Πελέ: Η ιστορία του πρώτου ποδοσφαιρικού σταρ του κόσμου

Στο βιβλίο του «Ποδόσφαιρο στον Ήλιο και τη Σκιά», ο αείμνηστος Ουρουγουανός συγγραφέας Εδουάρδο Γκαλεάνο αποτυπώνει την ουσία της προσφοράς του Πελέ: «…όσοι είχαμε την τύχη να τον δούμε να παίζει δεχτήκαμε δωρεές (ελεημοσύνη γράφει στο πρωτότυπο) σπάνιας ομορφιάς. Στιγμές από αυτές που αξίζουν να μείνουν αθάνατες και που μας επιτρέπουν να πιστέψουμε ότι η αθανασία υπάρχει».

Δυστυχώς, οι θεαματικές ευεργεσίες του θρυλικού Πελέ στους φιλάθλους των γηπέδων όλου του πλανήτη στα οποία μεγαλούργησε μπορεί να γεμίζουν χιλιάδες ιστορικές σελίδες στη βίβλο του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, αλλά δεν τον έκαναν άφθαρτο στον χρόνο.

Στα 82 του σήμερα έδωσε την πιο κρίσιμη μάχη της ζωής του στην αναμέτρηση με τη μοιραία κατάληξη. Εδώ και σχεδόν έναν μήνα νοσηλευόταν χτυπημένος από καρκίνο στο νοσοκομείο «Albert Einstein» στο Σάο Πάολο. Μεταφέρθηκε εκεί επειγόντως από την παραθαλάσσια έπαυλή του Γκουαρουζά στις ακτές του νότιου Ατλαντικού, όπου παρέμενε από την αρχή της πανδημίας. Η υγεία του είχε επιδεινωθεί μετά τη μόλυνσή του από τον κορωνοϊό που ήρθε να προστεθεί στα υπόλοιπα προβλήματά του. Είχε αναγκαστεί να χρησιμοποιεί περιπατητήρα και αναπηρικό καροτσάκι δημόσια μετά την αποτυχημένη επέμβαση αντικατάστασης ισχίου, ενώ τα τελευταία χρόνια μπαινόβγαινε στα νοσοκομεία για επεμβάσεις νεφρού και προστάτη.

Στο πλευρό του βρισκόταν συγκινημένη η οικογένειά του και νοερά όλος ο κόσμος του ποδοσφαίρου που αγωνιούσε και προσευχόταν γι’ αυτόν. Δυστυχώς για όλους, δεν άντεξε. Σφράγισε για πάντα τα μάτια του την Πέμπτη, αφήνοντας με την απώλειά του ορφανό ένα μεγάλο κεφάλαιο που υπέγραψε στην Ιστορία του παγκόσμιου ποδοσφαίρου.

Τυχεροί όσοι τον είδαν ζωντανά να παίζει. Ανάμεσα σε εκείνους που πρόλαβαν να τον χαρούν μόλις 20χρονο αλλά παγκοσμίως κιόλας καταξιωμένο περισσότεροι από 75.000 Ελληνες, στα ματς που έδωσε με την ομάδα του στην Αθήνα πριν από περίπου 62 χρόνια. Πάμε πίσω στο καλοκαίρι του 1961.

Σε μια εποχή που ο κόσμος βυθίζεται στην κατάψυξη του Ψυχρού Πολέμου. Στη διόλου αμέριμνη από τις διεθνείς εντάσεις φτωχή Ελλάδα εγκαινιάζεται το ξενοδοχείο «Μον Παρνές» στο Μαυροβούνι της Πάρνηθας, ενώ στο εργοστάσιο της Χαλυβουργικής στην Ελευσίνα θεμελιώνεται η πρώτη υψικάμινος στη χώρα. Τηλεόραση στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε για δείγμα και η άμεση πρόσβαση στη θεά του υπόλοιπου κόσμου είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Από τις αποσπασματικές κόπιες των επικαίρων οι Ελληνες φίλαθλοι έχουν δει αμυδρά τον Πελέ εν δράσει. Εκείνο τον 17χρονο μαύρο Βραζιλιάνο ποδοσφαιριστή που τρία χρόνια πριν έχει κατακτήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο στη Σουηδία, σκοράροντας δύο γκολ στον τελικό εναντίον της διοργανώτριας χώρας. Η φιγούρα, όμως, και η φήμη του παίκτη έχουν εξιδανικευτεί στη φαντασία του κόσμου. Τον φαντάζονται σαν γιγαντιαίο ιπτάμενο υπερήρωα των γηπέδων, βγαλμένο από κόμικς επιστημονικής φαντασίας.

Κάτι σαν Σούπερμαν των γηπέδων που κάνει απρόσμενα ζογκλερικά με τη δερμάτινη μπάλα. Ο παγκόσμιος μύθος του Πελέ έχει προηγηθεί του ισχυρού μέσου επικοινωνίας όπως η τηλεόραση και της κατοπινής ραγδαίας επέκτασης των διεθνών μέσων μαζικής ενημέρωσης. Στην πατρίδα του, όμως, είναι κάτι παραπάνω από ήρωας. Μεσουρανεί το άστρο του, ενώ το προσωνύμιο «Perola Negra» (Μαύρο Μαργαριτάρι) του προσθέτει παραμυθένια αίγλη που ξεπερνά τα όρια των αγωνιστικών χώρων.

Δεν είχε κλείσει τα είκοσί του χρόνια όταν η κυβέρνηση της Βραζιλίας τον ανακηρύσσει «εθνικό θησαυρό» και απαγορεύει την εξαγωγή του. Εν τω μεταξύ η απουσία ζωντανής απευθείας εικόνας των κατορθωμάτων του στα γήπεδα φουντώνει ακόμη περισσότερο τον θρύλο του. Οι αφηγήσεις των ντόπιων δημοσιογράφων και των ξένων ανταποκριτών τού χαρίζουν μυθικές διαστάσεις. Γράφουν ότι όταν χτυπάει τα φάουλ έξω από την περιοχή οι αντίπαλοί του στο τείχος που στήνουν θέλουν να γυρίσουν για να κοιτάξουν προς το τέρμα τους για να μη χάσουν το αναπόφευκτο γκολ. Ο ανταποκριτής της γαλλικής «L’ Équipe» παρομοιάζει την ορμητική διείσδυσή του στην αντίπαλη άμυνα σαν την ένεση νοβοκαΐνης που χορηγείται στις φλέβες του ασθενούς!

Το 1961 είναι ίσως η καλύτερη χρονιά στη μέχρι τότε καριέρα του Πελέ. Η ομάδα του η Σάντος, αλλιώς O Balé Branco (Λευκό Μπαλέτο) ή Time dos Sonhos (Ονειρεμένη Ομάδα) έχει κερδίζει το τοπικό πρωτάθλημα Παουλίστα. Η πανεθνική κατηγορία ποδοσφαίρου της Βραζιλίας θα δημιουργηθεί 10 χρόνια αργότερα. Εκείνα τα φεγγάρια είναι θριαμβευτής και τροπαιούχος, ενώ έχει μόλις κυκλοφορήσει η αυτοβιογραφία του -στα 20 χρόνια του!- με τίτλο «Eu sou Pelé» (Είμαι ο Πελέ) που γίνεται best seller.

Με τη συνδρομή του συγγραφέα Μπενεντίτο Ρούι Μπαρμπόσα ο Πελέ αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο τη ζωή του. Στο βιβλίο του, πάντως, διηγούνταν εκείνα τα χρόνια ότι γεννήθηκε στη φαβέλα της πόλης Τρες Κορασόες (Τρεις Καρδιές) της πολιτείας Μίνας Ζεράις και μεγάλωσε στην Μπαουρού της πολιτείας του Σάο Πάολο.

Ακραία φτώχεια
Τον φώναζαν χαϊδευτικά με το παρατσούκλι «Ντίκο» στη γειτονιά, όπου μεγάλωνε ξυπόλυτος σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Ζούσε με τους γονείς, έναν θείο, τη γιαγιά και τον μικρότερο αδελφό του Ζαΐρ, επονομαζόμενο «Ζόκα» σε μια ασφυκτικά μικρή παράγκα με σκεπή από λαμαρίνα που έμπαζε τα νερά της βροχής. Φορούσε μεταχειρισμένα ρούχα, τρεφόταν με ρύζι και φασόλια, και αυτά όχι κάθε μέρα, ενώ όταν εμφανιζόταν καμιά μπανάνα στο σπίτι γινόταν πάρτι. Στα παιδικά του χρόνια δούλευε περιστασιακά ως λούστρος και μπαλωματής παπουτσιών, που τόσο του έλειπαν, και ονειρευόταν να γίνει αεροπόρος ή κιθαρίστας.

Τον κέρδισε το παιχνίδι με μια αυτοσχέδια μπάλα, ένα πάνινο κουρέλι με το οποίο τύλιγε ένα μάνγκο και το κλωτσούσε. Η μάνα του Σελέστε ήταν σερβιτόρα και πού και πού ξενόπλενε για να τσοντάρει στο πενιχρό εισόδημα της οικογένειας. Ο πατέρας του Ζοάο Ράμος ντο Νασιμέντο, γνωστότερος ως Ντοντίνιο, ήταν ελπιδοφόρος ποδοσφαιριστής που τραυματίστηκε σοβαρά στο γόνατο στα 23 του χρόνια και εγκατέλειψε απογοητευμένος μια πολλά υποσχόμενη καριέρα. Τον πρωτότοκο γιο τους το ζευγάρι τον βάφτισε Εντισον, προς τιμήν του εφευρέτη Τόμας Εντισον, καθώς ο ηλεκτρισμός είχε μόλις φτάσει στη γειτονιά τους. Κάπου στη διαδρομή χάθηκε το «ι» και του έμεινε σκέτο το Εντσον. Στα 15 του εντάχτηκε στην ομάδα της πόλης-λιμανιού Σάντος, φόρεσε την ασπρόμαυρη φανέλα της με αμοιβή 10 δολάρια τον μήνα, ποσό που έφερε ανακούφιση για το φτωχικό του σπίτι.

Στο γήπεδο της ομάδας στη γειτονιά Vila Belmiro της πόλης φώναζαν «Gasolina» (βενζίνη) λόγω της εκρηκτικής ταχύτητας του εκείνο το λυγερόκορμο αλλά μυώδες και αλτικό, ύψους μόνο 1,73, παλικαράκι. Σύντομα στις κερκίδες έγινε ο «El Sapeca» (Το Θαύμα) που σκοράριζε κατά συρροή gol de placa (γκολ για χρυσή αναμνηστική πλακέτα). Με το έξοχο στυλ του, επικύρωνε τα από τότε λεγόμενα στην πρώτη αυτοβιογραφία του που τόνιζαν ότι «το μυαλό μιλάει στην καρδιά και η καρδιά με τη σειρά της μιλάει στα πόδια».

Στο παγκόσμιο ποδοσφαιρικό κοινό συστήθηκε πάντως ως Πελέ, ένα ψευδώνυμο που όσο κι αν δεν του άρεσε, προέκυψε και καθιερώθηκε από τα σχολικά του χρόνια, όταν πρόφερε λάθος το όνομα του Μπίλε, τερματοφύλακα της Βάσκο ντα Γκάμα. Ο άνθρωπος που θα γινόταν El Rey, «Ο Βασιλιάς», όπως τον αποκάλεσε το περιοδικό «Paris Match» αφιερώνοντας το εξώφυλλό του μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο της Σουηδίας. Ο επιδραστικός πρεσβευτής του jogo bonito, αυτού του «όμορφου παιχνιδιού» του οποίου υπήρξε ο δεξιοτέχνης μαέστρος με 1.281 γκολ σε 1.363 αγώνες. Ο πιο δημοφιλής, πιο διάσημος, πιο πολυφωτογραφημένος και αναγνωρίσιμος παίκτης του 20ού αιώνα πριν από την έκρηξη των ΜΜΕ.

Ο διαχρονικός σταρ τεσσάρων Παγκοσμίων Κυπέλλων, από τα οποία κατέκτησε τα τρία, τα κοσμήματα του βασιλικού του στέμματος. Ο μόνος παίκτης στην Ιστορία που κατόρθωσε να γίνει tricampeon mundial. Η αλήθεια είναι ότι στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Χιλής το ’62, αφού πέτυχε ένα θαυμάσιο γκολ, περνώντας τέσσερις αμυντικούς στον πρώτο αγώνα εναντίον του Μεξικού, υπέστη μια θλάση και έμεινε εκτός αγώνων μέχρι το τέλος. Η αέρινη Εθνική Βραζιλίας, όμως, κέρδισε «σπαθένια» το περίλαμπρο τρόπαιο.

Χορευτικές επιδόσεις
Το 1970, όμως, στο Μεξικό μάγεψε την παγκόσμια ποδοσφαιρική κοινότητα με το δημιουργικό και εκτελεστικό μεγαλείο του. Δεν έκλεψε απλώς την παράσταση με τη συναρπαστικά αποτελεσματική χορευτική του επίδοση στο χορτάρι του σταδίου «Αζτέκα» και του γηπέδου «Χαλίσκο»της Γουαδαλαχάρα. Μετέφερε το ποδόσφαιρο στην τροχιά της επόμενης αγωνιστικής του διάστασης. Ηταν το πρώτο παγκόσμιο ποδοσφαιρικό τουρνουά που μεταδόθηκε απευθείας ζωντανό από την τηλεόραση.

Και αυτό στο οποίο δικαιώθηκε η τεράστια φήμη του πρωταγωνιστή Πελέ σε όσους δεν τον είχαν δει ποτέ. Με τον ίδιο να ενσαρκώνει μοναδικά την έννοια του futebol arte (ποδόσφαιρο τέχνης) εναντίον της κακοποίησης της χαράς στον αγωνιστικό χώρο με το futebol de resultado (ποδόσφαιρο για το αποτέλεσμα). Κατακτώντας το 1970, αήττητη, η Βραζιλία, με τον Πελέ στη σύνθεση της, το τρόπαιο για τρίτη φορά, απέκτησε το δικαίωμα μόνιμης φύλαξης του κυπέλλου. Το έως τότε Ιερό Δισκοπότηρο του παγκόσμιου ποδοσφαίρου τοποθετήθηκε ευλαβικά σε μια αλεξίσφαιρη κρυστάλλινη βιτρίνα στα γραφεία της βραζιλιάνικης ποδοσφαιρικής συνομοσπονδίας στη ρούα ντε Αλφαντέγκα του Ρίο ντε Τζανέιρο.

Εκεί απ’ όπου αργότερα το έκλεψαν και χάθηκε διά παντός. Η μόνιμη, όμως, εγκατάσταση στη Βραζιλία του βαρύτιμου Κυπέλλου, σφυρηλατημένου με άνω των τριών κιλών ατόφιο χρυσό, που φέρει το όνομα του εμπνευστή του θεσμού Ζιλ Ριμέ, πιστώνεται στον εμβληματικό Πελέ. Σε αυτόν τον πιστό καθολικό, πολιτικά συντηρητικό, τρεις φορές παντρεμένο, αλλά με ποίκιλες πολύχρονες εξωσυζυγικές σχέσεις, με επτά νόμιμα παιδιά και δύο ακόμη εκτός γάμου αναγνωρισμένα. Τον μετέπειτα πρεσβευτή Καλής Θέλησης της UNESCO, πρώτο μαύρο υπουργό στην Ιστορία της Βραζιλίας, πρεσβευτή του ΟΗΕ για την οικολογία και το περιβάλλον, τιμητικά βραβευμένο ως Αθλητής του Αιώνα από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή.

Την προσωπικότητα που έπαιξε σε τουλάχιστον μια ντουζίνα ταινίες και μια τηλεοπτική σειρά, συνέθεσε το soundtrack για την ταινία «Pelé» του 1977, τιμήθηκε με τον τίτλο του ιππότη στην Αγγλία και έγινε γραμματόσημο στη Βόρεια Κορέα. Ο πατέρας που ο γιος του, Εντσον Τσόλμπι ντο Νασιμέντο, πρώην τερματοφύλακας και προπονητής της Σάντος, γνωστός ως Εντίνιο, κρίθηκε ένοχος για ξέπλυμα χρήματος που αποκτήθηκε μέσω διακίνησης ναρκωτικών και καταδικάστηκε σε 33 χρόνια φυλάκιση. Ο μέχρι χθες πάμπλουτος κάτοχος μιας περιουσίας που αποτιμάται στα 100 εκατ. δολάρια.

Οικονομικό αδιέξοδο
Τα λεφτά του που βαθμιαία αυγάτισαν μετά από δύο οικονομικές καταστροφές, λόγω κακής διαχείρισης και αποτυχημένων επενδύσεων από τρίτους των κερδών του, τα έβγαλε στην Αμερική. Το 1975, όταν ο αενάως λουσάτος Πελέ διαπίστωσε το οικονομικό του αδιέξοδο, κρέμασε τα παπούτσια της αστραφτερά επιτυχημένης σταδιοδρομίας του μετά από 19 συναπτά χρόνια στη Σάντος. Με δέλεαρ το υψηλό χρηματικό συμβόλαιο τράβηξε προς την ομάδα Κόσμος της Νέας Υόρκης.

Τη βορειοαμερικανική πορεία του προσπάθησε να ανακόψει ο στρατηγός Ερνέστο Γκαϊζέλ, τότε πρόεδρος της Βραζιλίας και αρχηγός της στρατιωτικής χούντας στη χώρα, ο οποίος έπνεε μένεα εναντίον του επειδή ο ποδοσφαιριστής δεν συμμετείχε με τη Εθνική Βραζιλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974 στη Δυτική Γερμανία. Παρενέβη τότε ο ποδοσφαιρόφιλος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ και το ζήτημα διευθετήθηκε.

Η αξία, όμως, του Βραζιλιάνου διέδωσε το ποδοσφαιρικό πνεύμα στην Αμερική και έγινε σύμβολο της ανάπτυξης του αθλήματος στην ίδια χώρα. Στις ΗΠΑ ο Πελέ κέρδισε μια ολόκληρη χώρα, ενώ αν είχε πάει σε οποιοδήποτε άλλο πρωτάθλημα το πολύ πολύ να κατακτούσε έναν ακόμη τίτλο που δεν θα ήξερε σε ποιο ντουλάπι του να τον στριμώξει μαζί με τους δεκάδες άλλους.

Αλλά και τίτλους πήρε στη χώρα των Γιάνκηδων και πολλαπλασίασε τους θεατές στα γήπεδα και συνέβαλε καθοριστικά ώστε να υπογραφούν τα πρώτα τηλεοπτικά συμβόλαια μετάδοσης των αγώνων. Το ντεμπούτο με την ομάδα Κόσμος το παρακολούθησαν σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση 10 εκατομμύρια Αμερικανοί τηλεθεατές - ρεκόρ για την εποχή. Ο Αντι Γουόρχολ ζωγράφισε το ποπ πορτρέτο του, αμέτρητοι πολυεθνικοί επιχειρηματικοί κολοσσοί τον αγκάλιασαν, έγιναν οι διαφημιστικοί χορηγοί του και ο ίδιος προωθητής των προϊόντων τους.

Από τη μεριά τους σύσσωμοι οι Αμερικανοί σελέμπριτι της σόουμπίζ και του αθλητισμού παραβρέθηκαν στον τελευταίο αγώνα της ένδοξης καριέρας του. Ηταν Σάββατο, 1η Οκτωβρίου 1977, όταν στο κατάμεστο από 75.646 θεατές «Giants Stadium», στο Νιου Τζέρσεϊ, ο Πελέ αποχαιρέτησε το ποδόσφαιρο στον φιλικό αγώνα ανάμεσα στη Νιου Γιορκ Κόσμος και τη Σάντος. Στο πρώτο ημίχρονο του αγώνα έπαιξε με την πράσινη φανέλα της αμερικανικής ομάδας του και στο δεύτερο με τη λευκή της βραζιλιάνικης ομάδας της καρδιάς του. Πάντα με το Νο 10 στην πλάτη.

Στις κερκίδες, μεταξύ άλλων, τον χειροκρότησαν και τον επευφήμησαν σε εκείνο το ματς ο πυγμάχος Μοχάμεντ Αλι, ο ηθοποιός Τέλι Σαβάλας, η τραγουδίστρια Ρομπέρτα Φλακ, ο ηθοποιός Ρόμπερτ Ρέντφορντ, ο τραγουδιστής των Rolling Stones Μικ Τζάγκερ και φυσικά ο Χένρι Κίσινγκερ. Ηταν η τελευταία αγωνιστική παράσταση του Εντσον Αράντες ντο Νασιμέντο. Το πάντρεμα της εξαιρετικής αθλητικής ικανότητας με την πνευματική ευστροφία και την απαράμιλλη τεχνική του θα έλειπαν από τα γήπεδα του κόσμου. Εφυγε από αυτά λίγες ημέρες πριν από τα γενέθλια της συμπλήρωσης των 37 του χρόνων.

Σε άλλες μακρινές εποχές ο Πελέ ήρθε αναπάντεχα στην Ελλάδα. Στις 27 Ιουνίου του 1961 η ομάδα της Σάντος, γνωστή ως «Peixe» (Ψάρι) και «Alvinegro Praiano» (Οι Ασπρόμαυροι της Παραλίας) προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Στην αποστολή με επικεφαλής τον πρόεδρο της ομάδας Γκορτς Κούρι συμμετείχαν όλα τα αστέρια της.

Με πρώτο τον βασιλιά Πελέ, την ποδοσφαιρική παρέα συμπλήρωσαν με σπάνια χημεία οι εκρηκτικοί επιθετικοί Κουτίνιο και Πέπε, ο επιτελικός χαφ και δημιουργικός εγκέφαλος Ζίτο, ενώ κάτω από τα δοκάρια ο νεοαφιχθείς από τη Κορίνθιανς τερματοφύλακας Ζιλμάρ. Απαντες διεθνείς και παγκόσμιοι πρωταθλητές με τη Σελεσάο συναπάρτιζαν τον κορυφαίο ποδοσφαιρικό σύλλογο εκείνη την περίοδο στον πλανήτη. Ευφυώς η διοίκησή του, προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί με τον καλύτερο τρόπο την περίτεχνη ποδοσφαιρική της φουρνιά, έκλεινε φιλικούς αγώνες ανά τον κόσμο με αντάλλαγμα αρκετές χιλιάδες δολάρια.

Από την προηγούμενη κιόλας χρονιά η Σάντος είχε στείλει τηλεγραφήματα σε Ολυμπιακό, Παναθηναϊκό και ΑΕΚ ανιχνεύοντας τις προθέσεις τους ώστε με το αζημίωτο να συμπεριλάβει και την Αθήνα στην προσεχή διεθνή περιοδεία της. Οι τρεις του λεγόμενου ΠΟΚ ενθουσιάστηκαν, αλλά οικονομικά στενεύονταν. Πού να βρουν 10.000 δολάρια για κάθε ματς; Από την άλλη, ήταν μια ευκαιρία για την ντόπια ποδοσφαιρική «ψωροκώσταινα» να χαρίσει στον φίλαθλο κόσμο της μια διεθνή ποδοσφαιρική ατραξιόν.

Τελικά, με τα χίλια ζόρια αποφάσισαν από κοινού να ξηλωθούν και να τσοντάρουν ρεφενέ ώστε να συμπληρωθεί με κάποιο σκόντο το απαιτούμενο -ιλιγγιώδες για την εποχή- ποσό. Συμφώνησαν ακόμη τα τρία φιλικά να γίνουν στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, που ήταν το πιο σύγχρονο γήπεδο τότε, με 25.000 θέσεις και το μοναδικό που διέθετε προβολείς για νυχτερινά ματς. Μαγκωμένοι οι παράγοντες των ομάδων όρισαν την τιμή του εισιτηρίου κάθε αγώνα στις 30 με 35 δραχμές. Πανάκριβο σε σχέση με εκείνο του πρωταθλήματος, που άγγιζε μετά βίας το δεκάρικο.

Εν τω μεταξύ η Σάντος περιόδευε και περνούσε σαν σίφουνας από τις έδρες κορυφαίων ευρωπαϊκών ομάδων, Είχε σκορπίσει με 6-3 την Μπενφίκα του Εουσέμπιο στη Λισαβόνα, ενώ στην Ιταλία, όπου προσκλήθηκε με αφορμή τα 100 χρόνια από την ενοποίηση της χώρας, συνέτριψε όποιον αντίπαλο βρήκε μπροστά της. Νίκησε στο Τορίνο μπροστά σε 60.000 φιλάθλους την πρωταθλήτρια Γιουβέντους του Αργεντινού στράικερ Ομάρ Σίβορι με το καθαρό 2-0. Τρεις ημέρες αργότερα σάρωσε τη Ρόμα του Ουρουγουανού επιθετικού Χουάν Σκιαφίνο στο Ολυμπιακό Στάδιο με το επιβλητικό 5-0 αφήνοντας άλαλους 80.000 θεατές.. Στον επόμενο τόνο η Ιντερ με προπονητή τον Αργεντινό Ελένιο Ερέρα, εμπνευστή του «κατενάτσιο», διαλύθηκε στο Μιλάνο με 4-1 μπροστά σε 110.000 φανατικούς οπαδούς της.

Το βραζιλιάνικο τρένο από όλους τους σταθμούς Γαλλίας, Ελβετίας, Γερμανίας περνούσε ισοπεδωτικό, αν όχι ακρωτηριαστικό. Τους Ελληνες ποδοσφαιρικούς παράγοντες τους έζωσαν τα φίδια υπό την απειλή μιας οικονομικής καταστροφής. Ετρεμαν στην ιδέα ότι οι εγχώριοι οπαδοί δεν θα πάταγαν το πόδι τους στην κερκίδα να δουν μια προαναγγελθείσα πανωλεθρία της ομάδας τους. Παραγνώριζαν την αδημονία των φιλάθλων να νιώσουν την εμπειρία της συγκίνησης να θαυμάσουν από κοντά τον ξακουστό Πελέ.

Την Τρίτη πάτησε το πόδι της η Σάντος στην Αθήνα, την Τέταρτη έπαιξε με την ΑΕΚ. Το γήπεδο τιγκαρισμένο, δεν έπεφτε καρφίτσα.

Οι Βραζιλιάνοι προηγήθηκαν μέσα σε οκτώ λεπτά, ανάμεσα στο 36’ και 44’ του α’ ημιχρόνου, με ένα γκολ του Πελέ και δύο του Κουτίνιο. Οι κιτρινόμαυροι αντεπιτέθηκαν στο β’ ημίχρονο, αλλά παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του Κώστα Νεστορίδη και του Στέφανου Δεμίρη, το ματς έληξε «σβηστά» με 3-0. Σειρά είχε ο Παναθηναϊκός. Στην κατάμεστη Λεωφόρο εκείνη την Παρασκευή 30 Ιουνίου το Τριφύλλι έχανε κιόλας στο 18ο λεπτό με 3-0, πάλι με γκολ του αδάμαστου Πελέ και του δαιμονιώδη Κουτίνιο.

Οι πράσινοι μείωσαν το σκορ με γκολ του Βαγγέλη Πανάκη και του Δημήτρη «Λώρη» Θεοφάνη, αλλά οι φίλαθλοι της ομάδας έμειναν απλώς με την τζάμπα προσμονή της ισοφάρισης. Ο αγώνας έληξε, αναμενόμενα, με 3-2 υπέρ της Σάντος, αλλά δεν ήταν ένας προβλεπόμενος «υγιεινός περίπατος». Εν τω μεταξύ οι χαλαροί Βραζιλιάνοι παίκτες περνούσαν ζωή χαρισάμενη στη ζεστή Αθήνα του μεσοκαλόκαιρου. Μπάνια το πρωί στον «Αστέρα» της Βουλιαγμένης, νυχτοπερπατήματα στην Παραλιακή, ντόλτσε βίτα στα κοσμικά κέντρα.

Τσάρκα σε σφαιριστήριο
Θρυλείται πως μια παρέα φιλάθλων πήρε ένα βράδυ τον Πελέ για τσάρκα, ύστερα από νταραβέρι με τον ατζέντη του -αυτόν που τον πρωτοχρεοκόπησε- Πέπε Γκόρντο. Μετά από δείπνο με ψάρια στο Τουρκολίμανο και καμπαρέ στο Σύνταγμα, η ελληνική παρέα λέγεται πως οδήγησε τον Πελέ στη λέσχη-σφαιριστήριο του επονομαζόμενου «Σιντόνα» στο Περιστέρι. Εκεί έβγαλε φωτογραφίες με τους θαμώνες. Ενα κορνιζαρισμένο ενσταντανέ από εκείνη την επίσκεψη του Πελέ φημολογείται ότι κοσμούσε γα μερικά χρόνια τον τοίχο ανάμεσα στις στέκες του μπιλιάρδου. Η φωτογραφία κλάπηκε και χάθηκε το 1970 επί χούντας μετά από μια έφοδο της Αστυνομίας στο μπιλιαρδάδικο, με την υποψία ότι στην αίθουσα παιζόταν «μπαρμπούτι».

Σαν παιδί της πιάτσας, δεν ανεχόταν τσαμπουκάδες και προσβολές εις βάρος του. Σε έναν φιλικό αγώνα με τη Νάπολι το γήπεδο «Σαν Πάολο», αντάλλαξε μπουνιές με τους αμυντικούς της ιταλικής ομάδας σαν μποξέρ στο ρινγκ.

Το βράδυ της Τρίτης 4 Ιουλίου του 1961, οι 25.000 ερυθρόλευκοι φίλαθλοι φίσκαραν τις τσιμεντένιες κερκίδες του αθηναϊκού γηπέδου. Αλλοι 10.000 έμειναν απ’έξω, αμανάτι. Το ματς ανάμεσα στον Ολυμπιακό και τη Σάντος ξεκίνησε στις 9 μ.μ. Οι Πειραιώτες μπήκαν δυνατά και προηγήθηκαν μόλις στο 10’ με τον αριστερό εξτρέμ Αντώνη Ποσειδώνα. Υπό τις οδηγίες του προπονητή Τζίνα Σιμονόφσκι ο αμυντικός Μίμης Στεφανάκος «βίδωσε» τον Κουτίνιο και ο Κώστας Πολυχρονίου κυνηγούσε απνευστί τον Πελέ σε όλο το μήκος και το πλάτος του γηπέδου.

Κι ενώ ο «κέρβερος» κάτω από τα δοκάρια Σάββας Θεοδωρίδης κράτησε το μηδέν σε σουτ του Ζίτο, δύο λεπτά πριν από τη λήξη του ημιχρόνου ο αντικαταστάτης του τραυματία από τα πρώτα λεπτά Θανάση Μπέμπη, Τάσος Σουρούνης, με μια βολίδα έστειλε από τα 25 μέτρα για δεύτερη φορά την μπάλα στα δίχτυα της Σάντος αφήνοντας άγαλμα τον γκολκίπερ Λαέρτσιο. Ράγισαν τα τσιμέντα της Λεωφόρου από τον ενθουσιώδη παροξυσμό των φιλάθλων. Την επόμενη μέρα οι εφημερίδες έγραφαν καθ’ υπερβολή ότι οι ζητωκραυγές τους έφτασαν ως το Πασαλιμάνι. Ομως το ματς δεν είχε τελειώσει. Στο δεύτερο ημίχρονο η Σάντος διεκδίκησε την υπεροχή της αήττητης υπερομάδας. Απάντησε στο 50ό λεπτό και μείωσε το σκορ με φάουλ του Ζίτο.

Η αναμέτρηση πήρε αυτομάτως τον τραχύ χαρακτήρα ενός αδυσώπητου θρίλερ. Ενας οπαδός του Ολυμπιακού, ο Νικόλαος Καλούδης, δεν άντεξε το εξοντωτικό σασπένς, υπέστη καρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοή στο γήπεδο. Στον αγωνιστικό χώρο πολλαπλασιάστηκε η δύναμη και επιστρατεύτηκε η σκληρότητα. Σε μια φάση ο Μπάμπης Κοτρίδης με τεντωμένα τα νεύρα έστειλε με ανελέητο φάουλ τον Βραζιλιάνο εξτρέμ Σορμάνι αράουτ. Στις αψιμαχίες μεταξύ των δύο παικτών μπήκε στη μέση του καβγά ο Κουτίνιο που έχωσε βάναυσα μια σκαριά από το παπούτσι του στη μούρη του Κοτρίδη. Ο διαιτητής Ιωαννίδης δικαίως τον απέβαλε. Η φωτιά, όμως, άναψε.

Ο «Φόντακας» Γιώργος Σιδέρης έσπρωξε νταηλίδικα τον Μεντάλβιο, ο Μπραντάο κλώτσησε εν ψυχρώ τον Σουρούνη και το ματς πήγαινε φιρί φιρί για γενικευμένη σύρραξη. Η Αστυνομία μπήκε στο χορτάρι για να αποκαταστήσει την τάξη, ο αγώνας διακόπηκε για 5 λεπτά έως ότου επανήλθε η ηρεμία. Το φιλικό, που λέει ο λόγος, έληξε δίχως πολεμικά ανακοινωθέντα. Ο Ολυμπιακός πανηγύρισε θριαμβευτικά μια μεγάλη νίκη με 2-1, ενώ οι οπαδοί του διοργάνωσαν μεταμεσονύκτιες επινίκιες πορείες σε Αθήνα και Πειραιά. Ο ψύχραιμος Πελέ προς τιμήν του δεν μπλέχτηκε στα μικροεπεισόδια και την επομένη δήλωσε συνεσταλμένα στους δημοσιογράφους ότι «έπρεπε να φάμε περισσότερα γκολ».

Αυτή η περήφανη νίκη δοξάστηκε αμέσως από τον Μικρασιάτη πρόσφυγα εγκατεστημένο από το 1922 στον Πειραιά, ρεμπέτη Στράτο Παγιουμτζή. Εγραψε και ερμήνευσε το τραγούδι «Ολυμπιακέ μεγάλε» που δονούσε τις καρδιές και εμψύχωνε το φρόνημα των ερυθρολεύκων με τους υμνητικούς στίχους «Ολυμπιακέ μεγάλε, Ολυμπιακέ τρανέ, που εσάρωσες τη Σάντος, την ομάδα του Πελέ». Για χάρη του Πελέ δεκάδες χιλιάδες Ελληνες ποδοσφαιρόφιλοι -όσοι ζουν σήμερα θα είναι κοντά ή θα έχουν καβατζάρει τα 80 τους χρόνια- χάραξαν στη μνήμη τους την εμφάνιση μπροστά τους του μεγάλου Βραζιλιάνου ποδοσφαιριστή. Μια παρουσία που τους χάρισε την αφορμή για νοσταλγικές διηγήσεις.

Ο Πελέ ξανάρθε στην Ελλάδα, το 2005, για εμπορικούς αυτή τη φορά λόγους. Εμφανίστηκε ως ο επίτιμος προσκεκλημένος της πολυεθνικής εταιρείας αθλητικών ειδών PUMA και του Ολυμπιακού, με σκοπό να προωθήσει την καμπάνια του ερυθρόλευκου συλλόγου για τα μέλη του. Εκείνο τον Μάιο περιηγήθηκε στο «Γ. Καραϊσκάκης», συνάντησε και αντάλλαξε πειράγματα με τους παλιούς του αντιπάλους από εκείνο το αξέχαστο φιλικό. Και φυσικά αμείφθηκε με 15.000 ευρώ για κάθε ώρα παρουσίας του στη χώρα.

Δεν συμβαίνει στον καθένα, ούτε κάθε μέρα, να εγγράφεται ζωντανός στις σελίδες της Ιστορίας ως θρύλος. Ισως πάλι από τις Τρεις Καρδιές της γενέτειράς του να αφιέρωσε τη μία για το χρήμα, την άλλη για τις γυναίκες, αλλά την τρίτη και μεγαλύτερη τη χάρισε στην μπάλα. Τι σημασία έχει πια; Στα 82 του χρόνια, εξασθενημένος στο κρεβάτι του νοσοκομείου, είχε πλέον κατακτήσει την επίγνωση ότι ο σεβασμός αξίζει περισσότερο από την υστεροφημία και ο φόρος τιμής περισσότερο από την εφήμερη δόξα.

Οι αριθμοί, τα ρεκόρ, οι στατιστικές, οι τίτλοι, τα γκολ, τα λεφτά από μόνα τους δεν μπορούσαν να καθορίσουν τη μαγεία του. Αυτή την κληρονομιά αφήνει πίσω του, συνδυασμένη με τη μετάδοση εκείνης της μοναδικής αίσθησης εξωτικής σάμπας που χόρευε για τη χαρά του παιχνιδιού στα γήπεδα. Ο βασιλιάς είναι νεκρός, αλλά ο ποδοσφαιριστής θα μείνει αιώνιος.

Σε λαϊκό προσκύνημα η σορός του
Σε λαϊκό προσκύνημα τίθεται από σήμερα, 2 Ιανουαρίου η σορός του Πελέ. Όπως έχει ενημερώσει η Σάντος, η ομάδα στην οποία έλαμψε ως ποδοσφαιριστής ο Πελέ, ο «αποχαιρετισμός» θα πραγματοποιηθεί στο γήπεδό της, «Vila Belmiro» και θα διαρκέσει έως τις 10 το πρωί της Τρίτης (3 Ιανουαρίου).

Μετά την τελετή, θα πραγματοποιηθεί παρέλαση στους δρόμους του Σάντος, που θα περάσει απ’ το κανάλι 6, όπου μένει η Ντόνα Σελέστε, η μητέρα του Πελέ.

Η σορός του μεγαλύτερου ποδοσφαιριστή που ανέδειξε το ποδόσφαιρο της Βραζιλίας, θα ταφεί στο «Μνημείο της Οικουμενικής Νεκρόπολης», δίπλα στην ακτή του Σάο Πάολο, σε εκδήλωση στην οποία θα δώσουν το «παρών» μόνο τα μέλη της οικογένειας του Πελέ.

Η πρόσβαση του κοινού για το λαϊκό προσκύνημα στο στάδιο θα γίνεται στις θύρες 2 και 3 και η έξοδος θα γίνεται από τις θύρες 7 και 8. Οι Αρχές θα εισέλθουν για να αποτίσουν φόρο τιμής στον Πελέ από τη θύρα 10.

Ειδήσεις σήμερα:

Τσίπρας: Μηνύματα και… καράβια στην ορκωμοσία Λούλα

Καιρός: «Ανοιξιάτικος» μέχρι και τα Φώτα - Προβληματισμός για τις υψηλές θερμοκρασίες

Προϋπολογισμός 2023: Τα μετρά 4,8 δισ. ευρώ και η «ασφάλεια» του αποθεματικού