Κυπριακή ΑΟΖ: Πρόθεση για λήψη μέτρων από την ΕΕ - Άσκηση ανοιχτά του Καστελόριζου η απάντηση της Τουρκίας

Όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα στην ΕΕ, η απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ ήταν ένας συμβιβασμός: κάτι περισσότερο από όσα περίμεναν οι απαισιόδοξοι, κάτι λιγότερο από όσα περίμεναν οι αισιόδοξοι σε Λευκωσία και Αθήνα. Για πρώτη φορά, η ΕΕ έκανε ευθέως λόγο για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, τερματίζοντας μία παράδοση Ποντίου Πιλάτου όσον αφορά και το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά.

Όπως είναι γνωστό, η απόφαση ζητάει από την Κομισιόν και από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης να υποδείξουν «χωρίς καθυστέρηση επιλογές για κατάλληλα μέτρα» προς την Τουρκία, με σκοπό η ΕΕ να «είναι έτοιμη να ανταποκριθεί κατάλληλα και με πλήρη αλληλεγγύη προς την Κύπρο». Παράλληλα παγώνει επισήμως όχι μόνο τις ήδη ντε φάκτο παγωμένες ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Άγκυρας, αλλά και τις διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση της Τελωνειακής Ένωσης.

Όπως αναμενόταν, η απάντηση της Άγκυρας είναι η κλιμάκωση κι όχι μόνο σε ρητορικό επίπεδο, γεγονός που εντείνει τη διπλωματική απομόνωσή της. Ο Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι «κανείς δεν μπορεί να μας σταματήσει να ασκήσουμε τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων στην Ανατολική Μεσόγειο», κατηγορώντας την ΕΕ ότι δεν έχει καμία αρμοδιότητα να ορίζει σύνορα.

Ένα τόνο χαμηλότερα ήταν η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών: «Οι αποφάσεις της ΕΕ για την Ανατολική Μεσόγειο στερούνται νομικής βάσης» καλεί την Ευρώπη «να αλλάξει αυτή την μονομερή και εκτός πραγματικότητας στάση της». Την κατηγορεί, μάλιστα, ότι μετέτρεψε τις ευρωτουρκικές σχέσεις σε όμηρο του Κυπριακού, προσθέτοντας ότι «παρά αυτή την προκατειλημμένη στάση, η Τουρκία θα συνεχίσει να κάνει βήματα αποφασιστικά και ειλικρινή στην ενταξιακή της διαδικασία… Η Τουρκία δεν απομακρύνεται από την ΕΕ όπως λένε κάποιοι ισχυρισμοί».

Εκτός, όμως, από τις δηλώσεις και ανακοινώσεις, η Άγκυρα έκανε και δύο βήματα:

Πρώτον, μέσω του ψευδοκράτους, συγκροτεί επιτροπή για να ανοίξει το περιφραγμένο από το 1974 τμήμα της Αμμοχώστου (Βαρόσια). Δεύτερον, με NAVTEX δεσμεύει θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελλορίζου για άσκηση με πραγματικά πυρά. Προφανής στόχος της άσκησης η αποκοπή του Καστελλορίζου από τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα και την Ελλάδα.

Οι κυβερνήσεις Αναστασιάδη και Τσίπρα εξέφρασαν ικανοποίηση για την απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων. Ο Γιώργος Κατρούγκαλος τόνισε ότι η απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων αποτελεί «μια σημαντική διπλωματική επιτυχία, αποτέλεσμα συστηματικής προσπάθειας και συνέργειας με την Κύπρο σε όλα τα επίπεδα». Τόνισε ότι είναι η πρώτη φορά που λαμβάνονται μέτρα από την Ευρώπη κατά της Τουρκίας, γεγονός που δείχνει ότι πρόκειται για ευρωτουρκική κι όχι για διμερή διαφορά.

Έχει σημασία, ωστόσο, ότι σ’ όλα τα παραπάνω πρόσθεσε: «Δεν φοβόμαστε, ούτε ανησυχούμε, οφείλουμε όμως να είμαστε σε εγρήγορση… Έχουν σταλεί τα αναγκαία μηνύματα, με  διπλωματικό τρόπο, για να μη διανοηθεί καν η Τουρκία να έρθει και να τρυπήσει σε δική μας υφαλοκρηπίδα».

Παρά την ικανοποίηση της Λευκωσίας και της Αθήνας μένει να αποδεχθεί εάν στο τέλος τα μέτρα της ΕΕ θα είναι αντίστοιχα των προσδοκιών τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, η τουρκική διπλωματία έχει επιδοθεί σε έναν αγώνα για να προσεταιριστεί κράτη-μέλη, με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει για να μπλοκάρει επώδυνα μέτρα. Χωρίς να υποτιμώνται οι δυσκολίες, θα πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί ότι η Τουρκία είναι όσο ποτέ άλλοτε απομονωμένη στη Δύση και ειδικά στην Ευρώπη.

Διπλωματικές πηγές θεωρούν απίθανο ο Ταγίπ Ερντογάν να διαφοροποιήσει τη στάση του, λόγω της απόφασης του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων. Αντιθέτως, όπως φαίνεται από την πρώτη αντίδρασή του κλιμακώνει, γεγονός που εξ αντιδιαστολής εξωθεί την ΕΕ να κινηθεί ανάλογα για να μην αυτοεξευτελιστεί. Στην απόφαση, εξάλλου, αναφέρεται ότι «η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και δηλώνει έτοιμη να απαντήσει με τον πλέον κατάλληλο τρόπο και σε πλήρη αλληλεγγύη με την Κύπρο».