Ο ελληνικός ερωτικός κινηματογράφος - Ταινίες και πρωταγωνιστές που... έγραψαν ιστορία

Ο θάνατος του Κώστα Γκουσγκούνη πριν λίγες μέρες ,έδωσε αφορμή να ασχοληθούν πολλοί με το κινηματογραφικό είδος το οποίο «υπηρέτησε» ο συγκεκριμένος. Βέβαια (σχεδόν) όλα τα αφιερώματα ήταν αποκλειστικά για τον Λαρισαίο ηθοποιό. Θα επιχειρήσουμε σήμερα να κάνουμε ένα γενικότερο αφιέρωμα στον ελληνικό ερωτικό κινηματογράφο (ή στο ελληνικό πορνό) και στις λεγόμενες τσόντες.

Πώς προέκυψε ο όρος τσόντα;

Η λέξη «τσόντα» προέρχεται από τη βενετική zonta που σημαίνει «προσθήκη». Η αρχική της σημασία στα ελληνικά είναι «μικρό συνήθως κομμάτι υφάσματος που ράβεται σε όμοιο ρούχο για να το φαρδύνει ή να το μακρύνει και κατ’ επέκταση οτιδήποτε λειτουργεί ως προσθήκη ή συμπλήρωμα». Η σημασία που θα μας απασχολήσει σήμερα είναι η δεύτερη, σαφώς μεταγενέστερη της πρώτης. Τσόντα σημαίνει «πορνοταινία ή/και σκηνή πορνό που παρεμβαλλόταν σε ταινία με διαφορετικό θέμα». Ποια είναι όμως η σχέση της προσθήκης με την πορνοταινία;

Ας δούμε τι γράφει ο Βάσος Γεώργας στο μοναδικό στο είδος του βιβλίο του «GREEK EROTICA». Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 υπήρχαν στη χώρα μας χούντα και σκληρή λογοκρισία. Σε μερικούς κινηματογράφους, εκτός από την «κατάλληλη» ταινία που προβάλλεται, έχουν φτάσει και «ένθετες» σκηνές πορνό σε ξεχωριστή μπομπίνα που τη φορτώνουν σε ξεχωριστή μηχανή προβολής. Οι επίμαχες σκηνές προβάλλονται αιφνιδιαστικά ανάμεσα στην κανονική ταινία όταν ο μηχανικός προβολής έκρινε ότι δεν υπήρχε κίνδυνος για έφοδο αστυνομικών.

Η παρεμβολή αυτή των «άσεμνων» σκηνών τους έδωσε το όνομα τσόντα. Βέβαια η τσόντα είχε μικρή διάρκεια (10’-15’ περίπου) ωστόσο ήταν η ώρα που οι… νυσταγμένοι ως τότε μερακλήδες ξυπνούσαν για τα καλά!

Σε ορισμένους συνοικιακούς κινηματογράφους ο ταμίας την ώρα που έκοβε τα εισιτήρια ενημέρωνε… τους υπεράνω πάσης υποψίας θεατές ότι «μετά έχει καλό…». Αυτό σήμαινε ότι όταν τελείωνε η προβολή και η αίθουσα άδειαζε, οι μυημένοι παρέμεναν στην αίθουσα με κάποιο πρόσχημα και απολάμβαναν κεκλεισμένων των θυρών, τσόντα.

Βέβαια όλα αυτά δεν άργησαν να γίνουν γνωστά στην Αστυνομία που με ξαφνικές εφόδους προχωρούσε σε προσαγωγές αιθουσαρχών και μηχανικών προβολής στα κατά τόπους Αστυνομικά Τμήματα. Κάποιες φορές λάθη των τεχνικών προκαλούσαν σοβαρά προβλήματα. Σε κανονικές προβολές με ανυποψίαστο κοινό, μια… παραπεταμένη τσόντα άρχισε να προβάλλεται προκαλώντας χαμό στις αίθουσες. Έτσι σταδιακά οι τσόντες άρχισαν να προβάλλονται σε ορισμένους κινηματογράφους κυρίως γύρω από την Πλατεία Ομονοίας. Κωμικοτραγικό ήταν και το γεγονός συνεργεία αστυνομικών να επιθεωρούν τους κινηματογράφους και να ζωγραφίζουν με χοντρό μαύρο μαρκαδόρο, άτεχνα, τα επίμαχα σημεία των πρωταγωνιστριών των ερωτικών ταινιών, στις φωτογραφίες που υπήρχαν στις εισόδους των κινηματογράφων.

Η ιστορία του ελληνικού ερωτικού κινηματογράφου

Η πρώτη ελληνική ταινία που τόλμησε να δείξει γυμνούς τους πρωταγωνιστές της ήταν το «Δάφνις και Χλόη» (1931) του Ορέστη Λάσκου, που βασιζόταν στο ομώνυμο ειδύλλιο του Λόγγου που έζησε τον 3ο π.Χ. αιώνα. Πρωταγωνιστές της, βουβής, ταινίας ήταν ο Απόλλων Μαρσύας και η Λούση Ματλή. Όπως ήταν λογικό η ταινία προκάλεσε σάλο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά διεθνώς. Όταν προβλήθηκε σχεδόν αφορίστηκε με βάση βέβαια την ηθική της εποχής.

Για 25 περίπου χρόνια ερωτικές ταινίες και τολμηρές σκηνές απουσίαζαν από τις ελληνικές ταινίες. Από τα μέσα όμως της δεκαετίας του 1950 και ιδιαίτερα τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 το σκηνικό άλλαξε. Τη δεκαετία του 1960 με αφορμή (ή και πρόσχημα…) ιστορίες παραστρατημένων κοριτσιών, αμαρτωλές γυναίκες, ζιγκολό κλπ. υπήρχαν σε πολλές ταινίες τολμηρά χορευτικά νούμερα ή και στριπτίζ. Ζέτα Αποστόλου, Γκιζέλα Ντάλι και Νίτσα Μαρούδα ήταν μερικές από τις ηθοποιούς που έκαναν γυμνές εμφανίσεις σε ταινίες. Αναφέρουμε μερικές από αυτές: «Ερωτικά Σκάνδαλα» (1959) (σκηνοθεσία Δημήτρης Αθανασιάδης – σενάριο Γιάννης Δαλιανίδης), «Αμαρτωλά Χέρια» (1963) (σεν.-σκην. Δημήτρης Γαλάτης) όπου ανάμεσα στους πρωταγωνιστές ξεχωρίζει ο Νίκος Ξανθόπουλος, «Το Γυμνό Μοντέλο» (1960), «Τα Μυστικά της Αμαρτωλής Αθήνας» (1966), τολμηρή ταινία του Κώστα Καραγιάννη, «Ο Θάνατος του Αλέξανδρου» (1966) του Δημήτρη Κολλάτου, ενώ ο Βάσος Γεώργας συμπεριλαμβάνει σ’ αυτές και τις «Μικρές Αφροδίτες» (1963) του Νίκου Κούνδουρου, ένα ριμέικ του «Δάφνις και Χλόη» που έκανε μεγάλη εμπορική καριέρα και στο εξωτερικό. Μάλιστα οι New York Times έγραψαν ότι «ξεχειλίζει από ερωτισμό από το πρώτο ως το τελευταίο λεπτό».

Δεκαετία του 1970

Η δεκαετία του ’70 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η κατ’ εξοχήν δεκαετία του ελληνικού ερωτικού κινηματογράφου. Οι ερωτικές ταινίες (ή ταινίες πορνό) γνώρισαν πολύ μεγάλη επιτυχία και αποδείχτηκαν ιδιαίτερα επικερδείς για τους δημιουργούς τους. Κόστιζαν 150.000-350.000 δραχμές και έκαναν εισπράξεις μέχρι και 2,5 εκατομμύρια δραχμές! Ο μέσος όρος διάρκειας των γυρισμάτων τους ήταν 20 μέρες. Ανάμεσα στις ερωτικές ταινίες ξεχωρίζει το «Κορίτσι και το Άλογο» (1973) σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Σερντάρη και σενάριο Γιώργου Ζερβουλάκου. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι: Άννα Φόνσου, Γιάννης Αργύρης, Κώστας Καραγιώργης και Χρήστος Σπυρόπουλος. Η ταινία ήταν ιδιαίτερα εμπορική καθώς «έκοψε» 98.007 εισιτήρια στη χώρα μας ενώ γνώρισε μεγάλη επιτυχία και στο εξωτερικό καθώς έφτασε ως τα νησιά Φίτζι! Η Άννα Φόνσου έκανε ίσως την πλέον εντυπωσιακή της εμφάνιση στη μεγάλη οθόνη.

Ο μύθος για την εμφάνιση των ηθοποιών μας σε ταινίες πορνό

Για πολλά χρόνια υπήρχε η άποψη ότι δημοφιλείς ηθοποιοί μας πρωταγωνίστησαν σε ταινίες πορνό, η βερσιόν των οποίων όμως προοριζόταν για το εξωτερικό. Κάτι τέτοιο όμως πιθανότατα δεν έγινε ποτέ. Τι συνέβη στην πραγματικότητα; Ο Βάσος Γεώργας δίνει την απάντηση στο «Greek Erotica»: «Τις τσόντες τις παράγουν και τις κινηματογραφούν οι διανομείς του εξωτερικού οι οποίοι και τις μοντάρουν κατά το δοκούν, πολλές φορές (σημ: θεωρούμε ότι αυτό γινόταν σχεδόν πάντα) εν αγνοία των συντελεστών, ηθοποιών και σκηνοθετών». Πολλές ερωτικές ελληνικές ταινίες διανέμονται στο εξωτερικό και αφού υποστούν την σχετική επεξεργασία, προβάλλονται στα σινεμά της ομογένειας. Τότε γεννήθηκαν οι θρύλοι για τα πορνό που έχουν γυρίσει δημοφιλείς Ελληνίδες (κυρίως) αλλά και Έλληνες ηθοποιοί που όμως δεν είχαν ιδέα για το τι είχε συμβεί! Περισσότερες λεπτομέρειες δίνει ο Όμηρος Ευστρατιάδης στο βίντεο που βλέπετε και ο οποίος έπεσε θύμα ανάλογων πρακτικών από Γερμανούς στους οποίους πούλησε ταινίες του…

Παρά την προσφυγή του στη Δικαιοσύνη δεν κατάφερε τίποτα το ουσιαστικό…

Γνωστοί σκηνοθέτες όπως ο Ηλίας Μυλωνάκος, ο Ερρίκος Ανδρέου, ο Παύλος Παρασχάκης, ο Στράτος Μαρκίδης κ.ά. είχαν «γυρίσει» ερωτικές ταινίες ενώ σ’ αυτές πρωταγωνίστησαν δημοφιλείς μέχρι σήμερα ηθοποιοί μας. Αναφέρουμε ενδεικτικά: η Κάτια Δανδουλάκη έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ερωτική περιπέτεια «Λεσβιακός Αύγουστος» (1974), του Ερρίκου Ανδρέου. Η Αιμιλία Υψηλάντη στο ερωτικό δράμα του Γιώργου Ζερβουλάκου «Γυμνοί στο Χιόνι». Ο Νίκος Γαλανός στην ταινία του Όμηρου Ευστρατιάδη «Το Πάθος». Η Μαρία Ιωαννίδου στην ταινία των Δημήτρη Παπακωνσταντή-Μάριου Ρετσίλα «Σεξομανία». Ο αξέχαστος Ανδρέας Μπάρκουλης στην ερωτική περιπέτεια του Γιώργου Ζερβουλάκου «Το Σπίτι στους Βράχους». Ο Λάκης Κομνηνός στην ταινία «Ταγκό 2001» του Κώστα Καραγιάννη. Ο αξέχαστος Φαίδων Γεωργίτσης στην ταινία «Μιρέλλα, η Σάρκα της Ηδονής» του Παύλου Παρασχάκη. Ο Γιάννης Βόγλης στα «Όργια σε Τιμή Ευκαιρίας» του Κώστα Καραγιάννη. Η Κατιάνα Μπαλανίκα στο «Εμπόριο της Αμαρτίας» του Άρη Φωτιάδη. Ο Χρήστος Νομικός (πραγματικό επώνυμο Ζούζουλας) στην «Ερωτική Τελετή» του Όμηρου Ευστρατιάδη. Ο Νίκος Βερλέκης στο «Ανώμαλο Φορτίο» του Κώστα Καραγιάννη κ.ά.

Ξεχωριστή περίπτωση είναι η ταινία «Μικαέλα ο Γλυκός Πειρασμός» (1975) του Ντίμη Δαδήρα στην οποία πρωταγωνιστεί η Μιμή Ντενίση η οποία υπογράφει και το σενάριο. Δεν χρησιμοποιεί όμως το πραγματικό της όνομα αλλά εμφανίζεται με το ψευδώνυμο Ελένη Ντάνου.

Δεκαετία 1980: Το λυκόφως του ελληνικού πορνό

Με τον ερχομό της δεκαετίας του 1980 τα πράγματα άλλαξαν. Οι αστυνομικές έφοδοι περιορίζονται, στα δικαστήρια δεν τιμωρούν τους αιθουσάρχες και πλέον οι θεατές γνωρίζουν πού πηγαίνουν και τι θα παρακολουθήσουν. Οι κινηματογράφοι όπου παίζονται ταινίες πορνό είναι κυρίως ο «Αρίων» στην οδό Αθηνάς, η «Ομόνοια», το «Κοσμοπολίτ», το «Αλάσκα», το «Αβέρωφ» και το «Σταρ». Ανάλογοι κινηματογράφοι υπήρχαν και στη Θεσσαλονίκη. Τη δεκαετία αυτή εκτός από τον Κώστα Γκουσγκούνη και την Τίνα Σπάθη που ήταν «σταρ» από τη δεκαετία του ’70, εμφανίζονται στο προσκήνιο η Λία Χατζή, η «χυμώδης και έκδοτη» (Βάσος Γεώργας) Άντζελα Γιάννου και ο Τέλης Σταλόνε που διαφημίζεται ως «ο κύριος 25 εκατοστά». Το πραγματικό ονοματεπώνυμο του ηθοποιού αυτού είναι Αριστοτέλης Μαυρογόνατος, κατάγεται από την Αιτωλοακαρνανία και εμφανίστηκε αργότερα και σε τηλεοπτικά σίριαλ. Οι ταινίες πορνό πλέον κοστίζουν γύρω στα 3.000.000 δραχμές, ενώ για λόγους οικονομίας η διάρκεια των γυρισμάτων τους περιορίστηκε στις επτά ημέρες. Άφραγκες τουρίστριες συχνά-πυκνά πρωταγωνιστούν, για βιοποριστικούς λόγους, στις ταινίες αυτές. Ωστόσο οι «τσόντες» των έιτις με τα ντουμπλάζ με αστείες χυδαιότητες, τον σαρκασμό της σεξουαλικής πράξης την ώρα που γίνεται κλπ., οδηγούν το είδος στην εξαφάνιση. Άλλωστε και οι τίτλοι πολλές φορές είναι ενδεικτικοί: «Ο Καβαλάρης των Μανεκέν», «Οι Βλάχοι Επιμένουν Ελληνικά», «Ηδονές στο Αιγαίο», «Και το Πρώτο Πινέλο», «Κρουαζιέρα της Ανωμαλίας», «Το… Μικρόφωνο της Αλίκης», «Ναζιάρες Υπηρέτριες», «Το Παλαμάρι του Βαρκάρη», «Το Ρετιρέ της Καβάλας», «Σκύψε Ευλογημένη» (1984) στην οποία να σημειώσουμε ότι δεν συμμετείχε ο Κώστας Γκουσγκούνης, «Φλογερές Ελληνίδες», «Το Ψωνιστήρι της Ομόνοιας» κ.ά.

Πηγές:
Βάσος Γεώργας, «GREEK EROTICA – Εικονογραφημένη Ιστορία του ελληνικού ερωτικού κινηματογράφου 1955-1985», Εκδόσεις ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟΣ
Άγγελος Ρουβάς – Χρήστος Σταθακόπουλος, «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ», Ελληνικά Γράμματα, 2005
ΣΤΑΘΗΣ ΒΑΛΟΥΚΟΣ, «ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 1914-2007», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ