Η Δεκέλεια στην αρχαιότητα - Πώς επέλεξε το Τατόι ο Γεώργιος Α' - Πώς έφτασε το κτήμα στη σημερινή του έκταση - Τα ζώα, τα φυτά και οι εργασίες που άλλαξαν την όψη του
Εκεί αναφερθήκαμε περιληπτικά στο κτήμα του Τατοΐου και στην αγορά του από τον Γεώργιο Α’. Σήμερα θα παραθέσουμε περισσότερα στοιχεία για το πρώην βασιλικό κτήμα του Τατοΐου.
Η αρχαία Δεκέλεια
Κλείσιμο
Στη θέση του Τατοΐου βρισκόταν στην αρχαιότητα η Δεκέλεια, μία από τις 12 πόλεις της αρχαίας Αττικής, που ίδρυσε ο μυθικός βασιλιάς Κέκροπας. Μετά την ένωση των πόλεων αυτών σε μία , η Δεκέλεια αποτελούσε Δήμο της Αττικής κοντά στα σύνορα με την Βοιωτία, ενώ κατά την ιστορική περίοδο ανήκε στην Ιπποθοωντίδα φυλή.
Η Δεκέλεια αποτελούσε μέρος της Διακρίας, όπως ονομαζόταν το βόρειο και ανατολικό τμήμα της Αττικής και απείχε 120 στάδια από την Αθήνα, δηλαδή γύρω στα 23 χιλιόμετρα και άλλα τόσα από την Βοιωτία, σύμφωνα με μαρτυρία του Θουκυδίδη. Η θέση της Δεκέλειας ήταν πολύ σημαντική. Στα χρόνια της ακμής της Αθήνας υπήρξε μία από τις οχυρωμένες θέσεις, τις περιπολίες, στις οποίες στέλνονταν οι περίπολοι, δηλαδή οι έφηβοι που υπηρετούσαν την στρατιωτική τους θητεία. Η Δεκέλεια έγινε περίφημη κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, καθώς το 413 π. Χ. καταλήφθηκε από τους Σπαρτιάτες που είχαν επικεφαλής τον βασιλιά Άγη και τους συμμάχους τους και οχυρώθηκε μετά από υπόδειξη του Αλκιβιάδη.
Γι’ αυτό η τελευταία φάση του Πελοποννησιακού Πολέμου ονομάστηκε Δεκελεικός Πόλεμος. Η κατάληψη της Δεκέλειας και η οχύρωσή της από τους Σπαρτιάτες είχαν καταστροφικές συνέπειες για την Αθήνα. Η πόλη έχασε οριστικά την ύπαιθρό της και την παραγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, οι εμπορικοί δρόμοι έκλεισαν και οι τιμές των αγαθών έφτασαν σε δυσθεώρητα ύψη. Ίχνη της αρχαίας οχύρωσης σώζονται στον λόφο του Παλαιοκάστρου.
Το όνομα Τατόι – Ετυμολογία
Το όνομα Τατόι άρχισε να χρησιμοποιείται στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Οι Κώστας Μπίρης, Γιάννης Καιροφύλας και Τάσος Νερούτσος θεωρούν ότι προέρχεται από τα κτήματα της οικογένειας Τατόη, που υπήρχαν εκεί και ήταν Αρβανίτες την καταγωγή που εγκαταστάθηκαν στην Αττική τον 14ο αιώνα.
Αντίθετα, ο Σαράντος Καργάκος ανέφερε ότι η ονομασία είναι μεταγενέστερη, του 16ου αιώνα και προέρχεται από το όνομα του ιδιοκτήτη της περιοχής Αρτίκη Τατόη, ο οποίος ήταν Αρβανιτόβλαχος. Στα νεότερα χρόνια το Τατόιον (ως το 1928), Δεκέλεια στη συνέχεια, ήταν ανεξάρτητος οικισμός ως το 1981 οπότε εντάχθηκε στον Δήμο Αχαρνών.
Τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας – Η πώληση του Τατοΐου το 1830 / 31 από Οθωμανούς σε Έλληνες
Η περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα το πρώην βασιλικό κτήμα Τατοΐου, τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας απαρτιζόταν από τρία οθωμανικά τσιφλίκια. Ανατολικά του δρόμου προς τη Χαλκίδα ήταν το Λιόπεσι και τα Μαχούνια ενώ δυτικά στην πλατιά αγκαλιά που διαγράφει η Πάρνηθα με τους λόφους Κοκορίτζα και Κακούρθι το «καθ’ αυτό Τατόι».
Τα τσιφλίκια Λιόπεσι και Μαχούνια ανήκαν στον Ακιασέ εφέντη, τελευταίο μουφτή της Αθήνας που τα κατείχε από τον πατέρα του, επίσης μουφτή Χαμζά εφέντη, ενώ το Τατόι ήταν ιδιοκτησία του Ομέρ αγά της Καρύστου, ενός από τους ικανότερους Τούρκους στρατιωτικούς των χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης. Αυτός πούλησε την ιδιοκτησία του στον Φαναριώτη Αλέξανδρο Καντακουζηνό τον χειμώνα του 1830 – 1831 (αγορά που οριστικοποιήθηκε το 1835), ενώ ο κληρονόμος του Ακιασέ πούλησε τα τσιφλίκια του το 1830 σε κάποιον Γεώργιο Λεβέντη.
Από αυτόν τα αγόρασε το 1842 ο επίσης Φαναριώτης Σκαρλάτος Σούτσος, σύζυγος της κόρης του Α. Καντακουζηνού Ελπίδας, στην οποία είχε περιέλθει από το 1838 το καθ’ αυτό Τατόι. Έτσι από το 1842 τα τρία κτήματα με την κοινή ονομασία Τατόι αποτελούσαν μέρος της τεράστιας κτηματικής περιουσίας των Σούτσων στην Αττική. Στην περιοχή υπήρχαν λίγα καλλιεργημένα χωράφια , μερικά κτίσματα και δύο – τρία ρημαγμένα ξωκλήσια, όπως και ίχνη εγκαταλελειμμένων οικισμών. Στο μέσο της δυτικής πλαγιάς της λοφοσειράς Βίλια υψώνεται ο Παλαιόπυργος. Πρόκειται για απομεινάρια πύργου του 14ου ή και μεταγενέστερου αιώνα, που απέχει λιγότερο από 3 χιλιόμετρα από την κεντρική πύλη του Τατοΐου.
Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή πρόκειται για βίγλα (παρατηρητήριο) κάποιου κτηματία που περιστοιχιζόταν από καλλιεργήσιμα εδάφη. Τα τοπωνύμια της περιοχής ήταν ως επί το πλείστον αρβανίτικα, ενώ Αρβανίτες ήταν και οι λιγοστοί κολίγοι, γεωργοί και κτηνοτρόφοι της περιοχής. Στο Τατόι ήταν συχνή η παρουσία ληστρικών συμμοριών, όπως του διαβόητου λήσταρχου Χρήστου Νταβέλη. Ο Σούτσος δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το Τατόι. Πήγαινε εκεί συνήθως για να κυνηγήσει. Έχτισε κοντά στον δρόμο της Χαλκίδας ένα σπίτι πέντε δωματίων και στα ανατολικά, στην κορυφή ενός λόφου, έναν ανεμόμυλο, που δείχνει ότι εκεί γινόταν καλλιέργεια δημητριακών.
Το 1843 η βασίλισσα Αμαλία με την αδερφή της Φρειδερίκη (Βιβή) του Ολδεμβούργου και πιθανότατα τον Όθωνα επισκέφθηκαν το Τατόι καλεσμένοι από τον Σούτσο και εντυπωσιάστηκαν. Η απόσταση από το Τατόι ως την Αθήνα, όπως γράφει η Αμαλία, ήταν περίπου 2 ώρες (με άμαξα βέβαια).
Όπως αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο μας, το 1872 ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ αγόρασε από τον Σούτσο έναντι 300.000 δραχμών το κτήμα στο Τατόι. Η αρχική του έκταση ήταν περίπου 16.000 στρέμματα.
Το 1877 στο κτήμα προστέθηκε το Μπάφι που δόθηκε ως δώρο από τη Βουλή στον βασιλιά ως ιδιωτική του περιουσία. Με διάφορες αγορές και παραχωρήσεις στη θέση Κεραμίδι και την αγορά από τον Ανδρέα Συγγρό του οροπεδίου της Δρίζας το κτήμα του Τατοΐου έφτασε στην μέγιστη έκτασή του: 47.427 στρέμματα.
Δύο μόλις μήνες μετά την αγορά του κτήματος από τον Γεώργιο δημοσιεύθηκε στον Τύπο πόνημα του ανώτερου υπαλλήλου του Υπουργείου Εκπαιδεύσεως Δ. Πανταζή με τον τίτλο «Δεκέλεια», με το οποίο ζητά από τον μονάρχη «την καθιέρωσιν εν τοις δημόσιοις εγγραφοις του αρχαίου ονόματος Δεκέλεια, αντί του αλβανικού και ξενοήχου Τατοΐου».
Όμως ο Γεώργιος Α’ αγνόησε τη σύσταση ενώ το ίδιο έκανε και με πολλές ανάλογες εκκλήσεις που δέχθηκε τα επόμενα χρόνια και κάτω από τα βασιλικά διατάγματα και τα άλλα έγγραφα που υπέγραφε υπήρχε η ένδειξη «εν Τατοΐω». Ωστόσο, το ενδιαφέρον για την αρχαία Δεκέλεια αναζωπυρώθηκε ιδιαίτερα μετά τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις του διευθυντή του κτήματος Λουδοβίκου Μίντερ στο περιθώριο της κυρίας εργασίας του.
Σημαντικότερη όλων μια αμφίπλευρη ολόγραφη στήλη που ανακαλύφθηκε το 1883. Επρόκειτο για ένα φ(ρ)ατρικό (της φυλής, της φατρίας) ψήφισμα του 396 / 395 π.Χ. Επίσης το 1888 μετά από ένα όνειρο που είδε, ο Μίντερ βρήκε λίγο έξω από τα όρια του κτήματος προς την πλευρά της Βαρυμπόμπης έναν αρχαίο τάφο, για τον οποίο ήταν βέβαιος ότι ήταν ο τάφος του Σοφοκλή. Όμως μέχρι σήμερα υπάρχουν διαφωνίες από πολλούς αρχαιολόγους.
Πώς έγινε η επέκταση του κτήματος Τατοΐου;
Ας δούμε τώρα περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς έγινε η επέκταση του κτήματος Τατοΐου στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω.
Ο Γεώργιος Α’ ήθελε εξαρχής να μεγαλώσει το κτήμα του. Πρώτος στόχος του ήταν η επέκτασή του προς το Φασίδερι, τους Αδάμες και την κοίτη του Κηφισού. Αυτό θα γινόταν αν αποκτούσε το Μπάφι, μια χερσαία έκταση 14.500 περίπου στρεμμάτων.
Αυτή η έκταση ανήκε παλαιότερα στη Μονή Δαφνίου, η οποία κατά τα χρόνια της Επανάστασης του 1821 ήταν εξάρτημα της Μονής Φανερωμένης στην Σαλαμίνα. Το 1833 συμπεριλήφθηκε στις υπό διάλυση Μονές, τα κτήματα των οποίων χαρακτηρίστηκαν ως «εθνικές γαίες» και περιήλθαν στο Δημόσιο. Ο Γεώργιος ήθελε να αποκτήσει κρατική γη και προκειμένου να εξασφαλίσει την ιδιοκτησία του επιδίωκε να την αγοράσει και όχι να του δοθεί ως δωρεά. Ωστόσο υπήρχαν νομικές δυσκολίες που προέκυψαν από την μετατροπή κρατικής γης σε ιδιωτική και περαιτέρω προβλήματα από το ότι αγοραστής της γης θα ήταν ο αρχηγός του κράτους.
Ο τότε πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος διαβεβαίωσε τον Γεώργιο ότι η υπερψήφιση του θέματος στη Βουλή δεν θα συναντούσε δυσκολίες. Όμως στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή στις 10 Φεβρουαρίου 1877 τα πράγματα πήραν διαφορετική τροπή. Οι βουλευτές δεν αντέδρασαν στην ιδέα της απόκτησης του Μπαφίου από τον βασιλιά, αλλά στην μεταβίβασή του προς αυτόν από το Δημόσιο με πληρωμή. Τελικά με πλειοψηφία 21 βουλευτών δωρίσθηκε στον βασιλιά και τους κληρονόμους του η εθνική γη Μπάφι ως ιδιωτική περιουσία. Επρόκειτο για «χειρονομία αβρότητας», όπως ειπώθηκε, προς την δυναστεία.
Ο Γεώργιος με επιστολή του προς την κυβέρνηση και την Βουλή στις 21 / 2 / 1877 εξέφρασε τις ευχαριστίες του και ανακοίνωσε ότι κατέθεσε 60.000 δραχμές, τόσο είχε εκτιμηθεί το Μπάφι από δύο διαφορετικές επιτροπές του Υπουργείου Οικονομικών, στην Εθνική Τράπεζα, για να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον για κοινωφελή σκοπό που θα προσδιόριζε ο ίδιος. Με τα 14.365 περίπου στρέμματα από το Μπάφι το βασιλικό κτήμα έφτανε τα 33.000 στρέμματα.
Όμως ο Γεώργιος ήθελε να επεκτείνει ακόμα περισσότερο το κτήμα του προς την Ανατολή, δηλαδή την κορυφή της λοφοσειράς που αποτελεί την ακραία προέκταση της Πάρνηθας προς τη μεριά του Κηφισού, στην άλλη πλευρά τις οποίας υπήρχαν ιδιοκτησίες του Βρετανού φιλέλληνα Τζορτζ Φίνλεϊ και της οικογένειας Ηπίτη.
Έτσι το 1877 δέχτηκε μία ακόμα παραχώρηση κρατικής γης από δύο εκτάσεις συνολικού εμβαδού 1.292 στρεμμάτων, μέρος των οποίων διεκδικούσαν από το Δημόσιο και ιδιώτες, ενώ το 1878 αγόρασε από ιδιώτες, κατοίκους Κηφισιάς ως επί το πλείστον, την περιοχή Κεραμίδι με έκταση 1.000 περίπου στρεμμάτων. Η σημαντικότερη επέκταση του κτήματος προς Βορρά έγινε στις 4 Απριλίου 1891 με την αγορά του οροπεδίου της Δρίζας, μιας έκτασης περίπου 10.000 στρεμμάτων.
Η Δρίζα ανάμεσα στο Κατσιμίδι και τον Αγιο Μερκούριο, ήταν παλαιότερα ιδιοκτησία της οικογένειας Σούτσου. Δύο μόλις μήνες πριν την πώλησή της στον Γεώργιο την είχε αγοράσει ο Ανδρέας Συγγρός, κάτοχος ήδη 300.000 στρεμμάτων στη βόρεια Αττική. Η τιμή πώλησης ορίστηκε στις 110.000 δραχμές, ενώ τον βασιλιά στην υπογραφή των συμβολαίων εκπροσώπησε ο γενικός επιμελητής των ανακτόρων και έμπιστος του Γεωργίου, Νικόλαος Θων. Έτσι το Τατόι έφτασε στην μεγαλύτερη έκτασή του, 47.427 στρέμματα.
Η έκτασή του δεν επηρεάστηκε από μία ανταλλαγή γης που έγινε στις 8 Νοεμβρίου 1898. 19 Μενιδιάτες, κληρονόμοι του Σπύρου Χατζησπύρου, αντάλλαξαν 1.000 στρέμματα στη θέση Τζιράνι ή Πάτημα Χατζησπύρου με τμήμα του βασιλικού, τότε, κτήματος στην περιοχή Μπάφι κοντά στους Αδάμες. Τον Γεώργιο εκπροσώπησε ο διάδοχος του Λουδοβίκου Μίντερ στη διεύθυνση του Τατοΐου Όθων Βάισμαν, επίσης Δανός.
Η αναμόρφωση του Τατοΐου
Το τσιφλίκι των Σούτσων ήταν αφημένο στην τύχη του. Με την αγορά του κτήματος από τον Γεώργιο άρχισε η αναμόρφωσή του. Φυτεύτηκαν πολλά δέντρα, ενώ οργανώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα σύστημα πυρασφάλειας το οποίο αποδείχτηκε άκρως αποτελεσματικό. Κατασκευάστηκαν πολλά χιλιόμετρα δρόμων και μια μικρή τεχνητή λίμνη, που λόγω του σχήματός της ονομάστηκε Κιθάρα.
Την τροφοδοτούσαν τα νερά δύο πηγών που πήραν τα ονόματα των δύο κοριτσιών του Γεωργίου και της Όλγας: της Αλεξάνδρας και της Μαρίας. Έγινε μάστευση (έρευνα για την ανακάλυψη υπόγειων υδάτων), το νερό από την οποία εκτράπηκε ώστε να τροφοδοτεί τις κατοικίες και να αρδεύει τις καλλιέργειες. Έγινε εισαγωγή μεγάλης ποικιλίας φυτών από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Μεσόγειο, την Κριμαία, αλλά και από τον Βασιλικό Κήπο της Αθήνας. Δημιουργήθηκε επίσης μια υπαίθρια στοά με πέργκολα, καλυμμένη με αναρριχώμενες πρασινάδες που συνέδεε την έπαυλη με τον λοφίσκο του Προφήτη Ηλία.
Στην πλευρά της λίμνης Κιθάρας, χαμηλότερα στην κοιλάδα προς το Λυκόρεμα, δημιουργήθηκε εκτεταμένος οπωρώνας. Επίσης σε ειδικά φτιαγμένους θύλακες που δεν τους «έβλεπε» ο ήλιος καθώς και σε τρύπες και σκιερές κόγχες αποθηκεύονταν ποσότητες χιονιού για να μην λείπει ο πάγος από τους βασιλιάδες και τους φιλοξενούμενούς τους ποτέ. Έγινε εισαγωγή ζώων, κυρίως γιγαντόσωμων ελαφιών από την Ουγγαρία που διασταυρώθηκαν γρήγορα με τα ήδη υπάρχοντα ελάφια της περιοχής του Τατοΐου.
Καθώς ο Γεώργιος δεν ήταν κυνηγός απαγόρευσε τη θήρευσή τους. Ο γιος του Νικόλαος μανιώδης κυνηγός ο ίδιος ήταν σφόδρα απογοητευμένος από την απόφαση του πατέρα του, στο δε ημερολόγιό του κάνει λόγο για λαθροθήρες από το Μενίδι που μπαινόβγαιναν στο βασιλικό κτήμα και κυνηγούσαν αυτοί και διάφοροι άλλοι, χωρίς συνέπειες.
Απρόσκλητοι και ανεπιθύμητοι επισκέπτες στο Τατόι ήταν οι λύκοι οι οποίοι σε αγέλες, ιδιαίτερα τους «άγριους» χειμώνες έκαναν επιθέσεις σε κοπάδια γιδοπροβάτων και άλλων ζώων αλλά και σε ανθρώπους. Οργανώνονταν τότε πραγματικές εκστρατείες για την εξόντωσή τους. Στο Τατόι είχαν εισαχθεί επίσης άλογα (το 1903 αναφέρεται ότι υπήρχαν 18 άλογα στους βασιλικούς στάβλους και 20 στους στάβλους του κτήματος), πόνι, αγελάδες, φασιανοί, σπάνια είδη περιστεριών και παγόνια.
Η επικοινωνία Αθήνας-Τατοΐου
Όπως αναφέραμε παραπάνω, το 1843 η τότε βασίλισσα Αμαλία που επισκέφθηκε το Τατόι που ανήκε εκείνη την εποχή στον Σκαρλάτο Σούτσο, χρειάστηκε δύο ώρες περίπου για να επιστρέψει με άμαξα στην Αθήνα. Σημαντικές πληροφορίες για την επίσκεψή του στο Τατόι μας δινει ο Walter Christmas, νεαρός Δανός, δόκιμος τότε σε πολεμικό αγκυροβολημένο στο Φάληρο ο οποίος αργότερα συνδέθηκε με στενή φιλία με τον Γεώργιο και έγινε βιογράφος του.
Ο Christmas επισκέφθηκε το βασιλικό κτήμα στα τέλη του 1875 (ή ένα-δύο χρόνια αργότερα). Ο δρόμος ήταν άθλιος με λακκούβες και βράχια ενώ ο συννεφιασμένος ουρανός προμήνυε χιονόπτωση. Η πομπή στην οποία βρισκόταν ο Christmas πέρασε μεταξύ άλλων και από τις Κουκουβάουνες (σήμερα Μεταμόρφωση) ενώ στη συνέχεια δέχθηκε επίθεση από ημιάγρια τσομπανόσκυλα.
Χρειάστηκαν τρεις ώρες για να διανύσουν την απόσταση Αθήνας-Τατοΐου. Στις 4 Φεβρουαρίου 1885 ο σιδηρόδρομος έφτασε στην Κηφισιά. Ανακτορικές άμαξες περίμεναν εκεί τους καλεσμένους του βασιλιά για να τους μεταφέρουν στο Τατόι. Ο χρόνος της διαδρομής έπεσε στο μισό. Στα χρόνια του Χαρίλαου Τρικούπη βελτιώθηκε το οδικό δίκτυο που συνέδεε την Αθήνα με το Τατόι.
Το 1903 η σιδηροδρομική γραμμή Αθήνας-Λάρισας, έργο της κυβέρνησης Γεωργίου Θεοτόκη, διέσχιζε το κάτω μέρος του κτήματος. Το τρένο χρειαζόταν 38 λεπτά για να φτάσει από τον σιδηροδρομικό σταθμό Λαρίσης στον σταθμό Δεκελείας που κατασκευάστηκε εκείνο το έτος και ήταν πιο προσεγμένος από τους άλλους σταθμούς του δικτύου. Το 1904 η βασιλική οικογένεια παρέλαβε από τη Γαλλία το πολυτελές, ηλεκτροφώτιστο, ιδιαίτερο βαγόνι της το οποίο χρησιμοποιούσε κυρίως για τους ξένους καλεσμένους της.
Το τρένο όμως άρχισε σιγά-σιγά να εκτοπίζεται από το αυτοκίνητο το οποίο πρωτοεμφανίστηκε στο Τατόι στα τέλη του 1900. Ιδιοκτήτης του ο διάδοχος Κωνσταντίνος. Το αυτοκίνητό του ανέπτυσσε την, ιλιγγιώδη για την εποχή, ταχύτητα των 50 km/h. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1902 όμως, ο Κωνσταντίνος είχε ένα σοβαρό ατύχημα όταν το αυτοκίνητό του στις στροφές προς την κοίτη του Κηφισού ξέφυγε από τον δρόμο, κύλησε στην πλαγιά, προσέκρουσε σε έναν πεσμένο κορμό, κατόπιν σε έναν δεύτερο και σταμάτησε λίγο πριν εκτραπεί.
Ο Κωνσταντίνος τραυματίστηκε στο πρόσωπο, κάτω από το μάτι και στο σαγόνι από τα χαμηλά κλαδιά των δέντρων. Ο αυλικός γιατρός Κωνσταντίνος Σάββας ανασύρθηκε λιπόθυμος αλλά τελικά γλίτωσε με μερικές αμυχές. Ο οδηγός του αυτοκινήτου έσπασε ένα πλευρό, ενώ ο υπασπιστής του Διαδόχου βγήκε αλώβητος από το ατύχημα. Την ίδια μέρα τελέστηκε στο παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία δοξολογία «επί τη διασώσει του Διαδόχου». Στα τέλη του 1903 έκανε την εμφάνισή του στην Αθήνα και λίγο αργότερα στο Τατόι το αυτοκίνητο του πρίγκιπα Ανδρέα, πατέρα του Φίλιππου της Βρετανίας, συζύγου της Ελισάβετ, γαμήλιο δώρο του τσάρου ενώ το 1905 απέκτησαν δικά τους αυτοκίνητα ο βασιλιάς Γεώργιος και ο πρίγκιπας Νικόλαος.
Να σημειώσουμε ότι το παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω, ήταν το πρώτο οικοδόμημα που ολοκληρώθηκε στο Τατόι μετά την αγορά του από τον Γεώργιο το 1873. Καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαγιά του 1916. Με τα κτίρια του Τατοΐου θα ασχοληθούμε σε μελλοντικό μας άρθρο.
Βασική πηγή μας για το άρθρο ήταν το βιβλίο του Κώστα Μ. Σταματόπολου «ΤΑΤΟΪ: Περιήγηση στον χρόνο και τον χώρο», Γ’ Έκδοση 2019, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ
Η Εθνική Τράπεζα συμμετέχει στα νέα προγράμματα του Ταμείου Εγγυοδοσίας ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ τα οποία προσφέρουν ευνοϊκή εγγυημένη χρηματοδότηση, με στόχο την ενίσχυση της ρευστότητας του επιχειρηματικού κόσμου και την ανάπτυξη επενδυτικών πλάνων
