Οι αφανείς ήρωες του λαϊκού μας τραγουδιού

Όπως ίσως θα έχουν καταλάβει οι τακτικοί (και όχι μόνο…) αναγνώστες μας, μια από τις μεγάλες αδυναμίες, εκτός από την Ήπειρο (και ιδιαίτερα το Πωγώνι), είναι τα λαϊκά τραγούδια. Ιδιαίτερα εκείνα που γράφτηκαν τις δεκαετίες του 1960 και 1970. Μπορεί να ήμασταν αγέννητοι όταν γράφτηκαν πολλά από αυτά, αλλά πάντα υπήρχαν τρόποι για να φτάνουν στ΄ αφτιά μας. Είτε γιατί τα τραγουδούσαν συγγενείς και φίλοι, είτε γιατί ακούγονταν μέσα από τους «θρυλικούς» πειρατικούς σταθμούς, με τις διαφημίσεις οικοπέδων με φως, νερό και τηλέφωνο δίπλα στη θάλασσα και τις καλτ αφιερώσεις. Κάποια εποχή, τα τραγούδια αυτά «χάθηκαν». Ευτυχώς με το YouTube, σχεδόν όλα τα παιδικά μας ακούσματα ήρθαν πάλι στην επιφάνεια, πολύ συχνά με πληροφορίες που αγνοούσαμε. Ερμηνευτές, σύνθετες και στιχουργούς…

Έχουμε ήδη γράψει στο protothema.gr αρκετά άρθρα για σημαντικές μορφές του λαϊκού τραγουδιού και εντυπωσιαστήκαμε από την απήχηση που είχαν αυτά και από τα σχόλια των «ψαγμένων» αναγνωστών μας. Αποφασίσαμε σήμερα, για να καταλαγιάσουν λίγο τα… πάθη από τα ιστορικά άρθρα, να ασχοληθούμε με περίπου 15 συνθέτες, στιχουργούς, τραγουδιστές και τραγουδίστριες, που άφησαν το δικό τους αποτύπωμα στο λαϊκό μας τραγούδι. Φυσικά, η «ευθύνη» για την επιλογή αυτή «βαραίνει» αποκλειστικά εμάς και με μεγάλη μας χαρά θα περιμένουμε από τις αναγνώστριες και τους αναγνώστες του protothema.gr να μας προτείνουν κάποιες ή κάποιους για να ασχοληθούμε μαζί τους στο μέλλον. Εννοείται ότι τα βιογραφικά θα είναι σύντομα και ότι η συγκέντρωση των στοιχείων ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Η σειρά αναφοράς δημιουργών και ερμηνευτών, έγινε χωρίς κανένα αξιολογικό κριτήριο. Άλλωστε, ό,τι εμείς θεωρούμε σημαντικό, κάποιοι άλλοι το θεωρούν ανάξιο λόγου και αντιστρόφως…

Ένας από τους μεγαλύτερους συνθέτες λαϊκών τραγουδιών, είναι ο Σταύρος Κάξος. Αναφέρεται και με το επώνυμο Καξόπουλος. Σε σχόλιο στο YouTube, διαβάσαμε ότι ζει σε χωριό του νομού Σερρών, δυστυχώς όμως δεν καταφέραμε να βρούμε περισσότερα στοιχεία. Η δισκογραφική του καριέρα ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1960. Το μεγάλο μπαμ όμως έγινε τη δεκαετία του ‘70 με τα τραγούδια που έγραψε για τον Γιώργο Αιγύπτιο («Τα χείλη σου», «Για λίγες σταγόνες ευτυχίας κ.αά.) , τα οποία έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Δημιουργίες του είναι τα τραγούδια : «Είσαι το άστρο της αυγής» (στίχοι Τόλης Έσδρας αλλά και ένα από τα κορυφαία τραγούδια, όχι μόνο του αξέχαστου Στρατού Διονυσίου, αλλά και γενικότερα ένα από τα σπουδαιότερα λαϊκά τραγούδια που γράφτηκαν ποτέ: «Μη μου ξυπνάς το παρελθόν» (στίχοι: Άννα Βασιλειάδου). Ως γνωστόν, καθώς είμαστε αντισυμβατικοί τύποι, θα παρουσιάσουμε ένα από τα άγνωστα τραγούδια του: «Χαρά σ΄αυτούς του γλεντάνε» με τον Θεόδωρο Άλκιμο, το οποίο ερμήνευσε και ο Γιώργος Αιγύπτιος. Ο Λεονάρδος Μπουρνέλης, συνθέτης και μπουζουξής, γεννήθηκε στην Ίο των Κυκλάδων το 1930. Το 1949 εγκαταστάθηκε την Αθήνα. Επαγγελματίας μπουζουξής από το 1965, μπήκε στη δισκογραφία το 1969 με το τραγούδι «Εσύ είσαι Αριστοκράτισσα» (στίχοι: Χαράλαμπος Βασιλειάδης, Τσάντας) , που έγινε μεγάλο σουξέ από τον Γιώργο Ταλιούρη. Έγραψε τους στίχους στο τραγούδι «Δεν ξανακάνω φυλακή». («Ο Καπετανάκης»), που ερμήνευσε ο Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, ενώ πολλά από τα τραγούδια του (όπως π.χ. το «Άνω κάτω έκανα τον κόσμο»), ερμήνευσε ο ίδιος. Έγραψε επίσης και εξαιρετικά οργανικά τσιφτετέλια. Έφυγε από κοντά μας το 2017.



Σπουδαίος συνθέτης, στιχουργός και μπουζουξής, ήταν ο Γιάννης Καραμπεσίνης. Γεννήθηκε το 1931 και πέθανε το 2011. Τραγούδια του ερμήνευσαν σπουδαίοι ερμηνευτές: Στράτος Διονυσίου, Μιχάλης Μενιδιάτης, Μανώλης Αγγελόπουλος, Τόλης Βοσκόπουλος και ερμηνεύτριες: Βίκυ Μοσχολιού, Πόλυ Πάνου, Μαίρη Λίντα, Μαίρη Μαράντη ( που υπήρξε και σύζυγος του για ένα χρονικό διάστημα) κ.ά. Το τραγούδι του «Τάμπα Τούμπα» , που ερμήνευσε ο Μιχάλης Μενιδιάτης και που ο ίδιος ο Καραμπεσίνης το θεωρούσε ασήμαντο, διασκευάστηκε από τους «Annabouboula» και ανέβηκε πολύ ψηλά στα τσαρτ των Η.Π.Α! Ο Γ. Καραμπεσίνης εμφανίστηκε και σε πολλές κινηματογραφικές ταινίες, στις οποίες μάλιστα είχε γράψει και τη μουσική. Σε συνέντευξη του τον Χρήστο Παπαδόπουλο («Τα Παιδιά από την Πάτρα»), είχε εκφράσει το, δικαιολογημένο παράπονο, ότι για τη συμμετοχή του στις ταινίες αυτές, δεν πληρώθηκε… Κι εδώ θα πρωτοτυπήσουμε, «ανεβάζοντας» το τραγούδι του «Βάλτε φωτιά και κάφτε με», που ερμήνευσε ο Μιχάλης Μενιδιάτης και δεν είναι από τα γνωστότερά του. Χαρακτηριστικό του Γιάννη Καραμπεσίνη, ήταν ότι έγραφε πάντα τη μουσική και τους στίχους των τραγουδιών του ο ίδιος.

Ένας άλλος μεγάλος λαϊκός συνθέτης και μπουζουξής, ήταν ο Νίκος Καρανικόλας. Γεννήθηκε στην Αθήνα ( Πετράλωνα) στις 26/2/1929 και έφυγε από κοντά μας στις 31/8/2003. Από το 1950 ήταν επαγγελματίας μουσικός. Την πρώτη του εμφάνιση στη δισκογραφία, την έκανε το 1961 με το τραγούδι «Ψάχνω να βρω καμία γωνιά» ( σε δικούς του στίχους). Έγραψε εκατοντάδες τραγούδια, πολλά από τα οποία έγιναν μεγάλες και διαχρονικές επιτυχίες: «Ξημέρωσε καλή μου» ( σε στίχους Άκης Πάνου, από τα ελάχιστα τραγούδια στα οποία ο μεγάλος Άκης Πάνου δεν «υπογράφει» και τη μουσική), «Ότι άναψε θα σβήσει (στίχοι: Τάκης Κωλέτης) , «Ούτε ώρα αναβολή» (στίχοι: Βαγγέλης Ζολωτάκης), «δε Καρτερώ», που ερμήνευσε μοναδικά ο Λάκης Αλεξάνδρου ( σε δίσκο 45 στροφών αλλά και σε L.P.), «Στο κουτούκι του Γιαβρή» (στίχοι: Λευτέρης Χαψιάδκο). Εκπληκτικό είναι το τραγούδι «Νυχτερινό ΙΙ», σε ποίηση Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, που ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας. Το ίδιο τραγούδι είχε μελοποιήσει, με τελείως διαφορετική μουσική, ο μεγάλος Γιάννης Σπανός. Το ερμήνευσε η Καίτη Χώματά. Από τα τραγούδια του Νίκου Καρανικόλα, επιλέξαμε να παρουσιάσουμε εδώ τον… ύμνο: «Όλα σου τα ‘ δωσα». Τραγούδι του 1972, σε στίχους Βαγγέλη Ζολωτάκη και ερμηνεία του αδικημένου, Χάρη Καραγιάννη.

Ξεχωριστή περίπτωση στον χώρο των Ελλήνων συνθετών είναι ο Μίμης Χριστόπουλος. Ξεκίνησε την καριέρα του σαν μουσικός, αλλά η ωραία εμφάνισή του, δεν πέρασε απαρατήρητη από τους ανθρώπους του κινηματογράφου: Έτσι, με … λίγη βοήθεια από τους συντελεστές των ταινιών, πρωταγωνίστησε στα φιλμ: «Αγνή και ατιμασμένη» (1962), «Ο Νόθος» (1964) και «Παίξε Μπουζούκι μου Γλυκό (1965). Ωστόσο, ο Μίμης Χριστόπουλος, ένας πραγματικός τζέντλεμαν, έγραψε τη μουσική σε σπουδαία τραγούδια: «Αγάπες μου περαστικές, «Αδυναμία μου μεγάλη», «Αλίμονο» (με τον Κωστή Χρήστου), «Γιατί μου τη θυμίσατε», «Είναι στιγμές», «Ο Ταχυδρόμος», «Συγχαρητήρια» κ.ά. Να κάνουμε εδώ μια διευκρίνιση για το τραγούδι «Αλίμονο». Το ερμήνευσε πρώτος ο Κωστής Χρήστου το 1971. Ο αλησμόνητος Δημήτρης Μητροπάνος, το συμπιέραβε σ΄ ένα άλμπουμ του σε ποτ πουρί: «Δύο Νύχτες», «Αλίμονο» και «Θέλω Απόψε να σου Γράψω». Πολλοί νομίζουν ότι πρόκειται για ένα τραγούδι. Είναι όμως τρία διαφορετικά: «Δυο Νύχτες» (Τόλης Βοσκόπουλος, Ηλίας Λυμπερόπουλος), «Αλίμονο» ( Μίμης Χριστόπουλος – Σάκης Καπίρης) και «Θέλω απόψε να σου γράψω» ( Σπύρος Παπαβασιλείου – Θάνος Βέργος), πρώτη ερμηνεία Θάνος Μπρατσιώτης.

Το… αυθεντικό «Αλίμονο» με τον Κωστή Χρήστου μπορείτε να το βρείτε στο άρθρο μας.

Το όνομα του σπουδαίου Μίμη Χριστόπουλου είναι στενά συνδεδεμένο με εκείνο του στιχουργού Σάκη Καπίρη που έγραψε τους στίχους στα περισσότερα από τα «μεγάλα» τραγούδια του Μ. Χριστόπουλου. Γεννήθηκε το 1937 και έφυγε από κοντά μας το 2019 ενώ είχε ασχοληθεί και με την ποίηση.

Ένας ακόμα μεγάλος αλλά άγνωστος, στιχουργός, ήταν ο Αλέκος Καγιάντας για τον οποίο έχουμε διαβάσει ακόμα και ότι ήταν ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε ο μεγάλος Γιάννης Καλαμίτσης! Φυσικά αυτό είναι εντελώς λανθασμένο. Ο Αλέκος Καγιάντας με καταγωγή από τη Χίο, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1944. Σε ηλικία έξι ετών ήρθε στην Αθήνα. Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο έφυγε για τη Γερμανία όπου εργάστηκε στις φάμπρικες του Μονάχου. Παράλληλα ασχολήθηκε και με τα Γράμματα γράφοντας κείμενα για τη Βαυαρική Ραδιοφωνία. Από το 1970 άρχισε να γράφει στίχους. Συνεργάστηκε στενά με τον Γιώργο Ζαμπέτα που τον εκτιμούσε ιδιαίτερα. Το 1972 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ενώ το 1991 μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη. Πέθανε στη συμπρωτεύουσα τον Οκτώβριο του 2009. Εκτός από τον Ζαμπέτα, συνεργάστηκε και με άλλους σημαντικούς συνθέτες: Θανάσης Πολυκανδριώτης, Γιώργος Κριμιζάκης, Μιχάλης Καρράς, Στέλιος Σωτηρίου κ.ά. ενώ επιτυχίες του ερμήνευσαν οι: Τ. Βοσκόπουλος, Μαρινέλλα, Ρ. Κουμιώτη, Δούκισσα κ.ά.

Για τον Στέλιο Σωτηρίου, να σημειώσουμε ότι έχει γράψει τη μουσική στα δύο κορυφαία τραγούδια του Περικλή Περράκη («Απονιά», «Ποιος θα το Πίστευε»). Πρόκειται για δύο… ύμνους που γνώρισαν πολλές επανεκτελέσεις. Μερικά από τα τραγούδια σε στίχους του Αλέκου Καγιάντα είναι τα εξής: «Αλήτη», «Αυτοί που φεύγουν κι αυτοί που μένουν», «Μάλιστα Κύριε», «Ποιος θα το Πίστευε» (μαζί με την Καλλιόπη Μαρμαρινού κ.ά.).

Ξεχωριστή περίπτωση στιχουργού ήταν επίσης ο Μίμης Θειόπουλος. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1927 και έκανε εξαιρετική καριέρα ως ηθοποιός. Εμφανίστηκε μάλιστα σε περισσότερες από 20 ταινίες και αρκετές βιντεοταινίες. Η πρώτη του εμφάνιση σε κινηματογράφο έγινε το 1959 και στο θέατρο το 1967. Από το 1969 άρχισε να γράφει στίχους. Συνεργάστηκε στενά με τον Τόλη Βοσκόπουλο. Μερικές από τις επιτυχίες που φέρουν τη στιχουργική του υπογραφή: «Αγόρι μου», «Αποκοιμήθηκα», «Δυο καρδιές», σε μουσική Τέρη Ιερεμία, μέλος των θρυλικών “Charms”, «Οι αναμνήσεις ξαναγυρίζουνε», «Παίξε φίλε στο σαντούρι», «Πριν χαθεί το όνειρό μας», «Το Τεφαρίκι» που ερμήνευσε ο Μιχάλης Μενιδιάτης. Ο Μίμης Θειόπουλος, ένας ευγενέστατος και αξιοπρεπής άνθρωπος που είχαμε την τύχη να δούμε από κοντά σε σκετσάκια ως ηθοποιό στο θρυλικό αναψυκτήριο «Άκρον» του Γιάννη Μπουρνέλη, έφυγε από κοντά μας την 1η Απριλίου 2010.

Ένας από τους τραγουδιστές με μεγάλη καριέρα τη δεκαετία του 1970 ήταν ο Γιώργος Αιγύπτιος. Το πραγματικό του επώνυμο είναι Μαρουλακάκης. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1941. Στην Αίγυπτο μάλιστα ηχογράφησε το πρώτο του τραγούδι το 1959. Το 1962 ήρθε στην Ελλάδα. Το ψευδώνυμο «Αιγύπτιος» του το έδωσε ο Κώστας Ψυχογιός. Συνεργάστηκε με μεγάλα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού. Έκανε πολλές περιοδείες στο εξωτερικό ενώ συχνά-πυκνά εμφανιζόταν και στην Αίγυπτο. Οι μεγαλύτερες επιτυχίες του ήταν τα τραγούδια του Σταύρου Κάξου, στα οποία αναφερθήκαμε παραπάνω («Για λίγες σταγόνες ευτυχίας», «Μη μου κλαις», «Τα χείλη σου» κ.ά.). Είχε παντρευτεί την τραγουδίστρια Λουκία Λάη που είχε τραγικό τέλος σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα.

Μια σημαντική τραγουδίστρια των δεκαετιών ’60 και ’70 ήταν η Σοφία Σιδέρη. Γεννήθηκε το 1941 στη Νέα Ιωνία της Αττικής. Ξεκίνησε την καριέρα της ως τραγουδίστρια το 1963 ενώ το 1967 κυκλοφόρησε το πρώτο της L.P. με τίτλο «Αν χάσεις ό, τι αγάπησες». Έκανε πολλές περιοδείες στο εξωτερικό ενώ από τα τραγούδια της ξεχωρίζουμε τα: «Μάθε πρώτα ποια είμαι εγώ» (Σ. Κάξου-Ι. Κουμουνδούρου), «Πάρε Πένα και Χαρτί» (Σ. Κάξος-Χ. Βασιλειάδης, Τσάντας, που οφείλει το παρατσούκλι του στο ότι γύριζε στα στέκια των μουσικών μ’ έναν χαρτοφύλακα γεμάτο στίχους, πολλούς από τους οποίους χάριζε!), «Σαν το Χρυσάφι Μοιάζεις» (Στέλιος Χρυσίνης-Λάκης (Ετεοκλής) Τσώλης, ένας μεγάλος στιχουργός), «Τρεις φωτιές» (Βασίλης Σούκας-Γιώργος Πολύζος). Θα προσθέσουμε κι ένα άγνωστο, αγαπημένο μας τραγούδι με τίτλο «Η Σπιτονοικοκυρά» (δημιουργία του Σούλη Διονυσίου). Η Σοφία Σιδέρη πέθανε το 2017.

Μια από τις μεγαλύτερες Ελληνίδες τραγουδίστριες, που έκανε σπουδαία καριέρα τις δεκαετίες ’60 και ’70 ήταν η Φωτεινή Μαυράκη για την οποία υπάρχουν διφορούμενες πληροφορίες. Σύμφωνα με τα πιο έγκυρα στοιχεία γεννήθηκε το 1946 στο Αϊβαλί και σε μικρή ηλικία εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στον Ίασμο Ροδόπης. Το πραγματικό της όνομα ήταν Μαρία Κιορ Αλή Ογλού. Σε πολύ μικρή ηλικία ερμήνευσε το πρώτο της τραγούδι: «Μη Φεύγεις για την Ξενιτιά», (Κ. Καρουσάκης-Μ. Αλεξάκης). Όταν ο Δημήτρης Πολίτης γύρω στο 1967, δημιούργησε την εταιρεία δίσκων «Polyphone», η Μαυράκη έγινε το πρώτο της όνομα. Το 1970 κυκλοφόρησε το πρώτο της L.P. με τίτλο «Μουσαφιραίοι Είμαστε». Από το 1970 ως το 1984 κυκλοφόρησε 14 L.P. Ερμήνευε με την ίδια ευκολία ζεϊμπέκικα, τσιφτετέλια και αμανέδες. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, αποσύρθηκε από το τραγούδι για οικογενειακούς λόγους. Πέθανε το 2015. Όλοι συμφωνούν ότι πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες γυναικείες φωνές που ανέδειξε η Ελλάδα και σίγουρα, αδικήθηκε πολύ…

Μία σπουδαία Ελληνίδα στιχουργός ήταν η Μάρω Μπιζάνη. Γεννήθηκε στον Πειραιά στις 21 Σεπτεμβρίου 1944. Από το 1966 άρχισε να γράφει στίχους. Ιδιαίτερα τη δεκαετία του ’70 συνεργάστηκε με μεγάλους Έλληνες συνθέτες. Πέθανε τον Απρίλιο του 2006. Μερικές από τις επιτυχίες σε στίχους της Μάρως Μπιζάνη: (Σημειώνουμε εδώ ότι έγραψε τους στίχους σε περισσότερα από 300 τραγούδια!): «Άιντε να δούμε», «Αυτός ο Άνθρωπος», «Θέλω να κάνω ταραχή», «Μη μου τη χαλάς τη νύχτα», «Τα Μαύρα μάτια σου», διασκευή αραβικού τραγουδιού που ερμήνευσε ο Μανόλης Αγγελόπουλος κ.ά.

Κλείνουμε το μικρό αυτό αφιέρωμα, με μία… αποκάλυψη. Το 1976, κυκλοφόρησε το L.P. «Ας είναι κι έτσι». Τα τραγούδια του ερμηνεύουν ο Κώστας Καρουσάκης και η Νέλλη Γκίνη. Το ομότιτλο τραγούδι (Χρήστος Νικολόπουλος-Μάρω Μπιζάνη) ερμηνεύει η Μαίρη Ουράνη που είχε ερμηνεύσει κάποια τραγούδια και στο παρελθόν. Επικοινωνήσαμε μέσω fb με τον μεγάλο συνθέτη μας Χρήστο Νικολόπουλο και του ζητήσαμε περισσότερες πληροφορίες. Μας απάντησε ευγενέστατα και φιλικότατα. Ένιωσε έκπληξη που γνωρίζαμε το τραγούδι. Μας έγραψε, επί λέξει τα εξής:

«Καλησπέρα φίλε Μιχάλη κι εγώ το είχα ξεχασμένο να σου πω την αλήθεια. Η Μαίρη Ουράνη είναι η Μαίρη Μπιζάνη (σημ. η στιχουργός). Είχε συμπαθητική φωνή και κάποια στιγμή εγώ την παρότρυνα να τραγουδήσει…».

Κύριε Νικολόπουλε, ελπίζουμε να μην σας ενόχλησε η δημοσιοποίηση της διαδικτυακής μας συνομιλίας. Σας ευχαριστούμε για όλα! Και αφιερώνουμε το άρθρο αυτό σε όσους «οι νόμοι της ζωής, τους θέλουν χωρισμένους, τη νύχτα αγκαλιά, τη μέρα δύο ξένους…».

Πηγές:

ΠΕΤΡΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΑΝΟΣ, «ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑΣ», 2007

ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ, «ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗ, 2020

Stixoi.info