Φαινόμενο Βαρουφάκης: Προσοχή...δαγκώνει, αλλά αυτή τη φορά τον Τσίπρα

Θα ήταν απολύτως κατανοητά τα συμπτώματα κατάθλιψης και απελπισίας σε όποιον νεοπαγές σχηματισμό έχανε με μόλις 0,00001%, για την ακρίβεια 390 ψήφους, την είσοδο υποψηφίου του στην Ευρωβουλή. Για το ΜέΡA25 του Γιάνη Βαρουφάκη, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, αυτή η απώλεια στο τσακ στην πρώτη του εκλογική συμμετοχή είναι εφαλτήριο εκκίνησης για μεγαλύτερες επιδόσεις. Με την προτίμηση περίπου 170.000 ψηφοφόρων στις κάλπες, το κόμμα προεξοφλεί αντίστοιχη ή και καλύτερη επίδοση στις εθνικές εκλογές. Αρα και είσοδό του στη Βουλή, η οποία θα μετατρέψει την πρόσφατη δοκιμασία σε άθλο.

Το κλίμα στο περιορισμένων διαστάσεων στρατηγείο του ΜέΡA25, ελληνικού βραχίονα του πανευρωπαϊκού κινήματος DiΕΜ25 στην οδό Γαμβέτα, δεν θα το έλεγε κανείς πανηγυρικό. Πιο σωστός είναι ο χαρακτηρισμός της ατμόσφαιρας ως ζωντανής και σε εγρήγορση. Διάχυτος, όμως, είναι στον χώρο, που μέχρι προσφάτως δεν διέθετε καν την «πολυτέλεια» τηλεφωνικού κέντρου, ο αναβρασμός της αισιοδοξίας. Καθημερινά στον 7ο όροφο μιας τυπικής παλιάς πολυκατοικίας γραφείων του ’60, ανάμεσα σε Ομόνοια και Κάνιγγος, ενθουσιώδεις εθελοντές προσέρχονται περίπου σαν φουριόζοι ικέτες σε μαντείο. Σε ένα μικρό διαμέρισμα στενόμακρης διάταξης και μάλλον άχαρης αισθητικής διακοσμημένο με ασπρόμαυρες φωτογραφίες στελεχών του DiΕΜ25 (Κίνημα για τη Δημοκρατία στην Ευρώπη 2025) -ανάμεσα στις οποίες δεσπόζει η κόκκινη προεκλογική αφίσα στην οποία ποζάρει ο πρωτεργάτης του κινήματος πλαισιωμένος από το σήμα ενός ιπτάμενου χελιδονιού και το σύνθημα «Αυτή η νύχτα κράτησε πολύ»-, οι συνεργάτες του Γιάνη Βαρουφάκη υποδέχονται ευγενικά το πλήθος που συρρέει. Ανάμεσά τους και ο ίδιος ο γραμματέας του κόμματος, καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης «Πρώτη φορά Αριστερά».

Γαλήνιος, προσηνής, χαμογελαστός, με το γυμνασμένο του παράστημα και το ξυρισμένο κεφάλι αλά Ντουέιν -The Rock- Τζόνσον, συνηθίζει να σφίγγει εγκάρδια το χέρι ενός εκάστου των προσερχομένων. Η ολοφάνερη ικανοποίησή του σχεδόν τρέχει από τα μανίκια του στενού δερμάτινου μπουφάν του. Στην πρώτη του εκλογική αναμέτρηση το κάλεσμά του για τις ευρωκάλπες στέφθηκε με επιτυχία, παρότι η Σοφία Σακοράφα έχασε για κάτι ψιλά την έδρα στην Ευρωβουλή. Κατάφερε ακόμη την όποια απογοήτευση, εσωστρέφεια ή γκρίνια να τη μετατρέψει άμεσα σε ενθάρρυνση στο μονοπάτι της προοπτικής. Δεν κατέθεσε ένσταση, ούτε ζήτησε επανακαταμέτρηση των ψήφων της ευρωκάλπης. Απλώς τόνισε ότι το Μέτωπο Ευρωπαϊκής Ρεαλιστικής Ανυπακοής, όπως σημαίνει σε πλήρη ανάπτυξη το αρκτικόλεξο ΜέΡΑ25, δεν κοιτάζει πίσω, αλλά μπροστά. Παράλληλα ευδιάκριτη είναι η ευχαρίστησή του καθώς το εκλογικό εγχείρημα του DiΕΜ25, το οποίο ο ίδιος ίδρυσε το 2016, απέσπασε πανευρωπαϊκά σχεδόν 1.450.000 ψηφοφόρους με μηδαμινό προϋπολογισμό. Δεν το λέει κανείς και λίγο, από το μέχρι χθες ολότελα τίποτε. Αποτυπώνει πια την πανευρωπαϊκή διάσταση του εγχειρήματος, καθώς απέσπασε μέρος της προσοχής της ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας χάρη, κυρίως, στο κύρος των ανθρώπων που το πλαισίωναν.

Σαρκαστικά σχόλια για Τσίπρα

Παρότι ο ίδιος απέτυχε να εκλεγεί στη Γερμανία -όπου επιλέχτηκε να κατέβει ως επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου για να συμβολίσει ότι οι λαοί της Ενωμένης Ευρώπης δεν έχουν διαφορές-, λογικά το πείραμα τελεσφόρησε. Και η επιτυχία του γίνεται εμφανέστερη στην Ελλάδα κάνοντας τους πολιτικούς του αντιπάλους να ανησυχούν, αν δεν λιγοψυχούν. Αν προστεθούν και τα δημοσκοπικά ευρήματα που δίνουν στο ΜέΡA25 ποσοστά άνετης εισόδου στη Βουλή, αναπόφευκτα αναδύεται πιο διεκδικητική και επιθετική η φιγούρα του Βαρουφάκη στο υπό διαμόρφωση πολιτικό μωσαϊκό. Το κάδρο των άλλοτε μεγαλόστομων ευχολόγιων και των πινελιών ευγενών οραμάτων του εκνευριστικά ψύχραιμου πολιτικού συμπληρώνεται πλέον από εύστοχες εποικοδομητικές προτάσεις που έχουν απήχηση.

Κυρίως, όμως, το περιεχόμενό του ολοκληρώνεται με τη φορτισμένη εικόνα ενός δυναμικού μεν Γιάνη, αλλά που στις περιστάσεις «δαγκώνει» κιόλας. Το στίγμα δόθηκε στο «ΘΕΜΑ» σχεδόν βιτριολικά από σχολιασμό του ΜέΡA25 μετά τις δηλώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για το τι θα πάθει η χώρα αν καταψηφιστεί η κυβέρνησή του. Σαρκαστικά σχεδόν του πρότεινε με κοφτερά κριτικό ύφος: Πρώτον, να κάνει συχνότερα εκλογές. «Γιατί, όλως περιέργως, όποτε γίνονται οι εκλογές ο κ. Τσίπρας όλο και κάτι βρίσκει να δώσει στους πολίτες που όλως περιέργως δεν μπορούσε να δώσει τα υπόλοιπα χρόνια πιστής εφαρμογής του εξοντωτικού μνημονίου».

Δεύτερον, να κάνει συχνότερα δηλώσεις. «Γιατί όσο συχνότερα παραδέχεται ότι ‘‘οι Βρυξέλλες θα μας κάνουν αυτό, εκείνο, το άλλο’’ τόσο πιο παταγωδώς θα καταρρέει το αφήγημά του ότι ‘‘βγήκαμε από τα μνημόνια’’. Σε μια χώρα κυρίαρχη, ποιον θα ένοιαζε τι θέλουν οι Βρυξέλλες;». Προφανώς, εξαιτίας της αυτόνομης καθόδου του Βαρουφάκη στις εθνικές εκλογές, ακονίζονται μαχαίρια. Οχι κατ’ ανάγκη αποκλειστικά κατά του Τσίπρα. Δεδομένου πως ό,τι ήταν να ειπωθεί για τις μεταξύ τους πολιτικές σχέσεις και την ατυχή, δημιουργικά ασαφή, συνεργασία τους έχει καταγραφεί στις 832 σελίδες του βιβλίου του πρώτου με τίτλο «Ανίκητοι Ηττημένοι». Μάλιστα, τμήμα του χρονικού των γεγονότων του 2015, ειδικότερα το 16ο κεφαλαίο με τίτλο «Ενήλικες στο δωμάτιο», θα μεταφερθεί σύντομα στη μεγάλη οθόνη, καθώς αποτελεί τη βάση του σεναρίου ταινίας του Κώστα Γαβρά. Παρ’ όλα αυτά, στελέχη του ΜέΡA25 που αποφεύγουν όπως ο διάολος το λιβάνι τις δαιμονοποιήσεις πολιτικών αντιπάλων έμειναν έκπληκτοι -«πώς του ήρθε αυτό τώρα;» έλεγαν- από την αυθαίρετη ερμηνεία του Τσίπρα ο οποίος σε συνέντευξή του στην κρατική τηλεόραση κατηγόρησε τον Βαρουφάκη ότι «θα συνεργαζόταν με τον Σόιμπλε»!







Οι παλιοί σύντροφοι ανησυχούν

Η αλήθεια είναι ότι το σουξέ του ΜέΡA25 στις ευρωεκλογές ενόχλησε αρκετούς, με πρώτους τους παλιούς του συντρόφους. Δεν παραγνώριζαν τη γοητεία του, αλλά μάλλον υποτιμούσαν τη δυναμική του κόμματός του, το οποίο, όπως ισχυρίζονται στελέχη του, αριθμούσε περί τα 15.000 μέλη, επιλεγμένα μέσω των βιογραφικών τους, έως πριν τις ευρωεκλογές. Ωστόσο από τις 26 Μαρτίου του 2018, οπότε πραγματοποιήθηκε η ιδρυτική του συνδιάσκεψη στο θέατρο «Ιλίσια», το κόμμα δομήθηκε σταδιακά υπό το τρίπτυχο Ευρωπαϊκός Διεθνισμός - Οικονομικός Ορθολογισμός - Κοινωνική Απελευθέρωση. Το νεότευκτο πολιτικό σχήμα, πάντως, δεν έμεινε μόνο στην εναρκτήρια εκδήλωση με τη συναυλία του λυράρη Ψαραντώνη Ξυλούρη, τις ομιλίες του ηθοποιού Κλέωνα Γρηγοριάδη, του συγγραφέα Βασίλη Βασιλικού, του συνθέτη Δήμου Μούτση και του Κροάτη φιλοσόφου και πολιτικού ακτιβιστή Σρέτσκο Χόρβατ, συνιδρυτή του DiΕΜ25. Ούτε επαναπαύτηκε κολακευμένο από τους διεθνείς βιντεοχαιρετισμούς του μουσικού παραγωγού και θεωρητικού της ηλεκτρονικής μουσικής Μπράιαν Ινο καθώς και των trendy εναλλακτικών φιλοσόφων, όπως ο Σλάβοϊ Ζίζεκ και ο Νόαμ Τσόμσκι. Οι άνθρωποι που εμπιστεύονται τον Βαρουφάκη δούλεψαν σκληρά και εθελοντικά.

Εξέλεξαν με ηλεκτρονική ψηφοφορία εθνικό συμβούλιο και πολιτική γραμματεία, ανέδειξαν γραμματέα τον Βαρουφάκη, ενέκριναν το πρόγραμμα θέσεων, επέλεξαν υποψηφίους για τις ευρωεκλογές, ενώ για το Σκοπιανό οργάνωσαν εσωτερικό δημοψήφισμα. Με δυο λόγια, οργανώθηκαν τόσο με μοντέρνο όσο και με συμβατικό τρόπο. Ταυτόχρονα ορίστηκαν συντονιστές όπου ήταν δυνατό ανά μεγάλη πόλη και δήμο, οι οποίοι διεκπεραίωναν τα καθήκοντά τους διαδικτυακά, αφού οικονομικά δεν τους έπαιρνε να νοικιάσουν κομματικά γραφεία.

Η οικονομική ενίσχυση αφέθηκε στην εθελοντική προσφορά και κυκλοφόρησαν επισήμως κομματικά κουπόνια των 5, 10, 15 ευρώ για την αγορά των οποίων κοβόταν απόδειξη. Είχε κάποιον ρομαντισμό η προσπάθεια, η οποία σχετικά συναρθρωνόταν με τον στίχο των Beatles «Money can’t buy me love», δηλαδή «τα λεφτά δεν μπορούν να εξαγοράσουν την αγάπη» με τον οποίο ο ίδιος ο Βαρουφάκης είχε απαντήσει κάποτε στον πρώην πρόεδρο του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ. Κάπως έτσι, με πρωτοβουλιακό κέφι, μετρημένη γενναιοδωρία, αφού τα λεφτά δεν φυτρώνουν στα δέντρα, αλλά και κάμποση ορμητικότητα που απείχε από τον πατροπαράδοτο κομματικό επαγγελματισμό, μπήκαν όλοι μαζί στην περιπέτεια των ευρωεκλογών. Στην πραγματικότητα, δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένοι, αλλά τόλμησαν.

Αλλος τρόπος επικοινωνίας

Ο ίδιος ο Βαρουφάκης παραδέχτηκε ότι έπεσε έξω, καθώς θεωρούσε σχεδόν σίγουρο ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα έκανε ευρωεκλογές και εθνικές εκλογές την ίδια ημέρα. Παρ’ όλα αυτά, μπήκε ορεξάτος στον χορό. Οργάνωσε ομιλίες σε μεγάλες πόλεις με πρωτότυπο επικοινωνιακό τρόπο. Δεν αναλώθηκε σε μακρόσυρτα, κουραστικά λογύδρια, αλλά επιδόθηκε σε μικρές εισηγήσεις δίνοντας αμέσως τον λόγο στο κοινό. Δεν ήταν το πλέον ευχάριστο για τον ίδιο να ακούει ξεσπάσματα που οργισμένα του απέδιδαν ότι έπαιξε τη χώρα στα ζάρια για να ικανοποιήσει τον ναρκισσισμό του, ότι έκλεισε τις τράπεζες για ένα καπρίτσιο ή ότι βούλιαξε τον τόπο σε ζημίες εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ. Απαντούσε, όμως, σε όλες τις τοποθετήσεις με κρύο αίμα φροντίζοντας να εξηγεί παραστατικά τα επιχειρήματά του για τον στόχο του εκδημοκρατισμού της Ευρώπης, την ανατροπή της κυρίαρχης οικονομικής πολιτικής της λιτότητας, το τέλος της χρεοδουλοπαροικίας του τόπου. Η ανταπόκριση του ακροατηρίου απέναντι στην ήπια θετικότητά του ήταν μάλλον εντυπωσιακή. Οταν ένα μεσημέρι έφτασε στη Λαμία, όπου δεν υπήρχε συντονιστής του ΜέΡA25 ούτε για δείγμα, σκέφτηκε ότι εκεί θα γινόταν το κρίσιμο crash test για τη συνέχεια της εκλογικής του καμπάνιας. Ηταν θέμα ρεαλισμού, όχι βολονταρισμού.

Τελικά, το ίδιο απόγευμα η μεγάλη αίθουσα συναθροίσεων του ξενοδοχείου «Σαμαρά» γέμισε ασφυκτικά. Το ίδιο τίγκα και η αίθουσα του Εργατικού Κέντρου της Κέρκυρας, αλλά και αυτή της Ιεράπετρας, όπου και πάλι ο εκλογικός σχηματισμός του δεν διέθετε ούτε μία επαφή. Σε αυτή την περιοδεία, με τις δύο-τρεις ώρες συνεχούς ελεύθερης και αλογόκριτης κουβέντας με τον κόσμο, έγινε φανερό ότι το κοινό που προσερχόταν αυθόρμητα για να ακούσει τις, όσο να ’ναι, ριζοσπαστικές ιδέες του δεν είχε τίποτε να ωφεληθεί από τον ίδιο. Ούτε πελατειακές εξυπηρετήσεις, ούτε ρουσφέτια, διευκολύνσεις ή νταραβέρια. Η πλειονότητα πήγαινε για να μοιραστεί μαζί του τους πόνους, το άγχος, τις αγωνίες του, ενδεχομένως και την οργή του. Τη μεγάλη μερίδα των προσερχομένων την κέρδισε με την αμεσότητά του.

Ενα ακόμη σημαντικό κομμάτι το εντυπωσίασε με τις γνώσεις και το αγέρωχα γλαφυρό ύφος των αναλυτικών αφηγήσεων ενός σαγηνευτικού πανεπιστημιακού δασκάλου, ενώ ένα εν μέρει νεανικότερο κοινό θαμπώθηκε από τη διεθνή αίγλη του. Δεν ήταν συνηθισμένοι οι παρευρισκόμενοι να βλέπουν τηλεοπτικά συνεργεία του BBC και του RAI 2 να καταγράφουν τις ομιλίες του, τη στιγμή που τα εγχώρια «συστημικά» κανάλια τον αγνοούσαν επιδεικτικά. Εως το τέλος της συμμαζεμένης προεκλογικής του καμπάνιας είχε σταδιακά ξεθωριάσει η φιγούρα ενός αποτυχημένου υπουργού Οικονομικών και στη θέση της, έστω αμυδρά, πρόβαλλε η εικόνα ενός γενναιόψυχου αγωνιστή με ακτινοβολία ροκ σταρ που πήγαινε κόντρα στην εξουσία των αγορών.

Χολερική ζήλια

Αναπόδραστα η ζήλια μερίδας επίσημων και μη Συριζαίων προσέγγισε τα όρια της χολερικότητας. Δεν είναι μόνο ο ανταγωνισμός ως προς την επιρροή σε ιδεολογικά συναφές κοινό που καλλιεργεί μια ιδιάζουσα μικροπρέπεια, αν όχι μισαλλοδοξία, κατά του Βαρουφάκη. Ρόλο συμπεραίνεται ότι παίζουν και οι επαφές του τελευταίου ως αναγνωρίσιμης διεθνούς περσόνας, με κονέ που εκτείνονται από τον πρόεδρο του Εργατικού Κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν και τον σκιώδη υπουργό Οικονομικών Τζον ΜακΝτόνελ και φτάνουν μέχρι τον συνιδρυτή του WikiLeaks Τζούλιαν Ασάνζ και την αειθαλή σταρ του «Baywatch», ακτιβίστρια πια, Πάμελα Αντερσον.

Ετοιμοπόλεμο στις εθνικές εκλογές

Μετά το έτσι κι αλλιώς κερδισμένο στοίχημα των ευρωεκλογών, το ΜέΡA25 αναπόδραστα πλέον οδεύει ετοιμοπόλεμο προς τις εθνικές κάλπες της 7ης Ιουλίου. Ξορκίζει τη θεωρία της χαμένης ψήφου που σκόπιμα καλλιεργείται από τρέχον κυβερνών κόμμα και ετοιμάζεται να κατεβάσει πλήρη και ποιοτικά, περασμένα από κρησάρα, ψηφοδέλτια σε όλη την επικράτεια. Παράλληλα, στη λογική μιας νέας, ανοιχτής Φιλικής Εταιρείας με στόχο τη σύγχρονη απελευθέρωση της χώρας, εξετάζει τη σύμπλευση με ετερόκλητες πολιτικές κινήσεις για πλατιά πολιτική - προγραμματική σύγκλιση προοδευτικών πολιτών. Παρ’ όλα αυτά, η δρομολόγηση συμπράξεων με τους Αλέξη Μητρόπουλο και Νότη Μαριά κρίνεται από στελέχη του ΜέΡA25 ανέφικτη επί του παρόντος, αν και δηλώνουν ότι δεν είναι αρνητικοί απέναντι σε κανέναν, αναφερόμενοι σε μέλη της ΛΑ.Ε. και της Πλεύσης Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Επίσης, ανοιχτές παραμένουν οι θύρες σε μέλη της πολιτικής κίνησης Πράττω του Νίκου Κοτζιά.

Ηδη, πάντως, η εκλογική ταυτότητα του Μετώπου αποσαφηνίζεται με την επιλογή των προσωπικοτήτων που συμμετέχουν στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας. Πρώτη η χημικός, ιστορικός Τέχνης, καθηγήτρια του Τμήματος Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας, σκηνοθέτρια και ζωγράφος Πέπη Ρηγοπούλου. Η γυναίκα που ως φοιτήτρια καταπατήθηκε από το τανκ που εισέβαλε στο Πολυτεχνείο κατά την εξέγερση τον Νοέμβριο του 1973 σηματοδοτεί για τον Βαρουφάκη «την αλέκιαστη, ανθρωπιστική, αγωνιστική Αριστερά». Στις άλλες θέσεις ακολουθούν η συνθέτρια και τραγουδίστρια Νένα Βενετσάνου, ο πολυγραφότατος λογοτέχνης, συγγραφέας και σκηνοθέτης θεατρικών έργων Γιώργος Μανιώτης και -έκπληξη- ο δημοσιογράφος και φιλελεύθερος αναλυτής Τάκης Μίχας.

Μαζί τους η αγωνίστρια καθαρίστρια του υπουργείου Οικονομικών Λίτσα Αλεξάκη και ο πασίγνωστος Ανωγειανός λυράρης Ψαραντώνης, αδελφός του εμβληματικού και σπάνιου ερμηνευτή Νίκου Ξυλούρη. Ακόμη, θεωρείται σίγουρο ότι γνωστές προσωπικότητες θα διεκδικήσουν έδρα με σταυρό όπως η Σοφία Σακοράφα, ο περιβαλλοντολόγος, πρώην ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κρίτων Αρσένης και ο σκιτσογράφος Στάθης Σταυρόπουλος. Υπό επεξεργασία είναι και το κεντρικό σλόγκαν της προεκλογικής εκστρατείας που θα αντικαταστήσει το «Αυτή η νύχτα κράτησε πολύ» των ευρωεκλογών. Μια νύχτα που, κατά τη γνώμη στελεχών του ΜέΡA25, αν δεν ρηγματώθηκε, άνοιξε τουλάχιστον μια χαραμάδα για να περάσει μια ηλιαχτίδα.

Για την ώρα, ο προσανατολισμός της επικοινωνιακής ομάδας προκρίνει ως σύνθημα το «Αυτή η φωνή πρέπει να μπει στη Βουλή». Οσο για τον 58χρονο Γιάνη Βαρουφάκη, η εκτός απροόπτου είσοδός του στη Βουλή ως επικεφαλής κόμματος ίσως δικαιώσει τη ρήση «ό,τι είναι παρελθόν είναι πρόλογος» από την «Τρικυμία» του Γουίλιαμ Σαίξπηρ, τα έργα του οποίου, όπως ισχυρίζεται, έμαθε να διαβάζει από νεαρή ηλικία.