Αυτός είναι ο νέος Ποινικός Κώδικας: 57 ριζικές αλλαγές στη Δικαιοσύνη

Το «ΘEΜΑ» αποκαλύπτει αποκλειστικά το τελικό κείμενο με τις τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα μετά τις παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης. Το σχέδιο με τις οριστικές αλλαγές της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής που συνέστησε ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Τσιάρας κατατίθεται εντός της επόμενης εβδομάδας προς ψήφιση στη Βουλή. Με τις νέες τελικές διατάξεις επέρχονται συνολικά 57 τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα, πλήρως εναρμονισμένες με τις προεκλογικές εξαγγελίες της κυβέρνησης.

Πλέον, με καινοτόμες διατάξεις σφίγγει ο νομικός κλοιός γύρω από τα μέλη της αναρχικής ομάδας «Ρουβίκωνας», αλλά και γύρω από πρόσωπα που διαπράττουν αδικήματα εις βάρος συμβολαιογράφων που διενεργούν πλειστηριασμούς. Αυστηροποιείται το νομικό πλαίσιο και για όσους επιτίθενται σε δημοσίους υπαλλήλους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, όπως αυτές που δέχτηκαν το περασμένο καλοκαίρι εφοριακοί που διενεργούσαν ελέγχους.

Ακόμη, ενισχύεται το ποινικό οπλοστάσιο της χώρας σε ό,τι αφορά τα εγκλήματα τρομοκρατίας καθώς η εσωτερική νομοθεσία εναρμονίζεται με Κοινοτική Οδηγία και για πρώτη φορά θεσπίζονται ποινές ακόμη και για ταξίδια στο εξωτερικό υπόπτων για τρομοκρατία.

Οσον αφορά το αδίκημα της δωροδοκίας-δωροληψίας υπαλλήλων, αυτό μετατρέπεται σε κακούργημα μετά την κόκκινη κάρτα από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Για τους πολυϊσοβίτες, όπως οι καταδικασθέντες για την υπόθεση της 17Ν, προβλέπεται ότι θα έχουν δικαίωμα να ζητήσουν αποφυλάκιση μόνο αφού εκτίσουν 22 έτη από την ποινή που τους έχει επιβληθεί και όχι 17, όπως προβλέπεται σήμερα με τον αναμορφωμένο Ποινικό Κώδικα επί ΣΥΡΙΖΑ.

Σχετικά με το μείζον ζήτημα για το αδίκημα της απιστίας, το οποίο με τις αλλαγές της προηγούμενης κυβέρνησης διωκόταν μόνο κατ’ έγκληση (δηλαδή μετά από μήνυση του παθόντος), αυτό παραμένει σε εκκρεμότητα. Πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος» αναφέρουν ότι έχουν ληφθεί σοβαρά υπόψη οι παρατηρήσεις που είχαν εκφραστεί ως προς το θέμα αυτό στη διαβούλευση. Οι πρώτες νομικές σκέψεις είναι η απιστία για σειρά οικονομικών εγκλημάτων να διώκεται αυτεπάγγελτα, δηλαδή με παρέμβαση εισαγγελέα και όχι κατόπιν έγκλησης όπως ισχύει σήμερα. Παράλληλα, οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι υπάρχει νομικός και ουσιαστικός προβληματισμός ως προς το ποια μορφή θα πρέπει να πάρει το αδίκημα της απιστίας σε ό,τι αφορά στελέχη τραπεζών που εγκρίνουν δάνεια. Σε κάθε περίπτωση, οι αλλαγές ως προς το ζήτημα της απιστίας θα κλειδώσουν τα επόμενα 24ωρα ώστε το σχετικό σχέδιο νόμου να κατατεθεί πλήρες τις επόμενες ημέρες στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.

Μέχρι ισόβια σε οδηγούς για πρόκληση θανάτων υπό την επήρεια αλκοόλ

Σημαντικές διατάξεις που αφορούν την ασφάλεια στους δρόμους εμπεριέχονται στο τελικό κείμενο του Ποινικού Κώδικα. Με τις συγκεκριμένες διατάξεις προβλέπεται μέχρι και ισόβια κάθειρξη για όποιον οδηγεί υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών και προκαλέσει απώλεια ανθρώπινων ζωών.

Συγκεκριμένα, όποιος οδηγεί έχοντας καταναλώσει αλκοόλ ή έχει κάνει χρήση ναρκωτικών ή οδηγεί αντίθετα στο ρεύμα κυκλοφορίας ή πραγματοποιεί επικινδύνους ελιγμούς ή παίρνει μέρος σε αυτοσχέδιους αγώνες (οι γνωστές κόντρες της Παραλιακής) ή κάνει σούζες, τιμωρείται: Α) Με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή εάν προκάλεσε κίνδυνο σε υλικά αγαθά. Β) Με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους εάν προκάλεσε κίνδυνο σε άνθρωπο. Γ) Με κάθειρξη έως δέκα έτη εάν προκάλεσε βαριά σωματική βλάβη ή προκάλεσε βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις. Δ) Με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν επήλθε απώλεια ανθρώπινης ζωής. Ε) Με ισόβια κάθειρξη εάν προκλήθηκε ο θάνατος πολλών ανθρώπινων ζωών.


Τι αλλάζει σε υποθέσεις τρομοκρατίας

Με τις νέες διατάξεις του Ποινικού Κώδικα η Ελλάδα ενσωματώνει στο εσωτερικό της δίκαιο την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2017/541 και πλέον προβλέπονται ποινές και κυρώσεις «για όλα τα εγκλήματα που δημιουργούν κίνδυνο για αόριστο αριθμό προσώπων».

Στο πλαίσιο αυτό, για πρώτη φορά συνιστά επιβαρυντική περίσταση «η κατασκευή, προμήθεια ή κατοχή όπλων, εκρηκτικών υλών και χημικών ή βιολογικών υλικών ή υλικών που εκπέμπουν επιβλαβείς για τον άνθρωπο ακτινοβολίες προς εξυπηρέτηση των σκοπών της τρομοκρατικής οργάνωσης». Εδώ ο νομοθέτης κάνει ένα βήμα μπροστά, καθώς ορίζει το πλαίσιο για τρομοκρατικές επιθέσεις με χημικά αέρια που μέχρι σήμερα έχουμε δει να γίνονται στο εξωτερικό αλλά ευτυχώς όχι ακόμη στην Ελλάδα!

Φυλάκιση όμως έως δύο έτη προβλέπεται και για όσους στρατολογούν νέα μέλη σε τρομοκρατική οργάνωση ή «παρέχουν σε αυτούς οδηγίες, πληροφορίες ή κατευθύνσεις». Με τις ίδιες ποινές τιμωρούνται και όποιοι εκπαιδεύουν άλλα πρόσωπα στην κατασκευή ή στη χρήση εκρηκτικών (μολότοφ κ.λπ.), πυροβόλων ή άλλων όπλων, επιβλαβών ή επικινδύνων ουσιών ή άλλων ειδικών μεθόδων ή τεχνικών για διάπραξη εγκλημάτων τρομοκρατίας.


Οι απειλές από το Διαδίκτυο

Μία από τις καινοτομίες του νέου Ποινικού Κώδικα είναι ότι εμπεριέχει διατάξεις που ποινικοποιούν τις απειλές που εκτοξεύουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στελέχη και μέλη του «Ρουβίκωνα», υποστηρικτές του και άλλα πρόσωπα-ομοϊδεάτες του. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις απειλές μέσω Διαδικτύου, αυτές είχαν γίνει πρόσφατα κοινός τόπος όχι μόνο με το ζήτημα της άδειας του πολυισοβίτη της 17Ν Δημήτρη Κουφοντίνα, αλλά και με αφορμή πρωτοβουλίες που έχει πάρει η κυβέρνηση σε ζητήματα ασφάλειας των πολιτών, π.χ. στα Εξάρχεια.

Πλέον, προβλέπεται ποινή φυλάκισης έως τρία έτη «σε όποιον δημόσια με οποιονδήποτε τρόπο ή μέσω του Διαδικτύου απειλεί με τέλεση τρομοκρατικής πράξης ή προκαλεί ή διεγείρει σε διάπραξή της και έτσι εκθέτει σε κίνδυνο δημόσια τάξη».

Με την ίδια ποινή φυλάκισης (έως τρία έτη) τιμωρείται όποιος πραγματοποιεί ταξίδια «με σκοπό να τελέσει ή να συμβάλει στην τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος, να συμμετάσχει στις δραστηριότητες τρομοκρατικής ομάδας, με επίγνωση του γεγονότος ότι η εν λόγω συμμετοχή θα συμβάλλει στις εγκληματικές δραστηριότητες αυτής της ομάδας ή με σκοπό να προσφέρει ή να παρακολουθήσει εκπαίδευση για τέλεση τρομοκρατικών πράξεων».

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Τσιάρας θα καταθέσει εντός της επόμενης εβδομάδας το σχέδιο προς ψήφιση στη Βουλή. Με τις νέες τελικές διατάξεις επέρχονται συνολικά 57 τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα πλήρως εναρμονισμένες με τις προεκλογικές εξαγγελίες της κυβέρνησης


Αδειες κρατουμένων

Δικαίωμα να αιτηθούν την αποφυλάκισή τους υπό όρους θα έχουν με τις νέες διατάξεις στο άρθρο 110Α του Ποινικού Κώδικα οι πολυϊσοβίτες -ανάμεσά τους και οι καταδικασθέντες για την υπόθεση της 17Ν- εφόσον παραμείνουν στη φυλακή 22 έτη. Πριν από τις αλλαγές το όριο ώστε η συγκεκριμένη κατηγορία κρατουμένων να αιτηθεί την αποφυλάκισή της με όρους ήταν τα 17 έτη.

Παράλληλα, για το αδίκημα της απόδρασης κρατουμένου προβλέπεται ποινή φυλάκισης τριών ετών για σωφρονιστικούς ή άλλους υπαλλήλους (αστυνομικούς) που διαπιστωθεί ότι βοήθησαν τον κρατούμενο να αποδράσει.


Πλειστηριασμοί και «Ρουβίκωνας»

Φυλάκιση έως τρία έτη προβλέπεται για όποιον παράνομα εισέρχεται και παραμένει σε δημόσια κτίρια (νοσοκομεία, πρεσβείες, δικαστήρια, επιχειρήσεις κοινής ωφελείας - ΔΕΗ κ.λπ.) «και προκαλεί έτσι διακοπή ή σοβαρή διατάραξη της ομαλής διεξαγωγής της υπηρεσίας».

Πρόκειται για ρύθμιση που φωτογραφίζει τη δράση μελών του «Ρουβίκωνα», τα οποία κατ’ επανάληψη στο παρελθόν έχουν πραγματοποιήσει εισβολές και επιθέσεις σε δημόσιες υπηρεσίες, όπως πρεσβείες, νοσοκομεία, ακόμη και στη Βουλή, μέχρι και στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Οι τελικές ρυθμίσεις προβλέπουν επίσης ποινή φυλάκισης από ένα έως τρία έτη για τους δράστες επιθέσεων που έχουν γίνει σε συμβολαιογραφικά γραφεία και διακόπτουν τη διεξαγωγή πλειστηριασμών. Παράλληλα, ορίζουν πως όσοι παράνομα εισέρχονται και απλά παραμένουν σε συμβολαιογραφικά γραφεία όπου διεξάγονται πλειστηριασμοί τιμωρούνται με εξάμηνη φυλάκιση.

Πρόκειται για ρύθμιση που πιάνει τις δράσεις του «Ρουβίκωνα», καθώς και άλλων προσώπων (πολιτικών και μη), τα οποία κατά καιρούς έχουν προκαλέσει σοβαρά επεισόδια σε διαδικασίες πλειστηριασμών, με αποτέλεσμα τη ματαίωσή τους. Προβλέπεται μάλιστα ότι το δικαστήριο εκτός από ποινή φυλάκισης μπορεί να επιβάλει σε κατηγορούμενους για τέτοιες υποθέσεις και χρηματική ποινή. Ακόμη, με φυλάκιση έως τρία έτη «τιμωρείται και όποιος, χωρίς να διαταράξει την κοινή ειρήνη, εμποδίζει αυθαίρετα ή διαταράσσει σοβαρά τις συνεδριάσεις συλλογικού οργάνου, συγκροτούμενου σύμφωνα με τον νόμο για τη διεξαγωγή δημόσιων υποθέσεων».

Κάθειρξη 10 χρόνων για τη ρίψη μολότοφ

Ενα από τα πολυσυζητημένα ζητήματα σχετικά με τις βελτιώσεις στον Ποινικό Κώδικα αφορούσε το αδίκημα της κατασκευής και χρήσης βόμβας μολότοφ. Με τις τελικές αλλαγές αναβαθμίζεται σε κακούργημα η χρήση μολότοφ σε δημόσιους χώρους και όταν παραβιάζονται οι διατάξεις για τη διατάραξη της κοινής ειρήνης.

Πριν από τις τελικές αλλαγές, η κατασκευή, προμήθεια και κατοχή εκρηκτικών υλών ή βόμβας διωκόταν σε βαθμό πλημμελήματος. Ομως τώρα, με τις νέες τροποποιήσεις, η ποινική μεταχείριση όσων κατέχουν τέτοιες εκρηκτικές ύλες αλλάζει όταν η χρήση τους γίνεται σε δημόσιους χώρους με αποτέλεσμα την καταστροφή δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας, ακόμη και την απώλεια ανθρώπινων ζωών, όπως είχε γίνει, για παράδειγμα, στην υπόθεση της Marfin.

«Οποιος κατασκευάζει, προμηθεύεται ή κατέχει εκρηκτικές ύλες ή εκρηκτικές βόμβες από τις οποίες μπορεί να προκληθεί κίνδυνος για άνθρωπο τιμωρείται με φυλάκιση τριών ετών», αναφέρεται στο άρθρο 272. Αν η ρίψη βόμβας μολότοφ γίνεται σε δημόσιους χώρους με συνέπεια να παραβιάζονται οι διατάξεις για τη διατάραξη της κοινής ειρήνης, ο δράστης θα τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη (κακούργημα). Προβλέπεται πάντως ότι ο δράστης δεν τιμωρείται αν παραδώσει με τη θέλησή του στις Αρχές τις εκρηκτικές ύλες που κατέχει ή εμπόδισε άλλους να κάνουν χρήση αυτών.


Παρέμβαση Εισαγγελέα για επιθέσεις σε δημοσίους υπαλλήλους

Καίριας όμως σημασίας θεωρείται η επαναφορά της δυνατότητας του εισαγγελέα να παρεμβαίνει αυτεπάγγελτα, δηλαδή να ερευνά και να ασκεί ποινική δίωξη σε πρόσωπα που επιτίθενται σε δημοσίους υπαλλήλους προξενώντας τους σωματικές βλάβες. Πλέον προβλέπεται ότι δεν απαιτείται μήνυση από τα θύματα για να κινηθεί η διαδικασία ποινικής δίωξης σε βάρος των προσώπων που τους επιτέθηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, αλλά αυτό θα γίνεται με εισαγγελική παρέμβαση. Η νέα ρύθμιση δεν αφορά μόνο δημοσίους υπαλλήλους που δέχονται επιθέσεις ενώ διεξάγουν ελέγχους -είναι πρόσφατα τα περιστατικά βίας σε βάρος τους στην Κρήτη κ.α.-, αλλά και υπαλλήλους συμβολαιογραφείων που διεξάγουν πλειστηριασμούς.


Δωροδοκία πολιτικών προσώπων

Διευρύνεται ο κύκλος των πολιτικών προσώπων που θα διώκονται σε βαθμό κακουργήματος για τα αδικήματα της δωροληψίας. Συγκεκριμένα, για δωροληψία πολιτικών προβλέπονται κάθειρξη και χρηματική ποινή. Πολιτικά πρόσωπα θεωρούνται: ο πρωθυπουργός, τα μέλη της κυβέρνησης, οι βουλευτές, οι περιφερειάρχες, οι δήμαρχοι και τα μέλη των δημοτικών συμβουλίων. Με τις αλλαγές που επήλθαν στο άρθρο 159 στη λίστα των πολιτικών προσώπων για τη δωροληψία περιλαμβάνονται πλέον και οι υφυπουργοί. Οπως αναφέρεται, αν τα παραπάνω πρόσωπα «ζητούν ή λαμβάνουν άμεσα ή μέσω τρίτου για τους εαυτούς τους ή άλλους οποιασδήποτε φύσης ωφελήματα που δεν δικαιούνται ή απαιτούν τέτοια ως αντάλλαγμα», θα τιμωρούνται με κάθειρξη (κακούργημα) και χρηματική ποινή.

Για το αδίκημα της δωροδοκίας πολιτικών προσώπων προβλέπεται ότι «όποιος υπόσχεται ή παρέχει στον πρωθυπουργό ή σε μέλος της κυβέρνησης ή στον περιφερειάρχη ή στον δήμαρχο άμεσα ή μέσω άλλου οποιαδήποτε ωφελήματα που δεν δικαιούται για τον εαυτό του ή για άλλον» τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή. Στα πολιτικά πρόσωπα σε ό,τι αφορά τη δωροδοκία προστίθενται με το άρθρο 159Α και υφυπουργοί και βουλευτές.


Δωροδοκία-δωροληψία υπαλλήλου

Σε κακούργημα μετατρέπεται και τιμωρείται με κάθειρξη 10 ετών η δωροδοκία-δωροληψία υπαλλήλου απασχολούμενου σε κρατικές επιχειρήσεις και οργανισμούς, όπως πρώην ΔΕΚΟ κ.λπ.

Συγκεκριμένα, στο άρθρο 237 προστίθεται το άρθρο 237Β, το οποίο περιλαμβάνει εργαζόμενους με οποιαδήποτε σχέση εργασίας (μόνιμη ή πρόσκαιρη) και με οποιαδήποτε ιδιότητα «σε οργανισμούς ή επιχειρήσεις οποιασδήποτε νομικής μορφής που ανήκουν εξ ολοκλήρου ή κατά την πλειοψηφία των μετοχών τους στο κράτος, σε ΟΤΑ ή σε ΝΠΔΔ ή σε όποιες ή των οποίων τη διοίκηση διορίζει εξ ολοκλήρου ή κατά πλειοψηφία το κράτος ή οι ΟΤΑ ή τα ΝΠΔΔ».

Οπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του σχεδίου νόμου για τις αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα, «με το άρθρο 237Β σκοπείται η εναρμόνιση της εσωτερικής νομοθεσίας με τη Σύμβαση του ΟΟΣΑ για τη δωροδοκία στις διεθνείς επιχειρηματικές συναλλαγές, την οποία η χώρα μας έχει κυρώσει με τον ν. 2656/1998».

Επιπλέον, στο κεφάλαιο για τη δωροδοκία υπαλλήλου (άρθρο 236) προβλέπεται ότι τιμωρείται με κάθειρξη έως οκτώ έτη (από τρία που ήταν με τις ισχύουσες διατάξεις) και χρηματική ποινική όποιος δωροδοκεί δημόσιο υπάλληλο. Οι ίδιες ποινές προβλέπονται και για υπαλλήλους που απασχολούνται σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς με έδρα την Ελλάδα. Για τη δίωξη δε του αδικήματος της δωροδοκίας υπαλλήλων δεν απαιτείται έγκληση (μήνυση) από τον θιγόμενο.

Μεταξύ άλλων, οι νέες διατάξεις για τη δωροδοκία (άρθρο 236) προβλέπουν τα εξής: «1. Οποιος προσφέρει, υπόσχεται ή παρέχει σε υπάλληλο, άμεσα ή μέσω τρίτου, οποιασδήποτε φύσης αθέμιτο ωφέλημα, για τον εαυτό του ή για άλλον, για ενέργεια ή παράλειψη του υπαλλήλου σε σχέση με την άσκηση των καθηκόντων του, μελλοντική ή ήδη τελειωμένη, τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή. 2. Αν η ως άνω ενέργεια ή παράλειψη αντίκειται στα καθήκοντα του υπαλλήλου, ο υπαίτιος τιμωρείται με κάθειρξη έως οκτώ έτη και χρηματική ποινή. 3. Διευθυντής επιχείρησης ή άλλο πρόσωπο που έχει την εξουσία λήψης αποφάσεων ή ελέγχου σε επιχείρηση τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα, αν με παραβίαση συγκεκριμένου καθήκοντος επιμέλειας δεν απέτρεψε από αμέλεια πρόσωπο που τελεί υπό τις εντολές του ή υπόκειται στον έλεγχό του από την τέλεση προς όφελος της επιχείρησης πράξης των προηγούμενων παραγράφων».


Τι προβλέπεται για τα ανώτερα στελέχη του Δημοσίου

Ακόμη, αντικαθίσταται παράγραφος του άρθρου 235 και προβλέπεται πλέον φυλάκιση για τους προϊσταμένους δημόσιων υπηρεσιών που δεν απέτρεψαν υφισταμένους τους από το να δωροδοκηθούν.

Συγκεκριμένα προβλέπεται ότι «Προϊστάμενοι υπηρεσιών ή επιθεωρητές ή πρόσωπα που έχουν την εξουσία λήψης αποφάσεων ή ελέγχου σε υπηρεσίες του Δημοσίου, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου τιμωρούνται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή, εφόσον η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλη ποινική διάταξη, αν με παράβαση συγκεκριμένου υπηρεσιακού καθήκοντος από αμέλεια δεν απέτρεψαν πρόσωπο που τελεί υπό τις εντολές τους ή υπόκειται στον έλεγχό τους από την τέλεση πράξης των προηγούμενων παραγράφων», δηλαδή της δωροδοκίας.


Κακούργημα η διακεκριμένη κλοπή

Κακούργημα με προβλεπόμενη ποινή κάθειρξης έως δέκα έτη αλλά και χρηματική ποινή αποτελεί η διακεκριμένη κλοπή, δηλαδή όταν η αξία των κλοπιμαίων είναι άνω των 120.000 ευρώ. Επίσης, κακούργημα αποτελεί η κλοπή ή διάρρηξη που έγινε από δύο ή περισσότερα άτομα που είχαν συγκροτήσει συμμορία για τον σκοπό αυτό, ανεξάρτητα από την αξία των κλοπιμαίων. Στην έννοια της διακεκριμένης κλοπής περιλαμβάνεται και η αφαίρεση κειμηλίων και άλλων αντικειμένων από εκκλησίες, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, όπου εκτίθενται ως ιστορικά και αρχαιολογικής σημασίας κειμήλια σε κοινή θέα.