Η καθηλωτική ιστορία ενός φόνου από βασιλικό χέρι και η αντάρτισσα πριγκίπισσα

Η Μπεατρίς Μπορομέο έχει αποκηρύξει την αριστοκρατική της καταγωγή, επιλέγει τον χαρακτηρισμό της ριζοσπάστριας από τον τίτλο της πριγκίπισσας, τον οποίο απέκτησε εξ αγχιστείας μετά τον γάμο της με τον Πιερ Κασιράγκι (βλ. όγδοο στη σειρά διαδοχής του θρόνου του Μονακό), τον Ιούλιο του 2015, και δηλώνει κατηγορηματικά ότι ζει σχεδόν ταπεινά σε ένα μετρίων διαστάσεων διαμέρισμα με τον σύζυγο και τα δύο παιδιά τους, το οποίο τυχαίνει να βρίσκεται στα μέρη του ανδρός της, δηλαδή στο Μόντε Κάρλο.

Ομως εκείνο που εξηγεί πιο εμβριθώς απ’ όλα τον χαρακτήρα της Μπεατρίς Μπορομέο είναι το γεγονός ότι την ημέρα του γάμου της εγκατέλειψε τους 700 καλεσμένους που έσπευσαν να ευχηθούν στους νεόνυμφους, για να συνεντευξιάσει μια ηγετική φυσιογνωμία της μαφίας. Μάλιστα, την αποστολή τής ανέθεσε ο αρχισυντάκτης της στην εφημερίδα όπου εργαζόταν τότε, λίγο αφότου της έδωσε τις ευχές του για βίον ανθόσπαρτο. Την επομένη, η συνέντευξή της ήταν το κεντρικό θέμα στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας. Η 35χρονη Ιταλίδα, που αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερή, άθεη και υπήρξε από τις πιο πύρινες τιμήτριες του αείμνηστου Σίλβιο Μπερλουσκόνι, μπορεί να ανατράφηκε και να γαλουχήθηκε σε μια προστατευμένη φούσκα ευδαιμονίας την οποία είχαν δημιουργήσει οι γονείς της, ο δον Κάρλο Φερντινάντο, κόμης της Αόστα, και η κόμισσα δόνα Πάολα Μαρτσότο, όμως κατά έναν παράδοξο τρόπο έμαθε να βάζει εκείνο που θεωρούσε καθήκον -όπως στην προκειμένη περίπτωση τη δημοσιογραφική δουλειά της- πάνω από την προσωπική της καλοπέραση ή το ιδιωτικό συμφέρον.

Τα τελευταία δύο χρόνια, για παράδειγμα, αφοσιώθηκε στη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για μια παλιά και σκονισμένη από τον χρόνο υπόθεση δολοφονίας, προκειμένου να προσφέρει δικαίωση στην επιστήθια φίλη της μητέρας της Μπίργκιτ Χάμερ, σχεδόν μισό αιώνα μετά τον αδόκητο θάνατο του 19χρονου τότε αδελφού της Ντιρκ. Το «The King who never was» (σε ελεύθερη μετάφραση «Ο βασιλιάς που δεν ήταν ποτέ βασιλιάς») σε παραγωγή και σκηνοθεσία της Μπορομέο κυκλοφόρησε στις 4 Ιουλίου στο Netflix. Και δεν αναβιώνει μόνο μια συγκλονιστική ιστορία η οποία διαθέτει δύο από τρία χαρακτηριστικά που λέγεται πως κάνουν τις αφηγήσεις ακαταμάχητες (βλ. αίμα και στέμμα), αλλά το κάνει με υποδειγματικό τρόπο και φέρνοντας εκ νέου στο φως συγκλονιστικά ντοκουμέντα.

Το νήμα της αφήγησης ξεκινά από το συνταγματικό δημοψήφισμα του 1946 στην Ιταλία, στο οποίο οι πολίτες κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα στη μοναρχία και τη δημοκρατία. Το 54,27% του εκλογικού σώματος έγειρε προς τη δημοκρατία κι έτσι ο τότε βασιλιάς Ουμπέρτο Β’ πήρε εν μια νυκτί τον δρόμο της εξορίας μαζί με τη σύζυγο και τα τέσσερα παιδιά τους. Ενα από αυτά ήταν ο 9χρονος τότε διάδοχος Βιτόριο Εμανουέλε. Ο πρίγκιπας άνευ βασιλείου πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του δίχως το δικαίωμα να επιστρέψει στα εδάφη των προγόνων του. Εζησε μεταξύ Ελβετίας και Γαλλίας, παντρεύτηκε το 1971 στην Τεχεράνη τη ζάπλουτη Ελβετή κληρονόμο και παγκόσμια πρωταθλήτρια του θαλάσσιου σκι Μαρίνα Ντόρια, με την οποία μάλιστα γιορτάζουν την ίδια ημέρα τα γενέθλιά τους, και εκπλήρωσε το καθήκον του προς το Στέμμα αποκτώντας έναν γιο, τον Εμανουέλε Φιλιμπέρτο, 51 ετών σήμερα.

Ο βίος της οικογένειας ήταν δυσανάλογα της έκπτωσής της από τα βασιλικά οφίκια ανέμελος και τρυφηλός. Ξεχειμώνιαζαν στα κοσμοπολίτικα θέρετρα των Αλπεων και τα καλοκαίρια κατοικοέδρευαν στην Κυανή Ακτή. Συγκεκριμένα, στο νησάκι Καβαλό της Γαλλίας που βρίσκεται ανάμεσα στην Κορσική και τη Σαρδηνία. Στο ενδιάμεσο περιέφεραν την ξεπεσμένη αίγλη τους στον υπόλοιπο κόσμο.

Μπορούσαν να πάνε παντού, εκτός από την Ιταλία. Στο Καβαλό, ο Βιτόριο Εμανουέλε είχε δημιουργήσει το ησυχαστήριό του. Οχι τυχαία. Ηταν όσο πιο κοντά του επιτρεπόταν να βρεθεί στη γενέτειρα των προγόνων του, αφού μόλις μερικές κουπιές τον χώριζαν από τις ακτές της Σαρδηνίας, δηλαδή την ιταλική επικράτεια. Το καλοκαίρι του 1978 μια παρέα καλοζωισμένων νεαρών Ιταλών παραθεριστών στο νησί αποφάσισαν να περάσουν λίγες ώρες στο Καβαλό, το οποίο ο έκπτωτος πρίγκιπας θεωρούσε λίγο πολύ τσιφλίκι του. Λόγω κακοκαιρίας το φασαριόζικο σμήνος των Ιταλών αναγκάστηκε να διανυκτερεύσει στα σκάφη του στο λιμάνι του νησιού, ιδέα που δεν άρεσε καθόλου στον Βιτόριο Εμανουέλε. Ενοχλημένος από την παρουσία τους, ο 39χρονος τότε γόνος πλησίασε τα σκάφη των συμπατριωτών του και άρχισε να τους εκφοβίζει και να τους απειλεί με μια καραμπίνα. Τελικά πυροβόλησε δύο φορές προς το μέρος τους. Μία από τις σφαίρες διαπέρασε το σκαρί και βρήκε στην κοιλιακή χώρα τον Ντιρκ Χάμερ. Τραγική ειρωνεία: ο 19χρονος Γερμανός είχε αποφασίσει κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή να ακολουθήσει τους Ιταλούς φίλους της αδελφής του, εστεμμένης Μις Γερμανία το 1976, στην εκδρομή στο Καβαλό, προκειμένου η τελευταία να μην είναι μόνη.

Λίγους μήνες μετά το αιματηρό περιστατικό ο Χάμερ, που εν τω μεταξύ είχε οδηγηθεί σε ακρωτηριασμό του αριστερού του ποδιού, πέθανε. Ομως ο πρίγκιπας, που εν τω μεταξύ προφυλακίστηκε και αποφυλακίστηκε δύο φορές, ήταν ήδη ελεύθερος. Στο ντοκιμαντέρ της η Μπορομέο, η οποία έχει χαρακτηρίσει τον θεσμό της μοναρχίας ξεπερασμένο και αναχρονιστικό, αναπλάθει όχι μόνο τη βραδιά του θανάσιμου, όπως αποδείχτηκε, τραυματισμού, αλλά καταγράφει όλη την πορεία (και τις παλινωδίες) προς τη δίκη του Βιτόριο Εμανουέλε, η οποία έγινε τελικά από γαλλικό δικαστήριο και ολοκληρώθηκε το 1991. Ο Ιταλός πρίγκιπας κρίθηκε αθώος για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από τους ενόρκους και καταδικάστηκε με αναστολή μόνο για παράνομη οπλοκατοχή. Το lobbying, η δικτύωση και οι δημόσιες σχέσεις των μελών του Οίκου της Σαβοΐας έπαιξαν, όπως ξεκάθαρα αφήνει να εννοηθεί η Μπορομέο, ρόλο στην αθώωση ενός -έστω και εξ αμελείας- δολοφόνου. Δεκαπέντε χρόνια μετά την απόφαση που χαιρέτισαν και πανηγύρισαν τα μέλη της έκπτωτης βασιλικής οικογένειας και οι θιασώτες τους, οι Σαβόια είχαν επανακτήσει έπειτα από σχετικό ψήφισμα της ιταλικής Βουλής το δικαίωμα της επιστροφής και της εγκατάστασης στην Ιταλία. Είχαν μάλιστα επανενταχθεί τόσο καλά και τόσο βαθιά ώστε ο Βιτόριο Εμανουέλε συνελήφθη και προφυλακίστηκε με την κατηγορία της συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση και δοσοληψιών με τη μαφία, η οποία τελικά κατέπεσε. Ωστόσο, στη διάρκεια της ολιγόμηνης φυλάκισής του ομολόγησε σε συγκρατούμενό του πως ήταν τωόντι εκείνος που είχε δολοφονήσει τον Χάμερ το 1978 και κόμπαζε για το γεγονός ότι είχε καταφέρει να ξεγελάσει τις γαλλικές δικαστικές αρχές.

Δεν φανταζόταν βέβαια ότι όλη η δραστηριότητά του στο κελί βιντεοσκοπούνταν. Αν και ο ίδιος αρνήθηκε -και εξακολουθεί να το κάνει στο ντοκιμαντέρ- ότι προέβη στην παραπάνω ομολογία, το βίντεο παρέμεινε αδιάψευστος μάρτυς. Μάλιστα, το 2015 η Μπορομέο αποκάλυψε τον πλήρη διάλογο του Βιτόριο Εμανουέλε σε ρεπορτάζ της στην εφημερίδα όπου εργαζόταν, εξοργίζοντας τον γιο του Εμανουέλε Φιλιμπέρτο. Είναι το δίχως άλλο εντυπωσιακό και καρπώνεται ως επιτυχία της πως η γυναίκα που ξεμπρόστιασε την τέως βασιλική οικογένεια της Ιταλίας κατάφερε να έχει αμφότερους πατέρα και γιο ως μάρτυρες στο ντοκιμαντέρ της. Βεβαίως, κεντρικό ρόλο στην αφήγηση των γεγονότων έχει η Μπίργκιτ Χάμερ, η αδελφή του δολοφονημένου, η οποία εγκατέλειψε την καριέρα της στο μόντελινγκ και την υποκριτική και αφιέρωσε τη ζωή της στη δικαίωση της μνήμης του Ντιρκ Χάμερ και την αποκατάσταση της αλήθειας. Για την Μπορομέο ο θάνατος του Χάμερ ήταν μια ιστορία που άκουγε και τη σημάδεψε από παιδί, αφού η μητέρα της είναι επιστήθια φίλη της Μπίργκιτ Χάμερ. Η αλήθεια είναι πάντως πως παρότι ο δεσμός μάνας και κόρης έγινε η αφορμή για ένα τουλάχιστον ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ, υπήρξε σε γενικές γραμμές τρικυμιώδης.

Η Μπορομέο έφυγε από τη μητρική εστία σε ηλικία μόλις 16 ετών, εξαιτίας των ομηρικών καβγάδων που είχε με τη μητέρα της, και ξεκίνησε να εργάζεται ως μοντέλο για τα προς το ζην. Η πρώτη της δουλειά ήταν μια επίδειξη του οίκου Chanel στην Piazza di Spagna της Ρώμης. Με το κομπόδεμα που έκανε ως μοντέλο χρηματοδότησε τις σπουδές της στη Νομική στο Πανεπιστήμιο Μποκόνι του Μιλάνου, όπου γνώρισε και τον μετέπειτα σύζυγό της Πιερ Κασιράγκι, γιο της Καρολίνας του Μονακό και του εκλιπόντα δεύτερου συζύγου της Στέφανο Κασιράγκι. Με τη δημοσιογραφία ξεκίνησε να καταπιάνεται μάλλον τυχαία, όταν, έπειτα από μια αντισυμβατική για το προφίλ της αριστοκράτισσας συνέντευξη που έδωσε, μια ιταλική εφημερίδα τής πρότεινε να την εντάξει στο ρόστερ της.

Η συμπτωματική απασχόληση έγινε τελικά συνειδητή επιλογή για την Μπορομέο, η οποία μετά το μεταπτυχιακό της στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια το 2012 ασχολείται συστηματικά με την ερευνητική δημοσιογραφία και έχει καταπιαστεί με δύσκολα ζητήματα, όπως η ιταλική μαφία, η παιδική εκμετάλλευση, η διασπάθιση δημόσιου χρήματος και το ξέπλυμα χρήματος. Φυσικά, δεν θα μπορούσε να λείπει από την ομάδα των χρυσών γόνων του Μονακό που αποφάσισαν να κάνουν την ιστορία του μονεγασκικού στέμματος το νέο «The Crown» μέσα από μια σειρά φιλμ και τηλεοπτικών σειρών. Πλέον είναι παραπάνω από έτοιμη, αφού, όπως παραδέχτηκε πριν από λίγες ημέρες σε συνέντευξή της, το «The King who never was» τής έμαθε την τέχνη τού να ακούς, να αφουγκράζεσαι και να κατανοείς τους άλλους. Και φαίνεται πως, μολονότι καθ’ ομολογίαν της τής προσφέρει πολύ λιγότερα από το μόντελινγκ, αξίζει και με το παραπάνω τον κόπο .