Η ιστορία του Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτσάχ) και τα βρόμικα παιχνίδια σε βάρος της Αρμενίας

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν πρόσφατα την παγκόσμια, αλλά και την ελληνική κοινή γνώμη, ήταν αυτό του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ορθότερα Αρτσάχ, καθώς αυτή είναι η ονομασία του από την αρχαιότητα. Δυστυχώς, η ελληνική κοινή γνώμη, δεν ενημερώθηκε σωστά, καθώς οι πηγές πληροφόρησης ήταν συγκεκριμένες και, συχνά, κατευθυνόμενες.

Μια καλή μας φίλη, η Λουίζα Καντικιάν, γεννημένη στην Αρμενία, που ήρθε οικογενειακώς στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’90, εξαιρετική φιλόλογος, απόφοιτος του ΕΚΠΑ, μας έδωσε πολύτιμα στοιχεία που προέρχονται από αρμενικά σάιτ και τα οποία μετέφρασε η ίδια από τα αρμενικά. Σχεδόν όλο το σημερινό μας άρθρο, βασίζεται στα στοιχεία αυτά. Την ευχαριστούμε θερμά και ελπίζουμε οι αναγνώστες μας να βρουν τα στοιχεία αυτά ενδιαφέροντα.
Ιστορία του Αρτσάχ

Το Αρτσάχ, ως αναπόσπαστο μέρος της ιστορικής Αρμενίας, αναφέρεται ήδη από την περίοδο των Ουρατών (9ος-6ος αι.). Μάλιστα, υπάρχουν αναφορές στον Πλούταρχο, τον Στράβωνα, τον Κλαύδιο και τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο. Χαρακτηριστικό, ο μεγάλος γεωγράφος και φιλόσοφος Στράβωνας (περ. 64 π.Χ.-23 μ.Χ.), στα «Γεωγραφικά» αποκαλεί το Αρτσάχ «Ορχιστηνή». Γράφει δε: «έστι δε και η Φαυηνή της Αρμενίας επαρχία και η Κωμισηνή και Ορχιστηνή πλείστην ιππείαν παρέχουσα».
Οι αναφορές επιβεβαιώνονται και από την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά.

«Τον 5ο αιώνα λειτούργησε το πρώτο αρμένικο σχολείο στο Μοναστήρι Amaras, στα
εδάφη του Ναγκόρνο- Καραμπάχ. Στα μέσα του 7ο αιώνα, ύστερα από την εισβολή των
μουσουλμάνων Αράβων, μέσα από την Μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας, η
περιοχή υποδουλώθηκε. Την κυβέρνηση ανέλαβαν τοπικοί διοικητές με την έγκριση
από το Χαλιφάτο.

Το 821 ο Αρμένιος πρίγκιπας Sahi Smbatian, επαναστάτησε στο Αρτσάχ, ιδρύοντας τη
Βουλή των Khachen (Khack = σταυρός) η οποία έκανε το Αρτσάχ πριγκιπάτο μέχρι τις

αρχές του 19 ου αιώνα. Έτσι παρέμεινε ημιανεξάρτητο υπό το καθεστώς πριγκιπάτων,
ακόμα κι όταν η υπόλοιπη Αρμενία ήταν υπόδουλη.

Η Ρωσική Αυτοκρατορία αναγνώρισε επίσης το καθεστώς των πριγκιπάτων».
Μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο (1804-1813), με τη Συνθήκη του Γκιουλιστάν (1813), ο βασιλιάς της Περσίας αναγνώρισε στον τσάρο της Ρωσίας επ’ ονόματί του και επ’ ονόματι των διαδόχων του, την κυριαρχία τους στο Αρτσάχ.

Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ τον 20ο αιώνα
Τα προβλήματα για την περιοχή, άρχισαν μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Ήδη, το 1917, ο Στάλιν αποφάσισε την ίδρυση της Ανεξάρτητης Πολυεθνικής Υπερκαυκάσιας Συνομοσπονδίας, μέρος της οποίας ήταν και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Σύντομα, αυτή διαλύθηκε, λόγω των διενέξεων μεταξύ των λαών της Συνομοσπονδίας σε τρεις Δημοκρατίες: της Γεωργίας, της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν.
Το 1918, η περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, 95% τον πληθυσμού της οποίας ήταν Αρμένιοι, ανακηρύχθηκε αυτοδιοικούμενη, δημιούργησε Εθνικό Συμβούλιο, κυβέρνηση και είχε όλες τις ιδιότητες του κράτους, συμπεριλαμβανόμενου και του Στρατού. Από το 1918 ως το 1920, υπήρξαν σύντομοι πόλεμοι μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν για την περιοχή. Μέχρι το 1920, μόνο στο Σούσι σφαγιάστηκαν και απελάθηκαν 40.000 Αρμένιοι.
Ο Βρετανός διοικητής του Καυκάσου Τόμσον, προσπαθώντας να σταματήσει την εμπλοκή του αρμένικου στρατού, υποσχέθηκε πως το πρόβλημα θα λυθεί στη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού.

Η συγκεκριμένη κωλυσιεργία, είχε αρνητικά αποτελέσματα για τους Αρμένιους του Αρτσάχ, που αναγκάστηκαν να αναγνωρίσουν την εξουσία των Αζέρων ως την απόφαση της Διάσκεψης του Παρισιού.
Τότε, βρήκε ευκαιρία και η Τουρκία να παρεμβληθεί, καθώς ισχυριζόμενη ότι το κράτος (του Αρτσάχ), είναι δύσκολο να προσδιοριστεί εδαφικά, φρόντισε να παραμένει ανοιχτό το ζήτημα, προσδοκώντας εδαφικά οφέλη.

Ωστόσο, η κυριαρχία της ΕΣΣΔ στον Καύκασο, δημιούργησε νέα δεδομένα. Στις 28/4/1920, το Αζερμπαϊτζάν έγινε τμήμα της ΕΣΣΔ, ενώ τον Μάιο του ίδιου έτους, το 11ο Τάγμα του Κόκκινου Στρατού, προσάρτησε το Αρτσάχ στην ΕΣΣΔ. Όμως, η περιοχή παρέμεινε ανεξάρτητη και το Σοβιέτ την κήρυξε «αμφισβητήσιμη».

Στις 29 Νοεμβρίου 1920, η Αρμενία έγινε μία από τις Δημοκρατίες της ΕΣΣΔ. Στις 30 Νοεμβρίου 1920, η Επαναστατική Επιτροπή, (δηλαδή το κύριο σώμα της δύναμης των Μπολσεβίκων εκείνη την εποχή) του Αζερμπαϊτζάν αναγνώρισε το Ναγκόρνο Καραμπάχ, το Ζανγκεζούρ και το Ναχιτσεβάν, ως αναπόσπαστα μέρη της Σοβιετικής Αρμενίας. Η συμφωνία υπογράφτηκε το 1921 και με τη δήλωση της 12/6/1921, το Ναγκόρνο Καραμπάχ, δηλώνεται ως αδιαχώριστο μέρος της Σοβιετικής Αρμενίας. Ωστόσο, με εντολή της Μόσχας, με την άμεση παρέμβαση του Στάλιν η απόφαση της προηγούμενης συμφωνίας επανεξετάζεται και με μια απλή απόφαση το Ναχιτσεβάν και το Αρτσάχ παραχωρήθηκαν ως αυτόνομες περιοχές στη διοίκηση του Σοβιετικού Αζερμπαϊτζάν.

Η απόφαση είναι μια άνευ προηγουμένου νομική πράξη του διεθνούς δικαίου στην ιστορία,
όταν το συμβαλλόμενο μέρος τρίτης χώρας, χωρίς νομική βάση ή αρχή, αποφασίζει το
καθεστώς του Καραμπάχ. Ο χάρτης του ιστορικού Αρτσάχ τεμαχίστηκε μεθοδικά. Τα
αποκομμένα τμήματα τα οποία προσαρτήθηκαν διοικητικά στη γειτονική δημοκρατία του
Αζερμπαϊτζάν, άλλαξαν ονομασία και ορισμένα από αυτά δεν είχαν καμία εδαφική επαφή
με την Αρμενική Δημοκρατία.

Στόχος του Αζερμπαϊτζάν ήταν η ενεργή παρέμβαση στα δημογραφικά δεδομένα.
Ακολούθησε καταστροφή και κατάχρηση πολιτιστικών μνημείων, απαγόρευση λειτουργίας
εκκλησιών και σχολείων, ενώ παράλληλα απαγορεύτηκε και η έκδοση αρμένικου Τύπου και
η οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα.

Αυτό φυσικά είχε αντίκτυπο στον πληθυσμό του Καραμπάχ και ήταν ο κύριος λόγος για τη
μετανάστευση του πληθυσμού.

Το 1923 οι Αρμένιοι αποτελούν το 94,4% του πληθυσμού του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ το
1989 σύμφωνα με τα στοιχεία, ο αριθμός των Αρμενίων μειώθηκε σε 76,9%.
Η πολιτική εκδίωξης των Αρμενίων ήταν επιτυχημένη και δυστυχώς αποδεκτή από την υπόλοιπη ΕΣΣΔ.
Ποιοι είναι οι Αζέροι;

Οι κάτοικοι του Αζερμπαϊτζάν (Αζέροι), κατάγονται από αρχαίους πληθυσμούς του Καυκάσου και αναμείχθηκαν με τουρκικούς και ιρανικούς λαούς κατά τους ιστορικούς χρόνους, ενώ τον 8ο αιώνα εξισλαμίστηκαν.
Έως τότε ήταν ανιμιστές, ενώ οι σαμάνοι (μάγοι-ιερείς) έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ζωή των διαφόρων φυλών.

Η Δημοκρατία του Αρτσάχ
Το 1988 οι Αρμένιοι ξεκίνησαν μαζικές πορείες και διαδηλώσεις με αίτημα την ενοποίηση του Αρτσάχ με τη Δημοκρατία της Αρμενίας. Η απάντηση των Αζέρων ήταν βομβαρδισμοί με στόχο αρμενικούς πληθυσμούς, με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός προσφύγων να εγκαταλείψει τις εστίες του.

Παρά την παραχώρηση κάποιων ελευθεριών στους Αρμένιους τα πράγματα δεν βελτιώθηκαν. Το Ναγκόρνο Καραμπάχ περιήλθε de facto στην κυριαρχία της Μόσχας που έστειλε στην περιοχή του Αρκάντι Βόλσκι, μέλος της γραμματείας του ΚΚ για να προσπαθήσει να λύσει το πρόβλημα. Στο Ναγκόρνο Καραμπάχ τελικά ξέσπασαν συγκρούσεις και οι Αρμένιοι πέτυχαν σημαντικές νίκες. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1991 το Αρτσάχ κηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος ύστερα από δημοψήφισμα. Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των λαών δινόταν από το άρθρο 1 της Παγκόσμιας Διακήρυξης του 1948 περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και από τους νόμους της ΕΣΣΔ. Παρά τους βομβαρδισμούς και τις πιέσεις των Αζέρων, το 99,89% των κατοίκων του Αρτσάχ ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας του.

Το 1993 οι Αρμένιοι κατέλαβαν το Κελμπαντζάρ εδραιώνοντας τον έλεγχό τους στην περιοχή που εκτείνεται από τα δυτικά σύνορα του Ναγκόρνο Καραμπάχ ως τα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν. Με τη μεσολάβηση της Ρωσίας επιτεύχθηκε εκεχειρία στο Ναγκόρνο Καραμπάχ τον Μάιο του 1994 αλλά από τότε δεν είχε επιτευχθεί οριστική πολιτική λύση του ζητήματος.
Ο πόλεμος του 2020
Τον Ιούλιο του 2020 ξεκίνησαν οι πρώτες ένοπλες συγκρούσεις Αρμενίων και Αζέρων για το Ναγκόρνο Καραμπάχ που κλιμακώθηκαν από τις 27/9/2020 με αζερικούς βομβαρδισμούς στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Σύμφωνα με έρευνες και μελέτες, κατά τη διάρκεια του πολέμου, χρησιμοποιήθηκαν όπλα
που περιέχουν χημικά στοιχεία και συγκεκριμένα λευκό φώσφορο. Ιατροί και επιστήμονες
επιβεβαιώνουν ότι τα χημικά εισέρχονται στο σώμα μέσω των αεραγωγών και προκαλούν
βλάβη στα εσωτερικά όργανα, η οποία οδηγεί σε παρατεταμένη επιδείνωση της υγείας και
σε θάνατο.

Επίσης, πύραυλοι έπληξαν νοσοκομεία (μέσα σε αυτά το νοσοκομείο παίδων του
Στεπανακέρτ, πρωτεύουσας του Αρτσάχ), σχολεία, μαιευτήρια, εκκλησίες και σπίτια άμαχων και χρησιμοποιήθηκαν ακόμα και απαγορευμένες βόμβες διασποράς.
Για όλα τα παραπάνω υπάρχουν στοιχεία και αποδείξεις, χωρίς όμως να έχουν
επιβληθεί κυρώσεις από τη διεθνή κοινότητα, από διεθνείς οργανισμούς ανθρωπίνων
δικαιωμάτων και από παγκόσμιους οργανισμούς.

Κακομεταχείριση αιχμαλώτων
Υπάρχουν στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί, τα οποία επιβεβαιώνονται από τους ίδιους
Αζέρους αιχμαλώτους, πως Αρμένιοι γιατροί, περιέθαλπαν τραυματισμένους στρατιώτες,
παρέχοντας ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε όσους το είχαν ανάγκη.
Αντιθέτως, η πλευρά των Αζέρων, δημοσιεύει μάλιστα και βίντεο με βάναυσες δολοφονίες
αιχμαλώτων πολέμου, με χαρακτηριστικό παράδειγμα έναν ηλικιωμένο 70 ετών.
Μέχρι και σήμερα πολλοί αιχμάλωτοι αγνοούνται και το Αζερμπαϊτζάν αρνείται επιδεικτικά
να συνεργαστεί.

Το Σάββατο 28 Νοεμβρίου, ξεκίνησε στο Γερεβάν, πρωτεύουσα της Αρμενίας κινητοποίηση για την άμεση αναζήτηση και επιστροφή των αγνοουμένων Αρμενίων στρατιωτών και πολιτών, που κρατούνται από τους Αζέρους ως αιχμάλωτοι. Η πρωτοβουλία ανήκει σε ανθρώπους της τέχνης και των γονέων των αγνοουμένων Αρμενίων στρατιωτών. Σύμφωνα με καταγγελίες των γονέων αλλά και του Συνηγόρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Αρμενίας, οι Αζέροι όχι μόνον δεν συνεργάζονται για να διεξαχθούν επιχειρήσεις

αναζήτησης και εντοπισμού των αγνοουμένων, αλλά ακόμα και τώρα συλλαμβάνουν
Αρμένιους στρατιώτες και πολίτες στις περιοχές που καταλαμβάνουν.

Έχει επίσης δημοσιευθεί βίντεο, στο οποίο Αζέροι κόβουν τα αφτιά και ξυλοκοπούν
Αρμένιο πολίτη που αρνείται να εγκαταλείψει το σπίτι του.
Στις καταληφθείσες περιοχές έσπασαν και βεβήλωσαν ακόμα και τάφους, εκκλησίες και
μοναστήρια (μνημεία πολιτιστικής κληρονομίας της UNESCO).

Εμπλοκή ξένων δυνάμεων στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν
Εκτός από την επιβεβαιωμένη πλέον εμπλοκή της Τουρκίας, στον πόλεμο ενεπλάκησαν
ακόμα και τζιχαντιστές μισθοφόροι. Κυκλοφορεί μάλιστα στο διαδίκτυο, βίντεο
ομολογία Σύριου μισθοφόρου- τζιχαντιστή που αναφέρει ο μισθός είχε καθοριστεί στο
ποσό των 2.000 δολαρίων κι ότι στην αρχική συμφωνία, δεν ήξεραν πώς θα σταλούν στην πρώτη γραμμή, αλλά πίστευαν ότι θα αναλάβουν την υπεράσπιση των πετρελαιοπηγών.

Επιπλέον, για κάθε κεφάλι απίστου, θα είχαν ανταμοιβή 100 δολάρια.
Η Τουρκία είχε επίσης τη βοήθεια του Πακιστάν (με ειδικές δυνάμεις), της Ουκρανίας
, του Τουρκμενιστάν και της Λευκορωσίας (δεν υπάρχουν επιβεβαιωμένα στοιχεία για αποστολή βοήθειας, όμως έχουν λάβει δημοσίως θέση για πολιτική υποστήριξη) και της Γεωργίας που είχε κάνει αποκλεισμό στην Αρμενία. Δεν επέτρεπε να περάσει από τα σύνορά της οποιασδήποτε χερσαία ή οδική βοήθεια προς την Αρμενία. Είναι αβέβαιο, αν τα ντρονς που χρησιμοποιήθηκαν, ήταν τουρκικής ή ισραηλινής κατασκευής.

Τις τελευταίες μέρες οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν επιτέθηκαν σκόπιμα σε αμάχους και
μη στρατιωτικές υποδομές, και έκαναν βαρύτατο πλήγμα σε Στεπανάκερτ, Σούσι,
Μαρντακέρτ, Χαντρούτ και άλλους οικισμούς με πυρομαχικά διασποράς και άλλα όπλα
που απαγορεύονται από τους διεθνείς ανθρωπιστικούς νόμους.

Ο καθεδρικός ναός Shushi Holy Savior (Ghazanchetsots), υπέστη σοβαρές ζημιές μετά
από δύο εσκεμμένες αεροπορικές επιδρομές που διεξήχθησαν από τον στρατό του
Αζερμπαϊτζάν στις 8 και 9 Οκτωβρίου.

Αυτό δεν είναι μόνο παραβίαση της Σύμβασης
της Χάγης του 1954 για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σύμφωνα με τα
δύο πρωτόκολλά του (1954 και 1999), αλλά και μέρος της πολιτικής και πολιτιστικής
γενοκτονίας που η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν εφαρμόζει τα τελευταία 30 χρόνια
καταστρέφοντας συστηματικά την αρμενική ιστορική κληρονομιά,
συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων αρχαίων Khachkars (σκαλιστές σταυρόπετρες ) στην
πόλη Djulfa (Nakhichevan).

Είναι απολύτως αποδεδειγμένο ότι η πολιτιστική γενοκτονία
αποτελεί σαφή απόδειξη της ύπαρξης ειδικής πρόθεσης για διάπραξη γενοκτονίας.

Επιπλέον, τεκμηριώνεται ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και οι αεροπορικές
δυνάμεις συμμετέχουν άμεσα στις εχθροπραξίες. Υπάρχουν πολλές αμερόληπτες
διεθνείς αναφορές ενημερωτικών μέσων που δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια της
τρέχουσας μεγάλης κλίμακας αζερικής επίθεσης εναντίον του Aρτσάχ, σημαντικός
αριθμός μισθοφόρων που χαρακτηρίζονται ως τζιχαντιστές από τη Συρία και τη Λιβύη,
και πιθανώς επίσης από το Αφγανιστάν και το Πακιστάν, προσλαμβάνονται και αποστέλλονται από την Τουρκία. Και το γεγονός ότι το Αζερμπαϊτζάν επιτέθηκε στην Αρμενία, συνιστά επίσης παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Η άμεση εμπλοκή των Τούρκων στη εδώ και δεκαετίες σύγκρουση δεν αποτελεί πλέον
απειλή που φοβούνται οι Αρμένιοι στο Aρτσάχ, στην Αρμενία και στην Τουρκία, αλλά
ένα γεγονός που απειλεί να εκμηδενίσει τους Αρμένιους στο Aρτσάχ και πέραν αυτής.
Μια πρόσφατη δήλωση που εκδόθηκε από τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ
Ερντογάν, έλεγε ότι αυτοί, οι Τούρκοι, «θα συνεχίσουν να εκπληρώνουν την αποστολή
των παππούδων τους, η οποία πραγματοποιήθηκε πριν από έναν αιώνα στον
Καύκασο».

Αυτό αποτελεί άμεση απειλή συνέχισης της γενοκτονίας των Αρμενίων που
ξεκίνησε το 1915. Όπως είναι γνωστό, στη διάρκεια του πολέμου αυτού, οι Αζέροι αποκόμισαν εδαφικά οφέλη, ενώ με μεσολάβηση της Ρωσίας, υπογράφηκε συνθήκη εκεχειρίας μεταξύ των αντιμαχομένων πλευρών.

Κλείνοντας το άρθρο αυτό, να αναφέρουμε ότι στην παρέλαση που έγινε στο Μπακού, πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν στις 10/12/2020 για τη νίκη των Αζέρων, παρευρέθηκε και ο Ταγίπ Ερντογάν ενώ παρέλασαν και τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις. Μάλιστα, στην παρέλαση συμπεριλήφθηκαν και αρμενικά άρματα που είχαν καταληφθεί από τους Αζέρους. Μάλιστα, εκφωνητής εξηγούσε σε ποια μάχη καταλήφθηκε το καθένα! Στη Συνθήκη εκεχειρίας που υπογράφηκε συμφωνήθηκε να υπάρχει ρωσικός στρατός για να διασφαλίζεται η ειρήνη. Όμως στα εδάφη που παραχωρήθηκαν στο Αζερμπαϊτζάν υπάρχει ήδη και τουρκικός στρατός!

Επίλογος
Η σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ δείχνει για μια ακόμη φορά πόσο αδίστακτη και επικίνδυνη είναι η Τουρκία που έχει εξελιχθεί σε διεθνή ταραξία. Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, οι Τούρκοι γνώριζαν ότι δεν θα τους επιβληθούν κυρώσεις, ενώ η ελληνική πλευρά πανηγύριζε για το «τίποτε» που πέτυχε… Αν δεν σταματήσουμε να βαυκαλιζόμαστε και να αιθεροβατούμε φοβόμαστε ότι θα βρεθούμε μπροστά σε ιδιαίτερα δυσάρεστα γεγονότα. Η Τουρκία το πολύ πολύ να δεχθεί από τους συμμάχους (;) μας κάποια επίπληξη του στιλ: «κακό παιδί, πάλι αταξίες κάνεις…». Ας μην περιμένουμε τίποτα από κανέναν και ας γίνει και το Ναγκόρνο Καραμπάχ μάθημα στους κυβερνώντες και σ’ όλο το πολιτικό μας σύστημα…
Ευχαριστούμε ξανά θερμά την κυρία Λουίζα Καντικιάν για την πολύτιμη βοήθεια της.
Πηγές: aravot.am, panorama. am, news.am, armenika.gr, ayf Greece και azatutyum.gr