Άγιος Νήφων ο Καυσοκαλυβίτης: Γεννήθηκε σε ελληνικό χωριό που… μετακόμισε για απίστευτο λόγο στη Βόρειο Ήπειρο!

Ένας από τους αγίους της Εκκλησίας μας, είναι ο άγιος Νήφων ο Καυσοκαλυβίτης. Σίγουρα δεν είναι γνωστός στους περισσότερους. Υπάρχουν δύο ακόμα άγιοι της Εκκλησίας μας με το ίδιο όνομα και δύο Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως με το όνομα Νήφων, ο ένας μάλιστα έγινε και άγιος. Το όνομα αυτό φαίνεται ότι ήταν συνηθισμένο μεταξύ 12ου και 15ου αιώνα, καθώς και βιβλιογράφοι και αντιγραφείς κωδίκων, ονομάζονταν Νήφων. Σε όλες τις πηγές, γραπτές και ηλεκτρονικές, αναφέρεται ότι ο άγιος Νήφων ο Καυσοκαλυβίτης, γεννήθηκε στο χωριό Λούκοβα ή Λουκόβη ή Λούκοβο της Β.Ηπείρου. Αναζητώντας πληροφορίες για τη Λούκοβα (ή Λούκοβο), Lukove στα αλβανικά, στη Βικιπαίδεια βρήκαμε ότι πρόκειται για παραθαλάσσια κωμόπολη της ΝΔ Αλβανίας, στο νομό του Αυλώνα, στην επαρχία των Αγίων Σαράντα.

Το Λούκοβο, έχει μια απίστευτη ιστορία, που την παρουσιάζουμε σήμερα για πρώτη φορά. Το όνομα του προέρχεται από το σλάβικο luk (=πράσο ή κρεμμύδι) και σημαίνει πρασότοπο ή κρεμμυδότοπο . Υπήρχε από την υστεροβυζαντινή εποχή, στο Πωγώνι του νομού Ιωαννίνων. Συγκεκριμένα, βρισκόταν στο όρος Κασιδιάρης, ανάμεσα στα σημερινά χωριά Δημόκορη και Λάβδανη (νομός Ιωαννίνων). Το τοπωνύμιο διατηρείται ως σήμερα στην περιοχή, όπου μάλιστα βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, εκεί γινόταν και πανηγύρι. Ο άγιος Νήφων ο Καυσοκαλαβίτης, γεννήθηκε συνεπώς στο Λούκοβο που βρισκόταν σε ελληνικό σήμερα έδαφος. Κάτι που μάλλον αγνοεί και η ίδια η Εκκλησία μας, που κάνει λόγο για Λούκοβο Βορείου Ηπείρου. Η μνήμη του αγίου Νήφωνα τιμάται στις 14 Ιουνίου.

Ο Άγιος Νήφων, μόνασε στις μονές Γηρομερίου Θεσπρωτίας και Αγίου Νικολάου Μεσοποτάμιου, κοντά στο Δέλβινο και στο Άγιο Όρος. Εκεί, διακόνησε τον Μάξιμο τον Καυσοκαλυβίτη με την ευλογία του οποίου εγκαταστάθηκε σε σπήλαιο των Καυσοκαλυβίων, όπου με αυστηρή ασκητική ζωή πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του.

Όμως, ο άγιος Νήφων, όπως θα αναδείξουμε σήμερα για πρώτη φορά, γεννήθηκε μεν στο χωριό Λούκοβο, που βρισκόταν όμως τότε στο Πωγώνι του, σημερινού, νομού Ιωαννίνων! Πώς όμως και πότε «μετακόμισε» το Λούκοβο στη Β. Ήπειρο; Σύμφωνα με τον Κ.Δ. Παπανικολάου, καθώς το χωριό δεν αναφέρεται στην τελευταία περιοδεία του Κοσμά του Αιτωλού στη Β. Ήπειρο (1776-1779), αλλά γίνεται μνεία γι’ αυτό το 1798, η «μεταφορά» έγινε μεταξύ 1779 και 1798, πιθανότατα το 1790. Ως τότε, το χωριό ήταν τσιφλίκι κάποιου Οθωμανού μπέη ή αγά, ο οποίος βρέθηκε στο Λούκοβο κατά την τέλεση ενός γάμου. Θέλησε τότε, ως «απόλυτος κύριος όχι μόνο της γης αλλά και των ανθρώπων», να κάνει χρήση του παλιού φεουδαρχικού εθίμου της πρώτης νύχτας του γάμου (jus primae noctis). Σύμφωνα με το άγραφο αυτό μεσαιωνικό δικαίωμα, που είχε τις ρίζες του στη μεσαιωνική φεουδαρχική Ευρώπη και επεκτάθηκε στην Ανατολή μετά τις σταυροφορίες και στη συνέχεια και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο φεουδάρχης όταν κάποιος υποτακτικός του παντρευόταν, είχε το αυθαίρετο δικαίωμα να κοιμηθεί με τη νύφη την πρώτη νύχτα του γάμου και να την «επιστρέψει» στον γαμπρό ύστερα από μία, δύο, τρεις ή και περισσότερες ημέρες! Ο γαμπρός από το Λούκοβο σκότωσε τον αγά. Καθώς ο ίδιος, οι συγγενείς του, αλλά και όλο το χωριό κινδύνευαν με αφανισμό, εγκατέλειψαν τον τόπο τους και εγκαταστάθηκαν στο σημερινό Λούκοβο. Ανάλογο περιστατικό, είχε συμβεί και με τον προύχοντα Ζιούλη, από χωριό Πρωτόπαπα Ιωαννίνων. Το βάρβαρο και αισχρό αυτό έθιμο, κατάργησε ο Αλή πασάς. Κάτοικοι από το Λούκοβο της Β. Ηπείρου, επισκέπτονταν ως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια την τοποθεσία στο Πωγώνι, όπου βρισκόταν το «αρχικό» Λούκοβο. Απομεινάρι από το Λούκοβο στο Πωγώνι, είναι όπως αναφέραμε, ο ναός του αγίου Γεωργίου όπου μέχρι πρόσφατα, γινόταν και πανηγύρι.

Πηγή για το Λούκοβο: ΚΩΝ. Δ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ: «Η ΛΑΚΚΑ ΠΩΓΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΨΗΛΟΚΑΣΤΡΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ», Εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ 2004.