Πώς υποδέχτηκαν οι Αθηναίοι τον ιπποσιδηρόδρομο το 1882

Οι εκατοντάδες άμαξες -τις έλεγαν και ¨καρότσες¨- δεν έφταναν πλέον να εξυπηρετήσουν το πληθυσμό της πρωτεύουσας, που όλο και πλήθαινε. Εξάλλου το ακριβό εισιτήριο –η διαδρομή Φιλελλήνων Ομόνοια κόστιζε μια δραχμή- ήταν απαγορευτικό για τις λαϊκές τάξεις.

Σίγουρα, λοιπόν ο ιπποκίνητος τροχιόδρομος κάλυψε μια ανάγκη που ήταν προ πολλού αισθητή, και έδωσε οπωσδήποτε νέα ζωή στη πόλη. Με φτηνό εισιτήριο –η διαδρομή που προαναφέραμε κόστιζε πλέον 15 λεπτά- και τακτικά δρομολόγια, όλος ο κόσμος τον υποδέχτηκε με ενθουσιασμό.

Στις 23 Απριλίου μετά τη δοξολογία για την ονομαστική εορτή του βασιλιά, οι επίσημοι και οι λοιποί προσκεκλημένοι στα εγκαίνια –αριθμούσαν πάνω από 150 άτομα- επέβησαν δέκα οχημάτων πού περίμεναν έξω από το καφενείο του Ζαχαράτου στο Σύνταγμα.
Κάθε βαγόνι στολισμένο με μικρές ελληνικές και βελγικές σημαίες καθώς και με άνθη και μύρτα, σερνόταν από τρία γερά άλογα και το οδηγούσε ένας λεβεντόκορμος αμαξάς με στολή.

Από νωρίς πλήθη λαού είχαν γεμίσει τη πλατεία του Συντάγματος και τα πεζοδρόμια των οδών Σταδίου και Πατησίων, δια των οποίων επρόκειτο να περάσουν τα τραμ, ενώ όλα τα παράθυρα και τα μπαλκόνια των γύρω σπιτιών ήσαν κατάμεστα κόσμου, πού με ζωηρή περιέργεια και με απερίγραπτη συγκίνηση ετοιμαζόταν να παρακολουθήσει τη γραφική πορεία των συρμών του πρώτου ελληνικού ιπποσιδηροδρόμου.

Το πρώτο βαγόνι, ακολουθούμενο από τα άλλα εννιά, ξεκίνησε στις 12 ακριβώς υπό τους ήχους της στρατιωτικής μουσικής και τις ζωηρές επευφημίες και τα χειροκροτήματα του παριστάμενου πλήθους. Μετά από μια ώρα τα τραίνα των εγκαινίων σταμάτησαν έξω από το ζυθοπωλείο Φίσσερ, που βρίσκεται επί της Πατησίων, λίγα μέτρα πριν τη πλατεία Αγάμων (σ.σ. η σημερινή Πλατεία Αμερικής).

Εκεί έγινε η τελετή του αγιασμού χοροστατούντος του Μητροπολίτη Λαρίσης Δωροθέου. Ακολούθως παρατέθηκε από την εταιρία γεύμα στο οποίο παρακάθισαν, μεταξύ άλλων, ο δήμαρχος Αθηναίων Δημ. Σούτσος μετά του δημοτικού συμβουλίου, ο νομάρχης, αξιωματικοί της φρουράς Αθηνών, δημοσιογράφοι και άλλα επίλεκτα μέλη της αθηναϊκής κοινωνίας.

Κατά τη διάρκεια του γεύματος παιάνιζε η στρατιωτική μουσική και έγιναν ενθουσιώδεις προπόσεις υπέρ της ευόδωσης του έργου.

Από την άλλη μέρα η νέα συγκοινωνία άρχισε να λειτουργεί κανονικά και σταδιακά προστίθεντο και νέα δρομολόγια.

Γιά κάθε όχημα χρησιμοποιούντο συνήθως τρία άλογα, εις δε τους ανηφορικούς δρόμους προστίθετο και ένα εφεδρικό. Τα άλογα μικρόσωμα μεν αλλά νευρώδη μεταφέρθηκαν από τη Μικρά Ασία, ήσαν δε καταλληλότατα για τους δρόμους της Αθήνας λόγω της αντοχής των. Τα βαγόνια ήσαν τα μεν χειμερινά 14 θέσεων καθημένων, τα δε θερινά 20, αργότερα δε αγοράστηκαν άλλα μεγαλύτερα.

Οι προσληφθέντες πρώτοι υπάλληλοι ήσαν αποκλειστικά σχεδόν Έλληνες εκπαιδευθέντες υπό Βέλγων ειδικών. Εξ αυτών οι οδηγοί και οι εισπράκτορες έφεραν στολή χρώματος μπλε.

Η επιβατική κίνηση ήταν αρκετά ζωηρή, όπως δε μαρτυρεί το δημοσιευθέν τον Οκτώβριο του 1882 ανακοινωθέν της Εταιρίας, εντός των τριών πρώτων μηνών μεταφέρθηκαν συνολικά περί τα 400 χιλιάδες

***

Αλλά και ο ιπποσιδηρόδρομος, όπως άλλως τε και ο σιδηρόδρομος Θησείου-Πειραιά, απόκτησε κατά τους πρώτους μήνες της λειτουργίας του θανάσιμους εχθρούς, πού δοκίμασαν τα πάντα για να τον εξοντώσουν.

Και αυτοί ήσαν κατά πρώτο λόγο οι αμαξάδες, οι οποίοι, όπως ήταν επόμενο, τον είχαν στο στομάχι, γιατί τους έπληξε τα συμφέροντα τους.

Έπειτα ήσαν οι αντινεωτερισταί πού δεν εννοούσαν να λοξοδρομήσουν από τα πάτρια έθιμα και γι’ αυτό δεν έβλεπαν με καλό μάτι την εισαγωγή στην Ελλάδα μεθόδων προερχομένων από την Ευρώπη.

Και τέλος… η μαρίδα των συνοικιών πού είχε επανειλημμένως αναστατώσει την Αστυνομία. διότι συνήθιζε να σκαρφαλώνει στα τραμ και να παρενοχλεί κοινό και υπαλλήλους.

Επί πλέον, όταν κυκλοφόρησαν τα πρώτα τραμ, οι εχθροί του ιπποσιδηρόδρομου γέμιζαν κάθε τόσο με πέτρες τις γραμμές γιά να προκαλέσουν εκτροχιασμό. Το κακό πήρε τέτοια έκταση, ώστε η εταιρεία υποσχέθηκε αμοιβή εκατό ελβετικών φράγκων για κάθε σχετική καταγγελία που θα βοηθούσε στη σύλληψη των δραστών.

Στις 16 Ιουνίου 1882 έγινε και το πρώτο τροχιοδρομικό δυστύχημα, με αποτέλεσμα να διαμελισθεί ένας μικρός εφημεριδοπώλης. Όπως ήταν επόμενο το δυστύχημα αυτό προκάλεσε ζωηρή αίσθηση στο κοινό.

(Βασισμένο σε ρεπορτάζ της εφημερίδας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ 1936)

Για περισσότερα: https://minoas.gr/syggrafeas/sitaras-thomas/
Θωμάς Σιταράς, Αθηναιογράφος- Συγγραφέας, FB: Σιταράς Θωμάς