Διάκριση ή δικαίωμα; Πόσο δίκαιο είναι να συμμετέχουν trans γυναίκες σε αθλητικούς αγώνες

Η World Athletics (WA), το διοικητικό όργανο υπεύθυνο για τα αθλήματα στίβου και άλλες δρομικές διοργανώσεις, ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι οι διεμφυλικές γυναίκες που έχουν περάσει την εφηβεία τους ως άνδρες, δεν μπορούν πλέον να αγωνίζονται σε γυναικεία αγωνίσματα διεθνών διοργανώσεων.

H Γαλλίδα δρομέας Halba Diouf και η Mboma, η αθλήτρια των 400 μέτρων, που κέρδισε το ασημένιο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, δεν θα έχουν πλέον την ευκαιρία να συμμετάσχουν στις παγκόσμιες διοργανώσεις στίβου. Ο λόγος είναι η ταυτότητα φύλου τους. Οι δυο αυτές αθλήτριες αποτελούν μέρος μιας πληθώρας αθλητριών που έχουν κάνει ή κάνουν ήδη αλλαγή φύλου. Η συμμετοχή των γυναικών αυτών σε τέτοιου είδους διοργανώσεις, στις ίδιες κατηγορίες με τις μη διεμφυλικές αθλήτριες, αποτελούσε πάντα και για πολλούς ένα ιδιαίτερο ζήτημα, τόσο για την εξασφάλιση δίκαιων για όλους πρακτικών, όσο και για τον σεβασμό των δικαιωμάτων.

Αυτό που κρύβεται πίσω από αυτή την αντιπαράθεση, έγκειται στο αίσθημα δικαίου. Πολλοί θεωρούν ότι αγωνιστικά οι διεμφυλικές γυναίκες έχουν πολλά περισσότερα πλεονεκτήματα, λόγω της σωματοδομής τους, που παραμένει ανδρική και λόγω της μεγαλύτερης μυϊκής τους μάζας. Αυτά τα γενετικά τους χαρακτηριστικά τις βάζουν, όπως πολύ πιστεύουν, σε μια πλεονεκτική θέση, έναντι των Cisgender γυναικών – δηλαδή αυτών που το γενετήσιο φύλο τους ταυτίζεται με την φυλετική ταυτότητά τους.

Αρκετές πολιτείες στην Αμερική έχουν απαγορεύσει στις τρανς γυναίκες και κορίτσια να συμμετέχουν σε ομάδες που αντιστοιχούν στην ταυτότητα φύλου τους στο γυμνάσιο και το λύκειο, και δεκάδες παρόμοια νομοσχέδια βρίσκονται υπό εξέταση παγκοσμίως. Όλες ορμώμενες από τη σωματική απόδοση και το ανδρικό πλεονέκτημα που έχουν οι αθλήτριες σαν την Halba και την Mboma.

Το ανδρικό πλεονέκτημα

Υπάρχουν αποδείξεις ότι οι γυναίκες αθλήτριες τρανσέξουαλ έχουν μια εκ γενετής υπεροχή; Σύμφωνα με τον Eric Vilain, γενετιστή στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, ο οποίος ειδικεύεται στη βιολογία με βάση το φύλο, όχι. Πολύ λίγες έρευνες έχουν δημοσιευτεί σχετικά με τους τρανσέξουαλ αθλητές και όσες έχουν δημοσιευτεί δεν παρείχαν αρκετά αποτελέσματα ώστε να δημιουργηθούν πολιτικές βασισμένες σε στοιχεία, λέει ο Vilain.

Για παράδειγμα, μια ανασκόπηση του 2021 διαπίστωσε ότι η μυϊκή μάζα των τρανς γυναικών παραμένει υψηλή μετά τη μετάβαση, αλλά τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης τους -της πρωτεΐνης που μεταφέρει οξυγόνο στο αίμα- ήταν συγκρίσιμα με εκείνα των cisgender γυναικών. Τα αυξημένα επίπεδα αιμοσφαιρίνης διευκολύνουν τη μεταφορά περισσότερου οξυγόνου στους μυς όταν είναι ενεργοί, και οι άνδρες τείνουν να έχουν υψηλότερη αιμοσφαιρίνη από τις γυναίκες, γεγονός που αυξάνει την αντοχή τους. Μια σπάνια μελέτη επιδόσεων σε τρανς αθλητές, του 2015 σε οκτώ γυναίκες, διαπίστωσε ότι οι χρόνοι των αγώνων τους επιβραδύνθηκαν μετά τη μετάβαση από αρσενικό σε θηλυκό, ενώ οι επιδόσεις τους σε σχέση με τους δρομείς που αντιστοιχούσαν στο ίδιο φύλο παρέμειναν οι ίδιες.

Ωστόσο η Παγκόσμια Αθλητική Ομοσπονδία φαίνεται να έλαβε την απόφαση, για αποκλεισμό των transgender γυναικών, βασισμένη στο σκεπτικό της να προστατεύσει τις γυναίκες από την όποια βιολογική αδικία.

Η επίδραση της τεστοστερόνης

Η τεστοστερόνη είναι σημαντική για την αθλητική απόδοση, αφού αυξάνει τη μυϊκή μάζα, τη δύναμη και τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης. Οι αθλήτριες με DSD, δηλαδή διαφορές στην ανάπτυξη του φύλου τους, όπως η Νοτιοαφρικανή δρομέας Caster Semenya, έχουν συχνά υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης από άλλες γυναίκες.

Σε μια απόφαση του 2018, η Ομοσπονδία δήλωσε ότι οι transgender αθλήτριες και τα άτομα με DSD μπορούν να αγωνίζονται σε γυναικεία αγωνίσματα, εφόσον τα επίπεδα τεστοστερόνης τους είναι κάτω από 5 nmol/L. Σε διαφορετική περίπτωση, οι αθλητές μπορούν να λαμβάνουν φάρμακα για να μειώσουν την τεστοστερόνη τους. Αλλά οι επιδράσεις είναι βραχύβιες, αναφέρουν κάποιοι ειδικοί, οπότε είναι δύσκολο να διατηρηθούν σταθερά επίπεδα ορμονών.

Από την άλλη, η προσέγγιση της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, η οποία συμμετείχε στο πλαίσιο της οργάνωσης για την ένταξη των τρανς το 2021, σύμφωνα με κάποιους είναι πιο επιστημονικά τεκμηριωμένη. Σύμφωνα με αυτήν, κανένας αθλητής δεν θα πρέπει να αποκλείεται από τους αγώνες με βάση ένα «ανεπιβεβαίωτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, λόγω των διαφοροποιήσεων του φύλου του» και κανένας αθλητής δεν θα πρέπει να πιέζεται να υποβληθεί σε ιατρικά περιττές διαδικασίες, για να πληροί τα κριτήρια για να αγωνιστεί.

Στην αθλητική εξίσωση, - μια εξίσωση με πολλά άλυτα προβλήματα-, υπάρχουν αυτοί που υποστηρίζουν ότι όλοι έχουν ίσα δικαιώματα και αυτοί που βλέπουν την είσοδο των transgender, ως μια απειλή για την θέση των υπόλοιπων γυναικών στις διοργανώσεις που θα φέρει την αδικία και θα αποκλείσει τις γυναίκες για πάντα από τις διακρίσεις.

Φωτογραφία άρθρου: Η αθλήτρια Caster Semenya της Νότιας Αφρικής στον τελικό των 3.000 μέτρων στο Αφρικανικό μίτιγκ που έγινε στάδιο Greenpoint Athletics στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής. Φωτογραφία: RODGER BOSCH / AFP/ VISUAL HELLAS