Η συγκλονιστική ιστορία του Μήτσου Μπατζή, που έπαιξε κλαρίνο μπροστά στον Χίτλερ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου (1936)
- Τα μοιρολόγια για τους νεκρούς συμπολεμιστές του
- Ο τραγικός θάνατός του και το άγνωστο μέρος που έχει ταφεί, με το κλαρίνο του.
Διαβάζοντας τις τελευταίες ημέρες, όλα συμβαίνουν στον καλλιτεχνικό χώρο στην Ελλάδα, δεν μπορεί παρά να νιώσει κανείς μόνο αρνητικά συναισθήματα: οργή, αγανάκτηση, θυμός, απέχθεια, είναι μόνο μερικά από αυτά.
Στο χθεσινό μας άρθρο, είχαμε ένα εκτεταμένο αφιέρωμα στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον θρυλικό «Γέρο του Μοριά». Είναι προφανές, ότι οποιεσδήποτε συγκρίσεις με τους ήρωες του 1821 και τους πρωταγωνιστές, σε κάθε κλάδο, σήμερα, δεν μπορούν να γίνουν. Σχεδόν 80 χρόνια πριν, οι Έλληνες κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν ένα ακόμα ισχυρό εχθρό: τους Ιταλούς του Μουσολίνι. Ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια, αλλά και κάθε προσδοκία, κατάφεραν να επικρατήσουν επί των φασιστικών δυνάμεων και μόνο η γερμανική επίθεση, τον Απρίλιο του 1941, ανάγκασε τους Έλληνες να συνθηκολογήσουν.
Άλλες εποχές, άλλοι άνθρωποι… Σε παλαιότερο άρθρο μας, είχαμε αναφερθεί σε «διάσημους» που έδωσαν τη ζωή τους για την Ελλάδα. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940, όπως έχει γραφτεί, πολέμησαν πολλοί σπουδαίοι λογοτέχνες, καλλιτέχνες κλπ. Ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες που έσπευσαν να υπερασπιστούν τα πάτρια εδάφη τον Οκτώβριο του 1940, ήταν και ένας εξαίρετος Ηπειρώτης κλαρινίστας:ο Δημήτρης (Μήτσος) Μπατζής, από το Βασιλικό Πωγωνίου Ιωαννίνων.
Εύλογα θα αναρωτηθούν πολλές και πολλοί: «μα τώρα είναι Φεβρουάριος, αυτά έπρεπε να τα γράψεις στις 28 Οκτωβρίου». Θα απαντήσουμε λιτά: οι ήρωες δεν γνωρίζουν από ημερομηνίες…
Μήτσος Ματζής: Θαμμένος με το κλαρίνο του στη γη της Ηπείρου
Η ιστορία του συγκεκριμένου κλαρινίστα, πραγματικά μας συγκλόνισε. Είναι σχεδόν άγνωστη και πιστεύουμε ότι αξίζει τον κόπο να τη μάθουν περισσότεροι.
Ο Μήτσος (Δημήτριος) Μπατζής, καταγόταν από μεγάλη ηπειρωτική οικογένεια μουσικών, τους Μπατζαίους. Γεννήθηκε το 1911 στο Βασιλικό (τότε Τσαραπλανά), Πωγωνίου Ηπείρου. Από το ίδιο χωριό καταγόταν και ο μακαριστός Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας (κοσμικό όνομα Αριστοκλής Σπύρου, στον πατριαρχικό θρόνο 1948-1972). Ο Μήτσος Μπατζής, γιος του Ντίνου Μπατζή, έδειξε από πολύ μικρός την αγάπη του για το κλαρίνο. Είχε γνωριστεί με την Κούλα Πράτσικα και ερχόταν συχνά στην Αθήνα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ήταν ήδη ένας καταξιωμένος κλαρινίστας.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, ο Χίτλερ για λόγους προπαγάνδας, κάλεσε τον θρυλικό ολυμπιονίκη Σπύρο Λούη (η νίκη του οποίου τα τελευταία χρόνια αμφισβητείται από κάποιους…), ο οποίος παρέλασε μετά τον σημαιοφόρο της ελληνικής αποστολής, φορώντας άσπρη φουστανέλα και σκούρο γιλέκο και κρατώντας ένα φουντωτό κλαδί ελιάς στο δεξί του χέρι, το οποίο έδωσε στον Χίτλερ. Αυτό είναι, σχετικά γνωστό. Εκείνο που είναι σχεδόν άγνωστο, ότι στο Βερολίνο έδωσε το παρών και ο Μήτσος Μπατζής! Έπαιξε κλαρίνο μέσα στο Στάδιο, εκπροσωπώντας φυσικά την Ελλάδα. Ο Χίτλερ μαγεύτηκε από τον Ηπειρώτη κλαρινίστα κα του έδωσε μάλιστα συγχαρητήρια. Υπάρχει δε και σχετική φωτογραφία, στο πατρικό σπίτι του Μπατζή στο Βασιλικό. Ωστόσο, η μοίρα έπαιξε πολύ άσχημο παιχνίδι στον νεαρό Ηπειρώτη.
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 1940, επιστρατεύθηκε και εντάχθηκε στο Ανεξάρτητο Τάγμα Δελβινακίου. Αχώριστος σύντροφός του, ήταν το κλαρίνο του. Μ΄ αυτό ψυχαγωγούσε τους συμπολεμιστές του τις ώρες που δεν γινόταν μάχες, μ’ αυτό «συνόδευε» στην τελευταία τους κατοικία όσα παλικάρια σκοτώνονταν, παίζοντας ηπειρωτικά μοιρολόγια, που όποιος τα έχει ακούσει, ιδιαίτερα από κοντά, ανατριχιάζει…
Δυστυχώς όμως, ο πόλεμος κι ο χάρος, δεν κάνουν διακρίσεις…
Κάποια μέρα, οι Ιταλοί βομβάρδισαν την τοποθεσία όπου βρίσκονταν ο Μπατζής και οι συμπολεμιστές του. Μια βόμβα χτύπησε τον νεαρό κλαρινίστα, που βρήκε τραγικό θάνατο. Το κεφάλι του χωρίστηκε από το υπόλοιπο σώμα, είπε αργότερα ένας συμπολεμιστής του. Περίλυποι οι συνάδελφοί του, τον έθαψαν αγκαλιά με το αγαπημένο του κλαρίνο. Πώς μπορούσαν να του το στερήσουν, αφού ήταν όλη του η ζωή;
Σύμφωνα με τα αρχεία του ΓΕΣ, σκοτώθηκε στον Προφήτη Ηλία Κόνιτσας. Κάποιοι συγγενείς του, θεωρούν ότι σκοτώθηκε στον Προφήτη Ηλία Δολιανών. Ο πατέρας του Ντίνος, έψαξε να βρει πού ήταν θαμμένος ο γιος του. Βρήκε μόνο κάποια οστά που έφερε στο Βασιλικό και τα έθαψε στο νεκροταφείο του χωριού. Ο Ντίνος Μπατζής και η σύζυγός του, εκτός από τον Δημήτρη, έχασαν στον πόλεμο κι άλλο παιδί. Τον Αλέκο, γεννημένο το 1926. Ήταν μόλις 14 χρονών, όταν σκοτώθηκε, πιθανότατα από κάποιο βομβαρδισμό ή ιταλική σφαίρα, σε μάχη στο χωριό του. Προφανώς, ο μικρός Αλέκος δεν πολεμούσε, αλλά είχε την ατυχία να χτυπηθεί από «αδέσποτο» βλήμα.
Οι ηχογραφήσεις του Μήτσου Μπατζή – Οι Μπατζήδες
Στη σύντομη ζωή του και σε εποχές τελείως διαφορετικές από τις σημερινές, ο Μήτσος Μπατζής έκανε κάποιες ηχογραφήσεις τραγουδιών, με ερμηνεύτρια την Αθανασία Ατραΐδου (δεν γνωρίζουμε αν είχε κάποια συγγένεια με τον σπουδαίο στιχουργό Ευάγγελο Ατραΐδη, που έφυγε από κοντά μας το 2018 σε ηλικία 84 ετών).
Με μεγάλη έκπληξη και χαρά, είδαμε ότι στο YouTube έχουν «ανέβει» τραγούδια στα οποία παίζει κλαρίνο ο Μήτσος Μπατζής και ερμηνεύει η Αθανασία Ατραΐδου. Σε σχόλιο μάλιστα που υπάρχει σε ένα από αυτά, η κυρία Χρυσούλα Γιατρά – Μπατζή, εκπαιδευτικός, μας ενημερώνει ότι (τουλάχιστο μέχρι πριν λίγα χρόνια), στο βιβλίο «Η Γλώσσα μου», της 3ης Δημοτικού, υπήρχε μάθημα – κεφάλαιο για την ιστορία του Μήτσου Μπατζή.
Οι Μπατζήδες, έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στο ηπειρώτικο τραγούδι. Λίγο μετά το 1700, γίνεται αναφορά για τον Θανάση Μπατζή, που έπαιζε φλογέρα. Το κλαρίνο, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, ήρθε στην Ελλάδα γύρω στο 1830.
Ξακουστός κλαρινίστας, ήταν ο Βασίλης Μπατζής (1923-1993), που ήταν στενός συνεργάτης του αείμνηστου Αλέκου Κιτσάκη.
Επίλογος
ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΠΩΓΩΝΙΟΥ
Ο Δημήτρης (Μήτσος) Μπατζής, δεν τιμήθηκε ποτέ με κάποιο, μεταθανάτια εννοείται, παράσημο. Η «Εύανδρος Ήπειρος», όπως είναι γνωστή από την αρχαιότητα, σε κάποιο άγνωστο απ’ ότι φαίνεται, μέρος της, «φιλοξενεί» στα σπλάχνα της τον Μήτσο Μπατζή, αγκαλιά με το κλαρίνο του. Αν κάποια νυχτιά, βρεθείτε σ’ εκείνα τα μέρη, την Κόνιτσα, τα Δολιανά, το Βασιλικό ή στα άλλα χωριά του Πωγωνίου και ακούσετε να έρχεται από κάπου ένας ήχος κλαρίνου, μην παραξενευτείτε και μην φοβηθείτε. Θα είναι σίγουρα ο Μήτσος Μπατζής, που από τα ουράνια, «μιλά» με τον δικό του τρόπο, με το κλαρίνο του, σε όσους βρίσκονται στη Γη. Όπως έκανε πάντα, στο σύντομο διάβα του από τούτο τον κόσμο…