκόμενος δημοσιογράφος απλώς κουνάει το κεφάλι και απαγορεύεται να τον διακόψει με... περιττές ερωτήσεις. Τέλος πάντων, όλοι έχουν δικαίωμα στον αυτοεξευτελισμό τους.

Την Τετάρτη το μεσημέρι, κατά την ομιλία του στο Υπουργικό Συμβούλιο, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ήταν φανερό ότι ήθελε να «φύγει» από την υπόθεση Πολάκη και να αλλάξει την ατζέντα. Χαρακτήρισε το θέμα που είχε δημιουργηθεί με το δάνειο Πολάκη «κουτσομπολιό», απέφυγε να κάνει το παραμικρό σχόλιο με την τηλεφωνική συνομιλία και απλώς έκανε λόγο για «υπερεκτιμημένους τεχνοκράτες», έτσι για να μην ξεχνιέται η «συμπάθεια» που τρέφει για τον Γ. Στουρνάρα. Η αγωνία του ήταν εμφανής: η παρένθεση να κλείσει επειγόντως.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Πολάκης ζήτησε ραντεβού με τον Τσίπρα, πριν ή μετά το Υπουργικό, αλλά ο πρωθυπουργός δεν βρήκε τον χρόνο. Πολλοί εκτιμούν πως η θητεία Πολάκη στην κυβέρνηση πλησιάζει στη λήξη της και ότι είναι ακόμη στη θέση του επειδή δεν έχει κοπάσει ο θόρυβος που ο ίδιος προκάλεσε. Τα μηνύματα εγκατάλειψης από το Μαξίμου είναι πολλαπλά. Ακόμη και η φιλοκυβερνητική «Εφ.Συν.» την Τετάρτη διαπιστώνει ότι «το ύφος, το ήθος και η αμετροέπεια του κ. Πολάκη είναι γνωστά και θα έπρεπε να έχει πάει σπίτι του εδώ και καιρό».

Ο Πολάκης φέρνει... κάλπες

Τώρα, στον απολογισμό της ιστορίας, στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού που διαθέτουν μια πιο ψύχραιμη ματιά διαπιστώνουν ότι η επικοινωνιακή και πολιτική ζημιά που υπέστη η κυβέρνηση ήταν σημαντική. Κυρίως από τα μεταγενέστερα γεγονότα της αποκάλυψης του δανείου, δηλαδή από τη «διαχείριση της συμφοράς» που ακολούθησε ο Πολάκης και τη «μαφιόζικη» συμπεριφορά απέναντι στον Γ. Στουρνάρα. Στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες δεν κρύβουν τον φόβο τους ότι αν δεν τινάζει στον αέρα, είναι βέβαιο ότι δυσκολεύει αφάνταστα το άνοιγμα του Αλέξη Τσίπρα στην Κεντροαριστερά, μια πρωτοβουλία με στρατηγικές προδιαγραφές για τον ΣΥΡΙΖΑ. Και οι λόγοι είναι προφανείς. Ενα τμήμα της Κεντροαριστεράς που θέλει να προσεγγίσει ο ΣΥΡΙΖΑ προέρχεται ιστορικά από το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα του Κώστα Σημίτη. Πρόσωπα που επιθυμούν τη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς την «κανονικότητα» και ανεξάρτητα από τη γνώμη που έχουν για τον Γ. Στουρνάρα είναι βέβαιο ότι αποστρέφονται συμπεριφορές τύπου Πολάκη. Γιατί τους θυμίζουν έντονα την πρώτη περίοδο του ΣΥΡΙΖΑ με τον «κανιβαλισμό» των πολιτικών αντιπάλων, μια περίοδο και μια φυσιογνωμία που επιθυμούν να ξεχάσουν. Η πρώτη ζημιά αφορά λοιπόν τη διεύρυνση στην Κεντροαριστερά.

Η δεύτερη πολυτραυματισμένη υπόθεση αφορά το σενάριο των εκλογών το φθινόπωρο με τη συνταγματική λήξη της τετραετίας. Το μπλοκ των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, εντός και εκτός του Μαξίμου, που υποστηρίζει το σενάριο των πρόωρων εκλογών τον Μάιο ενισχύθηκε από τις επιπτώσεις της υπόθεσης Πολάκη και της ανελέητης σύγκρουσης Κοτζιά - Καμμένου.

Και τα δύο περιστατικά, αν και φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους, μετατρέπουν σε κινούμενη άμμο το έδαφος όπου στηρίζεται η κυβέρνηση. Από τη μία, η διαμάχη κορυφαίων πρώην υπουργών που ήδη βρίσκονται εκτός ελέγχου και τείνει να εξελιχθεί σε ξεκατίνιασμα. Από την άλλη, η εκτός πολιτικού πλαισίου συμπεριφορά ενός υπουργού που ακυρώνει στρατηγικές και συμμαχίες και κυρίως την καλλιέργεια ενός νέου προφίλ από την ηγεσία της κυβέρνησης, επιτρέποντας στην αντιπολίτευση να τους στριμώχνει με ευκολία στη γωνία με το επιχείρημα «τι Τσίπρας, τι Πολάκης».

Και τα δύο απειλούν ευθέως τον πολιτικό σχεδιασμό του Μαξίμου, ενώ όσο προχωρά ο χρόνος προστίθενται συνεχώς νέα ατυχήματα και «παράφρονες» μεταβλητές. Αρα ο χρόνος όχι μόνο δεν είναι σύμμαχος της κυβέρνησης, αλλά αντίθετα υπερισχύει η ανάγκη με τον περιορισμό του χρόνου να περιοριστούν και οι αστάθμητες (και ανεπιθύμητες) μεταβλητές. Ολα λοιπόν συγκλίνουν στη σκληρή πραγματικότητα - ότι δύσκολα θα αποφευχθούν οι εκλογές τον Μάιο, μια άποψη στην οποία πλέον προσχωρούν όλο και περισσότερα στελέχη από την ηγετική ομάδα της κυβέρνησης.

Την ανάγκη ενισχύει και η κλιμακούμενη ρευστότητα που παρατηρείται στην Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ. Τα γεγονότα είναι απανωτά. Από την υπόθεση Πολάκη, εκτός από μια μειοψηφία φανατικών «ταλιμπάν», οι περισσότεροι βουλευτές ένιωσαν άβολα. Λίγοι και μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού τον υποστήριξαν. Οι περισσότεροι στις δημόσιες τοποθετήσεις τους αρκέστηκαν να υποστηρίξουν τη «νομιμότητα» του δανείου, επικαλούμενοι μάλιστα τον έλεγχο της ΤτΕ, ενώ για τα υπόλοιπα ξέφυγαν με «πιρουέτες». Στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις οι περισσότεροι βουλευτές παραδέχονταν ανοιχτά ότι «ο άνθρωπος έχει ξεφύγει».
Στα «ατυχήματα» προστίθεται και ένας νέος παράγοντας που ενισχύει τη ρευστότητα στα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ο τρόπος που εξελίσσεται η διεύρυνση στην Κεντροαριστερά. Αρκετοί μιλούν πλέον για «Κεντροαριστερά από τα Lidl» με αφορμή την υπουργοποίηση στελεχών από το ΠΑΣΟΚ, όπως ο Θάνος Μωραΐτης και ο Αγγελος Τόλκας.

Πρώτον, τα πολιτικά μεγέθη κρίνονται ως ελλειμματικά. Δεύτερον, νιώθουν ενοχλημένοι όταν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ αγνοούνται προκειμένου να αποδοθούν τιμητικές θέσεις και καρέκλες σε πρόσωπα με μοναδικό διαβατήριο το ότι είναι «διευρυνσίες». Συνολικά, ο τρόπος που εξελίσσεται η στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς την Κεντροαριστερά δημιουργεί σκιές για οσμή συναλλαγής και εκμαυλισμού, ενώ τα πρόσωπα που προστίθενται δεν είναι βέβαιο ότι συμβολίζουν και τις καλύτερες σελίδες από την ιστορία της Κεντροαριστεράς.

Συμπέρασμα: Μετά τα πολλαπλά πλήγματα που δέχτηκε η κυβέρνηση το τελευταίο διάστημα, το σενάριο για εκλογές με τη λήξη της τετραετίας φαίνεται να αποδυναμώνεται σημαντικά. Δεν διαθέτει πλέον την πολυτέλεια του χρόνου, φοβούμενη ότι η πορεία μέχρι το φθινόπωρο μπορεί να είναι μια διαδρομή από κρίση σε κρίση, με ανυπέρβλητη φθορά και φαινόμενα αποσύνθεσης της συνοχής της. Ως αποτέλεσμα, δημιουργείται πλέον ένα διευρυνόμενο κλίμα επίσπευσης των εξελίξεων που οδηγεί σε εκλογές τον Μάιο μαζί με τις αυτοδιοικητικές και τις ευρωεκλογές. Ακόμη και κάποιοι από τους τελευταίους υποστηρικτές της συνταγματικής λήξης της θητείας της κυβέρνησης, στους οποίους μέχρι τώρα ανήκε και ο πρωθυπουργός, έχουν αρχίσει να κάμπτονται. Σίγουρα ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη. Ενας Πολάκης όμως;...