Όταν τα θεατρικά «μπουλούκια» διασκέδαζαν την επαρχία
06.11.202010:23
Τα ευτράπελα της θεατρικής διαφήμισης
Λέω σήμερα, μια που οι μέρες είναι ιδιαίτερα μουντές, να σας προσφέρω ένα διασκεδαστικό κείμενο για τα παλιά θέατρα και τις διαφημίσεις τους...
«Η υπερβολή της θεατρικής διαφημίσεως υπήρχεν από τα παλαιότερα χρόνια. Ιδού ένα απίστευτον γεγονός:
Θίασος ελληνικός, ο οποίος έδιδε παραστάσεις εις το Χαλάνδρι, ανήγγειλεν ως εξής την «Στρίγγλα που έγινε αρνάκι» του Σαίξσπηρ:
«Απόψε: Η Στρίγγλα του Χαλανδρίου που έγινε αρνάκι! Κατά γλαφυράν μετάφρασιν του κ. Σαίξσπηρ»! Αλλά μήπως είνε μόνον αυτό;
Προκειμένου να προσελκύσουν θεατάς, οι ηθοποιοί στα χρόνια της Παλιάς Αθήνας, εφεύραν τα καταπληκτικώτερα και τα αστειότερα συγχρόνως διαφημιστικά προγράμματα.
Εις μίαν πόλιν της Ελλάδος, προ αρκετών ετών, μουσικοδραματικός θίασος ετοποθέτησεν εις την πλατείαν το εξής πρόγραμμα:
«Σήμερον η Αντιγόνη του Σοφοκλέους – Δραματική τραγωδία.- Το νεώτατον έργον του συγγραφέως – Βραβείον... Νόμπελ!».
Επίσης δια το εντυπωσιακώτερον του πράγματος, οι θίασοι ετιτλοφόρουν άλλοτε και τας πράξεις των έργων, ως εάν ήσαν κεφάλαια μυθιστορήματος, ενώ το έργον, φυσικά, δεν είχε κανένα τίτλον εις τας πράξεις του!
Κάτι παρόμοιον συνέβη και με την γνωστήν κωμωδίαν του κ. Λάσκαρη «Μαλλιά-Κουβάρια». Ο μακαρίτης Κοτοπούλης ετύπωσε το εξής πρόγραμμα:
«Πρώτη πράξις: Τα Μαλλιά! Δευτέρα πράξις: Τα Κουβάρια! Τρίτη πράξις: Τα Μαλλιά και τα Κουβάρια»!
Ο δε Διονύσιος Ταβουλάρης τον επέρασε, τιτλοφορήσας την τελευταίαν πράξιν: «Κουβαρομαλλιοκούβαρα»!
Η ίδια πολυπαθής κωμωδία επαίχθη προ ολίγων ετών με τον τίτλον: «Η κακιά πεθερά Κάστρου που εκομμάτιασε το γαμπρό της»!
(σ.σ. Ήταν η εποχή που επί βδομάδες, για να μη μπω μήνες, όλες οι εφημερίδες της χώρας ησχολούντο με το ειδεχθές έγκλημα της Κάστρου, που καταδικάσθη τελικά εις θάνατον. Περισσότερη επικαιρότητα δεν θα μπορούσαν να αναζητήσουν οι διαφημιστές της παράστασης...)
***
Οι περιοδεύοντες μικροθίασοι, οι λεγόμενοι «μπουλούκια», είχαν εφεύρη ειδικόν πρόγραμμα δια τας ημέρας των εκλογών, κατά τας οποίας ο κόσμος δεν πηγαίνει, φυσικά, εις το θέατρον, απησχολημένος με τα πολιτικά.
Το πρόγραμμα λοιπόν αναφέρει ότι «οι κ.κ. θεαταί θα καθίστανται ενήμεροι των αποτελεσμάτων των εκλογών κατά την διάρκειαν της παραστάσεως», πράγμα το οποίον και γίνεται!
Ούτω κατά τας τελευταίας βουλευτικάς εκλογάς, εις την Κόρινθον, παιζομένου ενός παλαιού δράματος, διεδραματίσθη η εξής ωραιοτάτη σκηνή: Εις την β΄πράξιν εισερχόμενος ο μαρκήσιος Μοντενιάκ, ηρωτήθη από την δούκισσαν ντέ Καρτερύ:
-Και τι νέα μας φέρει ο αγαπητός μαρκήσιος;
-Αγαπητή δούκισσα, είπε με τόνον λυρικόν και στομφώδη ο μαρκήσιος, την στιγμήν αυτήν πληροφορούμαι ότι ο συνδυασμός του κ. Τσαλδάρη υπερτερεί κατά 215 ψήφους!
-Καλέ τι με λέγετε; Εξεπλάγη εις τον αυτόν δραματικόν τόνον η δούκισσα.
Και το έργον εσυνεχίσθη!
***
Περίφημα είνε και τα γεμάτα ανορθογραφίες θεατρικά προγράμματα. Αλλά το χαρακτηριστικώτερον όλων είνε το εξής, το οποίον περιέχεται εις τας «Θεατρικάς αναμνήσεις» γνωστού συγγραφέως:
«Απόψε η ωραία Αννίτα. Μελλοδραματική Αηδώς άδουσα όλους τους νεότερους εβροπαϊκούς σκοπούς. Επίσης νέον ζέβγος με εκτέλεσην όλων των νέων χωρών και οι Άρτοι αφιχθέντες εκ Ροσσίας Ισορροπισταί. Τιμαί συνεχείς»!
Το πρόγραμμα ανήκει εις παλαιόν αθηναϊκόν θίασον, και βεβαίως σήμερον η ανορθογραφία είνε σπανία εις τας θεατρικάς διαφημίσεις.
Δεν είνε όμως σπανία και η ρεκλάμα των θελγήτρων της πρωταγωνίστριας, η οποία μάλιστα συστηματικώς γίνεται από τα «μπουλούκια» εις την επαρχίαν.
Υπάρχει σύγχρονον «φέϊγ-βολάν» με την φωτογραφίαν της «καλλιτέχνιδος» και την εξής περίεργον λεζάνταν:
«Κασσιανή –η πρωταγωνίστρια κ. Τούλα Πολυβιανού, η εν πολλάις αμαρτίαις περιπεσούσα! Τιμή αυτής δραχμαί 15. Δια τους κ. Αξιωματικούς 12»!!!
Άξιον να σημειωθή είνε ακόμη και το έθιμον να ρεκλαμάρεται η ευεργετική ενός εκάστου των ηθοποιών εις τας παραστάσεις.
Ο δουξ Φαουντλερόϋ πχ. Λέγει εις τον Βασιλέα:
-Μεγαλειότατε! Ειπέτε εις όσους παρίστανται απόψε εδώ να προσέλθουν την προσεχή Παρασκευήν εις την τιμητικήν μου, ήτις δίδεται με το υπέροχον έργον η «Άγνωστος», εις το οποίον και η Μεγαλειότης σας θα παίξη τον εισαγγελέα!
-Νομίζω, δουξ, απάντά ο Βασιλεύς, ότι ωραίον επίσης και μεγαλειώδες είνε το έργον «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας», με το οποίον εγώ δίδω την τιμητικήν μου την προσεχή Τετάρτην!
***
Η δημοσίευσις εικόνων των ηθοποιών εις το πρόγραμμα επεκράτησε πολύ αργά.
Απ’ ανέκαθεν όμως η θέσις των ονομάτων εις τας αγγελίας και τα προγράμματα, απετέλει το μήλον της έριδος μεταξύ των ηθοποιών. Επ’ αυτού μάλιστα διηγούνται το εξής ανέκδοτον:
Γνωστός ηθοποιός εισήλθεν εις το καφενείον του θεάτρου περίλυπος και σκυθρωπός, κρατών ένα διπλωμένον νεκρώσιμον.
Οι συνάδελφοί του έτρεξαν αμέσως να τον συλληπηθούν. Αλλά εκείνος τους καθησύχασε.
-Ένας μακρυνός συγγενής ήταν, τους είπε, με τον οποίον μάλιστα δεν είχαμε και σχέσεις.
Οι άλλοι εξεπλάγησαν:
-Τότε λοιπόν γιατί είσαι τόσο λυπημένος; Τον ερώτησαν.
-Γιατί; Είπεν εκείνος ξετυλίγων της αγγελίαν της κηδείας. Κυττάξτ’ εδώ. Τελευταίο έβαλαν το όνομά μου!
Ίσως το ανέκδοτον να φαίνεται υπερβολικόν. Εν τούτοις όμως οι ηθοποιοί πάντοτε έδιδαν την μεγαλειτέραν σημασίαν εις την διαφήμισιν του ονόματός των. Και είνε απειράριθμοι αι περιπτώσεις που διελύθησαν ή δεν συνεκροτήθησαν θίασοι, διότι οι ηθοποιοί δεν κατόρθωσαν να συμφωνήσουν δια την θέσιν των ονομάτων των εις το πρόγραμμα...». («Έθνος», 1935, Δ.Κ.Ε.)
Η ανάρτηση αυτή είναι μια προδημοσίευση από το νέο μου βιβλίο «Τα ευτράπελα της διαφήμισης στο πέρασμα των χρόνων», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ.