Ελληνοτουρκικά: Το παρασκήνιο της συνάντησης Μητσοτάκη - Ερντογάν

Μια ζόρικη συνάντηση είχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Λονδίνο, καθώς ο πρωθυπουργός κλήθηκε να χειριστεί την κρίση που προκάλεσε η Αγκυρα με την ανακοίνωση συμφωνίας οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με τη Λιβύη και διαπίστωσε από πρώτο χέρι το χάσμα μεταξύ των απόψεων της Αθήνας και των διεκδικήσεων της Αγκυρας. Λίγο πριν από τις συνομιλίες η τουρκική πλευρά φρόντισε να φορτώσει την ατζέντα με το σύνολο των αξιώσεών της σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, θέτοντας το πλαίσιο για ένα παζάρι στο οποίο οι Τούρκοι διεκδικούν το μάξιμουμ ούτως ώστε η συζήτηση να καταλήξει σε μια μέση λύση που τους ικανοποιεί.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες για τους διαλόγους που είχε ο πρωθυπουργός με τον πρόεδρο της Τουρκίας κατά τη διάρκεια των συνομιλιών που είχαν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, προκύπτει εύλογα ότι τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική πλευρά αντιμετωπίζουν με καχυποψία η μία την άλλη. «Είναι απρόβλεπτος», σχολίαζαν για τον κ. Ερντογάν συνεργάτες του κ. Μητσοτάκη. Ουσιαστικά, μετρήσιμα αποτελέσματα δεν υπήρξαν από τη συνάντηση και επί της ουσίας καταγράφηκαν οι εκατέρωθεν διαφωνίες. Κυβερνητικά στελέχη που ήταν παρόντα στη συζήτηση υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι οι συνομιλίες δεν έγιναν σε πολεμικό κλίμα. «Το κλίμα δεν ήταν κακό, δεν ήταν κλίμα αντιπαλότητας», ήταν η χαρακτηριστική φράση του συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Αλέξανδρου Διακόπουλου.

Στην αρχή της συνάντησης, ενώ τα πράγματα ήταν χαλαρά, ο πρόεδρος της Τουρκίας απευθύνθηκε στον πρωθυπουργό και τον ρώτησε τι κάνει ο ανιψιός του και δήμαρχος Αθηναίων Κωστής Μπακογιάννης, διευκρινίζοντας ότι ήταν συμφοιτητής με τον γιο του στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. «Το γνωρίζω», απάντησε κατά πληροφορίες ο κ. Μητσοτάκης.

Μετά τις αβρότητες, τους πρώτους χαιρετισμούς και τις συστάσεις των συνεργατών που συμμετείχαν στη συνάντηση από κάθε πλευρά, πλαισιώνοντας τους κυρίους Ερντογάν και Μητσοτάκη, τον λόγο πήρε ο Ελληνας πρωθυπουργός.

«Πέρασαν λιγότερο από τρεις μήνες από τη συνάντησή μας στη Νέα Υόρκη όπου συζητήσαμε τρόπους για τη βελτίωση των σχέσεών μας. Τι έγινε σε αυτούς τους τρεις μήνες; Η Τουρκία κατέθεσε στον ΟΗΕ γεωγραφικές συντεταγμένες των εξωτερικών ορίων της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπογράψατε ΜοU με τη Λιβύη, που αποτελεί ωμή παραβίαση των δικαιωμάτων της Ελλάδας. Στο Μεταναστευτικό τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται η τουρκική ακτοφυλακή. Ολα αυτά μόνο επανεκκίνηση δεν δείχνουν. Αν πράγματι θέλετε να κάνουμε επανεκκίνηση, όπως είχατε πει, να το δείχνουμε έμπρακτα», ήταν η αρχική τοποθέτηση του Ελληνα πρωθυπουργού, ο οποίος απευθύνθηκε στον Τούρκο πρόεδρο θέτοντάς τον προ των ευθυνών του για πράξεις και απειλές που μόνο σε διάθεση για σχέσεις καλής γειτονίας δεν παραπέμπουν.

Ο κ. Ερντογάν χαρακτήρισε τη συμφωνία προσδιορισμού θαλάσσιων ζωνών της Τουρκίας με τη Λιβύη ως κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας του. Υποστήριξε μάλιστα ότι η Τουρκία έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο και επανέλαβε ότι η συμφωνία που συνομολογήθηκε με την κυβέρνηση της Τρίπολης είναι σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο. «Στις δύο από τις τρεις λέξεις που χρησιμοποιούσε αναφερόταν στο Διεθνές Δίκαιο», σχολίασε μέλος της ελληνικής αντιπροσωπίας που παρίστατο στη συνάντηση. Ελληνες διπλωμάτες που έχουν χειριστεί στο παρελθόν τα ελληνοτουρκικά θέματα αναφέρουν ότι στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου η Αγκυρα προτιμούσε την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και όχι υφαλοκρηπίδας, προσδοκώντας ότι στην περίπτωση αυτή θα πάρει τη μερίδα του λέοντος λόγω της εκτεταμένης τουρκικής ακτογραμμής.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης όπου τον λόγο πήραν μόνο οι κύριοι Μητσοτάκης και Ερντογάν, με τους δέκα συνεργάτες τους σε θέση παρατηρητών, ο πρωθυπουργός ζήτησε να λάβει γνώση της συμφωνίας Τουρκίας - Λιβύης για τις θαλάσσιες ζώνες.

Θα μπορούσατε να τη λάβετε από τον πρεσβευτή της Λιβύης, αλλά τον απομακρύνατε, φέρεται να απάντησε εκείνος. Αφού βρισκόμαστε εδώ, γιατί να τη ζητάμε από αλλού και δεν μας τη δίνετε εσείς, επέμεινε κατά πληροφορίες ο κ. Μητσοτάκης, με τον κ. Ερντογάν να του απαντά ότι η συμφωνία θα κατατεθεί σύντομα στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, κάτι που έγινε την επομένη.

Το Μεταναστευτικό

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας αναφέρθηκε εκτενώς στο Μεταναστευτικό καλώντας τον πρόεδρο της Τουρκίας να πάρει μέτρα για τη μείωση των ροών. «Αποτελεί αγκάθι στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας - Ε.Ε. Οι ροές έχουν αυξηθεί σημαντικά σε σύγκριση με το ’17 και το ’18», είπε ο κ. Μητσοτάκης και ζήτησε να εφαρμοστεί πλήρως η κοινή δήλωση Ε.Ε. - Τουρκίας.

Εσείς μας καταγγέλλετε σε όλα τα διεθνή φόρα ότι δεν εφαρμόζουμε τη συμφωνία, αντέδρασε ο κ. Ερντογάν και συνέχισε: Παίρνουμε πίσω όσους μετανάστες μάς στέλνετε, κατηγορώντας την Ευρώπη ότι δεν τηρεί τα συμφωνηθέντα και όχι μόνο στο οικονομικό σκέλος, υπαινισσόμενος τη μη υλοποίηση των υποσχέσεων για τις θεωρήσεις εισόδου που αφορούν όσους Τούρκους ταξιδεύουν στην Ευρώπη.

Ερντογάν κατα ΣΥΡΙΖΑ

Στη συνάντησή του με τον κ. Μητσοτάκη ο κ. Ερντογάν εξέφρασε ακόμη την επιμονή του εναντίον των Κούρδων. Μάλιστα, ο Τούρκος πρόεδρος εξαπέλυσε κατηγορίες εναντίον της προηγούμενης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ ότι προσέφερε καταφύγιο σε Κούρδους τρομοκράτες και γκιουλενιστές.

Εγώ δεν υποθάλπω τρομοκράτες, αν έχεις στοιχεία να μας τα δώσεις και θα κάνουμε το καθήκον μας, απάντησε ο πρωθυπουργός, επισημαίνοντας ότι οι ελληνικές υπηρεσίες ασφαλείας κάνουν σωστά τη δουλειά τους.

Στο θέμα παρενέβη ο ΣΥΡΙΖΑ σχολιάζοντας ότι «η προσπάθεια της Τουρκίας να παρουσιάσει την Ελλάδα ως χώρα που δήθεν προστατεύει τρομοκράτες είναι διαχρονική, όπως πάγια είναι και η απάντηση όλων των ελληνικών κυβερνήσεων». «Ελπίζουμε αυτή να δόθηκε και κατά τη συνάντηση από τον πρωθυπουργό, που εμφανίστηκε να κρατά ίσες αποστάσεις», συμπληρώνουν συνεργάτες του κ. Αλέξη Τσίπρα.

«Δεν ξέρω αν έχουμε τον χρόνο που νομίζουμε ότι έχουμε», παρατηρεί διπλωματικό στέλεχος με πείρα ετών στα Ελληνοτουρκικά προσθέτοντας ότι η ταχύτητα με την οποία κινήθηκε η τουρκική κυβέρνηση για την επισημοποίηση της συμφωνίας οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με τη Λιβύη αποκαλύπτει ότι η Αγκυρα ίσως δεν έχει υλοποιήσει τον πλήρη σχεδιασμό της για να φέρει την Αθήνα προ τετελεσμένων υποχρεώνοντας την κυβέρνηση Μητσοτάκη να συρθεί σε διαπραγματεύσεις.

Παράλληλα με την προεργασία των ελληνικών κινήσεων, η Αθήνα επιχειρεί να διαμορφώσει ισχυρές συμμαχίες. Γαλλία,Ισραήλ, Αίγυπτος και Ε.Ε. καταδίκασαν απερίφραστα την παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου από την Τουρκία, ωστόσο όλοι αντιλαμβάνονται ότι ο κρίσιμος παράγοντας είναι η στάση που θα τηρήσει η Αμερική.

Η τοποθέτηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι η συμφωνία Τουρκίας - Λιβύης είναι «μη χρήσιμη» και «προκλητική» θεωρήθηκε χαστούκι στους τουρκικούς σχεδιασμούς. Το ερώτημα όμως είναι η στάση του Ντόναλντ Τραμπ, που μοιάζει να κάνει δικό του παιχνίδι με τον αυτονομημένο Ταγίπ Ερντογάν. Ο Ελληνας πρωθυπουργός θα πείσει τον Αμερικανό πρόεδρο, με τον οποίο θα συναντηθεί στον Λευκό Οίκο στις 7 Ιανουαρίου, ότι η σταθερά φιλοαμερικανική Ελλάδα (τόσο επί ΣΥΡΙΖΑ όσο και με κυβέρνηση Ν.Δ.) είναι πιο χρήσιμη στις ΗΠΑ απ’ ό,τι η αμφιταλαντευόμενη -ανάμεσα σε Ρωσία και ΗΠΑ- Τουρκία; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό αν το επόμενο διάστημα η ομίχλη του πολέμου σκεπάσει το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.