Ένας κύκλος γιορτινών κειμένων κλείνει σήμερα με μία παρουσίαση των πρωτοχρονιάτικων δρώμενων της περιόδου 1844-1880
Παλιά Πρωτοχρονιά. Η ανθρωποθάλασσα της Αιόλου και της Ερμού στέλνει τα κύματά της προς όλες τις κατευθύνσεις. Φουρτούνα ξαφνική, από την οποία ξεχωρίζει ο δαιμονιώδης πάταγος της συγχορδίας των πρωτοχρονιάτικων οργάνων.
Η ροκάνα, το τούμπανο, η σφυρίχτρα, τα ντέφια, τα νταούλια και η άλλη παρέα της πρωτοχρονιάτικης ορχήστρας σκορπίζουν παντού τους ήχους της εκκωφαντικής μουσικής τους.
Το τρίστρατο του καφενείου της ¨Ωραίας Ελλάδος¨ στην γωνία Αιόλου και Ερμού, έχει μεταβληθεί σε πραγματικό στενό του Ευρίπου. Ο συνωστισμός του πλήθους απελπιστικός. Τα μικροεπεισόδια άφθονα, και επάνω απ΄ όλα η σκωπτική φωνή της καραμούζας...
Σφυρίχτρες, τούμπανα, φωνές, γέλια, χαρές κι΄αντάρες
Φιλιά γλυκά, χαρίσματα, τσιμπήματα και χάρες
Μας φέρνει η πρωτοχρονιά κι΄ο γέρος ο Γενάρης
Και παίζει με τις όμορφες ο κάθε ξεκουτιάρης.
***
Υπάρχει μια τάξις ανθρώπων που έχει διπλή γιορτή. Περιμένουν αυτές τις μέρες να βγάλουν και αυτοί το ψωμάκι τους. Δεν είναι οι έμποροι, αλλά απλούστατα οι επιχειρηματίες των πέντε δακτύλων... Οι ¨βαλαντιοτόμοι¨, όπως τους αποκαλούσαν παλιά. Ο συνωστισμός και η αφηρημάδα του πλήθους τους ευνοούν εξαιρετικά. Όλη η αγορά είναι γι’ αυτούς ένα τεράστιο πεδίο δράσης. Τα λωποδυτικά κρούσματα αυτών των ημερών είναι αμέτρητα.
-Ωχ!... το πορτοφόλι μου.
-Μου κλέψανε το ρολόι μου.
Τα ξεφωνητά αυτά ακούγονται συχνότατα και με ρυθμική ακρίβεια εκκρεμούς. Ο καθημερινός θλιβερός απολογισμός δίνει αφορμή συζήτησης στα καφενεία για την ανεπάρκεια και την ανικανότητα της Αστυνομίας.
***
Από τα πρόσωπα της ημέρας και η μαντάμ Λιζιέ. Όνομα που συγκινεί και ηλεκτρίζει κάθε κυρία της αριστοκρατίας. Κάθε κομψευόμενη Ατθίδα πρέπει, εφόσον σέβεται τον εαυτό της, να αδειάζει, κατά περιόδους, το βαλάντιο του συζύγου της στον Οίκο Λιζιέ, Μαιζόν ντε κουτύρ και κατάστημα ειδών γυναικείου καλλωπισμού, από το οποίο επί σειρά ετών παρελαύνει η αφρόκρεμα της Αθηναϊκής αριστοκρατίας.
Εις της Λιζιέ το μαγαζί μάτια γλυκά γελούνε
Και χαιρετάνε με ματιές καθένα αγοραστή τους.
Και άλλες γάντια γαλλικά επίμονα ζητούνε
Για να τα δώσουν μποναμά στην ακριβή ψυχή τους...
***
Η πρωτοχρονιάτικη περίοδος της Παλιά Αθήνας αρδεύεται με καταρράκτες έμμετρων ευχών. Ας δούμε τι εύχονται οι διανομείς των εφημερίδων:
(σ.σ. την περίοδο όπου αναφέρεται το χρονογράφημα, δεν υπήρχαν ακόμη εφημεριδοπώλες που να πουλάνε εφημερίδες στο δρόμο, αλλά διανομείς που μοίραζαν τα φύλλα στο σπίτι του κάθε συνδρομητή)
Εύχομαι, αφού νομίζω είναι πλέον ώρα
Είναι δίκαιον, συμφέρον, δηλαδή αρμόζει τώρα
Όλοι σήμερα να με ευχηθείτε, μικροί μεγάλοι
Και ο καθένας κάτι τι, στα δυο μου χέρια βάλει.
Λαριρί, λαριραρά,
Τρίγκα, τράγκα θε να πέσουν τάλιρα με την ουρά!
Άλλοι πάλι, ικανοποιούν το ποιητικό τους μένος διανέμοντας έμμετρα δώρα στο γυναικόκοσμο:
Στην Κατίνα ένα βέλο
Στη Φιφή κομψό καπέλο
Στην Εστέλλα μία κόκκινη κορδέλλα
Εις την Φρόσω φιγουρίνια
και χρυσόπλεκτα σκαρπίνια
Εις την Δέσπω δύο κτένια
και φουστάνια βελουδένια
Στη ψυχοκόρη μας τη Μάρω
Ένα όμορφο φαντάρο
Και στις νιες του Αρσακείου
Τις σκηνές του Βοκκακίου
Τέλος και οι οδοκαθαριστές έχουν και αυτοί τον τρόπο τους:
Αν στην αυλή σας τύχει, την αυγή όπου περνώ
Ή μικρόν τι σκουπιδάκι, ή νεράκι χθεσινό,
με το σάρωμά μου τρέχω, καθαρίζω την αυλή.
και λαμποκοπούν οι δρόμοι και όλα φαίνονται γυαλί.
(Βασισμένο σε ρεπορτάζ εφημερίδων της εποχής 1844-1880)
Για περισσότερα: https://minoas.gr/syggrafeas/sitaras-thomas/
Θωμάς Σιταράς, Αθηναιογράφος- Συγγραφέας, FB: Σιταράς Θωμάς