Πολυτεχνείο: Ο ξεσηκωμός 2.000 φοιτητών, η δίκη των 11 και η κατάληψη της Νομικής που οδήγησαν στον Νοέμβρη του '73
14.02.202318:33
Σαν σήμερα το 1973 Αστυνομία και ΕΣΑ παραβίασαν το άσυλο και αφού ξυλοκόπησαν αδιακρίτως τους φοιτητές προχώρησαν σε δεκάδες συλλήψεις - Η απαρχή των γεγονότων που οδήγησαν στον ξεσηκωμό του Νοέμβρη
Ζητούσαν την κατάργηση του Ν.1347, ο οποίος προέβλεπε την υποχρεωτική στράτευση όσων ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Η αστυνομία συνεπικουρούμενη από άνδρες της ΕΣΑ παραβιάσε το πανεπιστημιακό άσυλο, εισήλθε στο χώρο του ιδρύματος και αφού χτύπησε αδιακρίτως τους συγκεντρωμένους - εισέβαλε ακόμα και στην αίθουσα όπου συνεδρίαζε η Σύγκλητος, προχωρώντας σε δεκάδες συλλήψεις.
Στο αυτόφωρο παραπέμφθηκαν 11 φοιτητές με βαριές κατηγορίες: αντίσταση, περιύβριση αρχής, ακόμα και με τον νόμο 4000/58 περί «τεντιμποϊσμού»(!). Οι 11 φοιτητές ήταν οι: Παρασκευάς Βάγιας, Σέργιος Δημακόπουλος, Μάκης Μπαλαούρας, Κυριάκος Σταμέλος, Βλάσης Λιαροκάπης, Ηλίας Κατωπόδης, Βασίλης Χριστόπουλος, Σάκης Παπαθεοδώρου, Αλκιβιάδης Πρέπης, Μάνος Τζανετής που έφυγε από τη ζωή τον Σεπτέμβριο του 2022 και Δημήτρης Αρχοντής.
Oι έντεκα εμφανίζονται με έντονα σημάδια βασανισμού. Ήταν η μοναδική δημόσια εμφάνιση χτυπημένων αντιστασιακών σε όλη τη διάρκεια της χούντας. Πνευματικοί άνθρωποι και καθηγητές του ΕΜΠ σπεύδουν στη δίκη για να υπερασπιστούν τους φοιτητές. Μεταξύ αυτών οι Ευτύχιος Κοκκινόπουλος, Νικόλαος Αθανασιάδης, Θεοδόσης Τάσιος, αλλά και ο Ιωάννης Πεσμαζόγλου, ο Αλ. Φλώρος, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Γεώργιος Μαύρος κ.ά.
Ο Μάκης Μπαλούρας πριν μερικά χρόνια μιλώντας στον υπογράφοντα για το συγκεκριμένο γεγονός είχε αναφερθεί στην ιστορία γύρω από τη φωτογραφία όπου είχε εμφανιστεί με σημαδεμένο το αριστερό του μάτι και εμφανή σημάδια κακοποίησης. Η φωτογραφία αυτή είχε τραβηχτεί κατά τη διάρκεια της προσαγωγής του στο δικαστήριο. «Η χούντα επιμελώς δεν είχε δείξει μέχρι τότε κακοποιημένους. Στην περίπτωση μου το επέτρεψε μόνο και μόνο για να τρομοκρατήσει το ανερχόμενο φοιτητικό κίνημα», είχε πει ο κ. Μπαλαούρας.
Από τα Επίκαιρα εκείνης της εποχής - Σε πρώτο πλάνο ο Μάκης Μπαλαούρας
Τα γεγονότα οδηγούν τη Σύγκλητο του Πολυτεχνείου σε παραίτηση(!), με λίβελλο εναντίον της Χούντας, αναφέροντας ότι «η ενέργεια της κυβέρνησης κάνει κενό γράμμα τα περί ελευθερίας του συνέρχεσθαι του συντάγματος, σεβασμός που πρέπει να αναγνωρίζεται ρητά και για τους φοιτητές». Σημειώνεται ότι ο Μάνος Τζανεττής εισέπραξε τη μεγαλύτερη ποινή (11 μήνες για περιύβριση, θρασύτητα και εξύβριση του αστυνόμου Σμαΐλη (επρόκειτο για τον υπαστυνόμο και επικεφαλής του «Σπουδαστικού Γραφείου» της Ασφάλειας στο ΕΜΠ και κατηγορήθηκε ως ένας από τους κύριους βασανιστές της).
Ο Μάκης Μπαλαούρας και ο Κυριάκος Σταμέλος
Βασίλης Χριστόπουλος, Σάκης Παπαθεοδώρου, Μάκης Μπαλαούρας
Χαρακτηριστική είναι και η περιγραφή του Μίμη Ανδρουλάκη μέσα από τις σελίδες της αυτοβιογραφίας του «Πριν σβήσουν τα φώτα»αναφορικά με όσα διαδραματίστηκαν στις 14 Φλεβάρη 1973 αλλά και το πως κατάφερε να ξεφύγει από τα χέρια «του γιγάντιου κτήνους του "Σπουδαστικού" της Ασφάλειας, του Κ. Σμαΐλη.
«Το Πολυτεχνείο πολιορκείται από πολυάριθμες αστυνομικές δυνάμεις. Στην κεντρική πύλη είναι παραταγμένο με πολιτικά το “Σπουδαστικό” της Ασφάλειας. Οσοι σπουδαστές, μεμονωμένοι ή κατ’ ομάδας, επιχειρούν να βγουν, λιντσάρονται. Ακόμα κι όταν μερικοί συνοδεύονται από τον πρύτανη Α. Λοΐζο. Λίγο πριν, η Αστυνομία είχε διαλύσει με βία μια ομάδα περίπου 300 φοιτητών της Νομικής που ήρθε για συμπαράσταση μέσω της οδού Στουρνάρη. Κι ενώ ο πρύτανης κι ο αντιπρύτανης διαπραγματεύονται με τον Δασκαλόπουλο την ασφαλή έξοδο των φοιτητών και καταφθάνει κι ο αντεισαγγελέας Σπυρόπουλος, μαινόμενα στίφη αστυνομικών εισβάλλουν από την πύλη της Τοσίτσα και κυριολεκτικά λιντσάρουν φοιτητές και, πρώτη φορά με τέτοια αγριότητα, τις λίγες φοιτήτριες. Τρέχουμε προς την αίθουσα της Συγκλήτου, την Πρυτανεία και τη Γραμματεία, όπου σε λίγα λεπτά διαδραματίζονται απίστευτες σκηνές κλοτσοπατινάδας. Οχυρώνουμε τις πόρτες με γραφεία και κομοδίνα, αλλά δεν θα αντέξουν στην πίεση των εκατοντάδων κάφρων. Θυμάμαι και τώρα τις μάχες σώμα με σώμα και το ξυλοκόπημα με κλομπ πάνω στο μεγάλο τραπέζι των συνεδριάσεων της Συγκλήτου. Βιβλιοθήκες, πολυθρόνες, καρέκλες, αναποδογυρίζονται.
Τα παράθυρα έχουν σ’ όλο το Πολυτεχνείο σιδεριές για να μην κρεμούν οι αντιδικτατορικές οργανώσεις πανό. Τελικά βλέπω τον εαυτό μου να επιχειρεί ένα άλμα προς την έξοδο, προσγειώνομαι κάτω από τα χέρια του γιγάντιου κτήνους του “Σπουδαστικού” της Ασφάλειας, του Κ. Σμαΐλη, ξεφεύγω, τρέχει ξοπίσω μου, αλλά καθώς έρχεται με φόρα ο Μάνος Τζανετtής, των Μηχανολόγων, στο ύψος του Σμαΐλη, εκείνος τον αρπάζει από τα μαλλιά και τον παραδίδει σ’ αυτούς τους αστυνομικούς που κάνουν συλλήψεις. Μες στον γενικό χαμό, βλέπω να συλλαμβάνονται δύο κολλητοί μου, ο Δημ. Αρχοντής της Αρχιτεκτονικής και ο Ηλίας Κατωπόδης των Τοπογράφων Μηχανικών, και στη συνέχεια ο Κυριάκος Σταμέλος των Μηχανολόγων, διακριτός στόχος λόγω μεγέθους και της μανίας του να ζητά εξηγήσεις από τον αντεισαγγελέα. Ενα λυσσασμένο ανθρωποκυνηγητό και αλύπητο ξυλοκόπημα στο προαύλιο, ενώ με πολιτικά οι γνωστοί τύποι του “Σπουδαστικού” υποδεικνύουν στους μπάτσους αυτούς που πρέπει κατά προτεραιότητα να συλληφθούν - αυτό κάνει κι ο Ανδρέας Β., ο χαφιές του Πολυτεχνείου, όταν με εντοπίζει να ξεγλιστρώ από την κεντρική πύλη. Η εντολή είναι να συλληφθώ πάση θυσία.
Δύο με πολιτικά και τρεις ή τέσσερις ένστολοι με καταδιώκουν. Τρεις τουλάχιστον φορές θα νιώσω την ανάσα τους πίσω μου. Φτάνω στη Σόλωνος κι ελίσσομαι στα γύρω στενά, μια στιγμή και στη Σκουφά. Στο μεταξύ κι άλλοι αστυνομικοί καταδιώκουν πίσω μου στοχευμένα μερικούς φοιτητές. Οι ένστολοι με τα κλομπ για μερικά δευτερόλεπτα μπερδεύονται –ποιος είναι ποιος–, όχι όμως και οι τύποι με τα πολιτικά. Κόβω δρόμο από το σημερινό Πνευματικό Κέντρο προς τις στάσεις της Ακαδημίας, μήπως ξεφύγω μες στο μπάχαλο. Η καταδίωξη μέσα στον κόσμο, με τις αναπόφευκτες συγκρούσεις με τους βιαστικούς επιβάτες, παίρνει μελοδραματικές διαστάσεις. Ενας νεαρός με προφταίνει και μου φωνάζει λαχανιασμένος: “Ακολούθα με”, τρέχει ανάμεσα στους πάγκους με τα υπαίθρια λουλουδάδικα και τα βιβλιοπωλεία - ένας ένστολος πέφτει πάνω σ’ ένα ράφι με γλαστράκια. Τότε βλέπω τον νεαρό να ανοίγει στ’ αριστερά μια μαύρη καγκελόπορτα και να χάνεται στο μπροστινό μεγάλο κτήριο.
Τον ακολουθώ, το ’χω κιόλας μετανιώσει -θα πιαστούμε σαν ποντίκια στη φάκα- κι επιλέγω να κρυφτώ στο πίσω μεμονωμένο και μικρότερο. Σπρώχνω την πόρτα, ανοίγει, σκοτάδι και σιγή. Η απέναντι πόρτα δεν είναι εντελώς κλειστή, περνά μια λεπτή δέσμη φωτός. Ανασαίνω βαριά με την πλάτη στον τοίχο, αλλά μια αρρωστημένη φαρμακίλα μού κόβει την αναπνοή. Σαν να επέστρεψε, έπειτα από έξι-εφτά χρόνια, ο εφιάλτης του εφηβικού άσθματος. Ακούω απέξω βήματα, κάποιος ανοίγει την πόρτα, πίσω του ακολουθούν άλλοι, προφανώς οι διώκτες μου, ρίχνει μια ματιά στο σκοτεινό δωμάτιο και μ’ ένα αηδιαστικό γρύλισμα φεύγει δίχως να με προσέξει, καθώς είχα την πλάτη στον τοίχο έξω από το οπτικό του πεδίο. Τότε διέκρινα κι εγώ το κέρινο πρόσωπο μιας, υπολογίζω, εξηντάχρονης γυναίκας στο τρίτο τραπέζι απέναντι μες στο φέρετρο. Το πτώμα αυτής της γυναίκας απέτρεψε τη σύλληψή μου. Τους έφερναν εδώ μετά τη νεκροτομή για να τους “ετοιμάσουν” τα γραφεία κηδειών. Κλείνω τα μάτια και περιμένω δυο-τρία λεπτά, ν’ απομακρυνθούν οι αστυνομικοί.
Προτιμώ πάντως να πέσω στα χέρια τους παρά να μείνω περισσότερο στο δωμάτιο με τη νεκρή και κυρίως με τη μυρουδιά της φορμόλης να μου κόβει την ανάσα. Τοίχο-τοίχο, βγαίνω από την απέναντι πόρτα, δίπλα από το τραπέζι με το πτώμα. Εφαγα λίγο χρόνο μες στα κτήρια, κι όταν βγήκα από την καγκελόπορτα στο πεζοδρόμιο, ένας λουλουδάς με αναγνωρίζει και με ενημερώνει: “Το έπιασαν το άλλο παιδί, τώρα τρέχουν κάτω στην Πανεπιστημίου», γράφει χαρακτηριστικά.
Επτά ημέρες μετά και συγκεκριμένα στις 21 Φεβρουαρίου σημειώθηκε η πρώτη κατάληψη της Νομικής ενώ έναν μήνα αργότερα ακολούθησε η δεύτερη η οποία τελείωσε με δεκάδες τραυματίες καθώς και συλλήψεις φοιτητών και διαδηλωτών. Ο δρόμος για τα γεγονότα του Νοέμβρη του 1973 πλέον είχε ανοίξει...