Τούμπου Τούμπου Ζα: Το αντιδικτατορικό τραγούδι του Γιάννη Μαρκόπουλου και η υποψηφιότητα για την Ακαδημία Αθηνών

Ανάμεσα στα εκατοντάδες τραγούδια που έγραψε ο αξέχαστος Γιάννης Μαρκόπουλος ήταν το «Τούμπου Τούμπου Ζα». Επρόκειτο για ένα σατιρικό, φαινομενικά, τραγούδι που πρωτοακούστηκε στο φιλμ «Δοκιμή» του Ζιλ Ντασέν που γυρίστηκε λίγο πριν την πτώση της χούντας. Η ταινία αυτή δεν προβλήθηκε ποτέ στους κινηματογράφους. Ακολούθησε η ερμηνεία και η ηχογράφησή του από τον Κώστα Βουτσά σε δίσκο 45 στροφών, η ερμηνεία του από τους Λάκη Χαλκιά και Παύλο Σιδηρόπουλο στο L.P. «Ανεξάρτητα» του Γιάννη Μαρκόπουλου και τέλος η ερμηνεία του από τον Γιώργο Μαρίνο. Ας δούμε περισσότερες λεπτομέρειες για την ιστορία του τραγουδιού.

Η «Δοκιμή» του Ζιλ Ντασέν

Λίγο πριν την πτώση της χούντας ο Ζιλ Ντασέν σκηνοθέτησε την αντιδικτακτορική ταινία «Η Δοκιμή». Επρόκειτο ουσιαστικά για ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, στο οποίο εμφανίζονται, μεταξύ άλλων, ο ίδιος Ζιλ Ντασέν, η Μελίνα Μερκούρη, ο Λόρενς Ολίβιε, ο Άρθουρ Μίλερ, η Ολυμπία Δουκάκης, ο Μαξιμίλιαν Σελ κ. ά. Ονόματα θρύλοι του παγκόσμιου κινηματογράφου, και όχι μόνο, σε ένα φιλμ για τον αντιδικτατορικό αγώνα των φοιτητών του Πολυτεχνείου.

Δείτε το βίντεο: Η δοκιμή The Rehearsal Full Movie

Στην ταινία αυτή, που έχει διάρκεια 92’ ακούγονται τα τραγούδια «Όταν σφίγγουν το χέρι» (Μ. Θεοδωράκης - Γ. Ρίτσος, ερμηνεία στο φιλμ από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση), «Ήταν 18 Νοέμβρη» (Μ. Θεοδωράκης – ποίηση Μ. Μπρεχτ, απόδοση Β. Ρώτας, ερμηνεία Μ. Φαραντούρη), «Οι πρώτοι νεκροί» ,γνωστό και ως «Πόλης Ξεκίνημα» (Μ. Θεοδωράκης – Α. Παναγούλης, ερμηνεία Μ. Θεοδωράκης), «Παπαντοπ ντοπ ντοπ» (Γ. Μαρκόπουλοε – Μ. Κασόλας, ερμηνεία Γ. Μαρκόπουλος) και τέλος το «Τούμπου Τούμπου Ζα» (Μουσική – στίχοι: Γιάννης Μαρκόπουλος), που ερμηνεύουν οι «φοιτητές» στην ταινία.

Στο 34’ της ταινίας ακούγεται το «Τούμπου Τούμπου Ζα», ενώ στο 1.03 ο Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεύει το «Παπαντόπ ντοπ ντοπ».

«Ο Ονειροπαρμένος» του Κώστα Πρετεντέρη με τον Κώστα Βουτσά

Μία από τις δημοφιλέστερες ελληνικές τηλεοπτικές σειρές της δεκαετίας του 1970 ήταν «Ο Ονειροπαρμένος». Ξεκίνησε να προβάλλεται από την, τότε, ΥΕΝΕΔ την Τρίτη 31 Ιουλίου 1973 και ολοκληρώθηκε στις 14 Οκτωβρίου 1975.

Το σενάριο της σειράς έγραψε ο σπουδαίος Κώστας Πρετεντέρης (1926 – 1979), πατέρας του δημοσιογράφου Γιάννη Πρετεντέρη, ενώ τη σκηνοθετούσε ο αξέχαστος Κώστας Βουτσάς, ο οποίος ήταν και ο βασικός πρωταγωνιστής της.

Δείτε το βίντεο: Τουμπου τουμπου ζα - Κώστας Βουτσάς

Συμπρωταγωνιστούσαν οι: Μαίρη Μεταξά, Νίκος Παπαναστασίου, Ρένα Βενιέρη, Άννα Παντζέλη, Βαγγέλης Πρωτοπαππάς, Γιώργος Βελέντζας κ. ά. «Ο Ονειροπαρμένος» ήταν η πρώτη μεγάλη τηλεοπτική επιτυχία του Κώστα Βουτσά και είχε κάνει θραύση. Σε ένα από τα επεισόδια της σειράς, τον Μάιο του 1975, ο Κ. Βουτσάς ερμήνευε το «Τούμπου Τούμπου Ζα».

Σε μια εβδομάδα, το τραγούδι έγινε μεγάλη επιτυχία και ακουγόταν παντού. Σύντομα κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών από τη «ΜΙΝΟΣ», με ερμηνεία του Κ. Βουτσά. Πολύ σύντομα κυκλοφόρησε, μέσα στον 1975, το L.P. «Ένας Ονειροπαρμένος Τραγουδιστής», τα τραγούδια του οποίου ερμήνευε ο Κώστας Βουτσάς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μερικά από τα τραγούδια του δίσκου έγραψε ο Τάκης Μουσαφίρης. Ο Γιάννης Μαρκόπουλος, στράφηκε κατά της εταιρείας ΜΙΝΟΣ γιατί δεν πήρε την άδεια του για να κυκλοφορήσει το «Τούμπου Τούμπου Ζα» σε δίσκο.

Τα «Ανεξάρτητα» του Γιάννη Μαρκόπουλου

Λίγο αργότερα, μέσα στο 1975 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Ανεξάρτητα» με τραγούδια του Γ. Μαρκόπουλου, που ερμήνευουν οι: Β. Μοσχολιού, Ν. Ξυλούρης, Λ. Χαλκιάς, Χ. Γαργανουράκης, Λ. Νικολάου, Αλεξάνδρα και Π. Σιδηρόπουλος.

Δείτε το βίντεο: Παύλος Σιδηρόπουλος - Τουμπου ζα (live)

Στο άλμπουμ αυτό υπάρχει και το «Τούμπου Τούμπου Ζα», το οποίο ερμηνεύουν οι Λάκης Χαλκιάς και Παύλος Σιδηρόπουλος, ένας από τους πρωτοπόρους της ροκ μουσικής στην Ελλάδα. Ο Σιδηρόπουλος εκείνη την εποχή συμμετείχε και σε πολλές συναυλίες του Γ. Μαρκόπουλου, όπου ερμήνευε και το συγκεκριμένο τραγούδι. Αυτό έγινε αφορμή να αντιδράσουν οι φίλοι του από το συγκρότητα «Μπουρμπούλια» στο οποίο συμμετείχε ο Σιδηρόπουλος και είχε διαλυθεί πριν λίγο καιρό, καθώς θεωρούσαν ότι αυτός πρόδιδε τη ροκ μουσική για το σατιρικό – πολιτικό τραγούδι.

Η ερμηνεία του Γιώργου Μαρίνου

Το «ΝΤΟΥΜΠΟΥ ΝΤΟΥΜΠΟΥ ΖΑ» (όπως αναγράφεται στον δίσκο 45 στροφών) κυκλοφόρησε και από τον Γιώργο Μαρίνο το 1975. Την ορχήστρα διευθύνει ο Κώστας Κλάββας.

Οι σατιρικοί – αντιδικτατορικοί στίχοι του «Τούμπου Τούμπου Ζα»

Σήμερα, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά, το «Τούμπου Τούμπου Ζα» μπορεί να φαίνεται ακαταλαβίστικο, παιδικό ή και ρηχό. Την εποχή που το έγραψε όμως ο μεγάλος Γιάννης Μαρκόπουλος, υπήρχε μια «άνθηση» του σατιρικού τραγουδιού (για παράδειγμα εκείνη τότε έκανε θραύση ο Θέμης Ανδρεάδης με τα σατιρικά τραγούδια του). Στο πλαίσιο αυτό κινείται και το «Τούμπου Τούμπου Ζα», στο οποίο υπάρχουν, έστω και καλυμμένες, πολιτικές αναφορές: «… μπροστά πηγαίνει ο αρχηγός και πίσω του οι σκύλοι…».

Οι υποψηφιότητες Μαρκόπουλου, Ξαρχάκου και Καβάκου για την Ακαδημία Αθηνών

Εκτός από τα δεκάδες σπουδαία τραγούδια που έγραψε ο Γιάννης Μαρκόπουλος, είχε στο ενεργητικό του και δύο ακόμα πολύ σημαντικές στιγμές.

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος είχε αναλάβει να ετοιμάσει το τελετουργικό για το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου τον Σεπτέμβριο του 1982 στο ΟΑΚΑ. Εκεί ακούστηκε «Το Τραγούδι στην Ειρήνη» που συμπεριλήφθηκε στο L.P. «Παράθυρο στη Μεσόγειο» το 1983. Είχε γράψει επίσης τη μουσική για το σίριαλ του BBC «Who pays the ferryman» («Ποιος πληρώνει τον Βαρκάρη»), που έγινε τεράστια επιτυχία στη Μεγάλη Βρετανία και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα τραγούδια που έχουν γραφτεί για τηλεοπτική σειρά.

Τον Μάρτιο του 2022 ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Σταύρος Ξαρχάκος και ο Λεωνίδας Καβάκος ήταν υποψήφιοι για την Έδρα Μουσικής στη Β’ Τάξη των Γραμμάτων και Καλών Τεχνών. Μετά την ψηφοφορία της 17/3/2022 εκλέχθηκε σχεδόν παμψηφεί Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών ο σπουδαίος μουσικός Λεωνίδας Καβάκος. Δυστυχώς ο Γιάννης Μαρκόπουλος λίγο πριν την ψηφοφορία διαγνώστηκε με καρκίνο και η υποψηφιότητά του ήταν καθαρά τυπική. Ακαδημαϊκός εκλέχθηκε ο Λεωνίδας Καβάκος. Όλοι βέβαια οι υποψήφιοι Ακαδημαϊκοί, όπως και ο Γιάννης Μαρκόπουλος, προτείνονται από μέλη του ανώτατου πνευματικού ιδρύματος της χώρας.

Τον Δεκέμβριο του 2022 οργανώθηκε από το Κ.Κ.Ε. μια συναυλία αφιέρωμα στον Γιάννη Μαρκόπουλο, που ήταν ουσιαστικά ένας αποχαιρετισμός γι’ αυτόν…
Καλό ταξίδι κι από μας σπουδαίε Γιάννη Μαρκόπουλε… Σε ευχαριστούμε για όλα!


Οι στίχοι

Εδώ δεν έχει σύνορα
δεν έχει καλοσύνη
μπροστά πηγαίνει ο αρχηγός
και πίσω του οι σκύλοι
Τραπέζι πεντακάθαρο
λεφτά, χαρτιά και τσόχα
κρατάς τη μύτη σου μακριά
να μη σε πάρει η μπόχα

Α καπού κουλουκουπού κουλουκουπού κουλουκουπά...
Τούμπου τούμπου ζα, τούμπου μάγοι
θα μας ψήσουν οι ανθρωποφάγοι
τούμπου τούμπου ζα, τούμπου ζίτσου
στο καζάνι κι η μαμά του Κίτσου
Τούμπου τούμπου και τα μπου
φάγαν τη γριά, ντου ντου
ντούμπου ντούμπου ντούμπου και μπα μπου
πέσαν όλα τα ταμπού

Εγύριζα όλη τη γη
με ένα αεροπλάνο
μοντέλο απ’ την κατοχή
που `χε φωνή σοπράνο
Σ’ ένα σταθμό μου είπανε
όλη την ιστορία
στη ζούγκλα πως χαθήκατε
σας φάγαν τα θηρία

Α καπού κουλουκουπού κουλουκουπού κουλουκουπά...
Τούμπου τούμπου ζα, τούμπου μάγοι
θα μας ψήσουν οι ανθρωποφάγοι
τούμπου τούμπου ζα, τούμπου ζίτσου
στο καζάνι κι η μαμά του Κίτσου
Τούμπου τούμπου και τα μπου
φάγαν τη γριά, ντου ντου
ντούμπου ντούμπου ντούμπου και μπα μπου
πέσαν όλα τα ταμπού

Εκείνο που δε μάθατε
κι οι μαύροι εγελάγαν
είναι γιατί ψοφήσανε
τα ζωα που σας φάγαν
Δηλητηριαστήκανε
από τα δυο κορμιά σας
το λέει το ραδιόφωνο
κρίμα στην ανθρωπιά σας

Α καπού κουλουκουπού κουλουκουπού κουλουκουπά...
Τούμπου τούμπου ζα, τούμπου μάγοι
θα μας ψήσουν οι ανθρωποφάγοι
τούμπου τούμπου ζα, τούμπου ζίτσου
στο καζάνι κι η μαμά του Κίτσου
Τούμπου τούμπου και τα μπου
φάγαν τη γριά, ντου ντου
ντούμπου ντούμπου ντούμπου και μπα μπου
πέσαν όλα τα ταμπού

Στο δέντρο αναπαυτήκανε
τα δυο καημένα ζωα
ενθάδε κείται έγραψαν
ο λέων με τον βόα
Γι’ αυτό ν’ ακούς τις συμβουλές
του γέρου προς του τράγου
που φάγαμε εψές αργά
στη στάνη του Πανάγου

Α καπού κουλουκουπού κουλουκουπού κουλουκουπά...
Τούμπου τούμπου ζα, τούμπου μάγοι
θα μας ψήσουν οι ανθρωποφάγοι
τούμπου τούμπου ζα, τούμπου ζίτσου
στο καζάνι κι η μαμά του Κίτσου
Τούμπου τούμπου και τα μπου
φάγαν τη γριά, ντου ντου
ντούμπου ντούμπου ντούμπου και μπα μπου
πέσαν όλα τα ταμπού

Μη με αφήνεις μοναχή μου
μη με αφήνεις μόνη τη φτωχή
μη με αφήνεις μοναχή μου
μη με αφήνεις, σε παρακαλώ

Α καπού κουλουκουπού κουλουκουπού κουλουκουπά...
Τούμπου τούμπου ζα, τούμπου μάγοι
θα μας ψήσουν οι ανθρωποφάγοι
τούμπου τούμπου ζα, τούμπου ζίτσου
στο καζάνι κι η μαμά του Κίτσου
Τούμπου τούμπου και τα μπου
φάγαν τη γριά, ντου ντου
ντούμπου ντούμπου ντούμπου και μπα μπου
πέσαν όλα τα ταμπού