Επιστημονικές απόψεις για την προέλευση των Αλβανών - Πού ζούσαν οι Αλβανοί που αναφέρει ο Προκόπιος (6ος αι.);

Ένα από τα θέματα που έχει απασχολήσει πολλούς και σπουδαίους επιστήμονες, είναι η προέλευση-καταγωγή των Αλβανών. Έχουν διατυπωθεί πολλές και διάφορες θεωρίες. Δυστυχώς, η έλλειψη πηγών για μεγάλο χρονικό διάστημα της ιστορίας δημιουργεί αμφιβολίες και διιστάμενες απόψεις.

Ο πρώτος που κάνει αναφορά σε μια φυλή που ονομάζονται Αλβανοί και σε μια πόλη με το όνομα Αλβανόπολις, είναι ο Πτολεμαίος (περ. 100-170), στο έργο του “Γεωγραφική Υφήγεσις” (3.13.23). Οι Αλβανοί ζούσαν σε μια περιοχή ανατολικά του Ιονίου Πελάγους. Ωστόσο, όπως γράφει ο J.J. Wikes στο έργο του “The Illyrians” (1992): “Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι το Άρβανον’ που αναφέρει η Άννα Κομνηνή” και η Αλβανόπολις των Αλβανών, για την οποία γράφει ο Πτολεμαίος, ταυτίζονται. Η Αλβανόπολις τοποθετείται στη θέση του χωριού Ζγκερδές, κοντά στην πόλη Κρούγια της Αλβανίας. Ωστόσο οι πρώτες αναφορές για τους σημερινούς Αλβανούς, υπάρχουν σε ανώνυμο βουλγαρικό κείμενο του 11ου αιώνα και στο έργο του Μιχαήλ Ατταλειάτη (1022-1080).

Προκόπιος και Ζαχαρίας ο Ρήτορας για τους Αλβανούς

Οι Αλβανοί ισχυρίζονται ότι είναι απόγονοι των Ιλλυριών που κατοικούσαν στο ΒΔ τμήμα της Βαλκανικής Χερσονήσου. Δεν παρουσιάζουν όμως αποδείξεις γι’ αυτό, ενώ δεν υπάρχουν και γραπτά “μνημεία” από την ιλλυρική γλώσσα που θα μας βοηθούσαν να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα. Μεγάλο είναι το κενό που υπάρχει στις πηγές για τα μεσαιωνικά χρόνια. Στο άρθρο μας για τους Βλάχους της Αλβανίας, είχαμε αναφερθεί στον Προκόπιο, τον ιστορικό του 6ου μ.Χ. αιώνα, που έκανε λόγο για Ηπειρώτες, Έλληνες που ζούσαν ως το Δυρράχιο. Η αναφορά αυτή γίνεται στο έργο του Προκόπιου “Υπέρ των Πολέμων Λόγος” (“De Bellis”) βιβλίο Πέμπτο, από τα οχτώ συνολικά, που αναφέρεται στον πόλεμο των Βυζαντινών με τους Γότθους (“De Bello Gothico”), όπως και τα άλλα τρία βιβλία, Έκτο, Έβδομο και Όγδοο.

Ήταν ευχάριστη έκπληξη για εμάς, όταν ανακαλύψαμε ότι στο ίδιο βιβλίο, υπάρχει μια αναφορά για τους Αλβανούς που, πιθανότατα, δεν είχε επισημανθεί μέχρι τώρα. Ας την δούμε: :“αὖθις οὖν Πέτρον μεταπεμψάμενος ἐν Ἀλβανοῖς ἤδη γενόμενον ἅτε κοινολογούμενος λάθρα τοῦ ἀνθρώπου ἀνεπυνθάνετο, εἰ τὴν ξύμβασιν βασιλεῖ πρὸς ἡδονῆς ἔσεσθαι οἴεται καὶ ὃς οὕτω δὴ ὑποτοπάζειν ἔφη.”

Ας δούμε και τη μετάφραση του συγκεκριμένου χωρίου. 5.6.6 «Καθώς ο Πέτρος ήταν ήδη στην Αλβανία, τον κάλεσε να τον ρωτήσει αν πίστευε ότι ο αυτοκράτορας (σημ. ο Ιουστινιανός Α’), θα επικυρώσει τη συνθήκη τους. Ο Πέτρος απάντησε ότι αυτή ήταν η γνώμη του (= ότι δηλαδή θα την επικύρωνε)». Πού βρισκόταν όμως αυτή η Αλβανία στην οποία αναφέρεται ο Προκόπιος; Η απάντηση υπάρχει πάλι στον Προκόπιο:

Πόλεμοι 1.10.1. “Το Κιλίκων όρος ο Ταύρος αμείβει (=διασχίζει) μεν τα πρώτα Καππαδόκας τε και Αρμενίους και των Περσαρμενίων καλουμένων την γην έτι μέντα Αλβανούς τε και Ίβηρας (=κατοίκους της σημερινής Γεωργίας) και όσα άλλα έθνη αυτόνομα τε και Πέρσαις κατήκοα (=υποταγμένα) ταύτη ώκηνται”. Πρόκειται δηλαδή για τη γνωστή Αλβανία του Καυκάσου, στην οποία έχουμε αναφερθεί πολλές φορές εμείς, αλλά και αναγνώστες στα σχόλια τους και ταυτίζεται με τμήμα του σημερινού Αζερμπαϊτζάν.

Αλλά και ο Γεώργιος Καρδαράς, στο περιοδικό “Βυζαντινά Σύμμεικτα” το 2014, κάνει αναφορά στον Καρντουσά (ή Θεόκλητο), επίσκοπο στη χώρα του Αρράν στην Αλβανία του Καυκάσου, ο οποίος γύρω στο 527 πραγματοποίησε ιεραποστολή στους Σαβείρους Ούννους με σκοπό να τους εκχριστιανίσει. Στο θέμα αυτό, αναφέρεται και ο, μάλλον άγνωστος, Ζαχαρίας Σχολαστικός ή ο Ρήτωρ ή ο Μυτιλιναίος (περ. 465-536), αρχιεπίσκοπος και εκκλησιαστικός ιστορικός. Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα από τα “Βυζαντινά Σύμμεικτα”:

«Την εποχή των αυτοκρατόρων Ιουστίνου Α΄ και Ιουστινιανού, οι σχέσεις του Βυζαντίου με τους νομαδικούς λαούς απέκτησαν εντονότερες πολιτισμικές διαστάσεις. Το πλαίσιο αυτής της προσέγγισης αποτέλεσε η χριστιανική οικουμενική ιδεολογία, η οποία κατείχε κεντρική θέση στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής από την Κωνσταντινούπολη. Κατά το τέλος της βασιλείας του Ιουστίνου το 527, ο Καρντουσάτ (ή Θεόκλητος), επίσκοπος της χώρας του Αρράν στην Αλβανία του Καύκασου, πραγματοποίησε ιεραποστολή στους Σαβείρους Ούννους. Ο Καρντουσάτ εκχριστιάνισε πολλούς από αυτούς, αλλά και τους αιχμαλώτους τους που είχαν οδηγηθεί εκεί από τα βυζαντινά εδάφη, και μετέφρασε στη γλώσσα τους χριστιανικά έργα. Σύμφωνα με τον Ζαχαρία Ρήτορα, ο Ιουστίνος είχε στείλει άνδρες στην περιοχή για να στρατολογήσουν μισθοφόρους και όταν ενημερώθηκε για την ιεραποστολή, εφοδίασε τους Σαβείρους με αλεύρι, κρασί, λάδι, ενδύματα και ιερά σκεύη. Την ιεραποστολή και το βάπτισμα συνέχισε ο Αρμένιος επίσκοπος Μακού, ο οποίος, μεταξύ άλλων, έκτισε μία εκκλησία και διέδωσε διάφορες καλλιέργειες. Οι ηγεμόνες των Σαβείρων, αφού εξέφρασαν τον θαυμασμό τους για τους ιεραπόστολους, τους κάλεσαν στις δικές τους περιοχές για να καθοδηγήσουν πνευματικά τους υπηκόους τους».

Στο ίδιο περιοδικό (“Βυζαντινά Σύμμεικτα”), γίνεται λόγος για μία επιδρομή των Ούννων (545) στο Ιλλυρικό. Γράφει χαρακτηριστικά ο Γ. Καρδαράς :

“Σε μια άλλη επιδρομή (οι Ούννοι), αφού λεηλάτησαν το Ιλλυρικό και τη Θεσσαλία, υπερκέρασαν το οχυρό και τη φρουρά των Θερμοπυλών και έφθασαν μέχρι τον Ισθμό της Κορίνθου. Το 545 η επιδρομή των Ούννων ( Βουλγάρων; ) στο Ιλλυρικό ανάγκασε τους Ιλλυριούς στρατιώτες να εγκαταλείψουν τις τάξεις του βυζαντινού στρατού στην Ιταλία και να επιστρέψουν εσπευσμένα στις πατρίδες τους. Επιθέσεις των Έρουλων, των Γεπιδών και των Βούλγαρων στο Ιλλυρικό αναφέρονται για το έτος 550”.

Πηγή του συγγραφέα είναι και πάλι ο Προκόπιος και το έργο του “Υπέρ των Πολέμων”, τα σχετικά αποσπάσματα από το οποίο παραθέτει στις πηγές του. Κάνουμε μια απλοϊκή και αφελή σκέψη. Αν οι κάτοικοι του Ιλλυρικού ονομάζονταν Αλβανοί τον 6ο αιώνα, δεν θα υπήρχε έστω μία αναφορά στον Προκόπιο; Μάλιστα ο Βυζαντινός ιστορικός δεν γράφει για Αλβανούς του Καυκάσου. Αν έγραφε, εύλογα θα σκέφτονταν κάποιοι ότι υπήρχαν και άλλοι Αλβανοί (στο Ιλλυρικό).

Τι πιστεύουν οι γλωσσολόγοι για την “κοιτίδα” των Αλβανών

Μια πολύ σημαντική επιστήμη, η οποία με τα ευρήματα της έχει συμβάλλει σημαντικά στη λύση χρόνιων ιστορικών ζητημάτων, είναι η γλωσσολογία. Ας μην ξεχνάμε για παράδειγμα, ότι χάρη στη γλωσσολογία βρέθηκε ότι “πατρίδα” των Ρομά είναι η Ινδία. Ας δούμε την άποψη δύο επιφανών ξένων (και αμερόληπτων) γλωσσολόγων για την “πατρίδα” των Αλβανών. Ο John Bassett Trumper, ασχολείται με τη μελέτη της αλβανικής γλώσσας για περισσότερα από 20 χρόνια. Πιστεύει ότι οι πρόγονοι των σημερινών Αλβανών έφτασαν στη σημερινή Αλβανία μετά το 500 μ.Χ. , πιεζόμενοι από τους Σλάβους. Η προηγούμενη κοιτίδα τους, ήταν μια ευρεία περιοχή βόρεια του Κοσσυφοπεδίου, που γειτνίαζε με Γερμανούς και Κέλτες στα ΒΔ και λαούς της Βαλτικής στα ΒΑ. Ένα από τα βασικότερα επιχειρήματα του Trumper, και όχι μόνο, είναι η έλλειψη γνήσιας αλβανικής θαλασσινής - ναυτικής ορολογίας. Οι, υποτιθέμενοι, πρόγονοι των Αλβανών Ιλλυριοί, όχι μόνο ήταν ναυτικός λαός αλλά και φοβεροί πειρατές της αρχαιότητας. Πώς οι “απόγονοι” τους Αλβανοί, έχουν δάνειες ναυτικές λέξεις από άλλες γλώσσες; Επίσης, σύμφωνα με τον Trumper, το 40% του αλβανικού λεξιλογίου είναι “δάνεια” από τα λατινικά.

Ο δεύτερος διαπρεπής γλωσσολόγος, ο Ολλανδός Michiel de Vaan, αναφέρεται στα χιλιάδες σλαβικά τοπωνύμια της Αλβανίας και τοποθετεί με σιγουριά την αρχική κοιτίδα των Αλβανών βόρεια της γραμμής Jirecek, στην οποία έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν. Μάλιστα ο de Vaan παραθέτει παραδείγματα κοινών λέξεων μεταξύ της αλβανικής και της ρουμανικής γλώσσας, ενισχύοντας την άποψη εκείνων που πιστεύουν ότι οι Αλβανοί ζούσαν αρχικά σε μια περιοχή κοντά στη σημερινή Ρουμανία. Γενικότερα, για την καταγωγή των Αλβανών, έχουν διατυπωθεί δεκάδες απόψεις. Μάλιστα ο Τούρκος καθηγητής Ahmet Aydinli ισχυρίζεται ότι “οι σημερινοί Αλβανοί ουδεμίαν σχέσιν έχουν με τους Ιλλυριούς αλλά από πάσης πλευράς εξεταζόμενοι αποδεικνύονται πλήρως Τούρκοι. Κοιτίς των υπήρξε το σημερινό Αζερμπαϊτζάν”. Την άποψη αυτή απορρίπτουν μετά βδελυγμίας οι Αλβανοί...

Το τούρκικο νοσοκομείο από... λαμαρίνες στο Φίερι

Κλείνουμε το σημερινό μας άρθρο, με μία αναφορά στο νέο νοσοκομείο που κατασκεύασε η Τουρκία στο Φίερι της Αλβανίας. Είχε προαναγγελθεί από τον Έντι Ράμα μετά την επίσκεψη του στην Τουρκία τον Ιανουάριο του 2021. Μάλιστα είχε λεχθεί από τον Αλβανό πρωθυπουργό ότι θα ήταν έτοιμο σε 3 μήνες! Το κόστος του δεν θα ήταν 70 εκατομμύρια ευρώ!! Κάποιες μακέτες που είχαν δημοσιευθεί τότε, παρουσίαζαν ένα ομολογουμένως εντυπωσιακό, εξωτερικά, κτιριακό συγκρότημα. Είχε γραφτεί, ότι για την κατασκευή του θα εργάζονταν 50 Τούρκοι ειδικοί και 320 Αλβανοί και ότι θα χτιζόταν σε μία έκταση 50.000 τ.μ. Τα κτίρια θα καταλάμβαναν έκταση 17.000 τ.μ. Στο νοσοκομείο θα υπήρχαν 6 πολυκλινικές, έξι χειρουργικοί θάλαμοι, 20 μονάδες εντατικής θεραπείας, 130 κλίνες κλπ. Πραγματικά, το τελευταίο δεκαήμερο του Απριλίου το νοσοκομείο εγκαινιάστηκε. Ο Ερντογάν δεν παρευρέθηκε αλλά έκανε παρέμβαση μέσω βιντεοκλήσης και τόνισε τις άριστες και φιλικές σχέσεις Τουρκίας και Αλβανίας.

Βλέποντας το έτοιμο, πλέον, νοσοκομείο, διαπιστώσαμε ότι δεν έχει καμία σχέση με εκείνο της μακέτας. Πρόκειται για ένα ισόγειο κτίριο, που όπως πληροφορηθήκαμε είναι κατασκευασμένο από λαμαρίνες! Μπορείτε να δείτε κι εσείς στις φωτογραφίες, ότι έχουμε να κάνουμε μάλλον με μια σειρά από μοντέρνα τολ (οι παλιοί φαντάροι ξέρουν...), παρά με σύγχρονο νοσοκομείο. Τα ελληνικά εμβολιαστικά κέντρα, είναι μάλλον πολύ ανώτερα του...

Όσο για το κόστος “E 70 million (over $84 million)” όπως γράφτηκε, το θεωρούμε μάλλον εξωπραγματικό. Μήπως εννοούσαν οι Αλβανοί και οι Τούρκοι 70 εκ. λεκ ή 70 εκ. τουρκικές λίρες; Το σίγουρο πάντως είναι, ότι παρά την ελληνική βοήθεια και την άψογη στάση της χώρας μας απέναντι της, η Αλβανία παίζει ύποπτα και περίεργα παιχνίδια με την Τουρκία. Πρόσφατα ο Έντι Ράμα επισκέφθηκε την Άγκυρα. Και σίγουρα δεν ισχύει αυτό που είπε ο Ερντογάν, αναφερόμενος στο νοσοκομείο του Φίερι : “Turkey works for peace, stability in Balkans”. Αν είναι κάποιος που δυναμιτίζει την ειρήνη και τη σταθερότητα στα Βαλκάνια, αυτός είναι σίγουρα η Τουρκία. Και η ελληνική διπλωματία θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και στις σχέσεις της Αλβανίας με τον εξ Ανατολών γείτονα μας.

Παραθέτουμε και τα βίντεο από το You Τube, με τις απόψεις των δύο γλωσσολόγων στις οποίες αναφερθήκαμε, για να διαλύσουμε τυχόν καλοπροαίρετες ή κακοπροαίρετες αμφιβολίες για όσα είπαν...