Ο βασιλιάς Κάρολος Γ’ και οι ρίζες του στην Ελλάδα

Σήμερα στο αβαείο του Ουεστμίνστερ θα γίνει η στέψη του βασιλιά Καρόλου Γ’ του Ηνωμένου Βασιλείου. Όπως έχετε διαβάσει σε μια σειρά από άρθρα στο protothema.gr στην τελετή θα παρευρεθούν πάνω από 2.000 επίσημοι προσκεκλημένοι. Βασιλείς, αρχηγοί κρατών και άλλοι ,θα καταλάβουν τις θέσεις τους μέσα στον ναό (αβαείο), χιλιάδες πολίτες θα βρίσκονται έξω από αυτόν, ενώ πάνω από 300 εκατομμύρια τηλεθεατές υπολογίζεται ότι θα παρακολουθήσουν την τελετή στέψης του Καρόλου. Περισσότερα γι’ αυτήν θα βρείτε σε άλλα άρθρα του protothema.gr.

Εμείς σήμερα θα ασχοληθούμε με την ιδιαίτερη σχέση του βασιλιά Καρόλου με την Ελλάδα. Είναι γνωστές οι επισκέψεις του στο Άγιο Όρος όμως ένα πέπλο μυστικότητας καλύπτει πολλά στοιχεία γύρω από αυτές. Λιγότερο γνωστό είναι ότι ο Κάρολος έχει ταλέντο στη ζωγραφική και ότι η ελληνική φύση τον έχει εμπνεύσει να φιλοτεχνήσει ακουαρέλες που πωλούνται μέσα από το Highgrove House shop προς 2.950 λίρες η καθεμιά! Η ιδιαίτερη αγάπη και το ενδιαφέρον του Καρόλου για την Ελλάδα επιβεβαιώθηκε και το 2021 όταν παραβρέθηκε στις εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης ,αλλά και από διάφορες πρωτοβουλίες για τη χώρα μας που ανέλαβε τα προηγούμενα χρόνια.

Οι ελληνικές «ρίζες» του Κάρολου

Ο Κάρολος Γ’ (Charles III) γεννημένος στο Λονδίνο στις 14 Νοεμβρίου 1948 είναι βασιλιάς πλέον του Ηνωμένου Βασιλείου και 14 άλλων κρατών της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, γνωστής σήμερα ως Κοινοπολιτείας των Εθνών και ανώτατος Κυβερνήτης της Εκκλησίας της Αγγλίας. Πατέρας του ήταν ο Πρίγκιπας Φίλιππος ,Δούκας του Εδιμβούργου και μητέρα του η τότε ,Πριγκίπισσα Ελισάβετ, Δούκισσα του Εδιμβούργου, μετέπειτα Βασίλισσα της Μ. Βρετανίας.

Ο πατέρας του Καρόλου Φίλιππος (1921-2021), γεννήθηκε στην Κέρκυρα με τον τίτλο του Πρίγκιπα της Ελλάδας και της Δανίας. Γονείς του ήταν ο πρίγκιπας Ανδρέας της Ελλάδας, τέταρτος γιος του Γεώργιου Α’ και αδελφός του Κωνσταντίνου Α’ και η Αλίκη του Μπάτενμπεργκ. Ο πρίγκιπας Ανδρέας στον οποίο αφιερώσαμε ένα ξεχωριστό άρθρο στις 29/01/2023, κατηγορήθηκε για απείθεια κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας λόγω της μετακίνησης της μονάδας του πίσω από το Α’ Σώμα Στρατού και παραπέμφθηκε σε δίκη. Με την παρέμβαση Βρετανών, Γάλλων, Ισπανών και άλλων απέφυγε την εκτέλεση και καταδικάστηκε «…παμψηφεί εις ισόβιον υπερορίαν (εξορία) και έκπτωσιν του βαθμού του».

Το βρετανικό πολεμικό πλοίο «HMS Calypso» παρέλαβε την οικογένεια του Ανδρέα με τον Φίλιππο να μεταφέρεται μέσα σε ένα αυτοσχέδιο κρεβατάκι φτιαγμένο από κουτιά φρούτων. Το 1947 ο Φίλιππος αρραβωνιάστηκε τη μακρινή ξαδέλφη του Ελισάβετ. Ο γάμος του ζευγαριού έγινε στις 20 Νοεμβρίου 1947.

Ο Φίλιππος συμμετείχε στη Μάχη της Κρήτης και στη Ναυμαχία του Ταινάρου. Για τη δράση του αυτή τιμήθηκε από τη χώρα μας με τον Ελληνικό Πολεμικό Σταυρό. Πάντως ο ίδιος δεν φαίνεται να έτρεφε ιδιαίτερα συναισθήματα για την Ελλάδα. Δεν επισκέφθηκε ποτέ επίσημα τη χώρα μας, αν και οι Βρετανοί του είχαν δώσει το παρατσούκλι «Phil the Greek». Ο ίδιος φέρεται να είπε: «Σίγουρα ποτέ δεν ένιωσα νοσταλγία για την Ελλάδα. Ένας παππούς που δολοφονήθηκε (εννοεί τον Γεώργιο Α’) και ένας πατέρας που καταδικάστηκε σε θάνατο δεν με κάνει αγαπητό στους δράστες (perpetrators είναι η λέξη που χρησιμοποίησε)».

Τα νεανικά χρόνια του Καρόλου – Η γιαγιά του Αλίκη και ο μοναχισμός

Ο Κάρολος από την παιδική και τη νεανική του ηλικία ξεχώρισε για κάποιες ενέργειες ασυνήθιστες για βασιλικούς απογόνους. Το 1955 ανακοινώθηκε ότι θα παρακολουθούσε μαθήματα σε σχολείο αντί να έχει ιδιωτικό δάσκαλο όπως γινόταν μέχρι τότε. Το 1966 πέρασε ένα μεγάλο διάστημα στο σχολείο Τζιλάνγκ Γκράμας της Βικτόριας στην Αυστραλία και την ίδια χρονιά επισκέφθηκε την Παπούα Νέα Γουινέα σε ένα εκπαιδευτικό ταξίδι. Το 1976 ίδρυσε την οργάνωση «The Prince’s Trust» και στη συνέχεια άλλους 16 οργανισμούς στους οποίους προεδρεύει μέχρι σήμερα. Αυτοί αφορούν στην παιδεία, τη νεολαία, το περιβάλλον, την επιχειρηματικότητα κλπ. Σήμερα είναι προστάτης περισσότερων από 350 φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και οργανισμών.

Ξεχωριστή σημασία έχει όμως η αγάπη του για την Ελλάδα. Οι επισκέψεις του στο Άγιο Όρος έχουν συζητηθεί πολύ, ωστόσο δεν έχουν γίνει γνωστές πολλές λεπτομέρειες γι’ αυτές. Κάποιοι αποδίδουν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για τον ορθόδοξο μοναχισμό, που έχει εκδηλωθεί και με επισκέψεις του σε μονές της Ρουμανίας, στην επίδραση της γιαγιάς του Αλίκης (1885-1969).

Η Αλίκη στις 20 Οκτωβρίου 1928 έγινε δεκτή στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας και σταδιακά άρχισε να αποκτά αλλόκοτη συμπεριφορά. Ισχυριζόταν ότι επικοινωνούσε με τον Θεό και ότι είχε θεραπευτικές ιδιότητες. Η σχέση της με τον Ανδρέα άρχισε να παρουσιάζει προβλήματα. Ο σύζυγος και οι συγγενείς της ζήτησαν να εξεταστεί από ψυχίατρο. Τη θεραπεία της ανέλαβε ο δόκτωρ Σίμελ και στη συνέχεια ο Ζίγκμουντ Φρόιντ που την υπέβαλλε σε μια θεραπεία για την επιτάχυνση της εμμηνόπαυσης, η οποία όμως ήταν αποτυχημένη. Μάλιστα, «βομβάρδισε» τις ωοθήκες της με ακτίνες Χ. Τελικά το 1930 η Αλίκη κλείστηκε σε σανατόριο για δυόμιση χρόνια.

Η κατάστασή της βελτιώθηκε και μετακόμισε στη Γερμανία. Το 1938 επέστρεψε στην Ελλάδα και δεν έφυγε ούτε κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Τότε, με τη βοήθεια του αδελφού της Λόρδου Μαουντμπάτεν οργάνωνε και διέμεινε συσσίτια με προσωπικά της έξοδα. Το 1943 φιλοξένησε στο σπίτι της στην οδό Ακαδημίας την οικογένεια Κοέν εβραϊκής καταγωγής (τη Ραχήλ, χήρα του Χαϊμάκι Κοέν και δύο παιδιά της) ως την απελευθέρωση. Στη συνέχεια, η Αλίκη μετακόμισε στην οδό Πατριάρχου Ιωακείμ 61 στο Κολωνάκι και ντυνόταν ως μοναχή. Στη συνέχεια πήγε στην Τήνο όπου προσπάθησε να ιδρύσει μοναστήρι σε ιδιόκτητο χώρο της εκκλησίας της Παναγιάς της Τήνου. Η Αλίκη όμως δεν ήταν πραγματική μοναχή αφού δεν ακολουθούσε τους αυστηρούς κανόνες που επέβαλλε το μοναστήρι.

Τον Ιανουάριο του 1949 επέστρεψε στην Αθήνα όπου ίδρυσε τη «Χριστιανική Αδελφότητα της Μάρθας και της Μαρίας» που «φιλοξένησε» μια κλινική και ένα σχολείο για καλόγριες. Συνέχιζε πάντα να φορά τα ράσα της μοναχής και ταξίδευε σ’ όλο τον κόσμο για να βρει χρήματα για το φιλανθρωπικό έργο της. Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 έφυγε από την Ελλάδα μετά από προτροπή του γιου της Φίλιππου και εγκαταστάθηκε στο παλάτι του Μπάκιγχαμ. Πέθανε στις 5 Δεκεμβρίου 1969. Αρχικά τάφηκε στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου στο κάστρο του Ουίνδσορ. Στις 3 Αυγούστου 1988 τα οστά της μεταφέρθηκαν σύμφωνα με την επιθυμία της στο μοναστήρι της Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής στην Ιερουσαλήμ.

Η Αλίκη αγαπούσε πολύ την Ελλάδα. Λέγεται ότι κατά τη διάρκεια της Κατοχής την επισκέφθηκε ένας Γερμανός Στρατηγός και την ρώτησε πώς μπορούσε να τη βοηθήσει. Αυτή του απάντησε: «Μπορείς να πάρεις τα στρατεύματά σου από τη χώρα μου;»

Οι επισκέψεις του Καρόλου στο Άγιο Όρος

Ο Κάρολος είχε επισκεφθεί ανεπίσημα τη χώρα μας αρκετές φορές μετά το 1964. Η πρώτη φορά που ταξίδεψε επίσημα στην Ελλάδα ήταν στις 22 Νοεμβρίου 1998, 14 μήνες μετά τον τραγικό (και μυστηριώδη) θάνατο της Νταϊάνας. Ο τότε διάδοχος του βρετανικού θρόνου ήταν επίσημος προσκεκλημένος του αείμνηστου Κωστή Στεφανόπουλου, Προέδρου της Δημοκρατίας από το 1995 ως το 2005. Η πρώτη του επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα έγινε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Βρετανία και Ελλάδα» για να παρακολουθήσει τη συναυλία της Ακαδημίας «Saint Music on the Fields» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Στο Άγιο Όρος σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες, ο Κάρολος πήγε λίγες μέρες μετά τον θάνατο της Νταϊάνας. Επισκέφθηκε τη Μονή Βατοπαιδίου (χρησιμοποιούμε τη γραφή που υιοθετεί ως αρχική η ίδια η Μονή αν και δέχεται τη διπλή ετυμολογία και τη διπλή ορθογραφία, Βατοπαιδίου και Βατοπεδίου) όπου συναντήθηκε με τον Ηγούμενο Εφραίμ. Κλεισμένος σε μια αίθουσα με τον Εφραίμ, ο Κάρολος πιστεύεται ότι είχε κάνει μια «πνευματική δέσμευση» στη Χριστιανική Ορθοδοξία. Από τότε οι επισκέψεις του στον Άθω πύκνωσαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την άνοιξη του 2003 ως τον Μάιο του 2004 επισκέφθηκε το Άγιο Όρος τρεις φορές. Πάντοτε συνοδευόμενος από δύο συνήθως σωματοφύλακες και αρνούμενος ευγενικά την παρουσία Ελλήνων αξιωματούχων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι υπάρχει πάντα η εντολή να μένει μυστική η ταυτότητα του υψηλού επισκέπτη στο «Περιβόλι της Παναγιάς».

Όπως έγραφε ο «Guardian» στις 12 Μαΐου 2004: «Σύμφωνα με φίλους και συνεργάτες του πρίγκιπα, ο μελλοντικός επικεφαλής της Εκκλησίας της Αγγλίας έχει αγαπήσει την Ορθόδοξη πίστη σε σημείο που έχει διακοσμήσει τμήμα του σπιτιού του στο Highgrove με πολύτιμες βυζαντινές εικόνες. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτές προέρχονται από το Άγιο Όρος τον ιερότερο τόπο του Ορθόδοξου κόσμου. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Κάρολος είναι Ορθόδοξος στην καρδιά του, δυστυχώς είναι πολύ περιορισμένος λόγω της θέσης του», εκμυστηρεύτηκε στην Helena Smith ένας Αθωνίτης μοναχός.

Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται ότι οι συνεχείς επισκέψεις του Καρόλου στη Μονή Βατοπαιδίου και γενικότερα στο Άγιο Όρος τροφοδότησαν τις εικασίες ότι διδάσκεται προσωπικά τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, παρά το ότι οι συνεργάτες του διέψευδαν κατηγορηματικά κάτι τέτοιο. «Τα ταξίδια του (τότε) πρίγκιπα στο Άγιο Όρος είναι μια καθαρά προσωπική του υπόθεση. Πηγαίνει εκεί ως ιδιώτης, όχι με την επίσημη ιδιότητά του ως Πρίγκιπας της Ουαλίας. Οι επισκέψεις γίνονται στον ιδιωτικό του χρόνο οπότε δεν ανακοινώνουμε λεπτομέρειες.

Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι ενδιαφέρεται για την αρχιτεκτονική και την πνευματικότητα του Αγίου Όρους» δήλωσε η τότε (2004) εκπρόσωπος του Παλατιού Kirstine Clark. Οι επισκέψεις του Καρόλου στο Άγιο Όρος συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια. Ο νέος Βρετανός μονάρχης διαμένει συνήθως στη Μονή Βατοπαιδίου όπου φιλοξενείται σε πολυτελή χώρο. Ο Κάρολος είναι μέλος του Ιδρύματος «Φίλοι του Αγίου Όρους» στη Βρετανία, το οποίο έχει προσφέρει χρηματικά ποσά για την ανακατασκευή των Μονών.

Ο Κάρολος και η ζωγραφική

Λίγοι γνωρίζουν ότι ο Κάρολος έχει ταλέντο στη ζωγραφική. Η ελληνική φύση τον έχει μαγέψει και αρκετοί πίνακές του έχουν θέματα από τη χώρα μας (Άγιο Όρος, το νησί Σκορπιός κ.ά.). Μια από τις ακουαρέλες του, που απεικονίζει τη Μονή Βατοπαιδίου και φιλοτεχνήθηκε μετά την άνοδό του στον θρόνο έχει αναπαραχθεί σε 100 λιθογραφίες που πωλούνται από το Highgrove House shop προς 2.950 λίρες (περίπου 3.380€) εκάστη. Καθεμία έχει την υπογραφή του νέου Βρετανού μονάρχη: Charles 2022.

Ο Κάρολος και η βοήθειά του στην Ελλάδα κατά την οικονομική κρίση

Η μητέρα του Κάρολου Ελισάβετ στα 70 χρόνια της βασιλείας της δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ελλάδα. Ας μην ξεχνάμε ότι οι εκτελέσεις εννιά παλικαριών της ΕΟΚΑ έγιναν με την ανοχή, αν όχι και τη συγκατάθεσή της…

Αντίθετα ο Κάρολος όχι μόνο επισκέφθηκε πολλές φορές την Ελλάδα αλλά έδειξε και έμπρακτα το ενδιαφέρον του γι’ αυτήν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Από το 2015 το «Prince’s Trust International» η φιλανθρωπική οργάνωση του Ηνωμένου Βασιλείου που ίδρυσε το 1976 ο Κάρολος για να υποστηρίξει ευάλωτους νέους έχει ισχυρή παρουσία στην Ελλάδα.

Στο πλαίσιο ενός πενταετούς προγράμματος, το Ίδρυμα στόχευσε στην υποστήριξη περισσότερων από 2.200 νέων (18 ως 30 ετών) στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας για να εκπαιδευθούν σε βασικές δεξιότητες και να βρουν απασχόληση. Σε επίσκεψή του στη χώρα μας το 2018, ο Κάρολος είπε:
«Γνωρίζοντας ότι η Ελλάδα και τόσοι πολλοί νέοι Έλληνες περνούν μια τόσο δύσκολη περίοδο τα τελευταία χρόνια ήθελα να βρω έναν τρόπο, μικρό και ανεπαρκή να βοηθήσω έτσι ώστε οι νέοι της Ελλάδας να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες τους είτε μέσω της κατάρτισης δεξιοτήτων είτε βοηθώντας τους να δημιουργήσουν τις δικές τους επιχειρήσεις».

Σε μια επίσημη δεξίωση στο St. James’s Palace στο Λονδίνο το 2019, ο Κάρολος καλωσόρισε Έλληνες δικαιούχους του προγράμματος μαζί με εξέχοντες Έλληνες του επιχειρηματικού κόσμου της Βρετανίας. Σε άπταιστα ελληνικά είπε: «Μαζί μπορούμε να βοηθήσουμε τους νέους της Ελλάδας να οικοδομήσουν ένα πιο λαμπρό μέλλον για τους εαυτούς τους και τη χώρα τους».

Το 2018 σε επίσκεψη του στη χώρα μας ο Κάρολος έπλεξε το εγκώμιο της Ελλάδας: «Είμαστε όλοι Έλληνες. Οι νόμοι μας, η λογοτεχνία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας έχουν τη ρίζα τους στην Ελλάδα».

Ο Κάρολος στην Αθήνα το 2021

Ο Κάρολος και η βασιλική σύζυγος Καμίλα εκπροσώπησαν τη Μεγάλη Βρετανία στις εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Επανάστασης του 1821. Εμφανώς συγκινημένος κατέθεσε στεφάνι στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, ενώ στρατιωτική μπάντα παιάνιζε το «God Save the Queen». Στη συνέχεια, σε επίσημο δείπνο τόνισε: «Η σύζυγός μου κι εγώ δεν θα μπορούσαμε να είμαστε πιο χαρούμενοι που επιστρέφουμε στην Ελλάδα η οποία έχει εδώ και καιρό την πιο ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου» και συνέχισε επαινώντας «το εξαιρετικό θάρρος και σθένος που επέδειξαν οι Έλληνες κατά την Επανάσταση του 1821». Για τον Κάρολο «εκτός από οτιδήποτε άλλο η Ελλάδα είναι στο αίμα μου και εδώ και πολύ καιρό με γοητεύει ο αρχαίος πολιτισμός και η ιστορία της».

«Στην Αθήνα έζησε η αγαπημένη μου γιαγιά, η πριγκίπισσα Αλίκη, στην οποία κατά τα σκοτεινά χρόνια της Κατοχής κατέφυγε μια εβραϊκή οικογένεια ,πράξη για την οποία θεωρείται στο Ισραήλ «ως ενάρετη μεταξύ των Εθνών».

Επίλογος

Οι δεκάδες επισκέψεις του νέου Βρετανού μονάρχη στο Άγιο Όρος και η αγάπη του για την Ελλάδα δεν αμφισβητούνται. Πάντως ο ρόλος του δεν του επιτρέπει να κάνει ουσιαστικές παρεμβάσεις στη βρετανική πολιτική. Σίγουρα πάντως είναι προτιμότερο στον βρετανικό θρόνο να βρίσκεται ένας φιλέλληνας μονάρχης παρά κάποιος ή κάποια με ουδέτερα ή ανθελληνικά αισθήματα…

Ειδήσεις σήμερα