Ελλάδα - Λιβύη: O Ανδρέας Παπανδρέου, ο Μουαμάρ Καντάφι και η Συμφωνία της Ελούντας
08.10.202208:54
Ο Μουαμάρ Καντάφι και η Ελλάδα - Οι σχέσεις του με τον Ανδρέα Παπανδρέου - Οι ελληνολιβυκές σχέσεις από το 1981 ως το 1986 - Η συνάντηση Παπανδρέου-Μιτεράν-Καντάφι στην Ελούντα
Η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας για τους υδρογονάνθρακες μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης πριν μερικές μέρες έφερε πάλι στην επιφάνεια το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, με το οποίο είχαμε ασχοληθεί σε άρθρο μας στις 3/10/2020.
Η κατάσταση σήμερα στη χώρα της Βορείου Αφρικής είναι έκρυθμη και εύθραυστη. Η Λιβύη είναι ντε φάκτο χωρισμένη με δύο «παράλληλες» κυβερνήσεις και δύο «πρωθυπουργούς», τον Νταμπέτμα, με έδρα την Τρίπολη και τον Μπασάγκα (άλλοτε πιστό φίλο της Άγκυρας) με έδρα τη Σύρτη. Ωστόσο διάφοροι τοπικοί «οπλαρχηγοί», φύλαρχοι και θρησκευτικοί ηγέτες ασκούν τοπική εξουσία και μεταβάλλουν τους συσχετισμούς, πηγαίνοντας πότε με τη μία πλευρά και πότε με την άλλη, όπως γράφει σε άρθρο του στις 21 Σεπτεμβρίου 2022 ο κύριος Αλέξανδρος Διακόπουλος, Ναύαρχος ε.α. Π.Ν. και τέως Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας. Η Τουρκία έχει εκμεταλλευτεί τη χαώδη αυτή κατάσταση και προσπαθεί να διατηρήσει τον έλεγχο της «κυβέρνησης της Τρίπολης», καθώς έχει υπογράψει το μνημόνιο του 2019 με τον Σάρατζ, προκάτοχο του Νταμπέτμπα. Αν και επιχείρησε να συμβιβάσει τις αντιμαχόμενες πλευρές, δεν τα κατάφερε και μάλιστα οι δύο «πρωθυπουργοί» δεν φαίνεται ότι αποδέχονται το μνημόνιο του 2019. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα και στην πρόσφατη επίσκεψη πολυμελούς τουρκικής αντιπροσωπείας στη Λιβύη για την υπογραφή του «μνημονίου υδρογονανθράκων» υπήρξαν προβλήματα, ενώ και η Βουλή της Λιβύης, που εδρεύει στη Βεγγάζη απέρριψε το παραπάνω μνημόνιο. Από την πλευρά της η Ελλάδα παρακολουθεί με αυξημένο ενδιαφέρον τις εξελίξεις στη Λιβύη.
Η πρεσβεία της χώρας μας στην Τρίπολη και το προξενείο στη Βεγγάζη λειτουργούν εκ νέου, ενώ γίνεται προσπάθεια για αεροπορική σύνδεση Κρήτης – Βεγγάζης. Όπως όμως γράφει εύστοχα ο κύριος Διακόπουλος, «σε ένα ρευστό περιβάλλον ασταθούς ισορροπίας όπου οι πρώην φίλοι γίνονται εχθροί και τούμπαλιν, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η εξέλιξη των πραγμάτων και τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί». Ποιες ήταν όμως οι σχέσεις της Ελλάδος με τη Λιβύη στο παρελθόν και ποια ήταν η καλύτερη περίοδός τους; Όπως θα δούμε στα πρώτα χρόνια διακυβέρνησης της χώρας μας από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (1981-1986), η χώρα μας είχε εξαιρετικές σχέσεις με τη χώρα της Βορείου Αφρικής, κυρίως λόγω των άριστων σχέσεων Α. Παπανδρέου – Καντάφι. Τα στοιχεία γι’ αυτό το σκέλος του κειμένου προέρχονται από το άρθρο «ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΛΙΒΥΗΣ (1981-1986)» του Δόκτορα Ιωάννη Σ. Παπαφλωράτου, στο περιοδικό «ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ» τ. 620, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2020. Ευχαριστούμε θερμά τον Δρα Ι.Σ. Παπαφλωράτο που μας έδωσε την άδεια να αντλήσουμε από αυτό, στοιχεία για το σημερινό μας άρθρο.
Μουαμάρ Καντάφι: Tο παιδί των βεδουίνων που έγινε ηγέτης της Λιβύης
Ο Μουαμάρ Καντάφι που κυβέρνησε την Λιβύη από το 1969 ως το 2011 γεννήθηκε στη Σύρτη από γονείς βεδουίνους το 1942.
Για τις σπουδές του υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Στη Βικιπαίδεια, ότι ενώ φοιτούσε σε σχολείο στη Sebha ανέπτυξε εθνικιστική δράση και αργότερα γράφτηκε στη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία της Βεγγάζης από την οποία αποφοίτησε το 1965 με τον βαθμό του Υπολοχαγού. Στη συνέχεια πήγε στην Αγγλία όπου ειδικεύθηκε στα Τεθωρακισμένα. Επέστρεψε στη χώρα του και με τον βαθμό του Λοχαγού πλέον, φοίτησε σε Σχολή Ισλαμικών Σπουδών. Στην εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ αναφέρεται ότι σπούδασε στη Στρατιωτική Ακαδημία της Βεγγάζης (1963), κατατάχθηκε στον λιβυκό στρατό και οργάνωσε την «Ομάδα Ελεύθερων Ενωτικών Αξιωματικών» (1964). Τέλος στο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ διαβάζουμε ότι αποβλήθηκε το 1961 για «ανατρεπτικές ενέργειες» από το σχολείο του και γράφτηκε στο Λύκειο της Μιζουράτα όπου κλιμάκωσε την πολιτική του δράση. Το 1963 μαζί με αρκετούς συναγωνιστές του, με κυριότερο τον Τζαλούντ, γράφτηκε στη Στρατιωτική Σχολή της Βεγγάζης και το 1964 εντάχθηκε στην οργάνωση των «Ελεύθερων Ενωτικών Αξιωματικών». Αποφοίτησε το 1966 και παρακολούθησε ανώτερα μαθήματα στρατιωτικής τέχνης στο Λονδίνο και επιστρέφοντας στη Λιβύη γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Βεγγάζης.
Στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλά δημοσιεύματα που αναφέρουν ότι ο Καντάφι σπούδασε στην Ελλάδα, στη Σχολή Ευελπίδων και άλλα, σύμφωνα με τα οποία σπούδασε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Μάλιστα κάποιοι δίνουν και περισσότερες λεπτομέρειες. Ο Δρ. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος γράφει σχετικά: «Ο Καντάφι θεωρούνταν θερμός φιλέλληνας, ενώ φημολογείται ότι σπούδασε στη Σχολή Ευελπίδων, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, και ότι αποφοίτησε με την τάξη του 1965, διακριθείς για τις επιδόσεις του στα αθλήματα.
Αντιθέτως, άλλες μαρτυρίες κάνουν λόγο για φοίτησή του στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, όπου διετέλεσε τερματοφύλακας στην ομάδα πόλο». Σε επικοινωνία που είχαμε με τον Δρα Ι. Παπαφλωράτο, μας είπε ότι δεν μπόρεσε να βρει περισσότερα στοιχεία ως σήμερα.
Το σίγουρο είναι ότι την 1η Σεπτεμβρίου 1969, επικεφαλής νεαρών αξιωματικών, ο Καντάφι ανέτρεψε τον βασιλιά Ιντρίς αλ Σενούσι που βρισκόταν στην Προύσα. Από εκεί ήρθε στα Καμένα Βούρλα όπου κατέλυσε στο ξενοδοχείο «Γαλήνη». Το δικτατορικό καθεστώς της Αθήνας τασσόμενο σαφώς με τους κινηματίες διέκοψε τις τηλεφωνικές επικοινωνίες του Ιντρίς. Ο Καντάφι δεν ξέχασε τη βοήθεια αυτή και το 1970, 110 Λίβυοι πιλότοι ήρθαν στην Ελλάδα για εκπαίδευση στα μαχητικά αεροσκάφη F-5.
Στη Λιβύη, ο Καντάφι και οι ομοϊδεάτες του ίδρυσαν τη «Λαϊκή Σοσιαλιστική Λιβύη Αραβική Τζαμαχιρία – Δημοκρατία των Μαζών».
Ανδρέας Παπανδρέου – Μουαμάρ Καντάφι
Ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Μουαμάρ Καντάφι συναντήθηκαν για πρώτη φορά στην Τρίπολη της Λιβύης τη δεκαετία του 1970, μετά από μεσολάβηση του αείμνηστου Κύπριου πολιτικού Βάσου Λυσσαρίδη και, ίσως, του Αρχιεπίσκοπου Μακάριου. Το 1976-1977 ηγετικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ, όπως ο Άκης Τσοχατζόπουλος επισκέφθηκαν την πρωτεύουσα της Λιβύης. Το 1977 ο Καντάφι επισκέφθηκε τον Α. Παπανδρέου στα Καμένα Βούρλα, όπου αυτός παραθέριζε. Το 1978 συστάθηκε ένας ελληνολιβυκός σύνδεσμος φιλίας με συμμετοχή μελών της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ. Οι Έλληνες σοσιαλιστές προσπάθησαν να αποκτήσουν επιρροή και επαφές σ’ ένα χώρο όπου δεν δραστηριοποιούνταν Τούρκοι ή Ισραηλινοί.
Από την άλλη πλευρά η Λιβύη επιδίωκε, και είχε, σχέσεις με τα σοσιαλιστικά κόμματα της Νότιας Ευρώπης. Αντίθετα δεν είχε καλές σχέσεις με την Αίγυπτο και τη Συρία που είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στον αραβικό κόσμο και βέβαια ούτε με τις Η.Π.Α. Έτσι ο Καντάφι στράφηκε διστακτικά προς τη Μόσχα, ενώ υποστήριξε όσους Παλαιστίνιους ήταν αντίθετοι στον Γιάσερ Αραφάτ, κυρίως δε την οργάνωση του Αμπού Νιντάλ. Έτσι η άνοδος του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου στην εξουσία το 1981, ήταν ευνοϊκή για τον Καντάφι ο οποίος απέκτησε νέα πρόσβαση στην, τότε ΕΟΚ, καθώς είχε οικονομικές σχέσεις με Γαλλία, Ιταλία και Δυτική Γερμανία.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου στο πλαίσιο της «πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής», τοποθέτησε ως πρέσβη στην Τρίπολη τον Μανώλη Καφετζόπουλο ο οποίος δεν ήταν διπλωμάτης καριέρας, αλλά στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που είχε αρκετές επαφές με τοπικούς Λίβυους αξιωματικούς αλλά και με Παλαιστίνιους αξιωματούχους εγκατεστημένους στη χώρα.
Ο Καφετζόπουλος που είχε άμεση πρόσβαση στον πρωθυπουργό ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα στη Λιβύη. Ο Καντάφι εξέφρασε την επιθυμία να επισκεφθεί την Αθήνα, κάτι που δεν έγινε καθώς ο τότε Πρόεδρος Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής θεώρησε ότι θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Σαν μια μορφή «αντιποίνων» η Λιβύη μείωσε τις εξαγωγές πετρελαίου στην Ελλάδα και σταμάτησε να πληρώνει τις ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείας που δραστηριοποιούνταν στη χώρα. Ως τον Ιούνιο του 1982 όμως οι ελληνολιβυκές σχέσεις βελτιώθηκαν, πιθανότητα λόγω της έντονης ανάμειξης της Ελλάδας στην αραβοϊσραηλινή διένεξη, όπου πήρε σαφή θέση υπέρ των Παλαιστινίων. Επίσης η χώρα μας δραστηριοποιούνταν έντονα στην Αφρική, κάτι που ενδιέφερε ιδιαίτερα τη Λιβύη, ενώ είχε και εξαιρετικές σχέσεις με τη Γαλλία του Φρανσουά Μιτεράν. Την εποχή εκείνη η Λιβύη υποστήριξε τους αντάρτες που πολεμούσαν κατά της νόμιμης κυβέρνησης του Τσαντ, η οποία είχε τη στήριξη της Γαλλίας.
Συχνά ο Ανδρέας Παπανδρέου λειτουργούσε ως μεσολαβητής μεταφέροντας μηνύματα του Καντάφι στον Μιτεράν. Όλα αυτά και η υποστήριξη Παπανδρέου στους Άραβες είχαν ως αποτέλεσμα σύσσωμος ο αραβικός κόσμος και ο Καντάφι, να σεβαστούν το ψήφισμα 541 του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. με το οποίο καταδικαζόταν η ανακήρυξη του ψευδοκράτους από τον Ραούφ Ντενκτάς τον Νοέμβριο του 1983. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με 13 ψήφους υπέρ, μία ψήφο κατά (του Πακιστάν) και μία αποχή (της Ιορδανίας). Οι αραβικές χώρες δεν αναγνώρισαν το ψευδοκράτος και παράλληλα δεν αναβάθμισαν το καθεστώς παρατηρητή που είχαν οι Τουρκοκύπριοι στην Ισλαμική Διάσκεψη. Εκείνη την περίοδο τέθηκε και πάλι θέμα επίσκεψης του Καντάφι στην Αθήνα και πάλι όμως αντέδρασε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Τελικά ο Ανδρέας Παπανδρέου επισκέφθηκε στην Τρίπολη στις 23 Σεπτεμβρίου 1984 επικεφαλής πολυπληθούς αντιπροσωπείας στην οποία μετείχαν, μεταξύ άλλων: ο τότε αναπληρωτής της Κυβερνήσεως, Δημήτρης Μαρούδας, ο αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κωστής Βαΐτσος, ο διευθυντής του Διπλωματικού Γραφείου του πρωθυπουργού Χρήστος Μαχαιρίτσας κ.ά. Ο Καντάφι υποδέχθηκε τον Ανδρέα Παπανδρέου έξω από το γραφείο του που βρισκόταν σε σκηνή, στον περίβολο του Μεγάρου Μπαμπ Ελ Αζίζια Παρόντες ήταν ο Λίβυος πρωθυπουργός Αμπντούλ Σαλάμ Τζαλούντ και ο Έλληνας πρέσβης στη Λιβύη. Ο Καντάφι χαρακτήρισε τον Παπανδρέου «μεγάλο λαϊκό ηγέτη», ενώ ο Έλληνας πρωθυπουργός τον απεκάλεσε «ελευθερωτή και μεγάλη φυσιογνωμία της εποχής». Η επίσκεψη Παπανδρέου δεν κράτησε περισσότερο από 24 ώρες. Λίγο πριν την επιβίβαση της ελληνικής αποστολής στο αεροπλάνο της επιστροφής, υπογράφηκε σε ένα απλό χαρτί μια συμφωνία που θα έφερνε λιβυκές επενδύσεις 1 δις δολαρίων στην Ελλάδα, κάτι που δεν έγινε ποτέ. Προβληματισμένος ο Ανδρέας Παπανδρέου στο Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ χαρακτήρισε μεν τον Καντάφι «βασιλιά – φιλόσοφο», αλλά καθώς ο Καντάφι ζητούσε να μιλήσει στην ελληνική Βουλή και να εκφωνήσει λόγο σε μεγάλη λαϊκή συγκέντρωση στην Αθήνα για να υλοποιηθεί η «συμφωνία» στο λευκό χαρτί, κάτι αδύνατο, ο Παπανδρέου δήλωσε: «Τελειώσαμε με τον Καντάφι». Το μόνο θετικό ήταν πάντως ότι η Λιβύη ψήφιζε στα διεθνή φόρα υπέρ των θέσεων της Λευκωσίας.
Παπανδρέου – Μιτεράν – Καντάφι στην Ελούντα (1984)
Στις 15 Νοεμβρίου 1984 ο Καντάφι επισκέφθηκε την Ελλάδα, όχι όμως την Αθήνα. Είχε ξεσπάσει ο πόλεμος στο Τσαντ και οι Γάλλοι και οι Λίβυοι βρέθηκαν σε διαφορετικά στρατόπεδα. Μετά από αίτημα του Φρανσουά Μιτεράν ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέλαβε διαμεσολαβητικό ρόλο και κάλεσε τους δύο ηγέτες στην Ελούντα της Κρήτης. Ο Γ.Γ του Υπουργείου Δημόσιας Τάξεως (νυν Προστασίας του Πολίτη) Κώστας Τσίμας ανέλαβε την ευθύνη της ασφαλούς διαμονής του Καντάφι στη Μεγαλόνησο. Το ξενοδοχείο «Αστήρ Παλλάς» της Ελούντας (νυν «Elouda Bay») άνοιξε ειδικά για τους τρεις ηγέτες. Δύο φορές σε ένα 24ωρο Λίβυοι πράκτορες εξέτασαν εξονυχιστικά το κτίριο για λόγους ασφαλείας. Πρώτος έφτασε ο Μιτεράν και αργότερα ο Καντάφι. « Έφτασαν δύο αεροπλάνα. Μόλις προσγειώθηκε το πρώτο νομίζαμε ότι είναι ο Καντάφι, αλλά αμέσως απογειώθηκε! Αυτό έγινε για να δοκιμάσει τον διάδρομο και ακολούθησε το δεύτερο αεροπλάνο με τον Μουαμάρ. Βγήκε ο σωσίας του από την μπροστινή έξοδο και από την άλλη βγήκε αυτός. Μαζί του είχε φέρει 200 άτομα προσωπική φρουρά μεταξύ των οποίων και Αμαζόνες», αφηγείται ο τότε διευθυντής του ξενοδοχείο Αλέξης Κοιμήσης. Όπως σημειώνει ο Δρ. Ι. Σ. Παπαφλωράτος, ο Λίβυος ηγέτης συνοδευόταν από 80 άριστα εκπαιδευμένες γυναίκες.
Τελικά με τη μεσολάβηση των Παπανδρέου και Παπούλια, Μιτεράν και Καντάφι κατέληξαν στην « Συμφωνία της Ελούντας». Ο Καντάφι χαμογελούσε, ενώ ο Μιτεράν έκανε μόνο μια δήλωση… με νόημα: «Ζήτω η Ελλάδα!». Μετά, ο Λίβυος πρόεδρος αποχώρησε ξαφνικά. «(Οι Λίβυοι) πήραν ό,τι αμάξια είχαν, αλλά και τα αμάξια του ξενοδοχείου και του προσωπικού του. Τα πήραν εν ψυχρώ και φύγανε για το αεροδρόμιο του Ηρακλείου. Φεύγοντας άφησαν και πολλά όπλα πίσω. Την επόμενη μέρα, έρχονταν οι καμαριέρες και έφερναν στο γραφείο μου οπλοπολυβόλα, χειροβομβίδες, κι εγώ έπαιρνα τηλέφωνο στην πρεσβεία στην Αθήνα για να τα μαζέψουν», τονίζει ο Αλέξης Κοιμήσης. Η «Συμφωνία της Ελούντας» έσωσε το γόητρο της Γαλλίας, καθώς το Παρίσι είχε διατάξει την αποχώρηση των στρατευμάτων του από το Τσαντ, την ίδια ώρα που οι Λίβυοι διατηρούσαν τα δικά τους σε αυτό, αν και είχε συμφωνηθεί αμοιβαία εκκένωση της χώρας ως τις 15 Νοεμβρίου. Επιπλέον οι Γάλλοι εξασφάλισαν την αγορά 40 αεροσκαφών Mirage2000 από την Ελλάδα. Ο Καντάφι συναντήθηκε απευθείας με τον Γάλλο ομόλογό του, αν και η διεθνής κοινότητα τον κατήγγειλε ως αναξιόπιστα. Τέλος, ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν κι αυτός κερδισμένος, καθώς επιβεβαιώθηκε ο διεθνής του ρόλος ως μεσολαβητή μεταξύ των Δυτικών και των Αράβων. Είχε ήδη μεσολαβήσει το 1983 για την απελευθέρωση Γάλλων και το 1984 Βρετανών υπηκόων που κρατούνταν στη Λιβύη. Πάντως οι Αμερικάνοι ενοχλήθηκαν ιδιαίτερα από την πετυχημένη ελληνική μεσολάβηση…
Μετά τις εκλογές του 1985
Αν και μετά τη νίκη του ΠΑΣΚ και στις εκλογές του 1985 ο Καντάφι έστειλε στον Ανδρέα Παπανδρέου συγχαρητήρια επιστολή με την οποία διατράνωνε την πίστη του για «την τελική νίκη του σοσιαλισμού», οι Η.Π.Α. υπό την ηγεσία του Ρόναλντ Ρέιγκαν σκλήρυναν τη στάση τους στο θέμα της τρομοκρατίας και ζήτησαν από την Ελλάδα να αποστασιοποιηθεί από τον Καντάφι. Απείλησαν μάλιστα ότι θα ακυρώσουν την παράδοση 40 μαχητικών F – 16, κάτι που θα έπληττε καίρια την ισχύ της Πολεμικής Αεροπορίας μας. Η αεροπειρατεία σε αεροσκάφος της TWA στις 14 Ιουνίου 1985 ανάμεσα στους ομήρους της οποίας ήταν και ο Ντέμης Ρούσσος, οι τρομοκρατικές ενέργειες στα αεροδρόμια της Βιέννης και της Ρώμης τον Δεκέμβριο του 1985, την ευθύνη των οποίων ανέλαβε η οργάνωση του Αμπού Νιντάλ που ήταν γνωστό ότι υποστηριζόταν από τη Λιβύη και η έκρηξη βόμβας στη ντισκοτέκ «La Belle» στο Δυτικό Βερολίνο, με νεκρούς δύο Αμερικάνους λοχίες και μία γυναίκα τουρκικής υπηκοότητας και 220 τραυματίες ανάμεσα στους θαμώνες, προκάλεσαν την αντίδραση των Η.Π.Α. με τη ναυτική άσκηση «Φωτιά στο Λιβάδι» στον Κόλπο της Σύρτης και την επιχείρηση «Το φαράγγι του Ελντοράντο», με βομβαρδισμό επίγειων στόχων στην Τρίπολη. Περισσότεροι από 100 Λίβυοι έχασαν τη ζωή τους. Ο Ανδρέας Παπανδρέου καταδίκασε τις αμερικανικές επιθέσεις, χωρίς να ανεβάσει πολύ τους τόνους. Την ίδια ώρα η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του ΠΑΣΟΚ υιοθέτησε τις δίκαιες διαμαρτυρίες της Λιβύης για τις συνεχείς παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της. Ο Καντάφι, εν μέσω αμερικάνικων βομβαρδισμών, έστειλε στην Αθήνα τον Υπουργό Εξωτερικών Αχμάντ Σαφάτι.
Πιθανότατα σκόπευε να ζητήσει παρέμβαση Παπανδρέου στην τότε ΕΟΚ, όπως αναφερόταν στο επίσημο ελληνικό ανακοινωθέν. Ο Έλληνας πρωθυπουργός απέφυγε να δεσμευθεί ενώ ταυτόχρονα καταδίκασε την τρομοκρατία. Ο Σαχάτι αποφάσισε να δώσει συνέντευξη Τύπου τα μεσάνυχτα, για να διαψεύσει το ελληνικό ανακοινωθέν. Η συνέντευξη όμως διακόπηκε από την Ελληνική Αστυνομία για «λόγους ασφαλείας». Αυτό το γεγονός κλόνισε, σχεδόν ανεπανόρθωτα, τις διμερείς σχέσεις. Ο Μανώλης Καφετζόπουλος ανέφερε ότι ο Καντάφι ζήτησε την ενεργό διπλωματική και ανθρωπιστική υποστήριξη της Ελλάδας, τη φιλοξενία παιδιών Λίβυων αξιωματούχων, ανάμεσά τους και παιδιών του ίδιου του Καντάφι και πλήρη απαγόρευση της χρήσης της βάσης της Σούδας από τις Η.Π.Α! Μάλιστα ο Καντάφι χρόνια αργότερα αποκάλυψε ότι σκέφτηκε να εκτοξεύσει πυραύλους κατά της Σούδας! Αν όντως ισχύουν αυτά, είναι φανερό ότι καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορούσε να αποδεχθεί τις εξωφρενικές λιβυκές απαιτήσεις. Τα επόμενα χρόνια υπογράφηκε συμφωνία με τη Λιβύη για τη μείωση του αριθμού των Λίβυων διπλωμάτων στην Ελλάδα. Από τότε οι ελληνολιβυκές σχέσεις δεν επανήλθαν ποτέ στο εξαιρετικό επίπεδο της περιόδου 1981 – 1984.
Επίλογος
Η εξωτερική πολιτική του Ανδρέα Παπανδρέου στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στις διεθνείς σχέσεις και το κύρος του ίδιου. Σταδιακά αυτός άρχισε να απομακρύνεται από ιδεολογικές αγκυλώσεις και να υιοθετεί μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση στο αδυσώπητο διεθνές περιβάλλον. Η Λιβύη του Καντάφι αποδείχθηκε αφερέγγυα στον οικονομική τομέα τουλάχιστον, ενώ στήριξε τρομοκρατικές ενέργειες. Και ορθά η Ελλάδα αποφάσισε να μην παραβλέψει τις μόνιμες «διπλωματικές σταθερές» της και να απαγκιστρωθεί από ετεροβαρείς και ζημιογόνες σχέσεις, όπως αυτή με τη Λιβύη του Καντάφι…
Βασική πηγή μας ήταν το άρθρο «Σχέσεις Ελλάδας και Λιβύης ( 1981 – 1986)», του Δρα Ιωάννη Σ. Παπαφλωράτου, στο περιοδικό «ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ», τ.620, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2020.