EastMed: Πέφτουν οι υπογραφές στο Ζάππειο - Η σημασία του αγωγού για Ελλάδα

Αν και οι θερμοκρασίες συνεχίζουν να είναι χαμηλές, ο Ιανουάριος αναμένεται ιδιαίτερα “θερμός” στην Ανατολική Μεσόγειο. Θα είναι μήνας διπλωματικής αντεπίθεσης, αρχής γενομένης από την υπογραφή της συμφωνίας για τον αγωγό φυσικού αερίου Eastmed. Πριν καλά-καλά καταλαγιάσουν οι εορτασμοί για τον ερχομό του νέου έτους, μπαίνουν οι υπογραφές της συμφωνίας για τον αγωγό και μάλιστα στην Αθήνα.

Από σήμερα πρωί έως τις 4 Ιανουαρίου στην Ελλάδα θα βρίσκεται γι’ αυτόν τον σκοπό ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Ο αγωγός, προϋπολογισμού περίπου 6 δισ ευρώ, εκτιμάται ότι θα ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου, αλλά θα συμβάλλει και στην μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει διμερείς συναντήσεις με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό και με τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη. Εξάλλου, η παρουσία του Μπέντζαμιν Νετανιάχου αποτελεί μία αφορμή, ώστε Ελλάδα και Ισραήλ να συσφίξουν περαιτέρω τις ήδη στενές σχέσεις τους. Αν και δεν μπορούμε να μιλάμε ακόμα για κλασική συμμαχία, είναι ξεκάθαρο πως η επιθετικότητα και ο επεκτατισμός της Τουρκίας έχει ωθήσει τις δύο χώρες όχι μόνο να έλθουν κοντά, αλλά και να ενισχύουν και να διευρύνουν συνεχώς τις σχέσεις τους.

Το πρόγραμμα των υπογραφών

Η εταιρική σχέση Ελλάδας-Ισραήλ θα είναι εκ των πραγμάτων ένα πολιτικό-διπλωματικό κεφάλαιο και ταυτόχρονα εργαλείο στα χέρια του Κυριάκου Μητσοτάκη στις επικείμενες συναντήσεις που θα έχει μέσα στον Γενάρη με τους προέδρους Τραμπ και Μακρόν, σε Ουάσιγκτον και Παρίσι αντίστοιχα. Όσο και αν για προφανείς λόγους στην επίσημη ρητορική η συμφωνία για τον EastMed αποσυνδέεται από τις κινήσεις της Τουρκίας, είναι ξεκάθαρο πως η επίσπευση της υπογραφής μία έμμεση πλην σαφή απάντηση στην κίνηση του Ταγίπ Ερντογάν να οριοθετήσει με την κυβέρνηση της Τρίπολης θαλάσσιες ζώνες, παρακάμπτοντας την Κρήτη.

Στο διπλωματικό επίπεδο η Τουρκία είναι απομονωμένη, με την έννοια ότι και οι χώρες της περιοχής και η ΕΕ, αλλά και οι ΗΠΑ και η Ρωσία εξέφρασαν την αντίθεσή τους. Από την άλλη πλευρά, όμως, είναι ξεκάθαρο ότι κανείς δεν είναι –τουλάχιστον προς το παρόν– να τα βάλει ανοικτά μαζί της. Ενδεικτική του κλίματος είναι η πρωτοβουλία της Γερμανίας να μεσολαβήσει, αγνοώντας, μάλιστα, την Ελλάδα. Έχει ιδιαίτερη σημασία το πώς θα κινηθεί το επόμενο διάστημα η Γαλλία, από τη στάση της οποίας θα επηρεαστεί και η στάση της Ιταλίας.

Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ παραμένουν μακριά, περιοριζόμενες σε ανούσιες ανακοινώσεις, ενώ η Ρωσία έχει αναλάβει διπλωματική δράση, παράλληλα με την έμμεση πλην σαφή στρατιωτική υποστήριξη που παρέχει στις δυνάμεις του στρατηγού Χαφτάρ. Κρίσιμο ρόλο για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα θα παίξει το εάν οι Βαλντιμίρ Πούτιν και Ταγίπ Ερντογάν καταφέρουν να συμβιβάσουν τα αντικρουόμενα συμφέροντά τους στο μέτωπο της Λιβύης.

Η πολιτική του Τούρκου προέδρου, πάντως, έχει συγκεντρώσει το διεθνές ενδιαφέρον και προκαλεί σχόλια. Η γνωστή αμερικανική ιστοσελίδα Politico έχει δημοσίευμα με τίτλο: «Πόσο άγρια μπορεί να γίνει η Τουρκία;» και υπότιτλο: «Η αποξένωση της Άγκυρας από τη Δύση μπορεί να έχει βίαιες συνέπειες». Αντίστοιχα ερωτήματα είχε θέσει προ ημερών το γνωστό think tank Stratfor, εκτιμώντας ότι οι ΗΠΑ θα αποφύγουν να εναντιωθούν στην Τουρκία.

Η διπλωματική ατζέντα του Κυριάκου Μητσοτάκη τον Ιανουάριο περιλαμβάνει εκτός από τις προαναφερθείσες συναντήσεις με τους προέδρους Τραμπ και Μακρόν και διεθνείς επαφές  στο φόρουμ του Νταβός. Μετά τον Νετανιάχου, ο Έλληνας πρωθυπουργός θα μεταβεί στην Ουάσιγκτον, όπου αναμένεται στη συνάντηση κορυφής να τεθούν επί τάπητος οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Κεντρικός στόχος του Έλληνα πρωθυπουργού είναι να αποσπάσει ξεκάθαρη αμερικανική στήριξη. Στην προσπάθειά του αυτή έχει να επικαλεστεί την πρόσφατη διμερή αμυντική συμφωνία, με την οποία οι Αμερικανοί ουσιαστικά πήραν ό,τι ζητούσαν. Επίσης, θα έχει την έμμεση πλην σαφή υποστήριξη του εβραϊκού λόμπι.

Προφανώς στο τραπέζι θα τεθεί και η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης και ο αγωγός EastMed, για τον οποίον η Ουάσιγκτον δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μετά την συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο, θα ακολουθήσει δείπνο που θα παραθέσουν ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς και ο υπουργός Εξωτερικών  Μάικ Πομπέο. Την ίδια ημέρα θα γίνει και συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη  με τη νέα γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα. Σκοπός αυτής της συνάντησης είναι το Ταμείο να υποστηρίξει το ελληνικό αίτημα για μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων.

Το φόρουμ στο Νταβός θα πραγματοποιηθεί φέτος από τις 21 έως τις 25 Ιανουαρίου. Εκεί έχουν προγραμματιστεί επαφές με επενδυτές και επικεφαλής μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών. Μετά θα ακολουθήσει η επίσκεψη στο Παρίσι στις 29 Ιανουαρίου, δεύτερη μέσα σε έξι μήνες. Και εκεί το κύριο μενού θα είναι η Τουρκία.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας ετοιμάζεται για έναν διπλωματικά γεμάτο Ιανουάριο. Στις 4 ή 5 του μηνός θα πραγματοποιηθεί στο Κάιρο η τριμερής Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος με τη συμμετοχή και της Γαλλίας (3+1), με θέματα στην ατζέντα την ασφάλεια, τα ενεργειακά και τις περιφερειακές εξελίξεις. Στις 8 Ιανουαρίου τα τεχνικά κλιμάκια Ελλάδας και Αιγύπτου θα συναντηθούν, προκειμένου να επιταχυνθούν οι συνομιλίες για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Επίσης, στα μέσα Ιανουαρίου, σε ημερομηνία που δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, ο Νίκος Δένδιας θα πραγματοποιήσει επίσκεψη στο Μαρόκο. Είναι σαφές πως με τον τρόπο που κινήθηκε ο Ερντογάν δημιούργησε μία σαφή τάση διπλωματικής αντισυσπείρωσης.