Ζέλικο Ομπράντοβιτς: Πουθενά σαν την Ελλάδα

Είμαι ΑΕΚάρα. Τώρα, βέβαια, σιγά-σιγά γλιστράμε στο επίπεδο «ΑΕΚάκι». Μα είναι δυνατόν να χτυπήσουμε Μπενφίκα, Μπάγερν και Αίαντα με Κλωναρίδη, Γιακουμάκη και Γιαννιώτα και με προπονητή τον Ουζουνίδη; Πού πας, μωρέ, ξυπόλητος στα σαλόνια! Μπας και νόμιζες ότι όλοι αυτοί είναι κορόιδα;

Τέλος πάντων. Αν και με την Ενωση. Αν και κιτρινόμαυρος. Αν και όλα αυτά τα συμπαρομαρτούντα. Το όνομα Ζέλικο Ομπράντοβιτς βρίσκεται -και θα παραμείνει πάντα- στο υψηλότατο ράφι των θρύλων όλων των εποχών. Οποιος έχει αντίρρηση ας ρίξει μια ματιά στα τρόπαια αυτού του Σέρβου. Με όσες ομάδες είχε υπό τις οδηγίες του. Και φυσικά με τον Παναθηναϊκό. Οπου κάθε χρονιά των Πράσινων κατέληγε σε κάποιο κύπελλο. Οποιος δεν υποκλίνεται στο όνομα Ομπράντοβιτς δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει.

- Το Ζέλικο από το Ζέλιμιρ; (τον ρώτησα)
«Ξέρεις τι σημαίνει στα σέρβικα το όνομα Ζέλιμιρ».
- Τι;
«Want Peace. Νοt I Want Peace but Want Peace» (μεθερμηνευόμενο επιθυμία ειρήνης, σαν να λέμε ειρηνοποιός, ελευθέρως μεταφρασμένο).

Αν και συγκρουσιακός, εξόχως συγκρoυσιακός, ο Ζέλικο ο τρομερός, εντούτοις σε όλα τα άλλα εντελώς ειρηνικός. Εκτιμά απεριόριστα φίλους, γνωστούς, παίκτες όλων των ομάδων -και των αντιπάλων του- προπονητές, προέδρους τους πάντες.
Κάπου εκεί γύρω στον Σεπτέμβριο, σε μία από τις δεκάδες στιγμές όπου απολαμβάνω το καφεδάκι μου σε μια ιδιαίτερη γωνιά με την ονομασία «Daily» (τέρμα Ξενοκράτους), γυρίζω και λέω στον φίλο μου τον Γιώργο Ρεγγίνα, τον ιδιοκτήτη: «Ρε συ, Γιώργο, είναι εύκολο να μου κλείσεις ένα ραντεβού με τον Ζέλικο;».
Ο Mr Daily είναι βάζελος. Βαμμένος βάζελος. Αλλά ταυτόχρονα ψύχραιμος βάζελος. Και εκτός όλων των άλλων προτερημάτων του, κάνει κολλητή παρέα με τον Ζέλικο. Γλεντάνε μαζί. Πίνουν μαζί. Κυκλοφορούν μαζί. Ο Γιώργος της κλειστής παρέας αυτού του διεθνούς μπασκετικού θρύλου: «Μην ανησυχείς. Θα το κάνω», μου είπε.
Και το έκανε. Από τους ελάχιστους Νεοέλληνες που τηρούν τον λόγο τους. Ετσι, όταν την περασμένη Πέμπτη κατέφτασε η ομάδα της Φενέρμπαχτσε για μια μετωπική σύγκρουση με τον Παναθηναϊκό, ο Γιώργος με παίρνει τηλέφωνο γύρω στις 10 το πρωί της Παρασκευής και μου λέει: «Τρέξε, ίσα που προλαβαίνεις, ο Ζέλικο σε περιμένει στο “Crowne Plaza” επί της Μιχαλακοπούλου».

Ωδή στον Διαμαντίδη

Και έτρεξα με την ψυχή στο στόμα. Και τον συνάντησα. Και τον άκουσα. Και υποκλίθηκα. Οταν μου είπε για τον Δημήτρη Διαμαντίδη:
«Εκτός από θηριώδης παικταράς. Διεθνούς επιπέδου. Ασύλληπτης ποιότητας. Είναι και κάτι άλλο. Ανώτερο απ όλους τους τίτλους που έχει κατακτήσει. Είναι ο πιο honest man I ever met in my life».
Το αγγλικό «honest» με την τριπλή σημασία: ο πιο τίμιος, ειλικρινής, ενάρετος άνθρωπος που έχω συναντήσει στη ζωή μου. Απίστευτο.
- Εκτός από μπάσκετ ασχολείται και με λογοτεχνία; Διαβάζει; Βλέπει σινεμά, πηγαίνει θέατρο;
Εκεί ο Ζέλικο με αποστόμωσε.
«Μα, φίλε μου, ένας άνθρωπος που είναι υπόδειγμα και πρότυπο στον τομέα του, που έφυγε από το άθλημα τη στιγμή που θα μπορούσε να παίζει και να κερδίζει για δύο ακόμα χρόνια, είναι ποτέ δυνατόν να μην έχει μπόλικο και άκρως επεξεργασμένο μυαλό; Εντελώς αδύνατο».
- Ξέρεις γιατί σε ρωτάω για τις «εξωσχολικές» δραστηριότητες των παικτών; Επειδή ο κόσμος πιστεύει ότι όλα αυτά τα παιδιά είναι αφιερωμένα αποκλειστικά στο μπάσκετ. Οτι δεν ανοίγουν βιβλίο και δεν πατάνε το πόδι τους στο θέατρο.
«Μαλακίες (σ.σ: το είπε ελληνικά) και προκαταλήψεις. Σε πληροφορώ, τους βλέπω με τα μάτια μου ότι στον ελεύθερο χρόνο τους και διαβάζουν και απολαμβάνουν θέατρο και σινεμά. Κοίτα να δεις. Κανείς δεν μπορεί να διαπρέψει στον κόσμο αν είναι μονοδιάστατος και μονόχνωτος. Ο χαρακτήρας χτίζεται με εμπειρίες, γνώση, επιρροές και προσωπικές επιλογές».

«Η καρδιά μου, το σπίτι μου ο Παναθηναϊκός»

Τρία πράγματα φέρει πάνω του. Το πρώτο η επιμελώς ατημέλητη ψυχραιμία του. Μέσα του μπορεί να βράζει. Δεύτερο, το απλό, απλούστατο ντύσιμό του. Με κανένα φανταχτερό στολίδι. Και, τέλος (το καλύτερο), η αποφασιστικότητά του. Μόλις με είδε και με χαιρέτησε, αμέσως, στο φτερό, κάθισε στο λόμπι του ξενοδοχείου και με το ύφος του μου είπε: «έλα, άρχισε να μη χάνουμε χρόνο, έχω σπουδαίο ματς το βράδυ, παίζω με τον Παναθηναϊκό». Οπως λένε και οι Αμερικανοί του NBA: «Shoot it». Και άρχισα. Ως διακριτικός προβοκάτορας.
- Θα πήγαινες στον Ολυμπιακό;
(εκείνος ψύχραιμος αλλά κατηγορηματικός) «Ποτέ στον Ολυμπιακό».
- Οσα και να σου προσφέρανε;
«Οσα».
- Εσύ, ένας επαγγελματίας;
«Η καρδιά μου, το σπίτι μου, το συναίσθημά μου είναι και θα παραμείνουν στον Παναθηναϊκό. Δεκατρία χρόνια ήταν αυτά. Δεν ξεχνιούνται με τίποτα. Αλλωστε, περιττό να σου πω, κανείς από τον Ολυμπιακό δεν μου έχει κάνει πρόταση. Αλλά και να μου έκανε, εγώ δεν θα πήγαινα. Πάντα με τον Παναθηναϊκό».
- Μα τώρα είσαι με τη Φενέρ.
«Η καρδιά μου με τον Παναθηναϊκό. Επαγγελματικά με τη Φενέρ. Δύο πράγματα εντελώς διαφορετικά».

«Γιουγκοσλαβία, η ασφαλέστερη χώρα της Ευρώπης»

Ο Ζέλικο προέρχεται από το χωριό Τσάτσακ της σημερινής Σερβίας. Και ποτέ δεν θα ξεχάσει τις ρίζες του.
«Επισκέπτομαι το χωριό μου πολύ συχνά. Εκεί μένει η μητέρα μου. Εκεί οι ρίζες μου. Αν και εδώ και 25 χρόνια απουσιάζω σε πολλές χώρες στην Ευρώπη. Είμαι μοναχογιός. Και φυσικά είμαι Σέρβος».

- Και οι μνήμες σου από την τότε ενωμένη σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία του Τίτο;
«Εξαιρετικές. Η ασφαλέστερη περιοχή της Ευρώπης. Θα σου φέρω ένα παράδειγμα. Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, κάθε μέρα κι ένας φόνος. Αυτή η συχνότητα έχει μετατρέψει το κακούργημα της δολοφονίας σε συνηθισμένη καθημερινότητα. Περνάει στα ψιλά των εφημερίδων. Τότε ο φόνος ήταν γεγονός. Ο κόσμος μιλούσε και σχολίαζε το φονικό -το μοναδικό φονικό- για έναν ολόκληρο χρόνο».
- Και η δημοκρατία, η ελευθερία;
«Ελευθερία ναι. Μπορούσες ελεύθερα να μιλήσεις και να σχολιάσεις τα πάντα. Εκτός από ένα, το κόμμα. Το ένα κόμμα. Η ασφάλεια όμως ήταν υποδειγματική. Και κάτι ακόμα. Αυτή τη χρονιά γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από την πρώτη φορά που ακούστηκε το όνομα μιας ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Η δεύτερη φορά προέκυψε με τον Τίτο, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου».
- Ποιο ήταν το πλεονέκτημα εκείνης της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο;
«Ηταν ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή. Ανάμεσα σε δύο πόλους. Ούτε με τον έναν ούτε με τον άλλο. Και με τους δύο μαζί».
- Εχεις γνωρίσει τον σκηνοθέτη Εμίρ Κουστουρίτσα;
«Φυσικά. Οχι μόνο τον ίδιο, αλλά και πολλούς από τους συνεργάτες και ηθοποιούς του».
Και πάντα Παρτίζαν;
«Πάντα πιστός στις πρώτες μου αγάπες. Πάντα Παρτίζαν» (το είπε με ύφος «μα τώρα τι ερώτηση είναι αυτή παιδί μου;»)

«Εσείς κερδίσατε το Ευρωπαϊκό, εμείς οι Σέρβοι όχι»

- Ενα πράγμα με έχει εντυπωσιάσει. Το γεγονός ότι Σερβία είναι αστείρευτη μήτρα παικταράδων όλων των ομάδων και όλων των αθλημάτων. Αυτή η αρετή είναι κυτταρική; Ποια η συνταγή;
«Λάθος αν πιστεύεις κάτι τέτοιο. Πολλές χώρες διαθέτουν πολλούς εξαιρετικούς αθλητές. Πάρε, για παράδειγμα, εσάς τους Ελληνες. Διαθέτετε δύο από τις καλύτερες πρωτοκλασάτες ομάδες της Ευρώπης: Παναθηναϊκό και Ολυμπιακό».
- Μπας και είναι επειδή οι Σέρβοι είναι μαχητικοί;
«Μόνο οι Σέρβοι; Το ίδιο μπορείς να πεις και για τους Ισπανούς, τους Ιταλούς, τους Τούρκους, για πολλούς».
- Μα στο ποδόσφαιρο πλήθος παικτών από Σερβία.
«Κι όμως, εσείς οι Ελληνες κερδίσατε το Ευρωπαϊκό. Οχι εμείς οι Σέρβοι».
- Λόγω της πονηρής γερμανικής αλεπούς με το όνομα Οτο Ρεχάγκελ. Αντιλήφθηκε τη μανία μας να παίζουμε καταστροφικό ποδόσφαιρο και ακολούθησε την ασφαλή τακτική του ταμπουριού.
«Πες το κι έτσι. Πάντως εσείς κερδίσατε, όχι εμείς».
- Ισως οι Σέρβοι να είναι σαν τους Ελληνες. Να ενθουσιάζονται και να απογοητεύονται εύκολα. Αντίθετα με τους Γερμανούς και τους Αγγλους που μάχονται μέχρι το τελευταίο λεπτό.
«Πολλοί παίκτες και πολλές ομάδες μάχονται μέχρι το τελευταίο λεπτό. Οπως ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός. Καμία μεγάλη ομάδα δεν καταθέτει τα όπλα της. Αλλωστε κάθε χώρα διαθέτει τους καλούς και τους κακούς χαρακτήρες».
- Και ποιος είναι ο λόγος που τις περισσότερες φορές ο Παναθηναϊκός κερδίζει τον Ολυμπιακό;
«Πάλι λάθος».
- Μα πώς είναι λάθος. Οκτώ στις δέκα φορές οι Πράσινοι «ταπεινώνουν» τους Κόκκινους (στο μπάσκετ φυσικά).
«Πρόσεξε ένα πράγμα. Μην υποτιμάς κανέναν. Ο Ολυμπιακός είναι σπουδαία ομάδα. Από την αφρόκρεμα της Ευρώπης. Το 2012 και το 2013 ήταν η κορυφαία ομάδα της Ευρωλίγκας».
- Μα τώρα τελευταία και οι δύο αυτές ελληνικές ομάδες υποφέρουν στην Ευρωλίγκα.
«Βιάζεσαι, είναι ακόμα η αρχή. Περίμενε. Είναι χαζός και άσχετος όποιος αντίπαλος, ακόμα και ο καλύτερος, υποτιμήσει τον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊκό. Και οι δύο αυτές ομάδες είναι ικανές να σου κάνουν μεγάλη ζημιά. Εύκολα και οδυνηρά».

«Η συνταγή είναι μία: σκληρή, αδιάκοπη δουλειά»

Ομως η μέγιστη αρετή του Ζέλικο -εκτός από επιτεύγματα, ρεκόρ, τρόπαια και μπασκετική, χρυσή ιστορία και πορεία- είναι η αμεσότητά του. Η ειλικρίνειά του. Απαντάει αμέσως χωρίς να σκεφθεί. Στο φτερό. Προϊόν πείρας, γνώσης, επεξεργασίας, ειλικρίνειας. Ούτε στιγμή να κομπιάσει. Μπαμ και κάτω.
- Μετά από τόσα χρόνια και με τόσα βιώματα ποιο το πλεονέκτημα του Ζέλικο Ομπράντοβιτς; Ποια η συνταγή αυτού του θηριώδους πρωταθλητή;
«Ποια συνταγή;».
- Ταλέντο;
«Ταλέντα εν αφθονία. Σε όλες τις χώρες και σε πολλές ομάδες».
- Τότε;
«Δουλειά, δουλειά, δουλειά. Σκληρή, αδιάκοπη δουλειά. Μόνο αυτό. Οσο για μένα, σε ένα πράγμα ίσως να υπερτερώ, στο γεγονός ότι προσαρμόζομαι εύκολα».
- Εχεις ακούσει το όνομα Ινγκμαρ Μπέργκμαν, του Σουηδού σκηνοθέτη;
(με κοίταξε με ύφος «τώρα πλάκα μου κάνεις») «Φυσικά».
- Ο Μπέργκμαν έλεγε, όταν τον ρωτούσαν, πως οι ταινίες του είναι αποτέλεσμα 90% αφοσίωσης και δουλειάς και μόνο 10% ταλέντου.
«Σωστά. Αλλωστε τι ακριβώς σημαίνει ταλέντο; Εγώ δεν ξέρω. Σημασία έχει η δουλειά. Η επίπονη δουλειά. Η αφοσίωση σε αυτό που κάνεις. Αυτή είναι η συνταγή. Και τίποτε άλλο».
- Η Ελλάδα διαθέτει πολλά ταλέντα;
«Πολλά. Ας πούμε ο Γιάννης (σ.σ.: εννοεί τον Αντετοκούνμπο). Πριν από μερικά χρόνια ποιος θα πίστευε ότι αυτό το παιδί θα έφτανε τόσο ψηλά. Μα τόσο ψηλά; Στοιχηματίζω ότι τη φετινή χρονιά θα ανακηρυχθεί MVP του NBA. Να το δεις. Κι όμως, έφτασε πολύ μακριά. Και θα πάει ακόμα πιο μακριά. Εκτός από το ύψος του και τον σωματότυπό του, διαθέτει το πλεονέκτημα της αφοσίωσης και της εργασιομανίας. Προσηλωμένος στη βελτίωσή του. Διαρκώς και ασταμάτητα. Αυτή είναι η συνταγή. Οχι μόνο για το μπάσκετ αλλά και για όλους τους τομείς και όλες τις δραστηριότητες».

Respect for Yannakopoulos Family

- Και η σχέση σου με την οικογένεια Γιαννακόπουλου; Με τον Δημήτρη Γιαννακόπουλο;
«Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον Παύλο Γιαννακόπουλο. Εξαιρετικές και ακηλίδωτες οι σχέσεις μου με τον Δημήτρη. Big Respect for the family. Ο Παναθηναϊκός στην κορυφή των καλύτερων ομάδων του μπάσκετ. Οταν παίζεις μαζί τους, λειτουργεί hard music. Γιατί; Μα επειδή είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς».
- Και ο Βασίλης Σπανούλης;
«Σπουδαίος παίκτης. Κορυφαίος της Ευρώπης. Το λέω και το εννοώ».
- Ανάμεσα σε Δημήτρη Διαμαντίδη και Βασίλη Σπανούλη ποιον από τους δύο ξεχωρίζεις;
«Και τους δύο. Ομως ξεχωρίζω τον Διαμαντίδη. Οχι μόνο για συναισθηματικούς λόγους. Αλλά και για τις επιδόσεις του. Και για το γεγονός ότι έφυγε σχετικά νωρίς. Και για τον χαρακτήρα του. Ο Διαμαντίδης είναι θησαυρός».
- Επισκέπτεσαι συχνά την Ελλάδα. Ποιες οι εντυπώσεις σου από την εποχή της οικονομικής κρίσης μέχρι σήμερα;
«Μα φυσικά οι εντυπώσεις μου είναι ίδιες με τις δικές σας. Τα πρώτα χρόνια ήταν πολύ δύσκολα. Σχεδόν εφιαλτικά. Ομως τελευταία αντιλαμβάνομαι ότι η ζωή καλυτερεύει. Δεν είναι μόνο η προσωπική μου εντύπωση, αλλά και των φίλων μου. Πολλών φίλων. Τα πράγματα αρχίζουν να βελτιώνονται. Εξακολουθούν να είναι δύσκολα, όμως βελτιώνονται».
- Οταν λες «πολλοί φίλοι», πόσοι πολλοί;
«Πάρα πολλοί. Ημουν 13 χρόνια στην Ελλάδα, αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου. Ολους τους αγαπώ και τους εκτιμώ. Εναν-έναν. Είμαι προνομιούχος με τέτοιους φίλους. Μέχρι τώρα στη ζωή μου έχω συναντήσει πολλούς αξιοσημείωτους ανθρώπους. Παντού».
- Και η Αθήνα;
«Είναι αυτές οι σπάνιες καιρικές συνθήκες. Αυτή η ευλογία της Αττικής. Να κοίτα (σ.σ.: και μου δείχνει τον καταγάλανο ουρανό). Χτες ήταν σκοτεινιασμένος από σύννεφα, μουντός, απειλητικός. Τώρα καθαρός. Κρυστάλλινος. Πού αλλού συμβαίνει αυτό;».
- Πουθενά. Σκέφτεσαι να μείνεις μόνιμα στην Αθήνα;
«Οχι, θα επιστρέψω στην πατρίδα μου. Αν και έχω σπίτι στη Βαρκελώνη. Πολλές περιοχές είναι εξαιρετικές και αγαπημένες. Και στην Ισπανία, και στην Ιταλία, και στην Ελλάδα, και στην Τουρκία».
- Καλύτερη η Τουρκία από την Ελλάδα;
«Δεν είπα κάτι τέτοιο. Ομως η φιλοξενία στην Τουρκία είναι αξεπέραστη. Βαθιά επιθυμία μου είναι να ταξιδέψω σε πολλές περιοχές της άγνωστης, για μένα, Τουρκίας».

Σας το είπα. Ο Ζέλικο δεν κάνει δημόσιες σχέσεις. Δεν είναι διπλωμάτης. Μιλάει όπως αισθάνεται. Αδιαφορώντας για σκοπιμότητες. Ο χαρακτήρας του είναι όπως ο αττικός ουρανός. Καθαρός ουρανός αστραπές δεν φοβάται.

- Και μετά από τόση μεγάλη, απεριόριστη πείρα και επεξεργασία ποιο, κατά τη γνώμη σου, το μέλλον του ευρωπαϊκού μπάσκετ;
(πάλι χωρίς να το σκεφθεί, προφανώς επειδή το έχει επεξεργαστεί)
«Μέσα στην επόμενη δεκαετία πιστεύω ότι θα αυξηθεί ο αριθμός των ομάδων, το ίδιο και οι αγώνες. Μεγαλύτερος ανταγωνισμός και υψηλότερο επίπεδο ποιοτικών προδιαγραφών δηλαδή. Μοιραίο είναι η Ευρωλίγκα να ακολουθήσει και να προσεγγίσει το επίπεδο του NBA. Μόνο έτσι θα πάει μπροστά. Περισσότερες ομάδες, μεγαλύτερος ανταγωνισμός και περισσότερη ταχύτητα».
- Δηλαδή παίκτες που θα τρέχουν ασταμάτητα και επιθετικά συστήματα;
«Το μέλλον είναι το NBA. Η Ευρώπη πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα της Αμερικής».

Η ώρα πλησίαζε προς τις προπονητικές υποχρεώσεις του Ζέλικο και των παικτών της Φενέρ. Σκέφτηκα ότι μέσα του θα παλεύουν το συναίσθημά του για τον Παναθηναϊκό και η επαγγελματική του συνείδηση για τη Φενέρ. Σηκώθηκα, τον αγκάλιασα, τον ασπάστηκα κι ένιωσα ρίγη ανατριχίλας. Ενας γίγαντας. Με μεγάλη καρδιά. Με ακλόνητη πίστη. Και με μοναδική μαχητικότητα. Οπως και ο τίτλος της ταινίας «Zelico, Forever Young»!